TITUS
Mahabharata
Part No. 943
Previous part

Chapter: 83 
Adhyāya 83


Verse: 1  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    pariṇāmya niśāṃ tāṃ tu   sukʰasuptā janeśvarāḥ
   pariṇāmya niśāṃ tāṃ tu   sukʰa-suptā jana_īśvarāḥ /
Halfverse: c    kuravaḥ pāṇḍavāś caiva   punar yuddʰāya niryayuḥ
   kuravaḥ pāṇḍavāś caiva   punar yuddʰāya niryayuḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    tataḥ śabdo mahān āsīt   senayor ubʰayor api
   tataḥ śabdo mahān āsīt   senayor ubʰayor api /
Halfverse: c    nirgaccʰamānayor saṃkʰye   sāgarapratimo mahān
   nirgaccʰamānayor saṃkʰye   sāgara-pratimo mahān /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    tato duryodʰano rājā   citraseno viviṃśatiḥ
   tato duryodʰano rājā   citra-seno viviṃśatiḥ /
Halfverse: c    bʰīṣmaś ca ratʰināṃ śreṣṭʰo   bʰāradvājaś ca vai dvijaḥ
   bʰīṣmaś ca ratʰināṃ śreṣṭʰo   bʰāradvājaś ca vai dvijaḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    ekībʰūtāḥ susaṃyattāḥ   kauravāṇāṃ mahācamūḥ
   ekī-bʰūtāḥ susaṃyattāḥ   kauravāṇāṃ mahā-camūḥ /
Halfverse: c    vyūhāya vidadʰū rājan   pāṇḍavān prati daṃśitāḥ
   vyūhāya vidadʰū rājan   pāṇḍavān prati daṃśitāḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    bʰīṣmaḥ kr̥tvā mahāvyūhaṃ   pitā tava viśāṃ pate
   bʰīṣmaḥ kr̥tvā mahā-vyūhaṃ   pitā tava viśāṃ pate /
Halfverse: c    sāgarapratimaṃ gʰoraṃ   vāhanormi taraṅgiṇam
   sāgara-pratimaṃ gʰoraṃ   vāhana_ūrmi taraṅgiṇam /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    agrataḥ sarvasainyānāṃ   bʰīṣmaḥ śāṃtanavo yayau
   agrataḥ sarva-sainyānāṃ   bʰīṣmaḥ śāṃtanavo yayau /
Halfverse: c    mālavair dākṣiṇātyaiś ca   āvantyaiś ca samanvitaḥ
   mālavair dākṣiṇātyaiś ca āvantyaiś ca samanvitaḥ /6/ ՙ

Verse: 7 
Halfverse: a    tato 'nantaram evāsīd   bʰāradvājaḥ pratāpavān
   tato_anantaram eva_āsīd   bʰāradvājaḥ pratāpavān /
Halfverse: c    pulindaiḥ pāradaiś caiva   tatʰā kṣudraka mālavaiḥ
   pulindaiḥ pāradaiś caiva   tatʰā kṣudraka mālavaiḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    droṇād anantaraṃ yatto   bʰagadattaḥ pratāpavān
   droṇād anantaraṃ yatto   bʰagadattaḥ pratāpavān /
Halfverse: c    māgadʰaiś ca kaliṅgaiś ca   piśācaiś ca viśāṃ pate
   māgadʰaiś ca kaliṅgaiś ca   piśācaiś ca viśāṃ pate /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    prāg jyotiṣād anu nr̥paḥ   kausalyo 'tʰa br̥hadbalaḥ
   prāg jyotiṣād anu nr̥paḥ   kausalyo_atʰa br̥hadbalaḥ /
Halfverse: c    mekalais traipuraiś caiva   ciccʰilaiś ca samanvitaḥ
   mekalais traipuraiś caiva   ciccʰilaiś ca samanvitaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    br̥hadbalāt tataḥ śūras   trigartaḥ prastʰalādʰipaḥ
   br̥hadbalāt tataḥ śūras   trigartaḥ prastʰala_adʰipaḥ /
Halfverse: c    kāmbojair bahubʰiḥ sārdʰaṃ   yavanaiś ca sahasraśaḥ
   kāmbojair bahubʰiḥ sārdʰaṃ   yavanaiś ca sahasraśaḥ /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    drauṇis tu rabʰasaḥ śūras   trigartād anu bʰārata
   drauṇis tu rabʰasaḥ śūras   trigartād anu bʰārata /
Halfverse: c    prayayau siṃhanādena   nādayāno dʰarā talam
   prayayau siṃha-nādena   nādayāno dʰarā talam /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    tatʰā sarveṇa sainyena   rājā duryodʰanas tadā
   tatʰā sarveṇa sainyena   rājā duryodʰanas tadā /
Halfverse: c    drauṇer anantaraṃ prāyāt   sodaryaiḥ parivāritaḥ
   drauṇer anantaraṃ prāyāt   sodaryaiḥ parivāritaḥ /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    duryodʰanād anu kr̥pas   tataḥ śāradvato yayau
   duryodʰanād anu kr̥pas   tataḥ śāradvato yayau /
Halfverse: c    evam eṣa mahāvyūhaḥ   prayayau sāgaropamaḥ
   evam eṣa mahā-vyūhaḥ   prayayau sāgara_upamaḥ /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    rejus tatra patākāś ca   śvetac cʰatrāṇi cābʰibʰo
   rejus tatra patākāś ca   śvetac cʰatrāṇi ca_abʰibʰo /
Halfverse: c    aṅgadāny atʰa citrāṇi   mahārhāṇi dʰanūṃṣi ca
   aṅgadāny atʰa citrāṇi   mahā_arhāṇi dʰanūṃṣi ca /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    taṃ tu dr̥ṣṭvā mahāvyūhaṃ   tāvakānāṃ mahāratʰaḥ
   taṃ tu dr̥ṣṭvā mahā-vyūhaṃ   tāvakānāṃ mahā-ratʰaḥ /
Halfverse: c    yudʰiṣṭʰiro 'bravīt tūrṇaṃ   pārṣataṃ pr̥tanā patim
   yudʰiṣṭʰiro_abravīt tūrṇaṃ   pārṣataṃ pr̥tanā patim /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    paśya vyūhaṃ maheṣvāsa   nirmitaṃ sāgaropamam
   paśya vyūhaṃ mahā_iṣvāsa   nirmitaṃ sāgara_upamam /
Halfverse: c    prativyūhaṃ tvam api hi   kuru pārṣata māciram
   prativyūhaṃ tvam api hi   kuru pārṣata māciram /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    tataḥ sa pārṣataḥ śūro   vyūhaṃ cakre sudāruṇam
   tataḥ sa pārṣataḥ śūro   vyūhaṃ cakre sudāruṇam /
Halfverse: c    śr̥ṅgāṭalaṃ mahārāja   paravyūhavināśanam
   śr̥ṅgāṭalaṃ mahā-rāja   para-vyūha-vināśanam /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    śr̥ṅgebʰyo bʰīmasenaś ca   sātyaktiś ca mahāratʰaḥ
   śr̥ṅgebʰyo bʰīmasenaś ca   sātyaktiś ca mahā-ratʰaḥ /
Halfverse: c    ratʰair anekasāhasrais   tatʰā hayapadātibʰiḥ
   ratʰair aneka-sāhasrais   tatʰā haya-padātibʰiḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    nābʰyām abʰūn naraśreṣṭʰaḥ   śvetāśvo vānaradʰvajaḥ
   nābʰyām abʰūn nara-śreṣṭʰaḥ   śveta_aśvo vānara-dʰvajaḥ /
Halfverse: c    madʰye yudʰiṣṭʰiro rājā   mādrīputrau ca pāṇḍavau
   madʰye yudʰiṣṭʰiro rājā   mādrī-putrau ca pāṇḍavau /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    atʰetare maheṣvāsāḥ   saha sainyā narādʰipāḥ
   atʰa_itare mahā_iṣvāsāḥ   saha sainyā nara_adʰipāḥ /
Halfverse: c    vyūhaṃ taṃ pūrayām āsur   vyūha śāstraviśāradāḥ
   vyūhaṃ taṃ pūrayām āsur   vyūha śāstra-viśāradāḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    abʰimanyus tataḥ paścād   virāṭaś ca mahāratʰaḥ
   abʰimanyus tataḥ paścād   virāṭaś ca mahā-ratʰaḥ /
Halfverse: c    draupadeyāś ca saṃhr̥ṣṭā   rākṣasaś ca gʰaṭotkacaḥ
   draupadeyāś ca saṃhr̥ṣṭā   rākṣasaś ca gʰaṭa_utkacaḥ /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    evam etaṃ mahāvyūhaṃ   vyūhya bʰārata pāṇḍavāḥ
   evam etaṃ mahā-vyūhaṃ   vyūhya bʰārata pāṇḍavāḥ /
Halfverse: c    atiṣṭʰan samare śūrā   yoddʰukāmā jayaiṣiṇaḥ
   atiṣṭʰan samare śūrā   yoddʰu-kāmā jaya_eṣiṇaḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    bʰerīśabdāś ca tumulā   vimiśrāḥ śaṅkʰanisvanaiḥ
   bʰerī-śabdāś ca tumulā   vimiśrāḥ śaṅkʰa-nisvanaiḥ /
Halfverse: c    kṣveḍitāspʰoṭitotkruṣṭaiḥ   subʰīmāḥ sarvatodiśam
   kṣveḍita_āspʰoṭita_utkruṣṭaiḥ   subʰīmāḥ sarvato-diśam /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    tataḥ śūrāḥ samāsādya   samare te parasparam
   tataḥ śūrāḥ samāsādya   samare te parasparam /
Halfverse: c    netrair animiśai rājann   avaikṣanta prakopitāḥ
   netrair animiśai rājann   avaikṣanta prakopitāḥ /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    manobʰis te manuṣyendra   pūrvaṃ yodʰāḥ parasparam
   manobʰis te manuṣya_indra   pūrvaṃ yodʰāḥ parasparam /
Halfverse: c    yuddʰāya samavartanta   samāhūyetaretaram
   yuddʰāya samavartanta   samāhūya_itaretaram /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    tataḥ pravavr̥te yuddʰaṃ   gʰorarūpaṃ bʰayāvaham
   tataḥ pravavr̥te yuddʰaṃ   gʰora-rūpaṃ bʰaya_āvaham /
Halfverse: c    tāvakānāṃ pareṣāṃ ca   nigʰnatām itaretaram
   tāvakānāṃ pareṣāṃ ca   nigʰnatām itaretaram /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    nārācā niśitāḥ saṃkʰye   saṃpatanti sma bʰārata
   nārācā niśitāḥ saṃkʰye   saṃpatanti sma bʰārata /
Halfverse: c    vyāttānanā bʰayakarā   uragā iva saṃgʰaśaḥ
   vyātta_ānanā bʰayakarā uragā\ iva saṃgʰaśaḥ /27/ ՙ

Verse: 28 
Halfverse: a    niṣpetur vimalāḥ śaktyas   tailadʰautāḥ sutejanāḥ
   niṣpetur vimalāḥ śaktyas   taila-dʰautāḥ sutejanāḥ /
Halfverse: c    ambudebʰyo yatʰā rājan   bʰrājamānāḥ śatahradāh
   ambudebʰyo yatʰā rājan   bʰrājamānāḥ śata-hradāh[?] /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    gadāś ca vimalaiḥ paṭṭaiḥ   pinaddʰāḥ svarṇabʰūṣitāḥ
   gadāś ca vimalaiḥ paṭṭaiḥ   pinaddʰāḥ svarṇa-bʰūṣitāḥ /
Halfverse: c    patantyas tatra dr̥śyante   giriśr̥ṅgopamāḥ śubʰāḥ
   patantyas tatra dr̥śyante   giri-śr̥ṅga_upamāḥ śubʰāḥ /
Halfverse: e    nistriṃśāś ca vyarājanta   vimalāmbarasaṃnibʰāḥ
   nistriṃśāś ca vyarājanta   vimala_ambara-saṃnibʰāḥ /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    ārṣabʰāṇi ca carmāṇi   śatacandrāṇi bʰārata
   ārṣabʰāṇi ca carmāṇi   śata-candrāṇi bʰārata /
Halfverse: c    aśobʰanta raṇe rājan   patamānāni sarvaśaḥ
   aśobʰanta raṇe rājan   patamānāni sarvaśaḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    te 'nyonyaṃ samare sene   yudʰyamāne narādʰipa
   te_anyonyaṃ samare sene   yudʰyamāne nara_adʰipa /
Halfverse: c    aśobʰetāṃ yatʰā daitya   deva sene samudyate
   aśobʰetāṃ yatʰā daitya   deva sene samudyate /
Halfverse: e    abʰyadravanta samare   te 'nyonyaṃ vai samantataḥ
   abʰyadravanta samare   te_anyonyaṃ vai samantataḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    ratʰās tu ratʰibʰis tūrṇaṃ   preṣitāḥ paramāhave
   ratʰās tu ratʰibʰis tūrṇaṃ   preṣitāḥ parama_āhave /
Halfverse: c    yugair yugāni saṃśliṣya   yuyudʰuḥ pārtʰivarṣabʰāḥ
   yugair yugāni saṃśliṣya   yuyudʰuḥ pārtʰiva-r̥ṣabʰāḥ /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    dantināṃ yudʰyamānānāṃ   saṃgʰarṣāt pāvako 'bʰavat
   dantināṃ yudʰyamānānāṃ   saṃgʰarṣāt pāvako_abʰavat /
Halfverse: c    danteṣu bʰarataśreṣṭʰa   sa dʰūmaḥ sarvatodiśam
   danteṣu bʰarata-śreṣṭʰa   sa dʰūmaḥ sarvato-diśam /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    prāsair abʰihatāḥ ke cid   gajayodʰāḥ samantataḥ
   prāsair abʰihatāḥ kecid   gaja-yodʰāḥ samantataḥ /
Halfverse: c    patamānāḥ sma dr̥śyante   giriśr̥ṅgān nagā iva
   patamānāḥ sma dr̥śyante   giri-śr̥ṅgān nagā\ iva /34/ ՙ

Verse: 35 
Halfverse: a    pādātāś cāpy adr̥śyanta   nigʰnanto hi parasparam
   pādātāś ca_apy adr̥śyanta   nigʰnanto hi parasparam /
Halfverse: c    citrarūpadʰarāḥ śūrā   nakʰaraprāsayodʰinaḥ
   citra-rūpa-dʰarāḥ śūrā   nakʰara-prāsa-yodʰinaḥ /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    anyonyaṃ te samāsādya   kurupāṇḍavasainikāḥ
   anyonyaṃ te samāsādya   kuru-pāṇḍava-sainikāḥ /
Halfverse: c    śastrair nānāvidʰair gʰorai   raṇe ninyur yamakṣayam
   śastrair nānā-vidʰair gʰorai   raṇe ninyur yama-kṣayam /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    tataḥ śāṃtanavo bʰīṣmo   ratʰagʰoṣeṇa nādayan
   tataḥ śāṃtanavo bʰīṣmo   ratʰa-gʰoṣeṇa nādayan /
Halfverse: c    abʰyāgamad raṇe pāṇḍūn   dʰanuḥ śabdena mohayan
   abʰyāgamad raṇe pāṇḍūn   dʰanuḥ śabdena mohayan /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    pāṇḍavānāṃ ratʰāś cāpi   nadanto bʰairavasvanam
   pāṇḍavānāṃ ratʰāś ca_api   nadanto bʰairava-svanam /
Halfverse: c    abʰyadravanta saṃyattā   dʰr̥ṣṭadyumnapurogamāḥ
   abʰyadravanta saṃyattā   dʰr̥ṣṭadyumna-purogamāḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    tataḥ pravavr̥te yuddʰaṃ   tava teṣāṃ ca bʰārata
   tataḥ pravavr̥te yuddʰaṃ   tava teṣāṃ ca bʰārata /
Halfverse: c    narāśvaratʰanāgānāṃ   vyatiṣaktaṃ parasparam
   nara_aśva-ratʰa-nāgānāṃ   vyatiṣaktaṃ parasparam /39/ (E)



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.