TITUS
Mahabharata
Part No. 901
Previous part

Chapter: 41 
Adhyāya 41


Verse: 1  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    tato dʰanaṃjayaṃ dr̥ṣṭvā   bāṇagāṇḍīva dʰāriṇam
   tato dʰanaṃjayaṃ dr̥ṣṭvā   bāṇa-gāṇḍīva dʰāriṇam /
Halfverse: c    punar eva mahānādaṃ   vyasr̥janta mahāratʰāḥ
   punar eva mahā-nādaṃ   vyasr̥janta mahā-ratʰāḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    pāṇḍavāḥ somakāś caiva   ye caiṣām anuyāyinaḥ
   pāṇḍavāḥ somakāś caiva   ye ca_eṣām anuyāyinaḥ /
Halfverse: c    dʰadʰmuś ca muditāḥ śaṅkʰān   vīrāḥ sāgarasaṃbʰavān
   dʰadʰmuś ca muditāḥ śaṅkʰān   vīrāḥ sāgara-saṃbʰavān /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    tato bʰeryaś ca peśyaś ca   krakacā goviṣāṇikāḥ
   tato bʰeryaś ca peśyaś ca   krakacā go-viṣāṇikāḥ /
Halfverse: c    sahasaivābʰyahanyanta   tataḥ śabdo mahān abʰūt
   sahasā_eva_abʰyahanyanta   tataḥ śabdo mahān abʰūt /3/ ՙ

Verse: 4 
Halfverse: a    atʰa devāḥ sa gandʰarvāḥ   pitaraś ca janeśvara
   atʰa devāḥ sa gandʰarvāḥ   pitaraś ca jana_īśvara /
Halfverse: c    siddʰacāraṇasaṃgʰāś ca   samīyus te didr̥kṣayā
   siddʰa-cāraṇa-saṃgʰāś ca   samīyus te didr̥kṣayā /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    r̥ṣayaś ca mahābʰāgāḥ   puraskr̥tya śatakratum
   r̥ṣayaś ca mahā-bʰāgāḥ   puras-kr̥tya śata-kratum /
Halfverse: c    samīyus tatra sahitā   draṣṭuṃ tad vaiśasaṃ mahat
   samīyus tatra sahitā   draṣṭuṃ tad vaiśasaṃ mahat /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    tato yudʰiṣṭʰiro dr̥ṣṭvā   yuddʰāya susamudyate
   tato yudʰiṣṭʰiro dr̥ṣṭvā   yuddʰāya susamudyate /
Halfverse: c    te sene sāgaraprakʰye   muhuḥ pracalite nr̥pa
   te sene sāgara-prakʰye   muhuḥ pracalite nr̥pa /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    vimucya kavacaṃ vīro   nikṣipya ca varāyudʰam
   vimucya kavacaṃ vīro   nikṣipya ca vara_āyudʰam /
Halfverse: c    avaruhya ratʰāt tūrṇaṃ   padbʰyām eva kr̥tāñjaliḥ
   avaruhya ratʰāt tūrṇaṃ   padbʰyām eva kr̥ta_añjaliḥ /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    pitāmaham abʰiprekṣya   dʰarmarājo yudʰiṣṭʰiraḥ
   pitāmaham abʰiprekṣya   dʰarma-rājo yudʰiṣṭʰiraḥ /
Halfverse: c    vāgyataḥ prayayau yena   prāṅmukʰo ripuvāhinīm
   vāg-yataḥ prayayau yena   prāṅ-mukʰo ripu-vāhinīm /

Verse: 9 
Halfverse: a    taṃ prayāntam abʰiprekṣya   kuntīputro dʰanaṃjayaḥ
   taṃ prayāntam abʰiprekṣya   kuntī-putro dʰanaṃjayaḥ /
Halfverse: c    avatīrya ratʰāt tūrṇaṃ   bʰrātr̥bʰiḥ sahito 'nvayāt
   avatīrya ratʰāt tūrṇaṃ   bʰrātr̥bʰiḥ sahito_anvayāt /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    vāsudevaś ca bʰagavān   pr̥ṣṭʰato 'nujagāma ha
   vāsudevaś ca bʰagavān   pr̥ṣṭʰato_anujagāma ha /
Halfverse: c    yatʰā mukʰyāś ca rājānas   tam anvājagmur utsukāḥ
   yatʰā mukʰyāś ca rājānas   tam anvājagmur utsukāḥ /10/ 10

Verse: 11  {Arjuna uvāca}
Halfverse: a    kiṃ te vyavasitaṃ rājan   yad asmān apahāya vai
   kiṃ te vyavasitaṃ rājan   yad asmān apahāya vai /
Halfverse: c    padbʰyām eva prayāto 'si   prāṅmukʰo ripuvāhinīm
   padbʰyām eva prayāto_asi   prāṅ-mukʰo ripu-vāhinīm /11/

Verse: 12  {Bʰīmasena uvāca}
Halfverse: a    kva gamiṣyasi rājendra   nikṣiptakavacāyudʰaḥ
   kva gamiṣyasi rāja_indra   nikṣipta-kavaca_āyudʰaḥ /
Halfverse: c    daṃśiteṣv arisainyeṣu   bʰrātr̥̄n utsr̥jya pārtʰiva
   daṃśiteṣv ari-sainyeṣu   bʰrātr̥̄n utsr̥jya pārtʰiva /12/

Verse: 13  {nakula uvāca}
Halfverse: a    evaṃgate tvayi jyeṣṭʰe   mama bʰrātari bʰārata
   evaṃ-gate tvayi jyeṣṭʰe   mama bʰrātari bʰārata /
Halfverse: c    bʰīr me dunoti hr̥dayaṃ   brūhi gantā bʰavān kva nu
   bʰīr me dunoti hr̥dayaṃ   brūhi gantā bʰavān kva nu /13/

Verse: 14  {Sahadeva uvāca}
Halfverse: a    asmin raṇasamūhe vai   vartamāne mahābʰaye
   asmin raṇa-samūhe vai   vartamāne mahā-bʰaye /
Halfverse: c    yoddʰavye kva nu gantāsi   śatrūn abʰimukʰo nr̥pa
   yoddʰavye kva nu gantā_asi   śatrūn abʰimukʰo nr̥pa /14/

Verse: 15  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    evam ābʰāṣyamāṇo 'pi   bʰrātr̥bʰiḥ kurunandana
   evam ābʰāṣyamāṇo_api   bʰrātr̥bʰiḥ kuru-nandana /
Halfverse: c    novāca vāgyataḥ kiṃ cid   gaccʰaty eva yudʰiṣṭʰiraḥ
   na_uvāca vāg-yataḥ kiṃcid   gaccʰaty eva yudʰiṣṭʰiraḥ /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    tān uvāca mahāprājño   vāsudevo mahāmanāḥ
   tān uvāca mahā-prājño   vāsudevo mahā-manāḥ /
Halfverse: c    abʰiprāyo 'sya vijñāto   mayeti prahasann iva
   abʰiprāyo_asya vijñāto   mayā_iti prahasann iva /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    eṣa bʰīṣmaṃ tatʰā droṇaṃ   gautamaṃ śalyam eva ca
   eṣa bʰīṣmaṃ tatʰā droṇaṃ   gautamaṃ śalyam eva ca /
Halfverse: c    anumānya gurūn sarvān   yotsyate pārtʰivo 'ribʰiḥ
   anumānya gurūn sarvān   yotsyate pārtʰivo_aribʰiḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    śrūyate hi purā kalpe   gurūn ananumānya yaḥ
   śrūyate hi purā kalpe   gurūn ananumānya yaḥ /
Halfverse: c    yudʰyate sa bʰaved vyaktam   apadʰyāto mahattaraiḥ
   yudʰyate sa bʰaved vyaktam   apadʰyāto mahattaraiḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    anumānya yatʰāśāstraṃ   yas tu yudʰyen mahattaraiḥ
   anumānya yatʰā-śāstraṃ   yas tu yudʰyen mahattaraiḥ /
Halfverse: c    dʰruvas tasya jayo yuddʰe   bʰaved iti matir mama
   dʰruvas tasya jayo yuddʰe   bʰaved iti matir mama /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    evaṃ bruvati kr̥ṣṇe tu   dʰārtarāṣṭra camūṃ prati
   evaṃ bruvati kr̥ṣṇe tu   dʰārtarāṣṭra camūṃ prati /
Halfverse: c    hāhākāro mahān āsīn   niḥśabdās tv apare 'bʰavan
   hāhā-kāro mahān āsīn   niḥśabdās tv apare_abʰavan /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    dr̥ṣṭvā yudʰiṣṭʰiraṃ dūrād   dʰārtarāṣṭrasya sainikāḥ
   dr̥ṣṭvā yudʰiṣṭʰiraṃ dūrād   dʰārtarāṣṭrasya sainikāḥ /
Halfverse: c    mitʰaḥ saṃkatʰayāṃ cakrur   neśo 'sti kulapāṃsanaḥ
   mitʰaḥ saṃkatʰayāṃ cakrur   na_īśo_asti kula-pāṃsanaḥ /21/ <ՙ>

Verse: 22 
Halfverse: a    vyaktaṃ bʰīta ivābʰyeti   rājāsau bʰīṣmam antikāt
   vyaktaṃ bʰīta\ iva_abʰyeti   rājā_asau bʰīṣmam antikāt / ՙ
Halfverse: c    yudʰiṣṭʰiraḥ sa sodaryaḥ   śaraṇārtʰaṃ prayācakaḥ
   yudʰiṣṭʰiraḥ sa sodaryaḥ   śaraṇa_artʰaṃ prayācakaḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    dʰanaṃjaye katʰaṃ nātʰe   pāṇḍave ca vr̥kodare
   dʰanaṃjaye katʰaṃ nātʰe   pāṇḍave ca vr̥kodare /
Halfverse: c    nakule sahadeve ca   bʰīto 'bʰyeti ca pāṇḍavaḥ
   nakule sahadeve ca   bʰīto_abʰyeti ca pāṇḍavaḥ /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    na nūnaṃ kṣatriyakule   jātaḥ saṃprastʰite bʰuvi
   na nūnaṃ kṣatriya-kule   jātaḥ saṃprastʰite bʰuvi /
Halfverse: c    yatʰāsya hr̥dayaṃ bʰītam   alpasattvasya saṃyuge
   yatʰā_asya hr̥dayaṃ bʰītam   alpa-sattvasya saṃyuge /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    tatas te kṣatriyāḥ sarve   praśaṃsanti sma kauravān
   tatas te kṣatriyāḥ sarve   praśaṃsanti sma kauravān /
Halfverse: c    hr̥ṣṭāḥ sumanaso bʰūtvā   cailāni dudʰuvuḥ pr̥tʰak
   hr̥ṣṭāḥ sumanaso bʰūtvā   cailāni dudʰuvuḥ pr̥tʰak /

Verse: 26 
Halfverse: a    vyanindanta tataḥ sarve   yodʰās tatra viśāṃ pate
   vyanindanta tataḥ sarve   yodʰās tatra viśāṃ pate /
Halfverse: c    yudʰiṣṭʰiraṃ sa sodaryaṃ   sahitaṃ keśavena ha
   yudʰiṣṭʰiraṃ sa sodaryaṃ   sahitaṃ keśavena ha /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    tatas tat kauravaṃ sainyaṃ   dʰikkr̥tvā tu yudʰiṣṭʰiram
   tatas tat kauravaṃ sainyaṃ   dʰik-kr̥tvā tu yudʰiṣṭʰiram /
Halfverse: c    niḥśabdam abʰavat tūrṇaṃ   punar eva viśāṃ pate
   niḥśabdam abʰavat tūrṇaṃ   punar eva viśāṃ pate /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    kiṃ nu vakṣyati rājāsau   kiṃ bʰīṣmaḥ prativakṣyati
   kiṃ nu vakṣyati rājā_asau   kiṃ bʰīṣmaḥ prativakṣyati /
Halfverse: c    kiṃ bʰīmaḥ samaraślāgʰī   kiṃ nu kr̥ṣṇārjunāv iti
   kiṃ bʰīmaḥ samara-ślāgʰī   kiṃ nu kr̥ṣṇa_arjunāv iti /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    vivakṣitaṃ kim asyeti   saṃśayaḥ sumahān abʰūt
   vivakṣitaṃ kim asya_iti   saṃśayaḥ sumahān abʰūt /
Halfverse: c    ubʰayoḥ senayo rājan   yudʰiṣṭʰira kr̥te tadā
   ubʰayoḥ senayo rājan   yudʰiṣṭʰira kr̥te tadā /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    sa vigāhya camūṃ śatroḥ   śaraśakti samā kulām
   sa vigāhya camūṃ śatroḥ   śara-śakti samā kulām /
Halfverse: c    bʰīṣmam evābʰyayāt tūrṇaṃ   bʰrātr̥bʰiḥ parivāritaḥ
   bʰīṣmam eva_abʰyayāt tūrṇaṃ   bʰrātr̥bʰiḥ parivāritaḥ /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    tam uvāca tataḥ pādau   karābʰyāṃ pīḍya pāṇḍavaḥ
   tam uvāca tataḥ pādau   karābʰyāṃ pīḍya pāṇḍavaḥ /
Halfverse: c    bʰīṣmaṃ śāṃtanavaṃ rājā   yuddʰāya samupastʰitam
   bʰīṣmaṃ śāṃtanavaṃ rājā   yuddʰāya samupastʰitam /31/

Verse: 32  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    āmantraye tvāṃ durdʰarṣa   yotsye tāta tvayā saha
   āmantraye tvāṃ durdʰarṣa   yotsye tāta tvayā saha /
Halfverse: c    anujānīhi māṃ tāta   āśiṣaś ca prayojaya
   anujānīhi māṃ tāta āśiṣaś ca prayojaya /32/ ՙ

Verse: 33 
Halfverse: a    yady evaṃ nābʰigaccʰetʰā   yudʰi māṃ pr̥tʰivīpate
   yady evaṃ na_abʰigaccʰetʰā   yudʰi māṃ pr̥tʰivī-pate /
Halfverse: c    śapeyaṃ tvāṃ mahārāja   parābʰāvāya bʰārata
   śapeyaṃ tvāṃ mahā-rāja   parābʰāvāya bʰārata /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    prīto 'smi putra yudʰyasva   jayam āpnuhi pāṇḍava
   prīto_asmi putra yudʰyasva   jayam āpnuhi pāṇḍava /
Halfverse: c    yat te 'bʰilaṣitaṃ cānyat   tad avāpnuhi saṃyuge
   yat te_abʰilaṣitaṃ ca_anyat   tad avāpnuhi saṃyuge /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    vriyatāṃ ca varaḥ pārtʰa   kim asmatto 'bʰikāṅkṣasi
   vriyatāṃ ca varaḥ pārtʰa   kim asmatto_abʰikāṅkṣasi /
Halfverse: c    evaṃgate mahārāja   na tavāsti parājayaḥ
   evaṃ-gate mahā-rāja   na tava_asti parājayaḥ /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasya cit
   artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasyacit /
Halfverse: c    iti satyaṃ mahārāja   baddʰo'smy artʰena kauravaiḥ
   iti satyaṃ mahā-rāja   baddʰo_asmy artʰena kauravaiḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    atas tvāṃ klībavad vākyaṃ   bravīmi kurunandana
   atas tvāṃ klībavad vākyaṃ   bravīmi kuru-nandana /
Halfverse: c    hr̥to 'smy artʰena kauravya   yuddʰād anyat kim iccʰasi
   hr̥to_asmy artʰena kauravya   yuddʰād anyat kim iccʰasi /37/

Verse: 38  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    mantrayasva mahāprājña   hitaiṣī mama nityaśaḥ
   mantrayasva mahā-prājña   hita_eṣī mama nityaśaḥ /
Halfverse: c    yudʰyasva kauravasyārtʰe   mamaiṣa satataṃ varaḥ
   yudʰyasva kauravasyārtʰe   mama_eṣa satataṃ varaḥ /38/

Verse: 39  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    rājan kim atra sāhyaṃ te   karomi kurunandana
   rājan kim atra sāhyaṃ te   karomi kuru-nandana /
Halfverse: c    kāmaṃ yotsye parasyārtʰe   brūhi yat te vivakṣitam
   kāmaṃ yotsye parasya_artʰe   brūhi yat te vivakṣitam /39/

Verse: 40  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    katʰaṃ jayeyaṃ saṃgrāme   bʰavantam aparājitam
   katʰaṃ jayeyaṃ saṃgrāme   bʰavantam aparājitam /
Halfverse: c    etan me mantraya hitaṃ   yadi śreyaḥ prapaśyasi
   etan me mantraya hitaṃ   yadi śreyaḥ prapaśyasi /40/ 40

Verse: 41  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    na taṃ paśyāmi kaunteya   yo māṃ yudʰyantam āhave
   na taṃ paśyāmi kaunteya   yo māṃ yudʰyantam āhave /
Halfverse: c    vijayeta pumān kaś cid   api sākṣāc cʰatakratuḥ
   vijayeta pumān kaścid   api sākṣāt śata-kratuḥ /41/

Verse: 42  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    hanta pr̥ccʰāmi tasmāt tvāṃ   pitāmaha namo 'stu te
   hanta pr̥ccʰāmi tasmāt tvāṃ   pitāmaha namo_astu te /
Halfverse: c    jayopāyaṃ bravīhi tvam   ātmanaḥ samare paraiḥ
   jaya_upāyaṃ bravīhi tvam   ātmanaḥ samare paraiḥ /42/

Verse: 43  {Bʰīṣma uvāca}
Halfverse: a    na śatruṃ tāta paśyāmi   samare yo jayeta mām
   na śatruṃ tāta paśyāmi   samare yo jayeta mām /
Halfverse: c    na tāvan mr̥tyukālo me   punarāgamanaṃ kuru
   na tāvan mr̥tyu-kālo me   punar-āgamanaṃ kuru /43/

Verse: 44  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    tato yudʰiṣṭʰiro vākyaṃ   bʰīṣmasya kurunandana
   tato yudʰiṣṭʰiro vākyaṃ   bʰīṣmasya kuru-nandana /
Halfverse: c    śirasā pratijagrāha   bʰūyas tam abʰivādya ca
   śirasā pratijagrāha   bʰūyas tam abʰivādya ca /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    prāyāt punar mahābāhur   ācāryasya ratʰaṃ prati
   prāyāt punar mahā-bāhur   ācāryasya ratʰaṃ prati /
Halfverse: c    paśyatāṃ sarvasainyānāṃ   madʰyena bʰrātr̥bʰiḥ saha
   paśyatāṃ sarva-sainyānāṃ   madʰyena bʰrātr̥bʰiḥ saha /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    sa droṇam abʰivādyātʰa   kr̥tvā caiva pradakṣiṇam
   sa droṇam abʰivādya_atʰa   kr̥tvā caiva pradakṣiṇam /
Halfverse: c    uvāca vācā durdʰarṣam   ātmaniḥśreyasaṃ vacaḥ
   uvāca vācā durdʰarṣam   ātma-niḥśreyasaṃ vacaḥ /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    āmantraye tvāṃ bʰagavan   yotsye vigatakalmaṣaḥ
   āmantraye tvāṃ bʰagavan   yotsye vigata-kalmaṣaḥ /
Halfverse: c    jayeyaṃ ca ripūn sarvān   anujñātas tvayā dvija
   jayeyaṃ ca ripūn sarvān   anujñātas tvayā dvija /47/

Verse: 48  {Droṇa uvāca}
Halfverse: a    yadi māṃ nābʰigaccʰetʰā   yuddʰāya kr̥taniścayaḥ
   yadi māṃ na_abʰigaccʰetʰā   yuddʰāya kr̥ta-niścayaḥ /
Halfverse: c    śapeyaṃ tvāṃ mahārāja   parābʰāvāya sarvaśaḥ
   śapeyaṃ tvāṃ mahā-rāja   parābʰāvāya sarvaśaḥ /48/

Verse: 49 
Halfverse: a    tad yudʰiṣṭʰira tuṣṭo 'smi   pūjitaś ca tvayānagʰa
   tad yudʰiṣṭʰira tuṣṭo_asmi   pūjitaś ca tvayā_anagʰa /
Halfverse: c    anujānāmi yudʰyasva   vijayaṃ samavāpnuhi
   anujānāmi yudʰyasva   vijayaṃ samavāpnuhi /49/

Verse: 50 
Halfverse: a    karavāṇi ca te kāmaṃ   brūhi yat te 'bʰikāṅkṣitam
   karavāṇi ca te kāmaṃ   brūhi yat te_abʰikāṅkṣitam /
Halfverse: c    evaṃgate mahārāja   yuddʰād anyat kim iccʰasi
   evaṃ-gate mahā-rāja   yuddʰād anyat kim iccʰasi /50/ 50

Verse: 51 
Halfverse: a    artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasya cit
   artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasyacit /
Halfverse: c    iti satyaṃ mahārāja   baddʰo'smy artʰena kauravaiḥ
   iti satyaṃ mahā-rāja   baddʰo_asmy artʰena kauravaiḥ /51/

Verse: 52 
Halfverse: a    atas tvāṃ klībavad brūmo   yuddʰād anyat kim iccʰasi
   atas tvāṃ klībavad brūmo   yuddʰād anyat kim iccʰasi /
Halfverse: c    yotsyāmi kauravasyārtʰe   tavāśāsyo jayo mayā
   yotsyāmi kauravasya_artʰe   tava_āśāsyo jayo mayā /52/

Verse: 53  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    jayam āśāssva me brahman   mantrayasva ca mad dʰitam
   jayam āśāssva me brahman   mantrayasva ca madd^hitam /
Halfverse: c    yudʰyasva kauravasyārtʰe   vara eṣa vr̥to mayā
   yudʰyasva kauravasya_artʰe   vara\ eṣa vr̥to mayā /53/ ՙ

Verse: 54  {Droṇa uvāca}
Halfverse: a    dʰruvas te vijayo rājan   yasya mantrī haris tava
   dʰruvas te vijayo rājan   yasya mantrī haris tava /
Halfverse: c    ahaṃ ca tvābʰijānāmi   raṇe śatrūn vijeṣyasi
   ahaṃ ca tvā_abʰijānāmi   raṇe śatrūn vijeṣyasi /54/

Verse: 55 
Halfverse: a    yato dʰarmas tataḥ kr̥ṣṇo   yataḥ kr̥ṣṇas tato jayaḥ
   yato dʰarmas tataḥ kr̥ṣṇo   yataḥ kr̥ṣṇas tato jayaḥ /
Halfverse: c    yudʰyasva gaccʰa kaunteya   pr̥ccʰa māṃ kiṃ bravīmi te
   yudʰyasva gaccʰa kaunteya   pr̥ccʰa māṃ kiṃ bravīmi te /55/

Verse: 56  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    pr̥ccʰāmi tvāṃ dvijaśreṣṭʰa   śr̥ṇu me yad vivakṣitam
   pr̥ccʰāmi tvāṃ dvija-śreṣṭʰa   śr̥ṇu me yad vivakṣitam /
Halfverse: c    katʰaṃ jayeyaṃ saṃgrāme   bʰavantam aparājitam
   katʰaṃ jayeyaṃ saṃgrāme   bʰavantam aparājitam /56/

Verse: 57  {Droṇa uvāca}
Halfverse: a    na te 'sti vijayas tāvad   yāvad yudʰyāmy ahaṃ raṇe
   na te_asti vijayas tāvad   yāvad yudʰyāmy ahaṃ raṇe /
Halfverse: c    mamāśu nidʰane rājan   yatasva saha sodaraiḥ
   mama_āśu nidʰane rājan   yatasva saha sodaraiḥ /57/

Verse: 58  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    hanta tasmān mahābāho   vadʰopāyaṃ vadātmanaḥ
   hanta tasmān mahā-bāho   vadʰa_upāyaṃ vada_ātmanaḥ /
Halfverse: c    ācārya praṇipatyaiṣa   pr̥ccʰāmi tvāṃ namo 'stu te
   ācārya praṇipatya_eṣa   pr̥ccʰāmi tvāṃ namo_astu te /58/

Verse: 59  {Droṇa uvāca}
Halfverse: a    na śatruṃ tāta paśyāmi   yo māṃ hanyād raṇe stʰitam
   na śatruṃ tāta paśyāmi   yo māṃ hanyād raṇe stʰitam /
Halfverse: c    yudʰyamānaṃ susaṃrabdʰaṃ   śaravarṣaugʰavarṣiṇam
   yudʰyamānaṃ susaṃrabdʰaṃ   śara-varṣa_ogʰa-varṣiṇam /59/

Verse: 60 
Halfverse: a    r̥te prāya gataṃ rājan   nyastaśastram acetanam
   r̥te prāya gataṃ rājan   nyasta-śastram acetanam /
Halfverse: c    hanyān māṃ yudʰi yodʰānāṃ   satyam etad bravīmi te
   hanyān māṃ yudʰi yodʰānāṃ   satyam etad bravīmi te /60/ 60

Verse: 61 
Halfverse: a    śastraṃ cāhaṃ raṇe jahyāṃ   śrutvā sumahad apriyam
   śastraṃ ca_ahaṃ raṇe jahyāṃ   śrutvā sumahad apriyam /
Halfverse: c    śraddʰeya vākyāt puruṣād   etat satyaṃ bravīmi te
   śraddʰeya vākyāt puruṣād   etat satyaṃ bravīmi te /61/

Verse: 62  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    etac cʰrutvā mahārāja   bʰāradvājasya dʰīmataḥ
   etat śrutvā mahā-rāja   bʰāradvājasya dʰīmataḥ /
Halfverse: c    anumānya tam ācāryaṃ   prāyāc cʰāradvataṃ prati
   anumānya tam ācāryaṃ   prāyāt śāradvataṃ prati /62/

Verse: 63 
Halfverse: a    so 'bʰivādya kr̥paṃ rājā   kr̥tvā cāpi pradakṣiṇam
   so_abʰivādya kr̥paṃ rājā   kr̥tvā ca_api pradakṣiṇam /
Halfverse: c    uvāca durdʰarṣatamaṃ   vākyaṃ vākyaviśāradaḥ
   uvāca durdʰarṣatamaṃ   vākyaṃ vākya-viśāradaḥ /63/

Verse: 64 
Halfverse: a    anumānaye tvāṃ yotsyāmi   guro vigatakalmaṣaḥ
   anumānaye tvāṃ yotsyāmi   guro vigata-kalmaṣaḥ / q
Halfverse: c    jayeyaṃ ca ripūn sarvān   anujñātas tvayānagʰa
   jayeyaṃ ca ripūn sarvān   anujñātas tvayā_anagʰa /64/

Verse: 65  {Kr̥pa uvāca}
Halfverse: a    yadi māṃ nābʰigaccʰetʰā   yuddʰāya kr̥taniścayaḥ
   yadi māṃ na_abʰigaccʰetʰā   yuddʰāya kr̥ta-niścayaḥ /
Halfverse: c    śapeyaṃ tvāṃ mahārāja   parābʰāvāya sarvaśaḥ
   śapeyaṃ tvāṃ mahā-rāja   parābʰāvāya sarvaśaḥ /65/

Verse: 66 
Halfverse: a    artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasya cit
   artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasyacit /
Halfverse: c    iti satyaṃ mahārāja   baddʰo'smy artʰena kauravaiḥ
   iti satyaṃ mahā-rāja   baddʰo_asmy artʰena kauravaiḥ /66/

Verse: 67 
Halfverse: a    teṣām artʰe mahārāja   yoddʰavyam iti me matiḥ
   teṣām artʰe mahā-rāja   yoddʰavyam iti me matiḥ /
Halfverse: c    atas tvāṃ klībavad brūmi   yuddʰād anyat kim iccʰasi
   atas tvāṃ klībavad brūmi   yuddʰād anyat kim iccʰasi /67/

Verse: 68  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    hanta pr̥ccʰāmi te tasmād   ācārya śr̥ṇu me vacaḥ {!}
   hanta pr̥ccʰāmi te tasmād   ācārya śr̥ṇu me vacaḥ /68/ {!}

Verse: 69  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    ity uktvā vyatʰito rājā   novāca gatacetanaḥ
   ity uktvā vyatʰito rājā   na_uvāca gata-cetanaḥ /
Halfverse: c    taṃ gautamaḥ pratyuvāca   vijñāyāsya vivakṣitam
   taṃ gautamaḥ pratyuvāca   vijñāya_asya vivakṣitam /
Halfverse: e    avadʰyo 'haṃ mahīpāla   yudʰyasva jayam āpnuhi
   avadʰyo_ahaṃ mahī-pāla   yudʰyasva jayam āpnuhi /69/

Verse: 70 
Halfverse: a    prītas tv abʰigamenāhaṃ   jayaṃ tava narādʰipa
   prītas tv abʰigamena_ahaṃ   jayaṃ tava nara_adʰipa /
Halfverse: c    āśāsiṣye sadottʰāya   satyam etad bravīmi te
   āśāsiṣye sadā_uttʰāya   satyam etad bravīmi te /70/ 70

Verse: 71 
Halfverse: a    etac cʰrutvā mahārāja   gautamasya vacas tadā
   etat śrutvā mahā-rāja   gautamasya vacas tadā /
Halfverse: c    anumānya kr̥paṃ rājā   prayayau yena madrarāṭ
   anumānya kr̥paṃ rājā   prayayau yena madra-rāṭ /71/

Verse: 72 
Halfverse: a    sa śalyam abʰivādyātʰa   kr̥tvā cābʰipradakṣiṇam
   sa śalyam abʰivādya_atʰa   kr̥tvā ca_abʰipradakṣiṇam /
Halfverse: c    uvāca rājā durdʰarṣam   ātmaniḥśreyasaṃ vacaḥ
   uvāca rājā durdʰarṣam   ātma-niḥśreyasaṃ vacaḥ /72/

Verse: 73 
Halfverse: a    anumānaye tvāṃ yotsyāmi   guro vigatakalmaṣaḥ
   anumānaye tvāṃ yotsyāmi   guro vigata-kalmaṣaḥ / q
Halfverse: c    jayeyaṃ ca mahārāja   anujñātas tvayā ripūn
   jayeyaṃ ca mahā-rāja anujñātas tvayā ripūn /73/ ՙ

Verse: 74  {Śalya uvāca}
Halfverse: a    yadi māṃ nābʰigaccʰetʰā   yuddʰāya kr̥taniścayaḥ
   yadi māṃ na_abʰigaccʰetʰā   yuddʰāya kr̥ta-niścayaḥ /
Halfverse: c    śapeyaṃ tvāṃ mahārāja   parābʰāvāya vai raṇe
   śapeyaṃ tvāṃ mahā-rāja   parābʰāvāya vai raṇe /74/

Verse: 75 
Halfverse: a    tuṣṭo 'smi pūjitaś cāsmi   yat kāṅkṣasi tad astu te
   tuṣṭo_asmi pūjitaś ca_asmi   yat kāṅkṣasi tad astu te /
Halfverse: c    anujānāmi caiva tvāṃ   yudʰyasva jayam āpnuhi
   anujānāmi caiva tvāṃ   yudʰyasva jayam āpnuhi /75/

Verse: 76 
Halfverse: a    brūhi caiva paraṃ vīra   kenārtʰaḥ kiṃ dadāmi te
   brūhi caiva paraṃ vīra   kena_artʰaḥ kiṃ dadāmi te /
Halfverse: c    evaṃgate mahārāja   yuddʰād anyat kim iccʰasi
   evaṃ-gate mahā-rāja   yuddʰād anyat kim iccʰasi /76/

Verse: 77 
Halfverse: a    artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasya cit
   artʰasya puruṣo dāso   dāsas tv artʰo na kasyacit /
Halfverse: c    iti satyaṃ mahārāja   baddʰo'smy artʰena kauravaiḥ
   iti satyaṃ mahā-rāja   baddʰo_asmy artʰena kauravaiḥ /77/

Verse: 78 
Halfverse: a    kariṣyāmi hi te kāmaṃ   bʰāgineya yatʰepsitam
   kariṣyāmi hi te kāmaṃ   bʰāgineya yatʰā_īpsitam /
Halfverse: c    bravīmy ataḥ klībavat tvāṃ   yuddʰād anyat kim iccʰasi
   bravīmy ataḥ klībavat tvāṃ   yuddʰād anyat kim iccʰasi /78/

Verse: 79  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    mantrayasva mahārāja   nityaṃ mad dʰitam uttamam
   mantrayasva mahā-rāja   nityaṃ madd^hitam uttamam /
Halfverse: c    kāmaṃ yudʰya parasyārtʰe   varam etad vr̥ṇomy aham
   kāmaṃ yudʰya parasya_artʰe   varam etad vr̥ṇomy aham /79/

Verse: 80  {Śalya uvāca}
Halfverse: a    brūhi kim atra sāhyaṃ te   karomi nr̥pasattama
   brūhi kim atra sāhyaṃ te   karomi nr̥pa-sattama /
Halfverse: c    kāmayotsye parasyārtʰe   vr̥to 'smy artʰena kauravaiḥ
   kāma-yotsye parasya_artʰe   vr̥to_asmy artʰena kauravaiḥ /80/ 80

Verse: 81  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    sa eva me varaḥ satya   udyoge yas tvayā kr̥taḥ
   sa\ eva me varaḥ satya udyoge yas tvayā kr̥taḥ / ՙ
Halfverse: c    sūtaputrasya saṃgrāme   kāryas tejo vadʰas tvayā
   sūta-putrasya saṃgrāme   kāryas tejo vadʰas tvayā /81/

Verse: 82  {Śalya uvāca}
Halfverse: a    saṃpatsyaty eṣa te kāmaḥ   kuntīputra yatʰepsitaḥ
   saṃpatsyaty eṣa te kāmaḥ   kuntī-putra yatʰā_īpsitaḥ /
Halfverse: c    gaccʰa yudʰyasva visrabdʰaṃ   pratijāne jayaṃ tava
   gaccʰa yudʰyasva visrabdʰaṃ   pratijāne jayaṃ tava /82/

Verse: 83  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    anumānyātʰa kaunteyo   mātulaṃ madrakeśvaram
   anumānya_atʰa kaunteyo   mātulaṃ madraka_īśvaram /
Halfverse: c    nirjagāma mahāsainyād   bʰrātr̥bʰiḥ parivāritaḥ
   nirjagāma mahā-sainyād   bʰrātr̥bʰiḥ parivāritaḥ /83/

Verse: 84 
Halfverse: a    vāsudevas tu rādʰeyam   āhave 'bʰijagāma vai
   vāsudevas tu rādʰeyam   āhave_abʰijagāma vai /
Halfverse: c    tata enam uvācedaṃ   pāṇḍavārtʰe gadāgrajaḥ
   tata\ enam uvāca_idaṃ   pāṇḍava_artʰe gada_agrajaḥ /84/ ՙ

Verse: 85 
Halfverse: a    śrutaṃ me karṇa bʰīṣmasya   dveṣāt kila na yotsyasi
   śrutaṃ me karṇa bʰīṣmasya   dveṣāt kila na yotsyasi /
Halfverse: c    asmān varaya rādʰeya   yāvad bʰīṣmo na hanyate
   asmān varaya rādʰeya   yāvad bʰīṣmo na hanyate /85/

Verse: 86 
Halfverse: a    hate tu bʰīṣme rādʰeya   punar eṣyasi saṃyuge
   hate tu bʰīṣme rādʰeya   punar eṣyasi saṃyuge /
Halfverse: c    dʰārtarāṣṭrasya sāhāyyaṃ   yadi paśyasi cet samam
   dʰārtarāṣṭrasya sāhāyyaṃ   yadi paśyasi cet samam /86/

Verse: 87  {Karṇa uvāca}
Halfverse: a    na vipriyaṃ kariṣyāmi   dʰārtarāṣṭrasya keśava
   na vipriyaṃ kariṣyāmi   dʰārtarāṣṭrasya keśava /
Halfverse: c    tyaktaprāṇaṃ hi māṃ viddʰi   duryodʰana hitaiṣiṇam
   tyakta-prāṇaṃ hi māṃ viddʰi   duryodʰana hita_eṣiṇam /87/

Verse: 88  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    tac cʰrutvā vacanaṃ kr̥ṣṇaḥ   saṃnyavartata bʰārata
   tat śrutvā vacanaṃ kr̥ṣṇaḥ   saṃnyavartata bʰārata /
Halfverse: c    yudʰiṣṭʰira purogaiś ca   pāṇḍavaiḥ saha saṃgataḥ
   yudʰiṣṭʰira purogaiś ca   pāṇḍavaiḥ saha saṃgataḥ /88/

Verse: 89 
Halfverse: a    atʰa sainyasya madʰye tu   prākrośat pāṇḍavāgrajaḥ
   atʰa sainyasya madʰye tu   prākrośat pāṇḍava_agrajaḥ /
Halfverse: c    yo 'smān vr̥ṇoti tad ahaṃ   varaye sākʰya kāraṇāt
   yo_asmān vr̥ṇoti tad ahaṃ   varaye sākʰya kāraṇāt /89/

Verse: 90 
Halfverse: a    atʰa tān samabʰiprekṣya   yuyutsur idam abravīt
   atʰa tān samabʰiprekṣya   yuyutsur idam abravīt /
Halfverse: c    prītātmā dʰarmarājānaṃ   kuntīputraṃ yudʰiṣṭʰiram
   prīta_ātmā dʰarma-rājānaṃ   kuntī-putraṃ yudʰiṣṭʰiram /90/ 90

Verse: 91 
Halfverse: a    ahaṃ yotsyāmi miṣataḥ   saṃyuge dʰārtarāṣṭrajān
   ahaṃ yotsyāmi miṣataḥ   saṃyuge dʰārtarāṣṭrajān /
Halfverse: c    yuṣmad artʰe mahārāja   yadi māṃ vr̥ṇuṣe 'nagʰa {!}
   yuṣmad artʰe mahā-rāja   yadi māṃ vr̥ṇuṣe_anagʰa /91/ {!}

Verse: 92  {Yudʰiṣṭʰira uvāca}
Halfverse: a    ehy ehi sarve yotsyāmas   tava bʰrātr̥̄n apaṇḍitān
   ehy ehi sarve yotsyāmas   tava bʰrātr̥̄n apaṇḍitān /
Halfverse: c    yuyutso vāsudevaś ca   vayaṃ ca brūma sarvaśaḥ
   yuyutso vāsudevaś ca   vayaṃ ca brūma sarvaśaḥ /92/

Verse: 93 
Halfverse: a    vr̥ṇomi tvāṃ mahābāho   yudʰyasva mama kāraṇāt
   vr̥ṇomi tvāṃ mahā-bāho   yudʰyasva mama kāraṇāt /
Halfverse: c    tvayi piṇḍaś ca tantuś ca   dʰr̥tarāṣṭrasya dr̥śyate
   tvayi piṇḍaś ca tantuś ca   dʰr̥tarāṣṭrasya dr̥śyate /93/

Verse: 94 
Halfverse: a    bʰajasvāsmān rājaputra   bʰajamānān mahādyute
   bʰajasva_asmān rāja-putra   bʰajamānān mahā-dyute /
Halfverse: c    na bʰaviṣyati durbuddʰir   dʰartarāṣṭro 'tyamarṣaṇaḥ
   na bʰaviṣyati durbuddʰir   dʰartarāṣṭro_atyamarṣaṇaḥ /94/

Verse: 95  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    tato yuyutsuḥ kauravyaḥ   parityajya sutāṃs tava
   tato yuyutsuḥ kauravyaḥ   parityajya sutāṃs tava /
Halfverse: c    jagāma pāṇḍuputrāṇāṃ   senāṃ viśrāvya dundubʰim
   jagāma pāṇḍu-putrāṇāṃ   senāṃ viśrāvya dundubʰim /95/

Verse: 96 
Halfverse: a    tato yudʰiṣṭʰiro rājā   saṃprahr̥ṣṭaḥ sahānujaiḥ
   tato yudʰiṣṭʰiro rājā   saṃprahr̥ṣṭaḥ saha_anujaiḥ /
Halfverse: c    jagrāha kavacaṃ bʰūyo   dīptimat kanakojjvalam
   jagrāha kavacaṃ bʰūyo   dīptimat kanaka_ujjvalam /96/

Verse: 97 
Halfverse: a    pratyapadyanta te sarve   ratʰān svān puruṣarṣabʰāḥ
   pratyapadyanta te sarve   ratʰān svān puruṣa-r̥ṣabʰāḥ /
Halfverse: c    tato vyūhaṃ yatʰā pūrvaṃ   pratyavyūhanta te punaḥ
   tato vyūhaṃ yatʰā pūrvaṃ   pratyavyūhanta te punaḥ /97/

Verse: 98 
Halfverse: a    avādayan dundubʰiś ca   śataśaś caiva puṣkarān
   avādayan dundubʰiś ca   śataśaś caiva puṣkarān /
Halfverse: c    siṃhanādāṃś ca vividʰān   vineduḥ puruṣarṣabʰāḥ
   siṃha-nādāṃś ca vividʰān   vineduḥ puruṣa-r̥ṣabʰāḥ /98/

Verse: 99 
Halfverse: a    ratʰastʰān puruṣavyāgʰrān   pāṇḍavān prekṣya pārtʰivāḥ
   ratʰastʰān puruṣa-vyāgʰrān   pāṇḍavān prekṣya pārtʰivāḥ /
Halfverse: c    dʰr̥ṣṭadyumnādayaḥ sarve   punar jahr̥ṣire mudā
   dʰr̥ṣṭa-dyumna_ādayaḥ sarve   punar jahr̥ṣire mudā /99/

Verse: 100 
Halfverse: a    gauravaṃ pāṇḍuputrāṇāṃ   mānyān mānayatāṃ ca tān
   gauravaṃ pāṇḍu-putrāṇāṃ   mānyān mānayatāṃ ca tān /
Halfverse: c    dr̥ṣṭvā mahīkṣitas tatra   pūjayāṃ cakrire bʰr̥śam
   dr̥ṣṭvā mahī-kṣitas tatra   pūjayāṃ cakrire bʰr̥śam /100/ 100

Verse: 101 
Halfverse: a    sauhr̥daṃ ca kr̥pāṃ caiva   prāptakālaṃ mahātmanām
   sauhr̥daṃ ca kr̥pāṃ caiva   prāpta-kālaṃ mahātmanām /
Halfverse: c    dayāṃ ca jñātiṣu parāṃ   katʰayāṃ cakrire nr̥pāḥ
   dayāṃ ca jñātiṣu parāṃ   katʰayāṃ cakrire nr̥pāḥ /101/

Verse: 102 
Halfverse: a    sādʰu sādʰv iti sarvatra   niśceruḥ stutisaṃhitāḥ
   sādʰu sādʰv iti sarvatra   niśceruḥ stuti-saṃhitāḥ /
Halfverse: c    vācaḥ puṇyāḥ kīrtimatāṃ   mano hr̥dayaharṣiṇīḥ
   vācaḥ puṇyāḥ kīrtimatāṃ   mano hr̥daya-harṣiṇīḥ /102/

Verse: 103 
Halfverse: a    mleccʰāś cāryāś ca ye tatra   dadr̥śuḥ śuśruvus tadā
   mleccʰāś ca_āryāś ca ye tatra   dadr̥śuḥ śuśruvus tadā / ՙ
Halfverse: c    vr̥ttaṃ tat pāṇḍuputrāṇāṃ   rurudus te sa gadgadāḥ
   vr̥ttaṃ tat pāṇḍu-putrāṇāṃ   rurudus te sa gadgadāḥ /103/

Verse: 104 
Halfverse: a    tato jagʰnur mahābʰerīḥ   śataśaś caiva puṣkarān
   tato jagʰnur mahā-bʰerīḥ   śataśaś caiva puṣkarān /
Halfverse: c    śaṅkʰāṃś ca gokṣīra nibʰān   dadʰmur hr̥ṣṭā manasvinaḥ
   śaṅkʰāṃś ca go-kṣīra nibʰān   dadʰmur hr̥ṣṭā manasvinaḥ /104/ (E)104



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.