TITUS
Mahabharata
Part No. 876
Previous part

Chapter: 16 
Adhyāya 16


Verse: 1  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    tvad yukto 'yam anupraśno   mahārāja yatʰārhasi
   tvad yukto_ayam anupraśno   mahā-rāja yatʰā_arhasi /
Halfverse: c    na tu duryodʰane doṣam   imam āsaktum arhasi
   na tu duryodʰane doṣam   imam āsaktum arhasi /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    ya ātmano duścaritād   aśubʰaṃ prāpnuyān naraḥ
   ya\ ātmano duścaritād   aśubʰaṃ prāpnuyān naraḥ / ՙ
Halfverse: c    enasā tena nānyaṃ sa   upāśaṅkitum arhati
   enasā tena na_anyaṃ sa upāśaṅkitum arhati /2/ ՙ

Verse: 3 
Halfverse: a    mahārāja manuṣyeṣu   nindyaṃ yaḥ sarvam ācaret
   mahā-rāja manuṣyeṣu   nindyaṃ yaḥ sarvam ācaret /
Halfverse: c    sa vadʰyaḥ sarvalokasya   ninditāni samācaran
   sa vadʰyaḥ sarva-lokasya   ninditāni samācaran /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    nikāro nikr̥tiprajñaiḥ   pāṇḍavais tvatpratīkṣayā
   nikāro nikr̥ti-prajñaiḥ   pāṇḍavais tvat-pratīkṣayā /
Halfverse: c    anubʰūtaḥ sahāmātyaiḥ   kṣāntaṃ ca suciraṃ vane
   anubʰūtaḥ saha_amātyaiḥ   kṣāntaṃ ca suciraṃ vane /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    hayānāṃ ca gajānāṃ ca   śūrāṇāṃ cāmitaujasām
   hayānāṃ ca gajānāṃ ca   śūrāṇāṃ ca_amita_ojasām /
Halfverse: c    pratyakṣaṃ yan mayā dr̥ṣṭaṃ   dr̥ṣṭaṃ yogabalena ca
   pratyakṣaṃ yan mayā dr̥ṣṭaṃ   dr̥ṣṭaṃ yoga-balena ca /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    śr̥ṇu tat pr̥tʰivīpāla   mā ca śoke manaḥ kr̥tʰāḥ
   śr̥ṇu tat pr̥tʰivī-pāla   mā ca śoke manaḥ kr̥tʰāḥ /
Halfverse: c    diṣṭam etat purā nūnam   evaṃ bʰāvi narādʰipa
   diṣṭam etat purā nūnam   evaṃ bʰāvi nara_adʰipa /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    namaskr̥tvā pitus te 'haṃ   pārāśaryāya dʰīmate
   namas-kr̥tvā pitus te_ahaṃ   pārāśaryāya dʰīmate /
Halfverse: c    yasya prasādād divyaṃ me   prāptaṃ jñānam anuttamam
   yasya prasādād divyaṃ me   prāptaṃ jñānam anuttamam /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    dr̥ṣṭiś cātīndriyā rājan   dūrāc cʰravaṇam eva ca
   dr̥ṣṭiś ca_atīndriyā rājan   dūrāt śravaṇam eva ca /
Halfverse: c    paracittasya vijñānam   atītānāgatasya ca
   para-cittasya vijñānam   atīta_anāgatasya ca /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    vyuttʰitotpattivijñānam   ākāśe ca gatiḥ sadā
   vyuttʰita_utpatti-vijñānam   ākāśe ca gatiḥ sadā /
Halfverse: c    śastrair asaṅgo yuddʰeṣu   varadānān mahātmanaḥ
   śastrair asaṅgo yuddʰeṣu   vara-dānān mahātmanaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    śr̥ṇu me vistareṇedaṃ   vicitraṃ paramādbʰutam
   śr̥ṇu me vistareṇa_idaṃ   vicitraṃ parama_adbʰutam /
Halfverse: c    bʰāratānāṃ mahad yuddʰaṃ   yatʰābʰūl lomaharṣaṇam
   bʰāratānāṃ mahad yuddʰaṃ   yatʰā_abʰūl loma-harṣaṇam /10/ 10

Verse: 11 
Halfverse: a    teṣv anīkeṣu yat teṣu   vyūḍʰeṣu ca vidʰānataḥ
   teṣv anīkeṣu yat teṣu   vyūḍʰeṣu ca vidʰānataḥ /
Halfverse: c    duryodʰano mahārāja   duḥśāsanam atʰābravīt
   duryodʰano mahā-rāja   duḥśāsanam atʰa_abravīt /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    duḥśāsana ratʰās tūrṇaṃ   yujyantāṃ bʰīṣma rakṣiṇaḥ
   duḥśāsana ratʰās tūrṇaṃ   yujyantāṃ bʰīṣma rakṣiṇaḥ /
Halfverse: c    anīkāni ca sarvāṇi   śīgʰraṃ tvam anucodaya
   anīkāni ca sarvāṇi   śīgʰraṃ tvam anucodaya /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    ayaṃ mā samanuprāpto   varṣapūgābʰicintitaḥ
   ayaṃ mā samanuprāpto   varṣa-pūga_abʰicintitaḥ /
Halfverse: c    pāṇḍavānāṃ sa sainyānāṃ   kurūṇāṃ ca samāgamaḥ
   pāṇḍavānāṃ sa sainyānāṃ   kurūṇāṃ ca samāgamaḥ /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    nātaḥ kāryatamaṃ manye   raṇe bʰīṣmasya rakṣaṇāt
   na_ataḥ kāryatamaṃ manye   raṇe bʰīṣmasya rakṣaṇāt /
Halfverse: c    hanyād gupto hy asau pārtʰān   somakāṃś ca sa sr̥ñjayān
   hanyād gupto hy asau pārtʰān   somakāṃś ca sa sr̥ñjayān /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    abravīc ca viśuddʰātmā   nāhaṃ hanyāṃ śikʰaṇḍinam
   abravīc ca viśuddʰa_ātmā   na_ahaṃ hanyāṃ śikʰaṇḍinam /
Halfverse: c    śrūyate strī hy asau pūrvaṃ   tasmād varjyo raṇe mama
   śrūyate strī hy asau pūrvaṃ   tasmād varjyo raṇe mama /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    tasmād bʰīṣmo rakṣitavyo   viśeṣeṇeti me matiḥ
   tasmād bʰīṣmo rakṣitavyo   viśeṣeṇa_iti me matiḥ /
Halfverse: c    śikʰaṇḍino vadʰe yattāḥ   sarve tiṣṭʰantu māmakāḥ
   śikʰaṇḍino vadʰe yattāḥ   sarve tiṣṭʰantu māmakāḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    tatʰā prācyāś pratīcyāś ca   dākṣiṇātyottarā patʰāḥ
   tatʰā prācyāś pratīcyāś ca   dākṣiṇātya_uttarā patʰāḥ / ՙ
Halfverse: c    sarvaśastrāstra kuśalās   te rakṣantu pitāmaham
   sarva-śastra_astra kuśalās   te rakṣantu pitāmaham /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    arakṣyamāṇaṃ hi vr̥ko   hanyāt siṃhaṃ mahābalam
   arakṣyamāṇaṃ hi vr̥ko   hanyāt siṃhaṃ mahā-balam /
Halfverse: c    mā siṃhaṃ jambukeneva   gʰātayāmaḥ śikʰaṇḍinā
   mā siṃhaṃ jambukena_iva   gʰātayāmaḥ śikʰaṇḍinā /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    vāmaṃ cakraṃ yudʰā manyur   uttamaujāś ca dakṣiṇam
   vāmaṃ cakraṃ yudʰā manyur   uttama_ojāś ca dakṣiṇam /
Halfverse: c    goptārau pʰalgunasyaitau   pʰalguno 'pi śikʰaṇḍinaḥ
   goptārau pʰalgunasya_etau   pʰalguno_api śikʰaṇḍinaḥ /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    saṃrakṣyamāṇaḥ pārtʰena   bʰīṣmeṇa ca vivarjitaḥ
   saṃrakṣyamāṇaḥ pārtʰena   bʰīṣmeṇa ca vivarjitaḥ /
Halfverse: c    yatʰā na hanyād gāṅgeyaṃ   duḥśāsana tatʰā kuru
   yatʰā na hanyād gāṅgeyaṃ   duḥśāsana tatʰā kuru /20/ 20

Verse: 21 
Halfverse: a    tato rajanyāṃ vyuṣṭātāṃ   śabdaḥ samabʰavan mahān
   tato rajanyāṃ vyuṣṭātāṃ   śabdaḥ samabʰavan mahān /
Halfverse: c    krośatāṃ bʰūmipālānāṃ   yujyatāṃ yujyatām iti
   krośatāṃ bʰūmi-pālānāṃ   yujyatāṃ yujyatām iti /21/ 21

Verse: 22 
Halfverse: a    śaṅkʰadundubʰi nirgʰoṣaiḥ   siṃhanādaiś ca bʰārata
   śaṅkʰa-dundubʰi nirgʰoṣaiḥ   siṃha-nādaiś ca bʰārata /
Halfverse: c    hayaheṣita śabdaiś ca   ratʰanemi svanais tatʰā
   haya-heṣita śabdaiś ca   ratʰa-nemi svanais tatʰā /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    gajānāṃ br̥ṃhatāṃ caiva   yodʰānāṃ cābʰigarjatām
   gajānāṃ br̥ṃhatāṃ caiva   yodʰānāṃ ca_abʰigarjatām /
Halfverse: c    kṣveḍitāspʰoṭitotkruṣṭais   tumulaṃ sarvato 'bʰavat
   kṣveḍita_āspʰoṭita_utkruṣṭais   tumulaṃ sarvato_abʰavat /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    udatiṣṭʰan mahārāja   sarvaṃ yuktam aśeṣataḥ
   udatiṣṭʰan mahā-rāja   sarvaṃ yuktam aśeṣataḥ /
Halfverse: c    sūryodaye mahat sainyaṃ   kurupāṇḍavasenayoḥ
   sūrya_udaye mahat sainyaṃ   kuru-pāṇḍava-senayoḥ /
Halfverse: e    tava rājendra putrāṇāṃ   pāṇḍavānāṃ tatʰaiva ca
   tava rāja_indra putrāṇāṃ   pāṇḍavānāṃ tatʰaiva ca /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    tatra nāgā ratʰāś caiva   jāmbūnadapariṣkr̥tāḥ
   tatra nāgā ratʰāś caiva   jāmbū-nada-pariṣkr̥tāḥ /
Halfverse: c    vibʰrājamānā dr̥śyante   megʰā iva sa vidyutaḥ
   vibʰrājamānā dr̥śyante   megʰā\ iva sa vidyutaḥ /25/ ՙ

Verse: 26 
Halfverse: a    ratʰānīkāny adr̥śyanta   nagarāṇīva bʰūriśaḥ
   ratʰa_anīkāny adr̥śyanta   nagarāṇi_iva bʰūriśaḥ /
Halfverse: c    atīva śuśubʰe tatra   pitā te pūrṇacandravat
   atīva śuśubʰe tatra   pitā te pūrṇa-candravat /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    dʰanurbʰir r̥ṣṭibʰiḥ kʰaḍgair   gadābʰiḥ śaktitomaraiḥ
   dʰanurbʰir r̥ṣṭibʰiḥ kʰaḍgair   gadābʰiḥ śakti-tomaraiḥ /
Halfverse: c    yodʰāḥ praharaṇaiḥ śubʰraiḥ   sveṣv anīkeṣv avastʰitāḥ
   yodʰāḥ praharaṇaiḥ śubʰraiḥ   sveṣv anīkeṣv avastʰitāḥ /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    gajā ratʰāḥ padātāś ca   turagāś ca viśāṃ pate
   gajā ratʰāḥ padātāś ca   turagāś ca viśāṃ pate /
Halfverse: c    vyatiṣṭʰan vāgurākārāḥ   śataśo 'tʰa sahasraśaḥ
   vyatiṣṭʰan vāgura_ākārāḥ   śataśo_atʰa sahasraśaḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    dʰvajā bahuvidʰākārā   vyadr̥śyanta samuccʰritāḥ
   dʰvajā bahu-vidʰa_ākārā   vyadr̥śyanta samuccʰritāḥ /
Halfverse: c    sveṣāṃ caiva pareṣāṃ ca   dyutimantaḥ sahasraśaḥ
   sveṣāṃ caiva pareṣāṃ ca   dyutimantaḥ sahasraśaḥ /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    kāñcanā maṇicitrāṅgā   jvalanta iva pāvakāḥ
   kāñcanā maṇi-citra_aṅgā   jvalanta\ iva pāvakāḥ / ՙ
Halfverse: c    arciṣmanto vyarocanta   dʰvajā rājñāṃ sahasraśaḥ
   arciṣmanto vyarocanta   dʰvajā rājñāṃ sahasraśaḥ /30/ 30

Verse: 31 
Halfverse: a    mahendra ketavaḥ śubʰrā   mahendra sadaneṣv iva
   mahā_indra ketavaḥ śubʰrā   mahā_indra sadaneṣv iva /
Halfverse: c    saṃnaddʰās teṣu te vīrā   dadr̥śur yuddʰakāṅkṣiṇaḥ
   saṃnaddʰās teṣu te vīrā   dadr̥śur yuddʰa-kāṅkṣiṇaḥ /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    udyatair āyudʰair citrās   talabaddʰāḥ kalāpinaḥ
   udyatair āyudʰair citrās   tala-baddʰāḥ kalāpinaḥ /
Halfverse: c    r̥ṣabʰākṣā manuṣyendrāś   camūmukʰagatā babʰuḥ
   r̥ṣabʰa_akṣā manuṣya_indrāś   camū-mukʰa-gatā babʰuḥ /32/ 32

Verse: 33 
Halfverse: a    śakuniḥ saubalaḥ śalyaḥ   saundʰavo 'tʰa jayadratʰaḥ
   śakuniḥ saubalaḥ śalyaḥ   saundʰavo_atʰa jayad-ratʰaḥ /
Halfverse: c    vindānuvindāv āvantyau   kāmbojaś ca sudakṣiṇaḥ
   vinda_anuvindāv āvantyau   kāmbojaś ca sudakṣiṇaḥ /33/

Verse: 34 
Halfverse: a    śrutāyudʰaś ca kāliṅgo   jayatsenaś ca pārtʰivaḥ
   śruta_āyudʰaś ca kāliṅgo   jayat-senaś ca pārtʰivaḥ /
Halfverse: c    br̥hadbalaś ca kauśalyaḥ   kr̥tavarmā ca satvataḥ
   br̥had-balaś ca kauśalyaḥ   kr̥ta-varmā ca satvataḥ /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    daśaite puruṣavyāgʰraḥ   śūrāḥ parigʰabāhavaḥ
   daśa_ete puruṣa-vyāgʰraḥ   śūrāḥ parigʰa-bāhavaḥ /
Halfverse: c    akṣauhiṇīnāṃ patayo   yajvāno bʰūridakṣiṇāḥ
   akṣauhiṇīnāṃ patayo   yajvāno bʰūri-dakṣiṇāḥ /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    ete cānye ca bahavo   duryodʰana vaśānugāḥ
   ete ca_anye ca bahavo   duryodʰana vaśa_anugāḥ /
Halfverse: c    rājāno rājaputrāś ca   nītimanto mahābalāḥ
   rājāno rāja-putrāś ca   nītimanto mahā-balāḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    saṃnaddʰāḥ samadr̥śyanta   sveṣv anīkeṣv avastʰitāḥ
   saṃnaddʰāḥ samadr̥śyanta   sveṣv anīkeṣv avastʰitāḥ /
Halfverse: c    baddʰakr̥ṣṇājināḥ sarve   dʰvajino muñja mālinaḥ
   baddʰa-kr̥ṣṇa_ajināḥ sarve   dʰvajino muñja mālinaḥ /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    sr̥ṣṭā duryodʰanasyārtʰe   brahmalokāya dīkṣitāḥ
   sr̥ṣṭā duryodʰanasya_artʰe   brahma-lokāya dīkṣitāḥ /
Halfverse: c    samr̥ddʰā daśavāhinyaḥ   parigr̥hya vyavastʰitāḥ
   samr̥ddʰā daśa-vāhinyaḥ   parigr̥hya vyavastʰitāḥ /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    ekādaśī dʰārtarāṣṭrī   kauravāṇāṃ mahācamūḥ
   ekādaśī dʰārtarāṣṭrī   kauravāṇāṃ mahā-camūḥ /
Halfverse: c    agrataḥ sarvasainyānāṃ   yatra śāṃtanavo 'graṇīḥ
   agrataḥ sarva-sainyānāṃ   yatra śāṃtanavo_agraṇīḥ /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    śvetoṣṇīṣaṃ śvetahayaṃ   śvetavarmāṇam acyutam
   śveta_uṣṇīṣaṃ śveta-hayaṃ   śveta-varmāṇam acyutam /
Halfverse: c    apaśyāma mahārāja   bʰīṣmaṃ candram ivoditam
   apaśyāma mahā-rāja   bʰīṣmaṃ candram iva_uditam /40/ 40

Verse: 41 
Halfverse: a    hematāladʰvajaṃ bʰīṣmaṃ   rājate syandane stʰitam
   hema-tāla-dʰvajaṃ bʰīṣmaṃ   rājate syandane stʰitam /
Halfverse: c    śvetābʰra iva tīkṣṇāṃśuṃ   dadr̥śuḥ kurupāṇḍavāḥ
   śveta_abʰra\ iva tīkṣṇa_aṃśuṃ   dadr̥śuḥ kuru-pāṇḍavāḥ /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    dr̥ṣṭvā camūmukʰe bʰīṣmaṃ   samakampanta pāṇḍavāḥ
   dr̥ṣṭvā camū-mukʰe bʰīṣmaṃ   samakampanta pāṇḍavāḥ /
Halfverse: c    sr̥ñjayāś ca maheṣvāsā   dʰr̥ṣṭadyumnapurogamāḥ
   sr̥ñjayāś ca mahā_iṣvāsā   dʰr̥ṣṭadyumna-purogamāḥ /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    jr̥mbʰamāṇaṃ mahāsiṃhaṃ   dr̥ṣṭvā kṣudramr̥gā yatʰā
   jr̥mbʰamāṇaṃ mahā-siṃhaṃ   dr̥ṣṭvā kṣudra-mr̥gā yatʰā /
Halfverse: c    dʰr̥ṣṭadyumnamukʰāḥ sarve   samudvivijire muhuḥ
   dʰr̥ṣṭadyumna-mukʰāḥ sarve   samudvivijire muhuḥ /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    ekādaśaitāḥ śrījuṣṭā   vāhinyas tava bʰārata
   ekādaśa_etāḥ śrī-juṣṭā   vāhinyas tava bʰārata /
Halfverse: c    pāṇḍavānāṃ tatʰā sapta   mahāpuruṣapālitāḥ
   pāṇḍavānāṃ tatʰā sapta   mahā-puruṣa-pālitāḥ /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    unmattamakarāvartau   mahāgrāhasamākulau
   unmatta-makara_āvartau   mahā-grāha-samākulau /
Halfverse: c    yugānte samupetau dvau   dr̥śyete sāgarāv iva
   yuga_ante samupetau dvau   dr̥śyete sāgarāv iva /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    naiva nas tādr̥śo rājan   dr̥ṣṭapūrvo na ca śrutaḥ
   na_eva nas tādr̥śo rājan   dr̥ṣṭa-pūrvo na ca śrutaḥ /
Halfverse: c    anīkānāṃ sametānāṃ   samavāyas tatʰāvidʰaḥ
   anīkānāṃ sametānāṃ   samavāyas tatʰā-vidʰaḥ /46/



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.