TITUS
Mahabharata
Part No. 1527
Previous part

Chapter: 199 
Adhyāya 199


Verse: 1  {Manur uvāca}
Halfverse: a    
yadā te pañcabʰiḥ pañca   vimuktā manasā saha
   
yadā te pañcabʰiḥ pañca   vimuktā manasā saha /
Halfverse: c    
atʰa tad drakṣyase brahma   manau sūtram ivārpitam
   
atʰa tad drakṣyase brahma   manau sūtram iva_arpitam /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    
tad eva ca yatʰā sūtraṃ   suvarṇe vartate punaḥ
   
tad eva ca yatʰā sūtraṃ   suvarṇe vartate punaḥ /
Halfverse: c    
muktāsv atʰa pravāleṣu   mr̥n maye rājate tatʰā
   
muktāsv atʰa pravāleṣu   mr̥d maye rājate tatʰā /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    
tadvad goṣu manuṣyeṣu   tadvad dʰasti mr̥gādiṣu
   
tadvad goṣu manuṣyeṣu   tadvad hasti mr̥ga_ādiṣu /
Halfverse: c    
tadvat kīta pataṅgeṣu   prasaktātmā svakarmabʰiḥ
   
tadvat kīta pataṅgeṣu   prasakta_ātmā sva-karmabʰiḥ /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    
yena yena śarīreṇa   yad yat karma karoty ayam
   
yena yena śarīreṇa   yad yat karma karoty ayam /
Halfverse: c    
tena tena śarīreṇa   tat tat pʰalam upāśnute
   
tena tena śarīreṇa   tat tat pʰalam upāśnute /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    
yatʰā hy ekarasā bʰūmir   oṣadʰyātmānusāriṇī
   
yatʰā hy eka-rasā bʰūmir   oṣadʰyātma_anusāriṇī /
Halfverse: c    
tatʰā karmānugā buddʰir   antarātmānudarśinī
   
tatʰā karma_anugā buddʰir   antarātma_anudarśinī /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    
jñānapūrvodbʰavā lipsā   lipsā pūrvābʰisaṃdʰitā {!}
   
jñāna-pūrva_udbʰavā lipsā   lipsā pūrva_abʰisaṃdʰitā / {!}
Halfverse: c    
abʰisaṃdʰi pūrvakaṃ karma   karma mūlaṃ tataḥ pʰalam
   
abʰisaṃdʰi pūrvakaṃ karma   karma mūlaṃ tataḥ pʰalam /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    
pʰalaṃ karmātmakaṃ vidyāt   karma jñeyātmakaṃ tatʰā
   
pʰalaṃ karma_ātmakaṃ vidyāt   karma jñeya_ātmakaṃ tatʰā /
Halfverse: c    
jñeyaṃ jñānātmakaṃ vidyāj   jñānaṃ sadasad ātmakam
   
jñeyaṃ jñāna_ātmakaṃ vidyāt   jñānaṃ sat-asat ātmakam /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    
jñānānāṃ ca pʰalānāṃ ca   jñeyānāṃ karmaṇāṃ tatʰā
   
jñānānāṃ ca pʰalānāṃ ca   jñeyānāṃ karmaṇāṃ tatʰā /
Halfverse: c    
kṣayānte tat pʰalaṃ divyaṃ   jñānaṃ jñeya pratiṣṭʰitam
   
kṣaya_ante tat pʰalaṃ divyaṃ   jñānaṃ jñeya pratiṣṭʰitam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    
mahad dʰi paramaṃ bʰūtaṃ   yuktāḥ paśyanti yoginaḥ
   
mahad hi paramaṃ bʰūtaṃ    uktāḥ paśyanti yoginaḥ /
Halfverse: c    
abuddʰās taṃ na paśyanti   hy ātmastʰā guṇabuddʰayaḥ
   
abuddʰās taṃ na paśyanti   hy ātmastʰā guṇa-buddʰayaḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    
pr̥tʰivī rūpato rūpam   apām iha mahattaram
   
pr̥tʰivī rūpato rūpam   apām iha mahattaram /
Halfverse: c    
adbʰyo mahattaraṃ tejas   tejasaḥ pavano mahān
   
adbʰyo mahattaraṃ tejas   tejasaḥ pavano mahān /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    
pavanāc ca mahad vyoma   tasmāt parataraṃ manaḥ
   
pavanāc ca mahat vyoma   tasmāt parataraṃ manaḥ /
Halfverse: c    
manaso mahatī buddʰir   buddʰeḥ kālo mahān smr̥taḥ
   
manaso mahatī buddʰir   buddʰeḥ kālo mahān smr̥taḥ /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    
kālāt sa bʰagavān viṣṇur   yasya sarvam idaṃ jagat
   
kālāt sa bʰagavān viṣṇur   yasya sarvam idaṃ jagat /
Halfverse: c    
nādir na madʰyaṃ naivāntas   tasya devasya vidyate
   
na_ādir na madʰyaṃ na_eva_antas   tasya devasya vidyate /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    
anāditvād amadʰyatvād   anantatvac ca so 'vyayaḥ
   
anāditvād amadʰyatvād   anantatvac ca so_avyayaḥ /
Halfverse: c    
atyeti sarvaduḥkʰāni   duḥkʰaṃ hy antavad ucyate
   
atyeti sarva-duḥkʰāni   duḥkʰaṃ hy antavad ucyate /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    
tad brahma paramaṃ proktaṃ   tad dʰāma paramaṃ smr̥tam
   
tad brahma paramaṃ proktaṃ   tad dʰāma paramaṃ smr̥tam /
Halfverse: c    
tadgatvā kālaviṣayād   vibʰuktā bʰokṣam āśritāḥ
   
tad-gatvā kāla-viṣayād   vibʰuktā bʰokṣam āśritāḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    
guṇais tv etaiḥ prakāśante   nirguṇatvāt tataḥ param
   
guṇais tv etaiḥ prakāśante   nirguṇatvāt tataḥ param /
Halfverse: c    
nivr̥tti lakṣaṇo dʰarmas   tatʰānantyāya kalpate
   
nivr̥tti lakṣaṇo dʰarmas   tatʰā_ānantyāya kalpate /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    
r̥co yajūṃsi sāmāni   śarīrāṇi vyapāśritāḥ
   
r̥co yajūṃsi sāmāni   śarīrāṇi vyapāśritāḥ /
Halfverse: c    
jihvāgreṣu pravartante   yatnasādʰyā vināśinaḥ
   
jihvā_agreṣu pravartante   yatna-sādʰyā vināśinaḥ /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    
na caivam iṣyate brahma   śarīrāśraya saṃbʰavam
   
na ca_evam iṣyate brahma   śarīra_āśraya saṃbʰavam /
Halfverse: c    
na yatnasādʰyaṃ tad brahma   nādi madʰyaṃ na cāntavat
   
na yatna-sādʰyaṃ tad brahma   na_ādi madʰyaṃ na ca_antavat /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    
r̥cām ādis tatʰā sāmnāṃ   yajuṣām ādir ucyate {!}
   
r̥cām ādis tatʰā sāmnāṃ   yajuṣām ādir ucyate / {!}
Halfverse: c    
antaś cādimatāṃ dr̥ṣṭo   na cādir brahmaṇaḥ smr̥taḥ
   
antaś ca_ādimatāṃ dr̥ṣṭo   na ca_ādir brahmaṇaḥ smr̥taḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    
anāditvād anantatvāt   tad anantam atʰāvyayam
   
anāditvād anantatvāt   tad anantam atʰa_avyayam /
Halfverse: c    
avyayatvāc ca nirdvandʰaṃ   dvandʰābʰāvāt tataḥ param
   
avyayatvāc ca nirdvandʰaṃ   dvandʰa_abʰāvāt tataḥ param /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    
adr̥ṣṭato 'nupāyāc ca   apy asaṃdʰeś ca karmaṇaḥ
   
adr̥ṣṭato_anupāyāc ca apy asaṃdʰeś ca karmaṇaḥ /
Halfverse: c    
na tena martyāḥ paśyanti   yena gaccʰanti tatparam
   
na tena martyāḥ paśyanti   yena gaccʰanti tat-param /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    
viṣayeṣu ca saṃsargāc   cʰāśvatasya ca darśanāt
   
viṣayeṣu ca saṃsargāt   śāśvatasya ca darśanāt /
Halfverse: c    
manasā cānyad ākāṅkṣan   paraṃ na pratipadyate
   
manasā ca_anyad ākāṅkṣan   paraṃ na pratipadyate /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    
guṇān yad iha paśyanti   tad iccʰanty apare janāḥ
   
guṇān yad iha paśyanti   tad iccʰanty apare janāḥ /
Halfverse: c    
paraṃ naivābʰikāṅkṣanti   nirguṇatvād guṇārtʰinaḥ
   
paraṃ na_eva_abʰikāṅkṣanti   nirguṇatvād guṇa_artʰinaḥ /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    
guṇair yas tv avarair yuktaḥ   katʰaṃ vidyād guṇān imān
   
guṇair yas tv avarair yuktaḥ   katʰaṃ vidyād guṇān imān /
Halfverse: c    
anumānād dʰi gantavyaṃ   guṇair avayavaiḥ saha
   
anumānād hi gantavyaṃ    uṇair avayavaiḥ saha /23/

Verse: 24 
Halfverse: a    
sūkṣmeṇa manasā vidmo   vācā vaktuṃ na śaknumaḥ
   
sūkṣmeṇa manasā vidmo   vācā vaktuṃ na śaknumaḥ /
Halfverse: c    
mano hi manasā grāhyaṃ   darśanena ca darśanam
   
mano hi manasā grāhyaṃ   darśanena ca darśanam /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    
jñānena nirmalīkr̥tya   buddʰiṃ buddʰyā tatʰā manaḥ
   
jñānena nirmalīkr̥tya   buddʰiṃ buddʰyā tatʰā manaḥ /
Halfverse: c    
manasā cendriyagrāmam   anantaṃ pratipadyate
   
manasā ca_indriya-grāmam   anantaṃ pratipadyate /25/


Verse: 26 
Halfverse: a    
buddʰiprahīno manasāsamr̥ddʰas; tatʰā nirāśīr guṇatām upaiti
   
buddʰi-prahīno manasā_asamr̥ddʰas   tatʰā nirāśīr guṇatām upaiti /
Halfverse: c    
paraṃ tyajantīha vilobʰyamānā; hutāśanaṃ vāyur ivendʰanastʰam
   
paraṃ tyajanti_iha vilobʰyamānā   huta_aśanaṃ vāyur iva_indʰanastʰam /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    
guṇādāne viprayoge ca teṣāṃ; manaḥ sadā buddʰiparāvarābʰyām
   
guṇa_ādāne viprayoge ca teṣāṃ   manaḥ sadā buddʰi-para_avarābʰyām /
Halfverse: c    
anenaiva vidʰinā saṃpravr̥tto; guṇādāne brahma śarīram eti
   
anena_eva vidʰinā saṃpravr̥tto   guṇa_ādāne brahma śarīram eti /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    
avyaktātmā puruṣo 'vyaktakarmā; so 'vyaktatvaṃ gaccʰati hy antakāle
   
avyakta_ātmā puruṣo_avyakta-karmā   so_avyaktatvaṃ gaccʰati hy anta-kāle /
Halfverse: c    
tair evāyaṃ cendriyair vardʰamānair; glāyadbʰir vartate karma rūpaḥ
   
tair eva_ayaṃ ca_indriyair vardʰamānair   glāyadbʰir vartate karma rūpaḥ /28/

Verse: 29 
Halfverse: a    
sarvair ayaṃ cendriyaiḥ saṃprayukto; dehaḥ prāptaḥ pañca bʰūtāśrayaḥ syāt
   
sarvair ayaṃ ca_indriyaiḥ saṃprayukto   dehaḥ prāptaḥ pañca bʰūta_āśrayaḥ syāt /
Halfverse: c    
nāsāmartʰyād gaccʰati karmaṇeha; hīnas tena parameṇāvyayena
   
na_asāmartʰyād gaccʰati karmaṇā_iha   hīnas tena parameṇa_avyayena /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    
pr̥tʰivyā naraḥ paśyati nāntam asyā; hy antaś cāsyā bʰavitā ceti viddʰi
   
pr̥tʰivyā naraḥ paśyati na_antam asyā   hy antaś ca_asyā bʰavitā ca_iti viddʰi /
Halfverse: c    
paraṃ nayantīha vilobʰyamānaṃ; yatʰā plavaṃ vāyur ivārṇavastʰam
   
paraṃ nayanti_iha vilobʰyamānaṃ   yatʰā plavaṃ vāyur iva_arṇavastʰam /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    
divākaro guṇam upalabʰya nirguṇo; yatʰā bʰaved vyapagataraśmimandalaḥ
   
divākaro guṇam upalabʰya nirguṇo   yatʰā bʰaved vyapagata-raśmi-mandalaḥ /
Halfverse: c    
tatʰā hy asau munir iha nirviśeṣavān; sa nirguṇaṃ praviśati brahma cāvyayam
   
tatʰā hy asau munir iha nirviśeṣavān   sa nirguṇaṃ praviśati brahma ca_avyayam /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    
anāgatiṃ sukr̥timatāṃ parāṃ gatiṃ; svayambʰuvaṃ prabʰava nidʰānam avyayam
   
anāgatiṃ sukr̥timatāṃ parāṃ gatiṃ   svayambʰuvaṃ prabʰava nidʰānam avyayam /
Halfverse: c    
sanātanaṃ yad amr̥tam avyayaṃ padaṃ; vicārya taṃ śamam amr̥tatvam aśnute
   
sanātanaṃ yad amr̥tam avyayaṃ padaṃ   vicārya taṃ śamam amr̥tatvam aśnute /32/ (E)32


Next part



This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.