TITUS
Mahabharata
Part No. 1524
Previous part

Chapter: 196 
Adhyāya 196


Verse: 1  {Manur uvāca}
Halfverse: a    
yad indriyais tūpakr̥tān purastāt; prāptān guṇān saṃsmarate cirāya
   
yad indriyais tu_upakr̥tān purastāt   prāptān guṇān saṃsmarate cirāya /
Halfverse: c    
teṣv indriyeṣūpahateṣu paścāt; sa buddʰirūpaḥ paramaḥ svabʰāvaḥ
   
teṣv indriyeṣu_upahateṣu paścāt   sa buddʰi-rūpaḥ paramaḥ svabʰāvaḥ /1/

Verse: 2 
Halfverse: a    
yatʰendriyārtʰān yugapat samastān; nāvekṣate kr̥tsnam atulyakālam
   
yatʰā_indriya_artʰān yugapat samastān   na_avekṣate kr̥tsnam atulya-kālam /
Halfverse: c    
yatʰābalaṃ saṃcarate sa vidvāṃs; tasmāt sa ekaḥ paramaḥ śarīrī
   
yatʰā-balaṃ saṃcarate sa vidvāṃs   tasmāt sa_ekaḥ paramaḥ śarīrī /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    
rajas tamaḥ sattvam atʰo tr̥tīyaṃ; gaccʰaty asau jñānaguṇān virūpān
   
rajas tamaḥ sattvam atʰo tr̥tīyaṃ   gaccʰaty asau jñāna-guṇān virūpān /
Halfverse: c    
tatʰendriyāṇy āviśate śarīrī; hutāśanaṃ vāyur ivendʰanastʰam
   
tatʰā_indriyāṇy āviśate śarīrī   huta_aśanaṃ vāyur iva_indʰanastʰam /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    
na cakṣuṣā paśyati rūpam ātmano; na paśyati sparśam indriyendriyam {!}
   
na cakṣuṣā paśyati rūpam ātmano   na paśyati sparśam indriya_indriyam / {!}
Halfverse: c    
na śrota liṅgaṃ śravaṇe nidarśanaṃ; tatʰāgataṃ paśyati tad vinaśyati
   
na śrota liṅgaṃ śravaṇe nidarśanaṃ   tatʰā_āgataṃ paśyati tad vinaśyati /4/


Verse: 5 
Halfverse: a    
śrotrādīni na paśyanti   svaṃ svam ātmānam ātmanā
   
śrotra_ādīni na paśyanti   svaṃ svam ātmānam ātmanā /
Halfverse: c    
sarvajñaḥ sarvadarśī ca   kṣetrajñas tāni paśyati
   
sarvajñaḥ sarva-darśī ca   kṣetrajñas tāni paśyati /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    
yatʰā himavataḥ pārśvaṃ   pr̥ṣṭʰaṃ candramaso yatʰā
   
yatʰā himavataḥ pārśvaṃ   pr̥ṣṭʰaṃ candramaso yatʰā /
Halfverse: c    
na dr̥ṣṭapūrvaṃ manujair   na ca tan nāsti tāvatā
   
na dr̥ṣṭa-pūrvaṃ manujair   na ca tan na_asti tāvatā /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    
tadvad bʰūteṣu bʰūtātmā   sūkṣmo jñānātmavān asau
   
tadvat bʰūteṣu bʰūta_ātmā   sūkṣmo jñāna_ātmavān asau /
Halfverse: c    
adr̥ṣṭapūrvaś cakṣurbʰyāṃ   na cāsau nāsti tāvatā {!}
   
adr̥ṣṭa-pūrvaś cakṣurbʰyāṃ   na ca_asau na_asti tāvatā /7/ {!}

Verse: 8 
Halfverse: a    
paśyann api yatʰā lakṣma   jagat some na vindati
   
paśyann api yatʰā lakṣma   jagat some na vindati /
Halfverse: c    
evam asti na vety etan   na ca tan na parāyanam
   
evam asti na _ity etat   na ca tat na parāyanam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    
rūpavantam arūpatvād   udayāstamaye budʰāḥ
   
rūpavantam arūpatvād   udaya_astamaye budʰāḥ /
Halfverse: c    
dʰiyā samanupaśyanti   tadgatāḥ savitur gatim
   
dʰiyā samanupaśyanti   tad-gatāḥ savitur gatim /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    
tatʰā buddʰipradīpena   dūrastʰaṃ suvipaścitaḥ
   
tatʰā buddʰi-pradīpena   dūrastʰaṃ suvipaścitaḥ /
Halfverse: c    
pratyāsannaṃ ninīsanti   jñeyaṃ jñānābʰisaṃhitam
   
pratyāsannaṃ ninīsanti   jñeyaṃ jñāna_abʰisaṃhitam /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    
na hi kʰalv anupāyena   kaś cid artʰo 'bʰisidʰyati
   
na hi kʰalv anupāyena   kaścid artʰo_abʰisidʰyati /
Halfverse: c    
sūtrajālair yatʰāmatsyān   badʰnanti jalajīvinaḥ
   
sūtra-jālair yatʰā-matsyān   badʰnanti jala-jīvinaḥ /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    
mr̥gair mr̥gāṇāṃ grahaṇaṃ   pakṣiṇāṃ pakṣibʰir yatʰā
   
mr̥gair mr̥gāṇāṃ grahaṇaṃ   pakṣiṇāṃ pakṣibʰir yatʰā /
Halfverse: c    
gajānāṃ ca jagair evaṃ   jñeyaṃ jñānena gr̥hyate
   
gajānāṃ ca jagair evaṃ   jñeyaṃ jñānena gr̥hyate /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    
ahir eva hy aheḥ pādān   paśyatīti nidarśanam
   
ahir eva hy aheḥ pādān   paśyati_iti nidarśanam /
Halfverse: c    
tadvan mūrtiṣu mūrtiṣṭʰaṃ   jñeyaṃ jñānena paśyati
   
tadvat mūrtiṣu mūrtiṣṭʰaṃ   jñeyaṃ jñānena paśyati /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    
notsahante yatʰā vettum   indriyair indriyāṇy api
   
na_utsahante yatʰā vettum   indriyair indriyāṇy api /
Halfverse: c    
tatʰaiveha parā buddʰiḥ   paraṃ buddʰyā na paśyati
   
tatʰā_eva_iha parā buddʰiḥ   paraṃ buddʰyā na paśyati /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    
yatʰā candro hy amāvāsyām   aliṅgatvān na dr̥śyate
   
yatʰā candro hy amāvāsyām   aliṅgatvāt na dr̥śyate /
Halfverse: c    
na ca nāśo 'sya bʰavati   tatʰā viddʰi śarīriṇam
   
na ca nāśo_asya bʰavati   tatʰā viddʰi śarīriṇam /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    
kṣīṇakośo hy amāvāsyaṃ   candramā na prakāśate
   
kṣīṇa-kośo hy amāvāsyaṃ   candramā na prakāśate /
Halfverse: c    
tadvan mūrti viyuktaḥ sañ   śarīrī nopalabʰyate
   
tadvat mūrti viyuktaḥ san   śarīrī na_upalabʰyate /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    
yatʰā kośāntaraṃ prāpya   candrama bʰrājate punaḥ
   
yatʰā kośa_antaraṃ prāpya   candrama bʰrājate punaḥ /
Halfverse: c    
tadval liṅgāntaraṃ prāpya   śarīrī bʰrājate punaḥ
   
tadval liṅga_antaraṃ prāpya   śarīrī bʰrājate punaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    
janma vr̥ddʰikṣayaś cāsya   pratyakṣeṇopalabʰyate
   
janma vr̥ddʰi-kṣayaś ca_asya   pratyakṣeṇa_upalabʰyate /
Halfverse: c    
tu candramaso vyaktir   na tu tasya śarīriṇaḥ
   
tu candramaso vyaktir   na tu tasya śarīriṇaḥ /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    
utpattivr̥ddʰivyayato   yatʰā sa iti gr̥hyate
   
utpatti-vr̥ddʰi-vyayato   yatʰā sa\ iti gr̥hyate /
Halfverse: c    
candra eva tv amāvāsyāṃ   tatʰā bʰavati mūrtimān
   
candra\ eva tv amāvāsyāṃ   tatʰā bʰavati mūrtimān /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    
nābʰisarpad vimuñcad    śaśinaṃ dr̥śyate tamaḥ
   
na_abʰisarpad vimuñcad    śaśinaṃ dr̥śyate tamaḥ /
Halfverse: c    
visr̥jaṃś copasarpaṃś ca   tadvat paśya śarīriṇam
   
visr̥jaṃś ca_upasarpaṃś ca   tadvat paśya śarīriṇam /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    
yatʰā candrārkasaṃyuktaṃ   tamas tad upalabʰyate
   
yatʰā candra_arka-saṃyuktaṃ   tamas tad upalabʰyate /
Halfverse: c    
tadvac cʰarīra saṃyuktaḥ   śarīrīty upalabʰyate
   
tadvat śarīra saṃyuktaḥ   śarīrī_ity upalabʰyate /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    
yatʰā candrārkanirmuktaḥ   sa rāhur nopalabʰyate
   
yatʰā candra_arka-nirmuktaḥ   sa rāhur na_upalabʰyate /
Halfverse: c    
tadvac cʰarīra nirmuktaḥ   śarīrī nopalabʰyate
   
tadvat śarīra nirmuktaḥ   śarīrī na_upalabʰyate /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    
yatʰā candro hy amāvāsyāṃ   nakṣatair yujyate gataḥ
   
yatʰā candro hy amāvāsyāṃ   nakṣatair yujyate gataḥ /
Halfverse: c    
tadvac cʰarīra nirmuktaḥ   pʰalair yujyati karmaṇaḥ
   
tadvat śarīra nirmuktaḥ   pʰalair yujyati karmaṇaḥ /23/ (E)23


Next part



This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.