TITUS
Mahabharata
Part No. 1523
Chapter: 195
Adhyāya
195
Verse: 1
{Manur
uvāca}
Halfverse: a
akṣarāt
kʰaṃ
tato
vāyur
vāyor
jyotis
tato
jalam
akṣarāt
kʰaṃ
tato
vāyur
vāyor
jyotis
tato
jalam
/
Halfverse: c
jalāt
prasūtā
jagatī
jagatyāṃ
jāyate
jagat
jalāt
prasūtā
jagatī
jagatyāṃ
jāyate
jagat
/1/
Verse: 2
Halfverse: a
ime
śarīrair
jalam
eva
gatvā
;
jalāc
ca
tejaḥ
pavano
'ntarikṣam
ime
śarīrair
jalam
eva
gatvā
jalāc
ca
tejaḥ
pavano
_antarikṣam
/
Halfverse: c
kʰād
vai
nivartanti
nabʰāvinas
te
;
ye
bʰāvinas
te
param
āpnuvanti
kʰād
vai
nivartanti
nabʰāvinas
te
ye
bʰāvinas
te
param
āpnuvanti
/2/
Verse: 3
Halfverse: a
noṣṇaṃ
na
śītaṃ
mr̥du
nāpi
tīkṣṇaṃ
;
nāmlaṃ
kasāyaṃ
madʰuraṃ
na
tiktam
{!}
na
_uṣṇaṃ
na
śītaṃ
mr̥du
na
_api
tīkṣṇaṃ
na
_āmlaṃ
kasāyaṃ
madʰuraṃ
na
tiktam
/
{!}
Halfverse: c
na
śabdavan
nāpi
ca
gandʰavat
tan
;
na
rūpavat
tatparamasvabʰāvam
na
śabdavat
na
_api
ca
gandʰavat
tan
na
rūpavat
tat-parama-svabʰāvam
/3/
Verse: 4
Halfverse: a
sparśaṃ
tanur
veda
rasaṃ
tu
jihvā
;
gʰrāṇaṃ
ca
gandʰāñ
śravaṇe
ca
śabdān
sparśaṃ
tanur
veda
rasaṃ
tu
jihvā
gʰrāṇaṃ
ca
gandʰān
śravaṇe
ca
śabdān
/
Halfverse: c
rūpāṇi
cakṣur
na
ca
tatparaṃ
yad
;
gr̥hṇanty
anadʰyātmavido
manuṣyāḥ
rūpāṇi
cakṣur
na
ca
tat-paraṃ
yad
gr̥hṇanty
anadʰyātmavido
manuṣyāḥ
/4/
Verse: 5
Halfverse: a
nivartayitvā
rasanaṃ
rasebʰyo
;
gʰrāṇaṃ
ca
gandʰāc
cʰravaṇe
ca
śabdāt
nivartayitvā
rasanaṃ
rasebʰyo
gʰrāṇaṃ
ca
gandʰāt
śravaṇe
ca
śabdāt
/
Halfverse: c
sparśāt
tanuṃ
rūpaguṇāt
tu
cakṣus
;
tataḥ
paraṃ
paśyati
svaṃ
svabʰāvam
sparśāt
tanuṃ
rūpa-guṇāt
tu
cakṣus
tataḥ
paraṃ
paśyati
svaṃ
svabʰāvam
/5/
Verse: 6
Halfverse: a
ya
od
gr̥hītvā
hi
karoti
yac
ca
;
yasmiṃś
ca
tām
ārabʰate
pravr̥ttim
yaot
gr̥hītvā
hi
karoti
yac
ca
yasmiṃś
ca
tām
ārabʰate
pravr̥ttim
/
Halfverse: c
yasmiṃś
ca
yad
yena
ca
yaś
ca
kartā
;
tat
kāraṇaṃ
taṃ
samupāyam
āhuḥ
yasmiṃś
ca
yad
yena
ca
yaś
ca
kartā
tat
kāraṇaṃ
taṃ
samupāyam
āhuḥ
/6/
Verse: 7
Halfverse: a
yac
cābʰibʰūḥ
sādʰakaṃ
vyāpakaṃ
ca
;
yan
mantravac
cʰaṃsyate
caiva
loke
yac
ca
_abʰibʰūḥ
sādʰakaṃ
vyāpakaṃ
ca
yat
mantravat
śaṃsyate
ca
_eva
loke
/
Halfverse: c
yaḥ
sarvahetuḥ
paramārtʰakārī
;
tat
kāraṇaṃ
kāryam
ato
yad
anyat
yaḥ
sarva-hetuḥ
parama
_artʰakārī
tat
kāraṇaṃ
kāryam
ato
yad
anyat
/7/
Verse: 8
Halfverse: a
yatʰā
ca
kaś
cit
sukr̥tair
manuṣyaḥ
;
śubʰāśubʰaṃ
prāpnute
'tʰāvirodʰāt
yatʰā
ca
kaścit
sukr̥tair
manuṣyaḥ
śubʰa
_aśubʰaṃ
prāpnute
_atʰa
_avirodʰāt
/
Halfverse: c
evaṃ
śarīreṣu
śubʰāśubʰeṣu
;
svakarmajair
jñānam
idaṃ
nibaddʰam
evaṃ
śarīreṣu
śubʰa
_aśubʰeṣu
sva-karmajair
jñānam
idaṃ
nibaddʰam
/8/
Verse: 9
Halfverse: a
yatʰā
pradīpaḥ
purataḥ
pradīptaḥ
;
prakāśam
anyasya
karoti
dīpyan
yatʰā
pradīpaḥ
purataḥ
pradīptaḥ
prakāśam
anyasya
karoti
dīpyan
/
Halfverse: c
tatʰeha
pañcendriya
dīpavr̥kṣā
;
jñānapradīptāḥ
paravanta
eva
tatʰā
_iha
pañca
_indriya
dīpa-vr̥kṣā
jñāna-pradīptāḥ
paravanta\
eva
/9/
Verse: 10
Halfverse: a
yatʰā
hi
rājño
bahavo
hy
amātyāḥ
;
pr̥tʰak
pramānaṃ
pravadanti
yuktāḥ
yatʰā
hi
rājño
bahavo
hy
amātyāḥ
pr̥tʰak
pramānaṃ
pravadanti
yuktāḥ
/
Halfverse: c
tadvac
cʰarīreṣu
bʰavanti
pañca
;
jñānaika
deśaḥ
paramaḥ
sa
tebʰyaḥ
tadvat
śarīreṣu
bʰavanti
pañca
jñāna
_eka
deśaḥ
paramaḥ
sa
tebʰyaḥ
/10/
Verse: 11
Halfverse: a
yatʰārciṣo
'gneḥ
pavanasya
vegā
;
marīcayo
'rkasya
nadīṣu
cāpaḥ
{!}
yatʰā
_arciṣo
_agneḥ
pavanasya
vegā
marīcayo
_arkasya
nadīṣu
ca
_āpaḥ
/
{!}
Halfverse: c
gaccʰanti
cāyānti
ca
tanyamānās
;
tadvac
cʰarīrāṇi
śarīriṇāṃ
tu
gaccʰanti
ca
_āyānti
ca
tanyamānās
tadvat
śarīrāṇi
śarīriṇāṃ
tu
/11/
Verse: 12
Halfverse: a
yatʰā
ca
kaś
cit
paraśuṃ
gr̥hītvā
;
dʰūmaṃ
na
paśyej
jvalanaṃ
ca
kāstʰe
yatʰā
ca
kaścit
paraśuṃ
gr̥hītvā
dʰūmaṃ
na
paśyet
jvalanaṃ
ca
kāstʰe
/
Halfverse: c
tadvac
cʰarīrodara
pāṇi
pādaṃ
;
cʰittvā
na
paśyanti
tato
yad
anyat
tadvat
śarīra
_udara
pāṇi
pādaṃ
cʰittvā
na
paśyanti
tato
yad
anyat
/12/
Verse: 13
Halfverse: a
tāny
eva
kāstʰāni
yatʰā
vimatʰya
;
dʰūmaṃ
ca
paśyej
jvalanaṃ
ca
yogāt
tāny
eva
kāstʰāni
yatʰā
vimatʰya
dʰūmaṃ
ca
paśyet
jvalanaṃ
ca
yogāt
/
Halfverse: c
tadvat
subuddʰiḥ
samam
indriyatvād
;
budʰaḥ
paraṃ
paśyati
svaṃ
svabʰāvam
tadvat
subuddʰiḥ
samam
indriyatvād
budʰaḥ
paraṃ
paśyati
svaṃ
svabʰāvam
/13/
Verse: 14
Halfverse: a
yatʰātmano
'ṅgaṃ
patitaṃ
pr̥tʰivyāṃ
;
svapnāntare
paśyati
cātmano
'nyat
yatʰā
_ātmano
_aṅgaṃ
patitaṃ
pr̥tʰivyāṃ
svapna
_antare
paśyati
ca
_ātmano
_anyat
/
Halfverse: c
śrotrādi
yuktaḥ
sumanāḥ
subuddʰir
;
liṅgāt
tatʰā
gaccʰati
liṅgam
anyat
śrotra
_ādi
yuktaḥ
sumanāḥ
subuddʰir
liṅgāt
tatʰā
gaccʰati
liṅgam
anyat
/14/
Verse: 15
Halfverse: a
utpattivr̥ddʰikṣayasaṃnipātair
;
na
yujyate
'sau
paramaḥ
śarīrī
utpatti-vr̥ddʰi-kṣaya-saṃnipātair
na
yujyate
_asau
paramaḥ
śarīrī
/
Halfverse: c
anena
liṅgana
tu
liṅgam
anyad
;
gaccʰaty
adr̥ṣṭaḥ
pratisaṃdʰi
yogāt
anena
liṅgana
tu
liṅgam
anyad
gaccʰaty
adr̥ṣṭaḥ
pratisaṃdʰi
yogāt
/15/
Verse: 16
Halfverse: a
na
cakṣuṣā
paśyati
rūpam
ātmano
;
na
cāpi
saṃsparśam
upait
kiṃ
cit
{!}
na
cakṣuṣā
paśyati
rūpam
ātmano
na
ca
_api
saṃsparśam
upait
kiṃcit
/
{!}
Halfverse: c
na
cāpi
taiḥ
sādʰayate
'tʰa
kāryaṃ
;
te
taṃ
na
paśyanti
sapaśyate
tān
na
ca
_api
taiḥ
sādʰayate
_atʰa
kāryaṃ
te
taṃ
na
paśyanti
sapaśyate
tān
/16/
Verse: 17
Halfverse: a
yatʰā
pradīpe
jvalato
'nalasya
;
saṃtāpajaṃ
rūpam
upaiti
kiṃ
cit
yatʰā
pradīpe
jvalato
_analasya
saṃtāpajaṃ
rūpam
upaiti
kiṃcit
/
Halfverse: c
na
cāntaraṃ
rūpaguṇaṃ
bibʰarti
;
tatʰaiva
tad
dr̥śyate
rūpam
asya
na
ca
_antaraṃ
rūpa-guṇaṃ
bibʰarti
tatʰā
_eva
tad
dr̥śyate
rūpam
asya
/17/
Verse: 18
Halfverse: a
yatʰā
manuṣyaḥ
parimucya
kāyam
;
adr̥śyam
anyad
viśate
śarīram
yatʰā
manuṣyaḥ
parimucya
kāyam
adr̥śyam
anyad
viśate
śarīram
/
Halfverse: c
vijr̥jya
bʰūteṣu
mahatsu
dehaṃ
;
tadāśrayaṃ
caiva
bibʰarti
rūpam
vijr̥jya
bʰūteṣu
mahatsu
dehaṃ
tad-āśrayaṃ
caiva
bibʰarti
rūpam
/18/
Verse: 19
Halfverse: a
kʰaṃ
vāyum
agniṃ
salilaṃ
tatʰorvīṃ
;
samantato
'bʰyāviśate
śarīrī
kʰaṃ
vāyum
agniṃ
salilaṃ
tatʰā
_urvīṃ
samantato
_abʰyāviśate
śarīrī
/
Halfverse: c
nānāśrayāḥ
karmasu
vartamānāḥ
;
śrotrādayaḥ
pañca
guṇāñ
śrayante
nānā
_āśrayāḥ
karmasu
vartamānāḥ
śrotra
_ādayaḥ
pañca
guṇān
śrayante
/19/
Verse: 20
Halfverse: a
śrotraṃ
kʰato
gʰrāṇam
atʰo
pr̥tʰivyās
;
tejomayaṃ
rūpam
atʰo
vipākaḥ
śrotraṃ
kʰato
gʰrāṇam
atʰo
pr̥tʰivyās
tejo-mayaṃ
rūpam
atʰo
vipākaḥ
/
Halfverse: c
jalāśrayaḥ
sveda
ukto
rasaś
ca
;
vāyvātmakaḥ
sparśakr̥to
guṇaś
ca
jala
_āśrayaḥ
sveda
_ukto
rasaś
ca
vāyv-ātmakaḥ
sparśa-kr̥to
guṇaś
ca
/20/
Verse: 21
Halfverse: a
mahatsu
bʰūteṣu
vasanti
pañca
;
pañcendriyārtʰāś
ca
tatʰendriyeṣu
mahatsu
bʰūteṣu
vasanti
pañca
pañca
_indriya
_artʰāś
ca
tatʰā
_indriyeṣu
/
Halfverse: c
sarvāṇi
caitāni
mano'nugāni
;
buddʰiṃ
mano
'nveti
manaḥ
svabʰāvam
sarvāṇi
ca
_etāni
mano
_anugāni
buddʰiṃ
mano
_anveti
manaḥ
svabʰāvam
/21/
Verse: 22
Halfverse: a
śubʰāśubʰaṃ
karmakr̥taṃ
yad
asya
;
tad
eva
pratyādadate
svadehe
śubʰa
_aśubʰaṃ
karma-kr̥taṃ
yad
asya
tad
eva
pratyādadate
sva-dehe
/
Halfverse: c
mano
'nuvartanti
parāvarāṇi
;
jalaukasaḥ
srota
ivānukūlam
mano
_anuvartanti
para
_avarāṇi
jala
_okasaḥ
srota\
iva
_anukūlam
/22/
Verse: 23
Halfverse: a
calaṃ
yatʰādr̥ṣṭipatʰaṃ
paraiti
;
sūkṣmaṃ
mahad
rūpam
ivābʰipāti
calaṃ
yatʰā-dr̥ṣṭi-patʰaṃ
paraiti
sūkṣmaṃ
mahat
rūpam
iva
_abʰipāti
/
Halfverse: c
svarūpam
ālocayate
ca
rūpaṃ
;
paraṃ
tatʰā
budʰi
patʰaṃ
paraiti
svarūpam
ālocayate
ca
rūpaṃ
paraṃ
tatʰā
budʰi
patʰaṃ
paraiti
/23/
(E)23
This text is part of the
TITUS
edition of
Mahabharata
.
Copyright
TITUS Project
, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.