TITUS
Mahabharata
Part No. 1523
Previous part

Chapter: 195 
Adhyāya 195


Verse: 1  {Manur uvāca}
Halfverse: a    
akṣarāt kʰaṃ tato vāyur   vāyor jyotis tato jalam
   
akṣarāt kʰaṃ tato vāyur   vāyor jyotis tato jalam /
Halfverse: c    
jalāt prasūtā jagatī   jagatyāṃ jāyate jagat
   
jalāt prasūtā jagatī   jagatyāṃ jāyate jagat /1/


Verse: 2 
Halfverse: a    
ime śarīrair jalam eva gatvā; jalāc ca tejaḥ pavano 'ntarikṣam
   
ime śarīrair jalam eva gatvā   jalāc ca tejaḥ pavano_antarikṣam /
Halfverse: c    
kʰād vai nivartanti nabʰāvinas te; ye bʰāvinas te param āpnuvanti
   
kʰād vai nivartanti nabʰāvinas te   ye bʰāvinas te param āpnuvanti /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    
noṣṇaṃ na śītaṃ mr̥du nāpi tīkṣṇaṃ; nāmlaṃ kasāyaṃ madʰuraṃ na tiktam {!}
   
na_uṣṇaṃ na śītaṃ mr̥du na_api tīkṣṇaṃ   na_āmlaṃ kasāyaṃ madʰuraṃ na tiktam / {!}
Halfverse: c    
na śabdavan nāpi ca gandʰavat tan; na rūpavat tatparamasvabʰāvam
   
na śabdavat na_api ca gandʰavat tan   na rūpavat tat-parama-svabʰāvam /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    
sparśaṃ tanur veda rasaṃ tu jihvā; gʰrāṇaṃ ca gandʰāñ śravaṇe ca śabdān
   
sparśaṃ tanur veda rasaṃ tu jihvā   gʰrāṇaṃ ca gandʰān śravaṇe ca śabdān /
Halfverse: c    
rūpāṇi cakṣur na ca tatparaṃ yad; gr̥hṇanty anadʰyātmavido manuṣyāḥ
   
rūpāṇi cakṣur na ca tat-paraṃ yad   gr̥hṇanty anadʰyātmavido manuṣyāḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    
nivartayitvā rasanaṃ rasebʰyo; gʰrāṇaṃ ca gandʰāc cʰravaṇe ca śabdāt
   
nivartayitvā rasanaṃ rasebʰyo   gʰrāṇaṃ ca gandʰāt śravaṇe ca śabdāt /
Halfverse: c    
sparśāt tanuṃ rūpaguṇāt tu cakṣus; tataḥ paraṃ paśyati svaṃ svabʰāvam
   
sparśāt tanuṃ rūpa-guṇāt tu cakṣus   tataḥ paraṃ paśyati svaṃ svabʰāvam /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    
ya od gr̥hītvā hi karoti yac ca; yasmiṃś ca tām ārabʰate pravr̥ttim
   
yaot gr̥hītvā hi karoti yac ca   yasmiṃś ca tām ārabʰate pravr̥ttim /
Halfverse: c    
yasmiṃś ca yad yena ca yaś ca kartā; tat kāraṇaṃ taṃ samupāyam āhuḥ
   
yasmiṃś ca yad yena ca yaś ca kartā   tat kāraṇaṃ taṃ samupāyam āhuḥ /6/

Verse: 7 
Halfverse: a    
yac cābʰibʰūḥ sādʰakaṃ vyāpakaṃ ca; yan mantravac cʰaṃsyate caiva loke
   
yac ca_abʰibʰūḥ sādʰakaṃ vyāpakaṃ ca   yat mantravat śaṃsyate ca_eva loke /
Halfverse: c    
yaḥ sarvahetuḥ paramārtʰakārī; tat kāraṇaṃ kāryam ato yad anyat
   
yaḥ sarva-hetuḥ parama_artʰakārī   tat kāraṇaṃ kāryam ato yad anyat /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    
yatʰā ca kaś cit sukr̥tair manuṣyaḥ; śubʰāśubʰaṃ prāpnute 'tʰāvirodʰāt
   
yatʰā ca kaścit sukr̥tair manuṣyaḥ   śubʰa_aśubʰaṃ prāpnute_atʰa_avirodʰāt /
Halfverse: c    
evaṃ śarīreṣu śubʰāśubʰeṣu; svakarmajair jñānam idaṃ nibaddʰam
   
evaṃ śarīreṣu śubʰa_aśubʰeṣu   sva-karmajair jñānam idaṃ nibaddʰam /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    
yatʰā pradīpaḥ purataḥ pradīptaḥ; prakāśam anyasya karoti dīpyan
   
yatʰā pradīpaḥ purataḥ pradīptaḥ   prakāśam anyasya karoti dīpyan /
Halfverse: c    
tatʰeha pañcendriya dīpavr̥kṣā; jñānapradīptāḥ paravanta eva
   
tatʰā_iha pañca_indriya dīpa-vr̥kṣā   jñāna-pradīptāḥ paravanta\ eva /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    
yatʰā hi rājño bahavo hy amātyāḥ; pr̥tʰak pramānaṃ pravadanti yuktāḥ
   
yatʰā hi rājño bahavo hy amātyāḥ   pr̥tʰak pramānaṃ pravadanti yuktāḥ /
Halfverse: c    
tadvac cʰarīreṣu bʰavanti pañca; jñānaika deśaḥ paramaḥ sa tebʰyaḥ
   
tadvat śarīreṣu bʰavanti pañca   jñāna_eka deśaḥ paramaḥ sa tebʰyaḥ /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    
yatʰārciṣo 'gneḥ pavanasya vegā; marīcayo 'rkasya nadīṣu cāpaḥ {!}
   
yatʰā_arciṣo_agneḥ pavanasya vegā   marīcayo_arkasya nadīṣu ca_āpaḥ / {!}
Halfverse: c    
gaccʰanti cāyānti ca tanyamānās; tadvac cʰarīrāṇi śarīriṇāṃ tu
   
gaccʰanti ca_āyānti ca tanyamānās   tadvat śarīrāṇi śarīriṇāṃ tu /11/

Verse: 12 
Halfverse: a    
yatʰā ca kaś cit paraśuṃ gr̥hītvā; dʰūmaṃ na paśyej jvalanaṃ ca kāstʰe
   
yatʰā ca kaścit paraśuṃ gr̥hītvā   dʰūmaṃ na paśyet jvalanaṃ ca kāstʰe /
Halfverse: c    
tadvac cʰarīrodara pāṇi pādaṃ; cʰittvā na paśyanti tato yad anyat
   
tadvat śarīra_udara pāṇi pādaṃ   cʰittvā na paśyanti tato yad anyat /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    
tāny eva kāstʰāni yatʰā vimatʰya; dʰūmaṃ ca paśyej jvalanaṃ ca yogāt
   
tāny eva kāstʰāni yatʰā vimatʰya   dʰūmaṃ ca paśyet jvalanaṃ ca yogāt /
Halfverse: c    
tadvat subuddʰiḥ samam indriyatvād; budʰaḥ paraṃ paśyati svaṃ svabʰāvam
   
tadvat subuddʰiḥ samam indriyatvād   budʰaḥ paraṃ paśyati svaṃ svabʰāvam /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    
yatʰātmano 'ṅgaṃ patitaṃ pr̥tʰivyāṃ; svapnāntare paśyati cātmano 'nyat
   
yatʰā_ātmano_aṅgaṃ patitaṃ pr̥tʰivyāṃ   svapna_antare paśyati ca_ātmano_anyat /
Halfverse: c    
śrotrādi yuktaḥ sumanāḥ subuddʰir; liṅgāt tatʰā gaccʰati liṅgam anyat
   
śrotra_ādi yuktaḥ sumanāḥ subuddʰir   liṅgāt tatʰā gaccʰati liṅgam anyat /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    
utpattivr̥ddʰikṣayasaṃnipātair; na yujyate 'sau paramaḥ śarīrī
   
utpatti-vr̥ddʰi-kṣaya-saṃnipātair   na yujyate_asau paramaḥ śarīrī /
Halfverse: c    
anena liṅgana tu liṅgam anyad; gaccʰaty adr̥ṣṭaḥ pratisaṃdʰi yogāt
   
anena liṅgana tu liṅgam anyad   gaccʰaty adr̥ṣṭaḥ pratisaṃdʰi yogāt /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    
na cakṣuṣā paśyati rūpam ātmano; na cāpi saṃsparśam upait kiṃ cit {!}
   
na cakṣuṣā paśyati rūpam ātmano   na ca_api saṃsparśam upait kiṃcit / {!}
Halfverse: c    
na cāpi taiḥ sādʰayate 'tʰa kāryaṃ; te taṃ na paśyanti sapaśyate tān
   
na ca_api taiḥ sādʰayate_atʰa kāryaṃ   te taṃ na paśyanti sapaśyate tān /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    
yatʰā pradīpe jvalato 'nalasya; saṃtāpajaṃ rūpam upaiti kiṃ cit
   
yatʰā pradīpe jvalato_analasya   saṃtāpajaṃ rūpam upaiti kiṃcit /
Halfverse: c    
na cāntaraṃ rūpaguṇaṃ bibʰarti; tatʰaiva tad dr̥śyate rūpam asya
   
na ca_antaraṃ rūpa-guṇaṃ bibʰarti   tatʰā_eva tad dr̥śyate rūpam asya /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    
yatʰā manuṣyaḥ parimucya kāyam; adr̥śyam anyad viśate śarīram
   
yatʰā manuṣyaḥ parimucya kāyam   adr̥śyam anyad viśate śarīram /
Halfverse: c    
vijr̥jya bʰūteṣu mahatsu dehaṃ; tadāśrayaṃ caiva bibʰarti rūpam
   
vijr̥jya bʰūteṣu mahatsu dehaṃ   tad-āśrayaṃ caiva bibʰarti rūpam /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    
kʰaṃ vāyum agniṃ salilaṃ tatʰorvīṃ; samantato 'bʰyāviśate śarīrī
   
kʰaṃ vāyum agniṃ salilaṃ tatʰā_urvīṃ   samantato_abʰyāviśate śarīrī /
Halfverse: c    
nānāśrayāḥ karmasu vartamānāḥ; śrotrādayaḥ pañca guṇāñ śrayante
   
nānā_āśrayāḥ karmasu vartamānāḥ   śrotra_ādayaḥ pañca guṇān śrayante /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    
śrotraṃ kʰato gʰrāṇam atʰo pr̥tʰivyās; tejomayaṃ rūpam atʰo vipākaḥ
   
śrotraṃ kʰato gʰrāṇam atʰo pr̥tʰivyās   tejo-mayaṃ rūpam atʰo vipākaḥ /
Halfverse: c    
jalāśrayaḥ sveda ukto rasaś ca; vāyvātmakaḥ sparśakr̥to guṇaś ca
   
jala_āśrayaḥ sveda_ukto rasaś ca   vāyv-ātmakaḥ sparśa-kr̥to guṇaś ca /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    
mahatsu bʰūteṣu vasanti pañca; pañcendriyārtʰāś ca tatʰendriyeṣu
   
mahatsu bʰūteṣu vasanti pañca   pañca_indriya_artʰāś ca tatʰā_indriyeṣu /
Halfverse: c    
sarvāṇi caitāni mano'nugāni; buddʰiṃ mano 'nveti manaḥ svabʰāvam
   
sarvāṇi ca_etāni mano_anugāni   buddʰiṃ mano_anveti manaḥ svabʰāvam /21/

Verse: 22 
Halfverse: a    
śubʰāśubʰaṃ karmakr̥taṃ yad asya; tad eva pratyādadate svadehe
   
śubʰa_aśubʰaṃ karma-kr̥taṃ yad asya   tad eva pratyādadate sva-dehe /
Halfverse: c    
mano 'nuvartanti parāvarāṇi; jalaukasaḥ srota ivānukūlam
   
mano_anuvartanti para_avarāṇi   jala_okasaḥ srota\ iva_anukūlam /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    
calaṃ yatʰādr̥ṣṭipatʰaṃ paraiti; sūkṣmaṃ mahad rūpam ivābʰipāti
   
calaṃ yatʰā-dr̥ṣṭi-patʰaṃ paraiti   sūkṣmaṃ mahat rūpam iva_abʰipāti /
Halfverse: c    
svarūpam ālocayate ca rūpaṃ; paraṃ tatʰā budʰi patʰaṃ paraiti
   
svarūpam ālocayate ca rūpaṃ   paraṃ tatʰā budʰi patʰaṃ paraiti /23/ (E)23


Next part



This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.