TITUS
Movses Xorenaci, Patmowtiwn Hayoc
Part No. 44
Previous part

Chapter: 8  
Ը՜
Line: 13 
Sentence: 1   Երկրորդ թագաւորութեան լինել ի զաւակէ Աժդահակայ Մարաց թագաւորին։


Line: 14    Sentence: 2   Բայց յետ կարգելոյ զտուն թագաւորին՝ երկրորդ թագաւորութեանն
Line: 15    լինէր ի զաւակէ Աժդահակայ, Մարաց եղելոյ թագաւորի, որ այժմ
Line: 16    Մուրացեանդ կոչեն։ Sentence: 3   Քանզի ոչ ասեն նահապետաց ազգին՝ Մուրացեան
Line: 17    տէր, այլ Մարացւոցն տէր։ Sentence: 4   Եւ թողու ի վերայ նորա զամենայն շէնս,
Line: 18    որք ի գերութենէ Մարաց։ Sentence: 5   Եւ յարեւելից կողմանէ, զեզերբ հայկական
Page: 113   Line: 1    խօսիցս, կողմնակալս բիւրաւորս զերկուս ի ցեղից տանց նահապետութեանց,
Line: 2    զՍիսակեանսդ եւ որ ի Կադմեայ տանէն, զորոց զանուանսն ի
Line: 3    միում ի յառաջագունից ասացեալ ճառիցն կարգեցաք։

Line: 4    Sentence: 6   Յետ սորա մեծ եւ անուանի եւ բազմաբիւր զարեւելից հիւսիսոյ
Line: 5    կողմանն կարգէ կողմնակալութիւն՝ զայր անուանի եւ յամենայն գործ
Line: 6    մտաւորութեան եւ հանճարոյ առաջին, զԱռան, առ մեծ գետովն, որ
Line: 7    հատանէ զդաշտն մեծ, որ անուանի Կուր։ Sentence: 7   Բայց զայս գիտեա, զի
Line: 8    զցեղս զայս մեծ եւ անուանի մոռացումն եղեւ մեզ յառաջնումն մատենին
Line: 9    յիշատակել, զգունդն որ ի Սիսակայ, որ ժառանգեաց զդաշտն Աղուանից
Line: 10    եւ զլեռնակողմն նորին դաշտի, ի գետոյն Երասխայ մինչեւ ցամուրն որ
Line: 11    ասի Հնարակերտ. Sentence: 8   եւ աշխարհն յանուն քաղցրութեան բարուց նորա
Line: 12    անուանեցաւ Աղուանք. Sentence: 9   զի աղու ձայնէին զնա։ Sentence: 10   Եւ ի սորա ծննդոց այս
Line: 13    Առան անուանի եւ քաջ կարգեցաւ կողմնակալ բիւրաւոր ի Պարթեւէն
Line: 14    Վաղարշակայ։ Sentence: 11   Ի սորա զաւակաց ասեն սերեալ զազգն Ուտէացւոց եւ
Line: 15    Գարդմանացւոց եւ Ծաւդէացւոց եւ Գարգարացւոց իշխանութիւնսն։

Line: 16    Sentence: 12   Իսկ Գուշարայ, որ յորդւոցն Շարայի, ժառանգեաց զլեառն Մթին,
Line: 17    որ է Կանգարք, եւ զկէս մասին Ջաւախաց, զկողբ, զԾոբ, զԾոր, մինչեւ
Line: 18    ցամուրն Հնարակերտ։ Sentence: 13   Բայց զտէրութիւնն Աշոցայ, եւ զսեպհականութիւնն
Line: 19    Տաշրաց կարգէ Վաղարշակ ի զաւակացն Գուշարայ Հայկազոյ։

Page: 114   Line: 1    Իսկ ընդդէմ լերին կաւկասայ կողմնակալ հիւսիսոյ կարգէ զմեծ եւ
Line: 2    զհզօր ազգն, եւ նահապետութեանն անուն կարգայ բդեաշխ Գուգարացւոց,
Line: 3    որ էր լեալ ի զաւակէ Միհրդատայ, Դարեհի նախարարի. Sentence: 14   զոր ածեալ
Line: 4    Աղեքսանդրի՝ թողու իշխան ի վերայ գերութեանն ի Վերիացւոց
Line: 5    ազգացն, զոր էած նաբուգոդոնոսոր, որպէս Աբիւդենոս պատմէ այսպէս
Line: 6    ասելով. Sentence: 15   " Մեծազօրն նաբուգոդոնոսոր, որ ուժգնագոյն էր քան
Line: 7    զՀերակլէս, ի Լիբիացւոց եւ ի Վերիացւոց աշխարհն զօրաժողով լեալ
Line: 8    հասանէր եւ վանեալ վկանդեալ ընդ ձեռամբ նուաճէր. Sentence: 16   եւ զմասն մի
Line: 9    ի նոցանէ յաջակողմն Պոնտոս ծովու տարեալ բնակեցուցանէր"։ Sentence: 17   Եւ է
Line: 10    Վերիայն յեզր երկրի յարեւմուտս։ Sentence: 18   Իսկ ի հովտին մեծի Բասենայ կարգէ
Line: 11    նահապետութիւն զՈրդունին անուանեալ, որ ի զաւակացն Հայկայ։

Line: 12    Sentence: 19   Իսկ զայր խոժոռագեղ եւ բարձր եւ կոպտարանձն եւ տափակաքիթ,
Line: 13    խորակն եւ դժնահայեաց, ի զաւակէ Պասքամայ, ի Հայկայ
Line: 14    թոռնէ, Տուրք անուն կոչեցեալ, որ վասն առաւել ժահադիմութեանն
Line: 15    ձայնէին Անգեղեայ, վիթխարի հասակաւ եւ ուժով, հաստատէ կուսակալ
Line: 16    արեւմտից. Sentence: 20   եւ յերեսացն անպիտանութենէ կոչէ զանուն ազգին Անգեղ
Line: 17    տուն։ Sentence: 21   Բայց եթէ կամիս ստեմ եւ ես յաղագս նորա անյաջ եւ փցուն,
Line: 18    որպէս եւ Պարսիկք վասն Ռոստոմայ Սագճկի հարիւր եւ քսան փղոց
Page: 115   Line: 1    ոյժ ասեն ունել։ Sentence: 22   Քանզի կարի իմն անյարմար թուէին եւ նմա երգ բանից
Line: 2    վասն ուժեղութեանն եւ սրտեայ լինելոյ. Sentence: 23   որք ոչ Սամսոնի եւ ոչ
Line: 3    Հերակլեայ եւ ոչ Սագճկին յարմարին այս զրոյցք։ Sentence: 24   Քանզի երգէին նմա
Line: 4    բուռն հարկանել զորձաքար վիմաց ձեռօք, ուր ոչ գոյր գեզութիւն, եւ
Line: 5    ճեղքել ըստ կամաց մեծ եւ փոքր. Sentence: 25   եւ քերել եղնգամբքն եւ կազմել որպէս
Line: 6    տախտակ, եւ գրել նոյնպէս եղնգամբք իւրովք արծուիս եւ այլս այսպիսիս։

Line: 7    Sentence: 26   Եւ յեզեր ծովուն Պոնտոսի դիպեալ նաւաց թշնամեաց՝ դիմէ ի վերայ.

Line: 8    Sentence: 27   եւ ի խաղալն նոցա ի խորն իբրեւ ասպարէզս ութ, եւ սա ոչ ժամանաեալ
Line: 9    նոցա՝ առնու, ասեն, վէմս բլրաձեւս, եւ ձգէ զկնի. Sentence: 28   եւ ի սաստիկ պատառմանէ
Line: 10    ջուրցն ընկղմին նաւք ոչ սակաւք, եւ ամբարձումն ալեացն,
Line: 11    որ ի պատառմանէ ջուրցն, վարէ զմնացեալ նաւսն բազում մղոնս։ Sentence: 29   Ոհ,
Line: 12    կարի է առասպելս, այլ եւ առասպելաց առասպել։ Sentence: 30   Բայց քեզ զի է.

Line: 13    Sentence: 31   քանզի էր արդարեւ սաստիկ հզօր եւ այսպիսեաց զրուցաց արժանի։

Line: 14    Sentence: 32   Բայց զկնի դորա հաստատէ զմեծ նախարարութիւնն Ծոփաց ի
Line: 15    Չորրորդն կոչեցեալ Հայս։ Sentence: 33   Այլ եւ զնախարարութիւնն Ապահունեաց եւ
Page: 116   Line: 1    զՄանաւազեանն եւ զԲզնունականն ի նոյն զաւակացն Հայկայ. Sentence: 34   ի
Line: 2    բնակչացն գտեալ զպերճագոյնսն՝ տեարս կարգէ, յանուն շինից եւ գաւառաց
Line: 3    կոչելով։

Line: 4    Sentence: 35   Այլ մոռացաք եւ զդժնեայ Սլաքն անուանեալ այր, զոր ոչ կարեմ
Line: 5    հաւաստեաւ ասել, ի Հայկայ եթէ յառաջագունից քան զնա եղելոց
Line: 6    յաշխարհիս, զոր հին զրոյցքն պատմեն լինել. Sentence: 36   բայց էր այր քաջ։ Sentence: 37   Զսա
Line: 7    կարգէ սակաւ արամբք պահել զլեառնն եւ որսալ զքօշսն. Sentence: 38   որք անուանեցան
Line: 8    Սլկունիք։ Sentence: 39   Այսպէս եւ ի նոյն իրս եւ զՄիանդակն անդառնալի. Sentence: 40   եւ ի սմանէ
Line: 9    Մանդակունիք։

Line: 10    Sentence: 41   Բայց յորդւոցն Վահագնի գտեալ արս, որք ինքնակամ խնդրեցին
Line: 11    զմեհենից պաշտամունսն՝ պատուէ մեծապէս, ի ձեռն տալով նոցա
Line: 12    զքրմութիւնն. Sentence: 42   եւ կարգէ ընդ առաջին նախարարութիւնսն, եւ անուն
Line: 13    կոչէ Վահունիս։ Sentence: 43   Սապէս եւ զԱռաւենեանսն եւ Զարեհաւանեանսն գտեալ
Line: 14    ի զարմից առաջնոց թագաւորացն՝ կարգէ ի նոյնանուանս աւանս։

Line: 15    Sentence: 44   Եւ զՇարաշան ի տանէ Սարասարայ Հաստատէ բդեաշխ մեծ եւ
Line: 16    կուսակալ յարեւմտից հարաւոյ, յեզերս սահմանացն Ասորեստանի, առ
Line: 17    ափն Տիգրիս գետոյ, գաւառս պարգեւելով զԱրձն եւ որ զշուրջ զնովաւ,
Line: 18    եւ զլեառնն Տաւրոս, որ եւ Սիմ, եւ զԿղեսուրն ամենայն։

Line: 19    Sentence: 45   Իսկ զՄոկացին ի նոյն գաւառէ գտեալ այր, որ ունէր ընդ իւրաւ
Line: 20    սրիկայս բազումս՝ նախարարութիւն հաստատէ։ Sentence: 46   Նոյնպէս եւ զԿորդուացիս,
Page: 117   Line: 1    եւ զԱնձեւացիս, եւ զԱկէացիս ի նոյն գաւառաշծ։ Sentence: 47   Իսկ
Line: 2    զՌշտունիս եւ զԳողթնեցիս գտի պատմեալ ի Սիսականէն արդարեւ
Line: 3    հատուած. Sentence: 48   ոչ գիտեմ, թէ յանուն արանցն զգաւառսն անուանեալ, եւ թէ
Line: 4    յանուն գաւառացն զնախարարութիւնսն կոչեցեալ։

Line: 5    Sentence: 49   Իսկ յետ այսր ամենայնի մեհեան շինեալ յԱրմաւիր՝ անդրիս
Line: 6    հաստատէ արեգական եւ լուսնի եւ իւրոց նախնեացն։ Sentence: 50   Եւ աղերսեալ որ
Line: 7    ի Հրէիցն Շամբատայ Բագարատ, որ եւ թագադիր եւ ասպետ, հանդերձ
Line: 8    հարկացուցանող բանիւք, թողուլ զօրէնս հրէութեանն, եւ պաշտել զկուռս.

Line: 9    Sentence: 51   զոր ոչ առեալ յանձն՝ ըստ կամաց թողու զնա արքայն Վաղարշակ։

Line: 10    Sentence: 52   Հրամանտայ եւ զքաղաքն Շամիրամայ նորոգել, եւ յայլ բազում
Line: 11    տեղիս շինել քաղաքս բազմաբնակս, եւ շէնս գլխաւորս եւ մարդախիտս։

Line: 12    Sentence: 53   Եւ օրէնս իմն հաստատէ ի տան թագաւորութեան իւրոյ, եւ ժամս
Line: 13    որոշէ ելից եւ մտից եւ խորհրդոց եւ խրախճանութեանց եւ զբօսանաց։ Sentence: 54   Եւ
Line: 14    կարգս զինուորութեանց, եւ նոցունց առաջինս եւ երկրորդս եւ երրորդս, եւ
Line: 15    որ ի կարգին։ Sentence: 55   Եւ յիշեցուցանողս երկուս ի ձեռն գրոյ. Sentence: 56   այլ ոմն զբարի
Line: 16    յիշողութիւնս առնելով, եւ այլ ոմն զվրէժխնդրութեանցն։ Sentence: 57   Եւ բարւոյ
Line: 17    յիշեցուցանողին հրաման տայ՝ ի բարկութեանն արքայի եւ յանիրաւ
Line: 18    հրամանս՝ յիշեցուցանել զիրաւս եւ զմարդասիրելն։ Sentence: 58   Իրաւարարս ի տանն
Line: 19    արքունի, իրաւարարս եւ ի քաղաքս եւ յաւանս։ Sentence: 59   Հրաման տայ՝ եւ քաղաքացեաց
Line: 20    մարդկան արգոյ եւ պատիւ լինել առաւել զգեղջկաց. Sentence: 60   եւ
Page: 118   Line: 1    գեղջկաց պատուել զքաղաքացիս որպէս զիշխանս. Sentence: 61   եւ քաղաքացեաց մի
Line: 2    կարի առ գեղջկօքն պերճանալ, այլ եղբայրաբար վարիլ, վասն
Line: 3    բարեկարգութեան եւ աննախանձոտ կենաց, որ է շինութեան եւ
Line: 4    խաղաղութեան կենաց պատճառք. Sentence: 62   եւ որ ինչ նման այսոցիկ։

Line: 5    Sentence: 63   Եւ քանզի բազում ունէր ուստերս՝ պատշաճ վարկաւ ոչ ամենեցուն
Line: 6    առ իւր կալ ի մծբին. Sentence: 64   վասն որոյ առաքէ զնոսա բնակիլ ի գաւառն
Line: 7    Հաշտենից, եւ ի ձորն նորին սահմանակալ, որ է արտաքոյ Տարօնոյ. Sentence: 65   ի
Line: 8    նոսա թողլով զշէնս ամենայն, հանդերձ յաւելուածով մտից առանձինն
Line: 9    եւ ռոճկաց կարգելոց յարքունուստ։ Sentence: 66   Եւ միայն զառաջին որդին իւր, որ
Line: 10    կոչէր Արշակ, պահէ առ իւր ի համար թագաւորութեան, եւ զնորին
Line: 11    ուստր, զոր անուանեաց Արտաշէս եւ յոյժ սիրեաց. Sentence: 67   քանզի էր արդարեւ
Line: 12    տղայն կայտառ եւ հզօր մարմնով. Sentence: 68   որպէս զի կարծիս հայեցողացն տալ՝
Line: 13    որ ի նմայն աճելոց էին արութիւնք։ Sentence: 69   Եւ եղեւ այս յայնմ հետէ եւ առ
Line: 14    յապայ օրէնք ի մէջ Արշակունեաց - միոյ որդւոյ բնակիլ ընդ արքայի՝
Line: 15    փոխանորդ լինել թագաւորութեանն, եւ այլոց ուստերաց եւ դստերաց
Line: 16    գնալ ի կողմանս Հաշտենից՝ յազգին ժառանգութիւն։

Line: 17    Sentence: 70   Բայց Վաղարշակ յետ այսպիսեաց արութեանց եւ բարեկարգութեանց
Line: 18    մեռանի ի Մծբին, թագաւորեալ ամս քսան եւ երկուս։



Next part


This text is part of the TITUS edition of Movses Xorenaci, Patmowtiwn Hayoc.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 9.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.