TITUS
Mahabharata
Part No. 883
Previous part

Chapter: 23 
Adhyāya 23


Verse: 1  {Dʰr̥tarāṣṭra uvāca}
Halfverse: a    dʰarmakṣetre kurukṣetre   samavetā yuyutsavaḥ
   dʰarma-kṣetre kuru-kṣetre   samavetā yuyutsavaḥ /
Halfverse: c    māmakāḥ pāṇḍavāś caiva   kim akurvata saṃjaya
   māmakāḥ pāṇḍavāś ca_eva   kim akurvata saṃjaya /1/

Verse: 2  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    dr̥ṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṃ   vyūḍʰaṃ duryodʰanas tadā
   dr̥ṣṭvā tu pāṇḍava_anīkaṃ   vyūḍʰaṃ duryodʰanas tadā /
Halfverse: c    ācāryam upasaṃgamya   rājā vacanam abravīt
   ācāryam upasaṃgamya   rājā vacanam abravīt /2/

Verse: 3 
Halfverse: a    paśyaitāṃ pāṇḍuputrāṇām   ācārya mahatīṃ camūm
   paśya_etāṃ pāṇḍu-putrāṇām   ācārya mahatīṃ camūm /
Halfverse: c    vyūḍʰāṃ drupadaputreṇa   tava śiṣyeṇa dʰīmatā
   vyūḍʰāṃ drupada-putreṇa   tava śiṣyeṇa dʰīmatā /3/

Verse: 4 
Halfverse: a    atra śūrā maheṣvāsā   bʰīmārjunasamā yudʰi
   atra śūrā mahā_iṣvāsā   bʰīma_arjuna-samā yudʰi /
Halfverse: c    yuyudʰāno virāṭaś ca   drupadaś ca mahāratʰaḥ
   yuyudʰāno virāṭaś ca   drupadaś ca mahā-ratʰaḥ /4/

Verse: 5 
Halfverse: a    dʰr̥ṣṭaketuś cekitānaḥ   kāśirājaś ca vīryavān
   dʰr̥ṣṭaketuś cekitānaḥ   kāśi-rājaś ca vīryavān /
Halfverse: c    purujit kuntibʰojaś ca   śaibyaś ca narapuṃgavaḥ
   purujit kuntibʰojaś ca   śaibyaś ca nara-puṃgavaḥ /5/

Verse: 6 
Halfverse: a    yudʰāmanyuś ca vikrānta   uttamaujāś ca vīryavān
   yudʰāmanyuś ca vikrānta uttama_ojāś ca vīryavān /
Halfverse: c    saubʰadro draupadeyāś ca   sarva eva mahāratʰāḥ
   saubʰadro draupadeyāś ca   sarva\ eva mahā-ratʰāḥ /6/ ՙ

Verse: 7 
Halfverse: a    asmākaṃ tu viśiṣṭā ye   tān nibodʰa dvijottama
   asmākaṃ tu viśiṣṭā ye   tān nibodʰa dvija_uttama /
Halfverse: c    nāyakā mama sainyasya   saṃjñārtʰaṃ tān bravīmi te
   nāyakā mama sainyasya   saṃjñā_artʰaṃ tān bravīmi te /7/

Verse: 8 
Halfverse: a    bʰavān bʰīṣmaś ca karṇaś ca   kr̥paś ca samitiṃjayaḥ
   bʰavān bʰīṣmaś ca karṇaś ca   kr̥paś ca samitiṃjayaḥ /
Halfverse: c    aśvattʰāmā vikarṇaś ca   saumadattir jayadratʰaḥ
   aśvattʰāmā vikarṇaś ca   saumadattir jayadratʰaḥ /8/

Verse: 9 
Halfverse: a    anye ca bahavaḥ śūrā   madartʰe tyaktajīvitāḥ
   anye ca bahavaḥ śūrā   mad-artʰe tyakta-jīvitāḥ /
Halfverse: c    nānāśastrapraharaṇāḥ   sarve yuddʰaviśāradāḥ
   nānā-śastra-praharaṇāḥ   sarve yuddʰa-viśāradāḥ /9/

Verse: 10 
Halfverse: a    aparyāptaṃ tad asmākaṃ   balaṃ bʰīṣmābʰirakṣitam
   aparyāptaṃ tad asmākaṃ   balaṃ bʰīṣma_abʰirakṣitam /
Halfverse: c    paryāptaṃ tv idam eteṣāṃ   balaṃ bʰīmābʰirakṣitam
   paryāptaṃ tv idam eteṣāṃ   balaṃ bʰīma_abʰirakṣitam /10/

Verse: 11 
Halfverse: a    ayaneṣu ca sarveṣu   yatʰābʰāgam avastʰitāḥ
   ayaneṣu ca sarveṣu   yatʰā-bʰāgam avastʰitāḥ /
Halfverse: c    bʰīṣmam evābʰirakṣantu   bʰavantaḥ sarva eva hi
   bʰīṣmam eva_abʰirakṣantu   bʰavantaḥ sarva\ eva hi /11/ ՙ

Verse: 12 
Halfverse: a    tasya saṃjanayan harṣaṃ   kuruvr̥ddʰaḥ pitāmahaḥ
   tasya saṃjanayan harṣaṃ   kuru-vr̥ddʰaḥ pitāmahaḥ / ՙ
Halfverse: c    siṃhanādaṃ vinadyoccaiḥ   śaṅkʰaṃ dadʰmau pratāpavān
   siṃha-nādaṃ vinadya_uccaiḥ   śaṅkʰaṃ dadʰmau pratāpavān /12/

Verse: 13 
Halfverse: a    tataḥ śaṅkʰāś ca bʰeryaś ca   paṇavānakagomukʰāḥ
   tataḥ śaṅkʰāś ca bʰeryaś ca   paṇavānaka-gomukʰāḥ /
Halfverse: c    sahasaivābʰyahanyanta   sa śabdas tumulo 'bʰavat
   sahasā_eva_abʰyahanyanta   sa śabdas tumulo_abʰavat /13/

Verse: 14 
Halfverse: a    tataḥ śvetair hayair yukte   mahati syandane stʰitau
   tataḥ śvetair hayair yukte   mahati syandane stʰitau /
Halfverse: c    mādʰavaḥ pāṇḍavaś caiva   divyau śaṅkʰau pradadʰmatuḥ
   mādʰavaḥ pāṇḍavaś ca_eva   divyau śaṅkʰau pradadʰmatuḥ /14/

Verse: 15 
Halfverse: a    pāñcajanyaṃ hr̥ṣīkeśo   devadattaṃ dʰanaṃjayaḥ
   pāñcajanyaṃ hr̥ṣīkeśo   devadattaṃ dʰanaṃjayaḥ /
Halfverse: c    pauṇḍraṃ dadʰmau mahāśaṅkʰaṃ   bʰīmakarmā vr̥kodaraḥ
   pauṇḍraṃ dadʰmau mahā-śaṅkʰaṃ   bʰīma-karmā vr̥kodaraḥ /15/

Verse: 16 
Halfverse: a    anantavijayaṃ rājā   kuntīputro yudʰiṣṭʰiraḥ
   ananta-vijayaṃ rājā   kuntī-putro yudʰiṣṭʰiraḥ /
Halfverse: c    nakulaḥ sahadevaś ca   sugʰoṣamaṇipuṣpakau
   nakulaḥ sahadevaś ca   sugʰoṣa-maṇi-puṣpakau /16/

Verse: 17 
Halfverse: a    kāśyaś ca parameṣvāsaḥ   śikʰaṇḍī ca mahāratʰaḥ
   kāśyaś ca parama_iṣvāsaḥ   śikʰaṇḍī ca mahā-ratʰaḥ /
Halfverse: c    dʰr̥ṣṭadyumno virāṭaś ca   sātyakiś cāparājitaḥ
   dʰr̥ṣṭadyumno virāṭaś ca   sātyakiś ca_aparājitaḥ /17/

Verse: 18 
Halfverse: a    drupado draupadeyāś ca   sarvaśaḥ pr̥tʰivīpate
   drupado draupadeyāś ca   sarvaśaḥ pr̥tʰivī-pate /
Halfverse: c    saubʰadraś ca mahābāhuḥ   śaṅkʰān dadʰmuḥ pr̥tʰak pr̥tʰak
   saubʰadraś ca mahā-bāhuḥ   śaṅkʰān dadʰmuḥ pr̥tʰak pr̥tʰak /18/

Verse: 19 
Halfverse: a    sa gʰoṣo dʰārtarāṣṭrāṇāṃ   hr̥dayāni vyadārayat
   sa gʰoṣo dʰārtarāṣṭrāṇāṃ   hr̥dayāni vyadārayat /
Halfverse: c    nabʰaś ca pr̥tʰivīṃ caiva   tumulo vyanunādayan
   nabʰaś ca pr̥tʰivīṃ ca_eva   tumulo vyanunādayan /19/

Verse: 20 
Halfverse: a    atʰa vyavastʰitān dr̥ṣṭvā   dʰārtarāṣṭrān kapidʰvajaḥ
   atʰa vyavastʰitān dr̥ṣṭvā   dʰārtarāṣṭrān kapidʰvajaḥ /
Halfverse: c    pravr̥tte śastrasaṃpāte   dʰanur udyamya pāṇḍavaḥ
   pravr̥tte śastra-saṃpāte   dʰanur udyamya pāṇḍavaḥ /20/

Verse: 21 
Halfverse: a    hr̥ṣīkeśaṃ tadā vākyam   idam āha mahīpate
   hr̥ṣīkeśaṃ tadā vākyam   idam āha mahī-pate /
Halfverse: c    senayor ubʰayor madʰye   ratʰaṃ stʰāpaya me 'cyuta
   senayor ubʰayor madʰye   ratʰaṃ stʰāpaya me_acyuta /21/ {Arjuna}

Verse: 22 
Halfverse: a    yāvad etān nirīkṣe 'haṃ   yoddʰukāmān avastʰitān
   yāvad etān nirīkṣe_ahaṃ   yoddʰu-kāmān avastʰitān /
Halfverse: c    kair mayā saha yoddʰavyam   asmin raṇasamudyame
   kair mayā saha yoddʰavyam   asmin raṇa-samudyame /22/

Verse: 23 
Halfverse: a    yotsyamānān avekṣe 'haṃ   ya ete 'tra samāgatāḥ
   yotsyamānān avekṣe_ahaṃ   yaḥ ete_atra samāgatāḥ /
Halfverse: c    dʰārtarāṣṭrasya durbuddʰer   yuddʰe priyacikīrṣavaḥ
   dʰārtarāṣṭrasya durbuddʰer   yuddʰe priya-cikīrṣavaḥ /23/

Verse: 24  {Saṃjaya uvāca}
Halfverse: a    evam ukto hr̥ṣīkeśo   guḍākeśena bʰārata
   evam ukto hr̥ṣīkeśo   guḍākeśena bʰārata /
Halfverse: c    senayor ubʰayor madʰye   stʰāpayitvā ratʰottamam
   senayor ubʰayor madʰye   stʰāpayitvā ratʰa_uttamam /24/

Verse: 25 
Halfverse: a    bʰīṣmadroṇapramukʰataḥ   sarveṣāṃ ca mahīkṣitām
   bʰīṣma-droṇa-pramukʰataḥ   sarveṣāṃ ca mahī-kṣitām /
Halfverse: c    uvāca pārtʰa paśyaitān   samavetān kurūn iti
   uvāca pārtʰa paśya_etān   samavetān kurūn iti /25/

Verse: 26 
Halfverse: a    tatrāpaśyat stʰitān pārtʰaḥ   pitr̥̄n atʰa pitāmahān
   tatra_apaśyat stʰitān pārtʰaḥ   pitr̥̄n atʰa pitāmahān /
Halfverse: c    ācāryān mātulān bʰrātr̥̄n   putrān pautrān sakʰīṃs tatʰā
   ācāryān mātulān bʰrātr̥̄n   putrān pautrān sakʰīṃs tatʰā /26/

Verse: 27 
Halfverse: a    śvaśurān suhr̥daś caiva   senayor ubʰayor api
   śvaśurān suhr̥daś ca_eva   senayor ubʰayor api /
Halfverse: c    tān samīkṣya sa kaunteyaḥ   sarvān bandʰūn avastʰitān
   tān samīkṣya sa kaunteyaḥ   sarvān bandʰūn avastʰitān /27/

Verse: 28 
Halfverse: a    kr̥payā parayāviṣṭo   viṣīdann idam abravīt
   kr̥payā parayā_āviṣṭo   viṣīdann idam abravīt /
Halfverse: c    dr̥ṣṭvemaṃ svajanaṃ kr̥ṣṇa   yuyutsuṃ samupastʰitam
   dr̥ṣṭvā_imaṃ svajanaṃ kr̥ṣṇa   yuyutsuṃ samupastʰitam /28/ {Arjuna}

Verse: 29 
Halfverse: a    sīdanti mama gātrāṇi   mukʰaṃ ca pariśuṣyati
   sīdanti mama gātrāṇi   mukʰaṃ ca pariśuṣyati /
Halfverse: c    vepatʰuś ca śarīre me   romaharṣaś ca jāyate
   vepatʰuś ca śarīre me   roma-harṣaś ca jāyate /29/

Verse: 30 
Halfverse: a    gāṇḍīvaṃ sraṃsate hastāt   tvak caiva paridahyate
   gāṇḍīvaṃ sraṃsate hastāt   tvak ca_eva paridahyate /
Halfverse: c    na ca śaknomy avastʰātuṃ   bʰramatīva ca me manaḥ
   na ca śaknomy avastʰātuṃ   bʰramati_iva ca me manaḥ /30/

Verse: 31 
Halfverse: a    nimittāni ca paśyāmi   viparītāni keśava
   nimittāni ca paśyāmi   viparītāni keśavaḥ /
Halfverse: c    na ca śreyo 'nupaśyāmi   hatvā svajanam āhave
   na ca śreyo_anupaśyāmi   hatvā svajanam āhave /31/

Verse: 32 
Halfverse: a    na kāṅkṣe vijayaṃ kr̥ṣṇa   na ca rājyaṃ sukʰāni ca
   na kāṅkṣe vijayaṃ kr̥ṣṇa   na ca rājyaṃ sukʰāni ca /
Halfverse: c    kiṃ no rājyena govinda   kiṃ bʰogair jīvitena vā
   kiṃ no rājyena govinda   kiṃ bʰogair jīvitena vā /32/

Verse: 33 
Halfverse: a    yeṣām artʰe kāṅkṣitaṃ no   rājyaṃ bʰogāḥ sukʰāni ca
   yeṣām artʰe kāṅkṣitaṃ no   rājyaṃ bʰogāḥ sukʰāni ca /
Halfverse: c    ta ime 'vastʰitā yuddʰe   prāṇāṃs tyaktvā dʰanāni ca
   ta\ ime_avastʰitā yuddʰe   prāṇāṃs tyaktvā dʰanāni ca /33/ ՙ

Verse: 34 
Halfverse: a    ācāryāḥ pitaraḥ putrās   tatʰaiva ca pitāmahāḥ
   ācāryāḥ pitaraḥ putrās   tatʰā_eva ca pitāmahāḥ /
Halfverse: c    mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ   śyālāḥ saṃbandʰinas tatʰā
   mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ   śyālāḥ saṃbandʰinas tatʰā /34/

Verse: 35 
Halfverse: a    etān na hantum iccʰāmi   gʰnato 'pi madʰusūdana
   etān na hantum iccʰāmi   gʰnato_api madʰusūdana /
Halfverse: c    api trailokyarājyasya   hetoḥ kiṃ nu mahīkr̥te
   api trailokya-rājyasya   hetoḥ kiṃ nu mahī-kr̥te /35/

Verse: 36 
Halfverse: a    nihatya dʰārtarāṣṭrān naḥ   kā prītiḥ syāj janārdana
   nihatya dʰārtarāṣṭrān naḥ   kā prītiḥ syāj janārdana /
Halfverse: c    pāpam evāśrayed asmān   hatvaitān ātatāyinaḥ
   pāpam eva_āśrayed asmān   hatvā_etān ātatāyinaḥ /36/

Verse: 37 
Halfverse: a    tasmān nārhā vayaṃ hantuṃ   dʰārtarāṣṭrān svabāndʰavān
   tasmān na_arhā vayaṃ hantuṃ   dʰārtarāṣṭrān sva-bāndʰavān /
Halfverse: c    svajanaṃ hi katʰaṃ hatvā   sukʰinaḥ syāma mādʰava
   sva-janaṃ hi katʰaṃ hatvā   sukʰinaḥ syāma mādʰava /37/

Verse: 38 
Halfverse: a    yady apy ete na paśyanti   lobʰopahatacetasaḥ
   yady apy ete na paśyanti   lobʰa_upahata-cetasaḥ /
Halfverse: c    kulakṣayakr̥taṃ doṣaṃ   mitradrohe ca pātakam
   kula-kṣaya-kr̥taṃ doṣaṃ   mitra-drohe ca pātakam /38/

Verse: 39 
Halfverse: a    katʰaṃ na jñeyam asmābʰiḥ   pāpād asmān nivartitum
   katʰaṃ na jñeyam asmābʰiḥ   pāpād asmān nivartitum /
Halfverse: c    kulakṣayakr̥taṃ doṣaṃ   prapaśyadbʰir janārdana
   kula-kṣaya-kr̥taṃ doṣaṃ   prapaśyadbʰir janārdana /39/

Verse: 40 
Halfverse: a    kulakṣaye praṇaśyanti   kuladʰarmāḥ sanātanāḥ
   kula-kṣaye praṇaśyanti   kula-dʰarmāḥ sanātanāḥ /
Halfverse: c    dʰarme naṣṭe kulaṃ kr̥tsnam   adʰarmo 'bʰibʰavaty uta
   dʰarme naṣṭe kulaṃ kr̥tsnam   adʰarmo_abʰibʰavaty uta /40/ ՙ

Verse: 41 
Halfverse: a    adʰarmābʰibʰavāt kr̥ṣṇa   praduṣyanti kulastriyaḥ
   adʰarma_abʰibʰavāt kr̥ṣṇa   praduṣyanti kula-striyaḥ /
Halfverse: c    strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya   jāyate varṇasaṃkaraḥ
   strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya   jāyate varṇa-saṃkaraḥ /41/

Verse: 42 
Halfverse: a    saṃkaro narakāyaiva   kulagʰnānāṃ kulasya ca
   saṃkaro narakāya_eva   kula-gʰnānāṃ kulasya ca /
Halfverse: c    patanti pitaro hy eṣāṃ   luptapiṇḍodakakriyāḥ
   patanti pitaro hy eṣāṃ   lupta-piṇḍa_udaka-kriyāḥ /42/

Verse: 43 
Halfverse: a    doṣair etaiḥ kulagʰnānāṃ   varṇasaṃkarakārakaiḥ
   doṣair etaiḥ kula-gʰnānāṃ   varṇa-saṃkara-kārakaiḥ /
Halfverse: c    utsādyante jātidʰarmāḥ   kuladʰarmāś ca śāśvatāḥ
   utsādyante jāti-dʰarmāḥ   kula-dʰarmāś ca śāśvatāḥ /43/

Verse: 44 
Halfverse: a    utsannakuladʰarmāṇāṃ   manuṣyāṇāṃ janārdana
   utsanna-kula-dʰarmāṇāṃ   manuṣyāṇāṃ janārdana /
Halfverse: c    narake niyataṃ vāso   bʰavatīty anuśuśruma
   narake niyataṃ vāso   bʰavati_ity anuśuśruma /44/

Verse: 45 
Halfverse: a    aho bata mahat pāpaṃ   kartuṃ vyavasitā vayam
   aho bata mahat pāpaṃ   kartuṃ vyavasitā vayam /
Halfverse: c    yad rājyasukʰalobʰena   hantuṃ svajanam udyatāḥ
   yad rājya-sukʰa-lobʰena   hantuṃ svajanam udyatāḥ /45/

Verse: 46 
Halfverse: a    yadi mām apratīkāram   aśastraṃ śastrapāṇayaḥ
   yadi mām apratīkāram   aśastraṃ śastra-pāṇayaḥ /
Halfverse: c    dʰārtarāṣṭrā raṇe hanyus   tan me kṣemataraṃ bʰavet
   dʰārtarāṣṭrā raṇe hanyus   tan me kṣemataraṃ bʰavet /46/

Verse: 47 
Halfverse: a    evam uktvārjunaḥ saṃkʰye   ratʰopastʰa upāviśat
   evam uktvā_arjunaḥ saṃkʰye   ratʰa_upastʰa\ upāviśat / ՙ
Halfverse: c    visr̥jya saśaraṃ cāpaṃ   śokasaṃvignamānasaḥ
   visr̥jya saśaraṃ cāpaṃ   śoka-saṃvigna-mānasaḥ /47/ (E)47



Next part


This text is part of the TITUS edition of Mahabharata.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.