TITUS
Kartlis Cxovreba
Part No. 5
Previous part

Part: IV 
King: 1 
Line of ed.: 14  
ცხოვრება ფარნავაზისი
Line of ed.: 15  
რომელი იყო პირველი მეფე ქართლისა, ქართლოსიანი


Line of ed.: 16        მას ჟამსა იყო ჭაბუკი ერთი მცხეთას ქალაქსა შინა, რომელსა ერქუა სახელი ფარნავაზ.
Line of ed.: 17     ესე ფარნავაზ იყო მამულად ქართლელი, ნათესავი უფლოსი, მცხეთოსის ძისა,
Line of ed.: 18     და დედულად სპარსი ასპანელი. და იყო იგი ძმის-წული სამარისი, რომელი მოსლვასა
Line of ed.: 19     მას ალექსანდრესსა მცხეთელ მამასახლისი ყოფილ-იყო.

Line of ed.: 20        ესე სამარ და ძმა მისი, მამა ფარ/ნავაზისი, მოკლულ იყო ალექსანდრესგან.
Line of ed.: 21     ხოლო დედასა ფარნავაზისსა წარეყვანა ფარნავაზ, სამისა წლისა ყრმა, და შელტოლვილ
Line of ed.: 22     იყო კავკასიად. და მუნ აღზრდილ იყო და მოსრულ იყო მცხეთას, მამულსა თჳსსა.

Page of ed.: 21  
Line of ed.: 1        ხოლო ესე ფარნავაზ იყო კაცი გონიერი, მჴედარი შემმართებელი და მონადირე
Line of ed.: 2     ჴელოვანი. და იმალვიდა იგი სიკეთესა თჳსსა აზონის შიშისაგან. ხოლო მონადირეობითა
Line of ed.: 3     მისითა იქმნა მეცნიერ აზონისა, და შეიყუარა იგი აზონმან მონადირეობისათჳს.
Line of ed.: 4     ევედრებოდა ფარნავაზს დედა მისი: "შვილო ჩემო, ეკრძალე აზონს და ნურა-რას იჩინებ
Line of ed.: 5     თავისა შენისა სიკეთესა, ნუ უკუე მოგკლან შენ".

Line of ed.: 6        და იყო შიში და ძრწოლა მას ზედა. და ვითარ განმრავლდა შიში აზონისი მათ
Line of ed.: 7     ზედა, რქუა ფარნავაზს დედამან მისმან: "შვილო ჩემო, დაუტევე საყოფელი მამათა
Line of ed.: 8     შენთა და წარმიყვანე მამულსა ჩემსა ასპანს, ძმათა ჩემთა თანა, და განერე შენ ცოცხალი
Line of ed.: 9     ჴელისაგან აზონისა.

Line of ed.: 10        და დაამტკიცეს განზრახვა ესე, წარსლვა ასპანისა. ჭირ უჩნდა ფარნავაზს დატევება
Line of ed.: 11     საყოფელსა მამათა მისთასა, არამედ შიშისაგან დიდისა დაამტკიცა წარსლვა.

Line of ed.: 12        / მაშინ იხილა ფარნავაზ სიზმარი, რე-ცა იყო იგი სახლსა შინა უკაცურსა, და
Line of ed.: 13     ეგულვებოდა განსლვა და ვერ განვიდა. მაშინ შემოვიდა სარკუმელსა მისსა შუქი მზისა
Line of ed.: 14     და მოერტყა წელთა მისთა, და განიზიდა და განიყვანა სარკუმელსა მას. და ვითარ განვიდა
Line of ed.: 15     ველად, იხილა მზე ქუე-მდაბლად, მიჰყო ჴელი მისი, მოჰჴოცა ცუარი პირსა
Line of ed.: 16     მ[ზ]ისასა და იცხო პირსა მისსა. განიღვიძა ფარნავაზ და განუკჳრდა, და თქუა: "სიზმარი
Line of ed.: 17     იგი, ესე არს, მე წარვალ ასპანს, და მუნ კეთილსა მივეცემი".

Line of ed.: 18        ხოლო მას დღესა შინა განვიდა ფარნავაზ და ნადირობდა მარტო, და დევნა უყო
Line of ed.: 19     ირემთა ველსა დიღომისასა. და ივლტოდეს ირემნი ღირღალთა შინა ტფილისისათა.
Line of ed.: 20     მისდევდა ფარნავაზ, სტყორცა ისარი და ჰკრა ირემსა. და მცირედ წარვლო ირემმან
Line of ed.: 21     და დაეცა ძირსა კლდისასა. მივიდა ფარნავაზ ირემსა ზედა; და დღე იგი, მწუხრი,
Line of ed.: 22     გარდაჴდა, და დაჯდა ირემსა მის თანა, რათა-მცა დაყო მუნ ღამე და დილეულ-მცა წარვიდა.

Line of ed.: 23        ხოლო კლდისა მის ძირსა ქუაბი იყო, რომლისა კარი აღმოქმნულ იყო ქჳთა
Line of ed.: 24     ძუელად, და სიძუელითა შეჰქმნოდა დარღუევა შენებუ/ლსა მას. მაშინ დაასხა წჳმა მძაფრი.
Line of ed.: 25     ხოლო ფარნავაზ აღმოიღო ჩუგლუგი და გამთარღჳა კარი ქუაბისა მის, რათა-მცა მუნ
Page of ed.: 22   Line of ed.: 1     შიგა დაიმშრალა წჳმისა მისგან, და შევიდა ქუაბსა მა/ს. და იხილა მუნ-შინა განძი
Line of ed.: 2     მიუწდომელი, ოქრო და ვეცხლი და სამსახურებელი ოქროსა და ვეცხლისა
Line of ed.: 3     მიუწდომელი.

Line of ed.: 4        მაშინ ფარნავაზ განკჳრდა და აღივსო სიხარულითა. და მოეგონა სიზმარი იგი, და
Line of ed.: 5     დაჰკრძალა კარი ქუაბისა ეგრეთ-ვე. და მსწრაფლ წარმოვიდა და უთხრა დედასა
Line of ed.: 6     თჳსსა და ორთა დათა მისთა. და მას-ვე ღამესა წარმოვიდეს სამნი-ვე იგი საჴედრებითა
Line of ed.: 7     და ჭურჭლებითა, და იწყეს გამოკრებად განძისა მის და დაფლვად სიმარჯუესა თჳსსა.
Line of ed.: 8     ხოლო ვითარ განთენდებოდის, კუალად ეგრეთ-ვე აღმოქმნიან კარი ქუაბისა მის. და
Line of ed.: 9     ესრეთ გამოკრიბეს განძი იგი ხუთ ღამე და დაიგულეს სიმარჯუესა მათსა.

Line of ed.: 10        მაშინ ფარნავაზ წარგზავნა მონა თჳსი ქუჯის თანა და რქუა: "მე ვარ ნათესავი
Line of ed.: 11     უფლოს მცხეთოსის ძისა, და ძმის-წული სამარა მამა-სახლისისა, და არს ჩემთანა ხუასტაგი
Line of ed.: 12     დიდ-ძალი. აწ ინებო, რათა მით ხუასტაგითა მოვიდე შენთანა, და ვიყვნეთ ჩუენ
Line of ed.: 13     ძმა და ვიჴმაროთ ჩუენ ხუასტაგი იგი ორთა-ვე. გამოუჩნდეთ ჩუენ მტერად აზონ ერის-თავსა,
Line of ed.: 14     და / სუემან ჩუენმან გუცეს ჩუენ ძლევა კეთილი".

Line of ed.: 15        მაშინ განიხარა ქუჯი სიხარულითა დიდითა და რქუა: "აღდეგ და მოვედ ჩემ
Line of ed.: 16     თანა, და ნუ შურობ ხუასტაგსა შენსა, და ხუასტაგითა შენითა განგიმრავლნე სპანი
Line of ed.: 17     შენნი ვიდრე გამოვჩნდეთ მტერად აზონისა. მაშინ განიხარონ ყოველთა ქართველთა
Line of ed.: 18     აწყუედილთა მისგან და მიწყუდეულთა. და ვგონებ, რომელ ჰრომთა მათგანნი-ცა გამოგუერთნენ.
Line of ed.: 19     რამეთუ ურიცხუნი აწყუედილ არიან მათგანნი-ცა აზონისგან".

Line of ed.: 20        მაშინ ფარნავაზ ფარულად წარვიდა სიხარულითა, და რომელი შესაძლებელ იყო
Line of ed.: 21     განძისა მისგან წარიტანა თანა, და დედა-ცა და დანი მისნი მისთანა. და მივიდა ქუჯის
Line of ed.: 22     თანა და რქუა მას ქუჯი: "შენ ხარ შვილი თავთა მათ ქართლისათა, და შენ გმართებს
Line of ed.: 23     უფლობა ჩემი აწ ნუ შურობ ხუასტაგსა შენსა, რათა განვამრავლნეთ სპანი; და უკეთუ
Line of ed.: 24     მოგუეცეს ძლევა, შენ ხარ უფალი ჩუენი და მე ვარ მონა შენი".

Page of ed.: 23  
Line of ed.: 1        მაშინ შეიერთნეს და ეზრახნეს ოვსთა და ლეკთა. ხოლო მათ განიხარეს, რამეთუ
Line of ed.: 2     არა სთნდა ხარკისა მიცემა აზონისა და გამოჰყვეს ოვსნი და ლეკნი და განიმრავლნეს
Line of ed.: 3     სპანი. ეგრისით შეკრბეს ურიცხუნი სპანი და მომართეს ა/ზონს. ხოლო აზონმან
Line of ed.: 4     მოუწოდა სპათა თჳსთა და შემოკრიბნა.

Line of ed.: 5        მაშინ ათასი მჴედარი რჩეული ჰრომთა მათგანი, რომელთა ბოროტი წაჰკიდებოდა
Line of ed.: 6     აზონისაგან, განუდგეს აზონს და მოვიდეს წინაშე ფარნავაზისა. მაშინ ყოველნი
Line of ed.: 7     ქართველნი განუდგეს აზონს. ხოლო სპანი რომელ დარჩეს აზონს, ვერ-ღა-რა მიენდო
Line of ed.: 8     მათ, რამეთუ ყოველთა ზედა ბოროტის მოქმედ იყო. წარვიდა აზონ და მივიდა კლარჯეთს,
Line of ed.: 9     და გამაგრდა იგი სიმაგრეთა შინა კლარჯეთისათა.

Line of ed.: 10        ხოლო მოვიდა ფარნავაზ მცხეთას და დაიპყრნა ოთხნი იგი ციხენი მცხეთისანი.
Line of ed.: 11     და მას-ვე წელიწადსა შინა დაიპყრა ყოველი ქართლი თჳნიერ კლარჯეთისა.

Line of ed.: 12        ამან ფარნავაზ წარავლინნა მოციქულნი წინაშე მეფისა ანტიოქოს ასურასტანისა,
Line of ed.: 13     და წარსცა ძღუენი დიდ-ძალი. და აღუთქუა მას მსახურება, და ითხოვა მისგან შეწევნა
Line of ed.: 14     ბერძენთა ზედა. ხოლო ანტიოქოს შეიწყნარა ძღუენი მისი, და უწოდა შვილად თჳსად,
Line of ed.: 15     და წარმოსცა გჳრგჳნი. და უბრძანა ერის-თავთა სომხეთისათა, რათა შეეწეოდიან
Line of ed.: 16     ფარნავაზს.

Line of ed.: 17        ხოლო წელსა მეორესა აზონ მოირთნა სპანი საბერძნეთით, გან/ძლიერდა ფრიად
Line of ed.: 18     და მომართა ფარნავაზს. ხოლო ფარნავაზს განემრავლნეს მჴედარნი ქართლისანი. მოუწოდა
Line of ed.: 19     მათ და უჴმო ქუჯის და ოვსთა. და შეკრბეს ესე ყოველნი, და მოერთნეს ერის-თავნი
Line of ed.: 20     ანტიოქოზისნი სომხითით. და ესე ყოველნი შეკრიბნა ფარნავაზ და მიეგება
Line of ed.: 21     ნაქალაქევსა თანა არტანისასა, რომელსა ერქუა მაშინ ქაჯთა ქალაქი, რომელ არს
Line of ed.: 22     ჰური. და ეწყვნეს მუნ, და იქმნა ბრძოლა დიდ-ძალი. და მოსწდეს ორგნით-ვე ურიცხჳ.
Line of ed.: 23     ხოლო იძლივნეს ბერძენნი ფარნავაზისგან. ივლტოდა ბანაკი მათი და მოკლეს აზონ,
Line of ed.: 24     და ურიცხუნი სპანი მათნი მოსრნეს და ტყუე ქმნნეს.

Line of ed.: 25        და წარვიდა ფარნავაზ და მოტყუენა საზღვარი საბერძნეთისა ანძიანძორა, და
Line of ed.: 26     ეკლეცით შემოიქცა. მოვიდა კლარჯეთს და დაიპყრა კლარჯეთი, და წარმოვიდა მცხეთად
Line of ed.: 27     სიხარულითა დიდითა. ხოლო სიმდიდრესა ზედა მისსა დაერთო ხუასტაგი აზონის-ცა,
Line of ed.: 28     და იქმნა სიმდიდრე გარდარეული.

Page of ed.: 24  
Line of ed.: 1        ხოლო ეგრის წყალს ქუემოთ დარჩა ბერძენთა, რამეთუ მკჳდრთა მის ადგილისათა /
Line of ed.: 2     არა ინებეს განდგომა ბერძენთა. მაშინ ფარნავაზ მისცა დაჲ თჳსი ოვსთა მეფესა
Line of ed.: 3     ცოლად, და მეორე დაჲ თჳსი მისცა ქუჯის ცოლად. და მისცა ქუჯის ქუეყანა
Line of ed.: 4     ეგრის წყალსა და რიონს შუა, ზღჳთგან მთამდე, რომელსა შინა არს ეგრისი და სუანეთი,
Line of ed.: 5     და დაამტკიცა იგი ერის-თავად მუნ. და მან ქუჯი აღაშენა ციხე-გოჯი.

Line of ed.: 6        მაშინ ფარნავაზ უშიშ იქმნა ყოველთა მტერთა თჳსთაგან და მეფე იქმნა ყოველსა
Line of ed.: 7     ქართლსა და ეგურსა ზედა. და განამრავლნა ყოველნი მჴედარნი ქართლოსიანნი, განაწესნა
Line of ed.: 8     ერის-თავნი რვანი და სპასპეტი.

Line of ed.: 9        ერ/თი გაგზავნა მარგჳს ერის-თავად, და მისცა მცირით მთითგან, რომელ არს
Line of ed.: 10     ლიხი, ვიდრე ზღუ[რ]ადმდე [ეგრისისა], რიონს ზემოთ. და ამან-ვე ფარნავაზ აღაშენნა
Line of ed.: 11     ორნი ციხენი, შორაპანი და დიმნა.

Line of ed.: 12        და გაგზავნა მეორე კახეთისა ერის-თავად, და მისცა არაგჳთგან ვიდრე ჰერეთამდე,
Line of ed.: 13     რომელ არს კახეთი და კუხეთი.

Line of ed.: 14        მესამე გაგზავნა ხუნანისა ერის-თავად, და მისცა ბერდუჯის მდინარითგან ვიდრე
Line of ed.: 15     ტფილისამდე და გაჩიანთამდის, რომელ არს გარდაბანი.

Line of ed.: 16        მეოთხე გაგზავნა სამშჳლდის ერის-თავად, და მისცა სკჳრეთისა მდინარითგან ვიდრე
Line of ed.: 17     მთამდე, რომელ არს ტაშირი და აბოცი.

Line of ed.: 18        მეხუთე გაგზავნა წუნდის ერის-თავად, და მისცა ფანვარითგან ვიდრე თავადმდე
Line of ed.: 19     მტკურისა, რომელ არს ჯავახეთი და კოლა და არტანი.

Line of ed.: 20        მეექუსე გაგზავნა ოძრჴის ერის-თავად, და მისცა ტასისკარითგან ვიდრე არსიანთამდის,
Line of ed.: 21     ნოსტის თავითგან ზღუამდის, რომელ არს სამცხე და აჭარა.

Line of ed.: 22        მეშჳდე გაგზავნა კლარჯეთის ერის-თავად, და მისცა არსიანითგან ზღუამდე. და მერვე,
Line of ed.: 23     ქუჯი, იყო ერი/ს-თავი ეგრისისა.

Line of ed.: 24        ხოლო ერთი დაადგინა სპასპეტად და მისცა ტფილისითგან და არაგჳთგან ვიდრე
Line of ed.: 25     ტასისკარამდე და ფანვარადმდე, რომელ არს შიდა-ქართლი. და ესე სპასპეტი იყო
Page of ed.: 25   Line of ed.: 1     შემდგომ/ად-ვე წინაშე მეფისა, მთავრობით განაგებდის ყოველთა ერის-თავთა ზედა. ხოლო
Line of ed.: 2     ამათ ერის-თავთა ქუეშე, ადგილთა და ადგილთა, განაჩინნა სპასალარნი და ათასის-თავნი,
Line of ed.: 3     და მათ ყოველთაგან მოვიდოდა ხარკი სამეუფო და საერისთავო.

Line of ed.: 4        ესრეთ განაწესა ესე ყოველი ფარნავაზ მიმსგავსებულად სამეფოსა სპარსთასა.

Line of ed.: 5        და მოიყვანა ცოლი დურძუკელთა, ნათესავი კავკასისი.

Line of ed.: 6        ამან ფარნავაზ მოზღუდა ქალაქი მცხეთა მტკიცედ, და ყოველნი ქალაქნი და
Line of ed.: 7     ციხენი ქართლისანი, მოოჴრებულნი ალექსანდრესგან, ამან აღაშენნა.

Line of ed.: 8        და ვერ-ღა-რა იძიეს შური ბერძენთა მის ზედა, რამეთუ უცალო იყვნეს ბერძენნი
Line of ed.: 9     ბრძოლისაგან ჰრომთასა.

Line of ed.: 10        და ამან-ვე ფარნავაზ შექმნა კერპი დიდი სახელსა ზედა თჳსსა: ესე არს არმაზი,
Line of ed.: 11     რამეთუ ფარნავაზს სპარსულად არმაზ ერქუა. ამართა კერპი იგი არმაზი თავსა ზედა
Line of ed.: 12     ქართლისასა, და მიერითგან ეწოდა არმაზი კერპისა მისთჳს. და ქმნა სატფურება დიდი
Line of ed.: 13     კერპისა მისთჳს აღმართებულისა.

Line of ed.: 14        ოცდაშვიდისა წლისა მეფე იქმნა, და სამეოცდახუთ წელ მეფობდა ნებიერ. და
Line of ed.: 15     მსახურებდა იგი ანტიოქოსს, მეფესა ასურასტანისასა. და ყოველნი დღენი მისნი, რაჲ
Line of ed.: 16     დაჯდა, მშვიდობით დაყვნა, და აღაშენა და განავსო ქართლი.

Line of ed.: 17        ხოლო თუენი გაზაფხულისა და სთულისა არისანი / დაყვნის მცხეთას, სამეუფოსა
Line of ed.: 18     ქალაქსა; და თუენი ზამთრისანი დაყვნის გაჩიანთა; ხოლო თუენი ზაფხულისა -- წუნდას.
Line of ed.: 19     და ჟამითი-ჟამად მივიდის ეგრისს და კლარჯეთს, და მოიკითხნის მეგრელნი
Line of ed.: 20     და კლარჯნი, და განაგის ყოველი საქმე დაშლილი.

Line of ed.: 21        ხოლო იგი ჰრომნი ათასნი მჴედარნი, რომელნი აზონისგან მოერთნეს ფარნავაზს,
Line of ed.: 22     რომელი ზემოთ ვაჴსენეთ, იგინი განყვნა ჴევთა და ქუეყანათა შინა, იპყრნა იგინი
Line of ed.: 23     კეთილად, რამეთუ ბრძოლასა მას აზონისსა მჴნედ იყვნეს. და უწოდა მათ სახელად
Line of ed.: 24     აზნაურნი.

Page of ed.: 26  
Line of ed.: 1        და რათგან წარვიდა ალექსანდრე, არღარა ჭამდეს კაცსა თჳნიერ რომელ შესწირიან
Line of ed.: 2     კერპსა მსხუერპლად. იყო განსუენება და სიხარული ყოველსა ქართლსა ზედა
Line of ed.: 3     მეფობისათჳს ფარნავაზისსა და იტყოდეს ამას ყოველნი: "ვჰმადლობთ სუესა ჩუენსა,
Line of ed.: 4     რამეთუ მოგუცა ჩუენ მეფე ნათესავთაგან მამათა ჩუენთასა და აღგვიჴადა ხარკი და
Line of ed.: 5     ჭირი უცხოთა ნათესავთაგან. და ესე ყოველი აღასრულა ფარნავაზ სიბრძნითა და
Line of ed.: 6     სიქუელითა, სიმჴნითა და სიმდიდრითა.

Line of ed.: 7        ესუა ძე და უწოდა სახელი საურმაგ.

Line of ed.: 8        და ესე ფარნავაზ იყო პირველი მეფე ქართლსა შინა ქართლოსისა ნათესავთაგანი.
Line of ed.: 9     ამან განა/ვრცო ენა ქართული, და არ-ღა-რა იზრახებოდა სხუა ენა ქართლსა შინა თჳნიერ
Line of ed.: 10     ქართულისა. და ამან შექმნა მწიგნობრობა ქართული.

Line of ed.: 11        და მოკუდა ფარნავაზ, და დაფლეს წინაშე არმაზისა კერპისა.



Next part


This text is part of the TITUS edition of Kartlis Cxovreba.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 12.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.