TITUS
Rg-Veda: Aitareya-Aranyaka
Part No. 8
Previous part

Adhyaya: 3  
Line of ed.: 12  Adhyāya 3.


Paragraph: 1  
Sentence: a   Line of ed.: 13    yo ha ātmānaṃ pañcavidʰam uktʰaṃ veda, yasmād idaṃ sarvam u/ttiṣṭʰati, Line of ed.: 14  sa saṃprativit \
Sentence: b     
pr̥tʰivī vāyur ākāśa āpo jyotīṃ/ṣīty Line of ed.: 15  eṣa ātmoktʰaṃ pañcavidʰam.
Sentence: c     
etasmād dʰīdaṃ sarvam uttiṣṭʰaty.
Sentence: d     
etam e/vāpyeti Line of ed.: 16  \
Sentence: e     
ayanaṃ ha vai samānānāṃ bʰavati ya evaṃ veda \
Page of ed.: 112  
Sentence: f   Line of ed.: 1    
tasmin yo 'nnaṃ cānnādaṃ ca vedāhāsminn annādo jāyate, bʰavaty asyā/nnam Line of ed.: 2  \
Sentence: g     
āpaś ca pr̥tʰivī cānnam.
Sentence: h     
etanmayāni hy annāni bʰavanti.
Sentence: i     
jyotiś ca Line of ed.: 3  vāyuś cānnādam.
Sentence: j     
etābʰyāṃ hīdaṃ sarvam annam atty.
Sentence: k     
āvapanam ākāśa.
Sentence: l     
ākāśe Line of ed.: 4  hīdaṃ sarvaṃ samopyate \
Sentence: m     
āvapanaṃ ha vai samānānāṃ bʰavati ya evaṃ Line of ed.: 5  veda \
Sentence: n     
tasmin yo 'nnaṃ cānnādaṃ ca vedāhāsminn annādo jāyate, bʰavaty a/syānnam Line of ed.: 6  \
Sentence: o     
oṣadʰivanaspatayo 'nnaṃ.
Sentence: p     
prāṇabʰr̥to 'nnādam.
Sentence: q     
oṣadʰivana/spatīn Line of ed.: 7  hi prāṇabʰr̥to 'danti \
Sentence: r     
teṣāṃ ya ubʰayatodantāḥ puruṣasyānu Line of ed.: 8  vidʰāṃ vihitās, te 'nnādā.
Sentence: s     
annam itare paśavas.
Sentence: t     
tasmāt ta itarān paśū/n Line of ed.: 9  adʰīva caranty.
Sentence: u     
adʰīva hy anne 'nnādo bʰavati \
Sentence: v     
adʰīva ha samānānāṃ Line of ed.: 10  jāyate ya evaṃ veda \\ 1 \\

Paragraph: 2  
Sentence: a   Line of ed.: 11    
tasya ya ātmānam āvistarāṃ vedāśnute hāvir bʰūyaḥ \
Sentence: b     
oṣadʰivana/spatayo, Line of ed.: 12  yac ca kiñ ca prāṇabʰr̥t, sa ātmānam āvistarāṃ veda \
Sentence: c     
oṣadʰi/vanaspatiṣu Line of ed.: 13  hi raso dr̥śyate, cittaṃ prāṇabʰr̥tsu \
Sentence: d     
prāṇabʰr̥tsu tv evāvi/starām Line of ed.: 14  ātmā.
Sentence: e     
teṣu hi raso 'pi dr̥śyate, na cittam itareṣu \
Sentence: f     
puruṣe Line of ed.: 15  tv evāvistarām ātmā.
Sentence: g     
sa hi prajñānena saṃpannatamo.
Sentence: h     
vijñātaṃ vadati, Line of ed.: 16  vijñātaṃ paśyati, veda śvastanaṃ, veda lokālokau.
Sentence: i     
martyenāmr̥tam ī/psaty Line of ed.: 17  evaṃ saṃpannaḥ \
Sentence: j     
atʰetareṣāṃ paśūnām aśanāpipāse evābʰivijñānaṃ.
Sentence: k   Line of ed.: 18    
na vijñātaṃ vadanti, na vijñātaṃ paśyanti, na viduḥ śvastanaṃ, na Line of ed.: 19  lokālokau.
Sentence: l     
ta etāvanto bʰavanti.
Sentence: m     
yatʰāprajñaṃ hi saṃbʰavāḥ \\ 2 \\

Page of ed.: 113  
Paragraph: 3  
Sentence: a   Line of ed.: 1    
sa eṣa puruṣaḥ samudraḥ sarvaṃ lokam iti \
Sentence: b     
yad dʰa kiñ cāśnute, 'ty enaṃ Line of ed.: 2  manyate.
Sentence: c     
yady antarikṣalokam aśnute, 'ty enaṃ manyate.
Sentence: d     
yady amuṃ lokam aśnuvī/tāty Line of ed.: 3  evainaṃ manyeta \
Sentence: e     
sa eṣa puruṣaḥ pañcavidʰas.
Sentence: f     
tasya yad uṣṇaṃ, taj jyo/tir. Line of ed.: 4 
Sentence: g     
yāni kʰāni, sa ākāśo.
Sentence: h     
'tʰa yal lohitaṃ śleṣmā retas, Line of ed.: 5  āpo.
Sentence: i     
yac cʰarīraṃ, pr̥tʰivī.
Sentence: j     
yaḥ prāṇaḥ, sa vāyuḥ \
Sentence: k     
sa eṣa Line of ed.: 6  vāyuḥ pañcavidʰaḥ, prāṇo 'pāno vyāna udānaḥ samānaḥ \
Sentence: l     
Line of ed.: 7  etā devatāḥ prāṇāpānayor eva niviṣṭāś, cakṣuḥ śrotraṃ mano vā/g Line of ed.: 8  iti.
Sentence: m     
prāṇasya hy anv apāyam etā apiyanti \
Sentence: n     
sa eṣa vācaś ci/ttasyottarottarikramo, Line of ed.: 9  yad yajñaḥ \
Sentence: o     
sa eṣa yajñaḥ pañcavidʰo, 'gnihotraṃ Line of ed.: 10  darśapūrṇamāsau cāturmāsyāni paśuḥ somaḥ \
Sentence: p     
sa eṣa yajñānāṃ Line of ed.: 11  saṃpannatamo, yat soma.
Sentence: q     
etasmin hy etāḥ pañcavidʰā adʰigamyante.
Sentence: r     
yat prā/k Line of ed.: 12  savanebʰyaḥ, saikā vidʰā {Ed. Keith saikāvidʰā}.
Sentence: s     
trīṇi savanāni.
Sentence: t     
yad ūrdʰvaṃ, pañcamī \\ 3 \\

Paragraph: 4  
Sentence: a   Line of ed.: 13    
yo ha vai yajñe yajñaṃ vedāhany ahar deveṣu devam adʰyūl̥haṃ, sa saṃprativit \
Sentence: b   Line of ed.: 14    
eṣa vai yajñe yajño 'hany ahar deveṣu devo 'dʰyūl̥ho, yad etan mahad uktʰam \
Sentence: c   Line of ed.: 15    
tad etat pañcavidʰaṃ.
Sentence: d     
trivr̥t pañcadaśaṃ saptadaśam ekaviṃśaṃ pañcaviṃśam iti Line of ed.: 16  stomato.
Sentence: e     
gāyatraṃ ratʰantaraṃ br̥had bʰadraṃ rājanam iti sāmato.
Sentence: f     
gāyatry u/ṣṇig Line of ed.: 17  br̥hatī triṣṭub dvipadeti cʰandastaḥ.
Sentence: g     
śiro dakṣiṇaḥ pakṣa uttaraḥ Line of ed.: 18  pakṣaḥ puccʰam ātmety ākʰyānam \
Sentence: h     
pañcakr̥tvaḥ prastauti.
Sentence: i     
pañcakr̥tva udgā/yati. Line of ed.: 19 
Sentence: j     
pañcakr̥tvaḥ pratiharati.
Sentence: k     
pañcakr̥tva upadravati.
Sentence: l     
pañcakr̥tvo nidʰa/nam Page of ed.: 114   Line of ed.: 1  upayanti.
Sentence: m     
tat stobʰasahasraṃ bʰavati \
Sentence: n     
evaṃ hy etāḥ pañca vidʰā Line of ed.: 2  anuśasyante.
Sentence: o     
yat prāk tr̥cāśītibʰyaḥ, saukā vidʰā.
Sentence: p     
tisras tr̥cāśītayo.
Sentence: q   Line of ed.: 3    
yad ūrdʰvaṃ, pañcamī \
Sentence: r     
tad etat sahasraṃ.
Sentence: s     
tat sarvaṃ.
Sentence: t     
tāni daśa daśeti vai Line of ed.: 4  sarvam.
Sentence: u     
etāvatī hi saṃkʰyā.
Sentence: v     
daśa daśatas, tac cʰataṃ.
Sentence: w     
daśaśatāni, tat sahasraṃ.
Sentence: x   Line of ed.: 5    
tat sarvam \
Sentence: y     
tāni trīṇi cʰandāṃsi bʰavanti.
Sentence: z     
tredʰāvihitaṃ {Ed. Keith tredʰā vihitaṃ} Line of ed.: 6  idam annam, aśanaṃ pānaṃ kʰādas.
Sentence: aa     
tad etair āpnoti \\ 4 \\

Paragraph: 5  
Sentence: a   Line of ed.: 7    
tad idaṃ br̥hatīsahasraṃ saṃpannam \
Sentence: b     
tad dʰaitad eke nānācʰandasāṃ sahasraṃ Line of ed.: 8  pratijānate, kim anyat, sad anyad brūyāmeti \
Sentence: c     
triṣṭupsahasram eke.
Sentence: d     
jagatīsa/hasram Line of ed.: 9  eke.
Sentence: e     
'nuṣṭupsahasram eke \
Sentence: f     
tad uktam r̥ṣiṇā \
Sentence: g     
anuṣṭubʰam anu carcūryamā/ṇam Line of ed.: 10  (RV X 124,9c), indraṃ ni cikyuḥ kavayo manīṣā- (RV X 124,9d) -iti \\
Sentence: h     
vāci vai tad aindraṃ prāṇaṃ Line of ed.: 11  nyacāyann ity etat tad uktaṃ bʰavati \
Sentence: i     
sa heśvaro yaśasvī kalyāṇakīrti/r Line of ed.: 12  bʰavator.
Sentence: j     
īśvaro ha tu purāyuṣaḥ praitor iti ha smāha-.
Sentence: k     
-akr̥tsno hy eṣa Line of ed.: 13  ātmā, yad vāg.
Sentence: l     
abʰi hi prāṇena manase 'syamāno vācā nānu/bʰavati Line of ed.: 14  \
Sentence: m     
br̥hatīm abʰisaṃpādayed.
Sentence: n     
eṣa vai kr̥tsna ātmā, yad br̥hatī \
Sentence: o     
so Line of ed.: 15  'yam ātmā sarvataḥ śarīraiḥ parivr̥tas.
Sentence: p     
tad yatʰāyam ātmā sarvataḥ śarīraiḥ Line of ed.: 16  parivr̥ta, evam eva br̥hatī sarvataś cʰandobʰiḥ parivr̥tā \
Sentence: q     
madʰyaṃ hy eṣā/m Line of ed.: 17  aṅgānām ātmā, madʰyaṃ cʰandasāṃ br̥hatī \
Sentence: r     
sa heśvaro yaśasvī kalyā/ṇakīrtir Line of ed.: 18  bʰavator.
Sentence: s     
īśvaro ha tu purāyuṣaḥ praitor iti ha smāha.
Sentence: t     
kr̥tsno Line of ed.: 19  hy eṣa ātmā, yad br̥hatī.
Sentence: u     
tasmād br̥hatīm evābʰisaṃpādayet \\ 5 \\

Page of ed.: 115  
Paragraph: 6  
Sentence: a   Line of ed.: 1    
tad idaṃ br̥hatīsahasraṃ saṃpannaṃ.
Sentence: b     
tasya etasya br̥hatīsahasrasya Line of ed.: 2  saṃpannasyaikādaśānuṣṭbʰāṃ śatāni bʰavanti pañcaviṃśatiś cānuṣṭubʰa.
Sentence: c   Line of ed.: 3    
āttaṃ vai bʰūyasā kanīyaḥ \
Sentence: d     
tad uktam r̥ṣiṇā \
Sentence: e     
vācam aṣṭāpadīm aham (RV VIII 76,12a) i/ty. Line of ed.: 4 
Sentence: f     
aṣṭau hi caturakṣarāṇi bʰavanti \
Sentence: g     
navasraktim (RV VIII 76,12b-1) ity.
Sentence: h     
br̥hatī saṃpadya/mānā Line of ed.: 5  navasraktiḥ {"So I read for navasrakti of the MSS. and edd."} \
Sentence: i     
r̥taspr̥śam (RV VIII 76,12b-2) iti.
Sentence: j     
satyaṃ vai vāg r̥cā spr̥ṣṭā \
Sentence: k   Line of ed.: 6    
indrāt pari tanvaṃ mama (RV VIII 76,12c) iti.
Sentence: l     
tad yad evaitad br̥hatīsahasram anuṣṭupsaṃpannaṃ Line of ed.: 7  bʰavati, tasmāt tad aindrāt prāṇād br̥hatyai vācam anuṣṭubʰaṃ tanvaṃ saṃnirmimīte \
Sentence: m   Line of ed.: 8    
sa eṣa vācaḥ paramo vikāro, yad etan mahad uktʰaṃ.
Sentence: n     
tad etat pañcavidʰaṃ, Line of ed.: 9  mitam amitaṃ svaraḥ satyānr̥te iti \
Sentence: o     
r̥g gātʰā kumbyā, tan mitaṃ.
Sentence: p   Line of ed.: 10    
yajur nigado vr̥tʰāvāk, tad amitaṃ.
Sentence: q     
sāmātʰo yaḥ kaś ca geṣṇaḥ, saḥ svara.
Sentence: r   Line of ed.: 11    
o3m iti saytaṃ.
Sentence: s     
nety anr̥tam \
Sentence: t     
tad etat puṣpaṃ pʰalaṃ vāco, yat satyaṃ.
Sentence: u     
sa Line of ed.: 12  heśvaro yaśasvī kalyāṇakīrtir bʰavitoḥ.
Sentence: v     
puṣpaṃ hi pʰalaṃ vācaḥ Line of ed.: 13  satyaṃ vadati \
Sentence: w     
atʰaitan mūlaṃ vāco, yad anr̥taṃ.
Sentence: x     
tad yatʰā vr̥kṣa āvirmūlaḥ Line of ed.: 14  śuṣyati.
Sentence: y     
sa udvartata.
Sentence: z     
evam evānr̥taṃ vadann āvirmūlam ātmānaṃ karoti.
Sentence: aa   Line of ed.: 15    
sa śuṣyati.
Sentence: ab     
sa udvartate \
Sentence: ac     
tasmād anr̥taṃ na vaded.
Sentence: ad     
dayeta tv enena \
Sentence: ae     
parāg Line of ed.: 16  etad riktam akṣaraṃ, yad etad o3m iti.
Sentence: af     
tad yat kiñcom ity āhātraivāsmai tad ri/cyate. Line of ed.: 17 
Sentence: ag     
sa yat sarvam oṃ kuryād, riñcyād ātmānaṃ.
Sentence: ah     
sa kāmebʰyo nālaṃ syāt \
Sentence: ai   Line of ed.: 18    
atʰaitat pūrṇam abʰyātmaṃ, yan neti \
Sentence: aj     
sa yat sarvaṃ neti brūyāt, pāpikāsya Line of ed.: 19  kīrtir jāyeta.
Sentence: ak     
sainaṃ tatraiva hanyāt \
Sentence: al     
tasmāt kāla eva dadyāt, kāle na Line of ed.: 20  dadyāt.
Sentence: am     
tat satyānr̥te mitʰunīkaroti.
Sentence: an     
tayor mitʰunāt prajāyate, bʰūyān bʰa/vati Line of ed.: 21  \
Sentence: ao     
yo vai tāṃ vācaṃ veda, yasyā eṣa vikāraḥ, sa saṃprativit \
Page of ed.: 116  
Sentence: ap   Line of ed.: 1    
akāro vai sarvā vāk.
Sentence: aq     
saiṣā sparśoṣmabʰir vyajyamānā bahvī nānā/rūpā Line of ed.: 2  bʰavati \
Sentence: ar     
tasyai yad upāṃśu, sa prāṇo.
Sentence: as     
'tʰa yad uccais, tac cʰarīraṃ.
Sentence: at   Line of ed.: 3    
tasmāt tat tira iva.
Sentence: au     
tira iva hy aśarīram.
Sentence: av     
aśarīro hi prāṇo.
Sentence: aw     
'tʰa Line of ed.: 4  yad uccais, tac cʰarīraṃ.
Sentence: ax     
tasmāt tad āvir.
Sentence: ay     
āvir hi śarīram \\ 6 \\

Paragraph: 7  
Sentence: a   Line of ed.: 5    
tad idaṃ br̥hatīsahasraṃ saṃpannaṃ.
Sentence: b     
tad yaśaḥ.
Sentence: c     
sa indraḥ.
Sentence: d     
sa bʰūtānām a/dʰipatiḥ Line of ed.: 6  \
Sentence: e     
sa ya evam etam indraṃ bʰūtānām adʰipatiṃ veda, visrasā Line of ed.: 7  haivāsmāl lokāt praitīti ha smāha mahidāsa aitareyaḥ.
Sentence: f     
pretyendro Line of ed.: 8  bʰūtvaiṣu lokeṣu rājati \
Sentence: g     
tad āhur.
Sentence: h     
yad anena rūpeṇāmuṃ lokam abʰisaṃ/bʰavatī3ṁ, Line of ed.: 9  atʰa kena rūpeṇemaṃ lokam ābʰavatī3ṁ \
Sentence: i     
tad yad etat striyāṃ Line of ed.: 10  lohitaṃ bʰavaty, agnes tad rūpaṃ.
Sentence: j     
tasmāt tasmān na bībʰatseta-
Sentence: k     
-atʰa yad etat puruṣe Line of ed.: 11  reto bʰavaty, ādityasya tad rūpaṃ.
Sentence: l     
tasmāt tasmān na bībʰatseta \
Sentence: m     
so 'yam ā/tmemam Line of ed.: 12  ātmānam amuṣmā ātmane saṃprayacʰaty.
Sentence: n     
asāv ātmāmum ātmānam Line of ed.: 13  imasmā ātmane saṃprayacʰati.
Sentence: o     
tāv anyonyam abʰisaṃbʰavato.
Sentence: p     
'nenāha rūpe/ṇāmuṃ Line of ed.: 14  lokam abʰisaṃbʰavaty, amuno rūpeṇemaṃ lokam ābʰavati \\ 7 \\

Sentence: q   Line of ed.: 15    
tatraite ślokāḥ \

Sentence: r  
Verse: 1   Line of ed.: 16    
yad akṣaraṃ pañcavidʰaṃ sameti \ yujo yuktā abʰi yat saṃvahanti \ Line of ed.: 17  satyasya satyam anu yatra yujyate \ tatra devāḥ sarva ekaṃ bʰavanti \\ 1 \\

Page of ed.: 117  
Sentence: s  
Verse: 2   Line of ed.: 1    
yad akṣarād akṣaram eti yuktam \ yujo yuktā abʰi yat saṃvahanti \ Line of ed.: 2  satyasya satyam anu yatra yujyate \ tatra devāḥ sarva ekaṃ bʰavanti \\ 2 \\

Sentence: t  
Verse: 3   Line of ed.: 3    
yad vāca om iti yac ca neti \ yac cāsyāḥ krūraṃ yad u {yadi E} colba/ṇiṣṇu Line of ed.: 4  \ tad viyūyā kavayo anvavindan \ nāmāyattā samatr̥pya/ñ Line of ed.: 5  cʰrute 'dʰi {'ti F, G} \\ 3 \\

Sentence: u  
Verse: 4   Line of ed.: 6    
yasmin nāmā samatr̥pyañ cʰrute 'dʰi {'ti F, G} \ tatra devāḥ sarvayujo bʰavanti \ Line of ed.: 7  tena pāpmānam apahatya brahmaṇā \ svargaṃ lokam apyeti vidvān \\ 4 \\

Sentence: v  
Verse: 5   Line of ed.: 8    
nainaṃ vācā striyaṃ bruvan \ nainam astrīpumān bruvan \ pumāṃsaṃ na Line of ed.: 9  bruvann enam \ vadan vadati kaś cana \\ 5 \\

Paragraph: 8  
Sentence: a   Line of ed.: 10    
a {aha D, F, G; aḥ K, L, S} iti brahma.
Sentence: b     
tatrāgatam aham iti \
Sentence: c     
tad idaṃ br̥hatīsahasraṃ Line of ed.: 11  saṃpannaṃ.
Sentence: d     
tasya etasya br̥hatīsahasrasya saṃpannasya ṣaṭtriṃśatam akṣa/rāṇāṃ Line of ed.: 12  sahasrāṇi bʰavanti.
Sentence: e     
tāvanti puruṣāyuṣo 'hnāṃ sahasrāṇi Line of ed.: 13  bʰavanti \
Sentence: f     
jīvākṣareṇaiva jīvāhar āpnoti, jīvāhnā jīvākṣara/m Line of ed.: 14  iti \
Sentence: g     
anakāmamāro 'tʰa devaratʰas.
Sentence: h     
tasya vāg uddʰiḥ, śrotre pakṣasī, Line of ed.: 15  cakṣuṣī yukte, manaḥ saṃgrahītā.
Sentence: i     
tad ayaṃ prāṇo 'dʰitiṣṭʰati \
Sentence: j     
tad uktam r̥/ṣiṇā Line of ed.: 16  \
Sentence: k     
ā tena yātaṃ manaso javīyasā (RV X 39,12a), nimiṣaś cij javīyasā- (RV VIII 73,2a) -iti, Line of ed.: 17  javīyaseti \\ 8 \\


Line of ed.: 18  \\ ity aitareyadvitīyāraṇyake tr̥tīyo 'dʰyāyaḥ \\

Page of ed.: 118  
Next part



This text is part of the TITUS edition of Rg-Veda: Aitareya-Aranyaka.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 20.11.2017. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.