TITUS
Movses Kalankatowaci, Patmowtiwn Alowanic Asxarhi
Part No. 44
Previous part

Chapter: 14  
Page: 170  
Line: 3 
ԳԼՈՒԽ Ժ՜Դ.

Line: 4  Յաղագս Վիրոյ աշխարհակալ կաթուղիկոսութեանն
Line: 5  Աղուանից, եւ մեծամեծ վշտակրութեանն եւ Աստուծոյ
Line: 6  խնամոցն։


Line: 7       Ապա ՛ի գտանել ամենեցուն զթողութիւն
Line: 8    յանցանաց իւրեանց ՛ի նորընծայ թագաւորէն Կաւատայ՝
Line: 9    շնորհելով զմիւս եւս պարգեւս՝ կարի իմն
Line: 10    ախորժելի թուէր կալանաւորացն եւ այնոցիկ, որք
Line: 11    ՛ի դիպահոջն էին պահեալ ՛ի մեծի դրանն եւ որոց
Line: 12    մոռացեալ էր զյոյս իւրեանց դառնալ յիւրաքանչիւր
Line: 13    աշխարհս եւ յերկիր ծննդեան։ Որք փութանակի
Line: 14    յուղարկէին ՛ի հրամանէ նորա՝ մեծաւ փափագանօք
Line: 15    գնացին ՛ի տունս հայրենի։ Ընդ որս
Line: 16    էր եւ կաթուղիկոսն մեծ իշխանութեան Աղուանից,
Line: 17    Վիրոյ անուն նորա. այր հանճարեղ եւ իմաստուն,
Line: 18    զօրաւոր ՛ի բանս իմաստութեան, եւ լեզու նորա
Line: 19    իբրեւ գրիչ երագագրի ՛ի պատմութիւնս խօսից
Line: 20    խորհրդականաց եւ ՛ի մտաւոր խօսս թագաւորաց
Line: 21    եւ մեծամեծաց։ Նաեւ խոնարհախօսութիւն նորա
Line: 22    քաղցրալուր ռամկաց եւ խառնիճաղանճ ժողովրդոց,
Line: 23    որ երկայնէր զխօսս իւր համեմատեալ ընդ ճառս
Line: 24    իմաստնոց եւ ընդ առակս նոցա։ Շարէր յօրինէր
Page: 171   Line: 1    զառակս բերանոյ իւրոյ, զորօրինակ զմարգարիտ
Line: 2    յոսկի յեռուցու՝ մանաւանդ ՛ի թարգմանութեան
Line: 3    լեզուին Պարսից վարժեալ զամս քսան եւ հինգ ՛ի
Line: 4    դիպահոջ առ դրանն Խոսրովու՝ յանցական գտեալ
Line: 5    ընդ ապստամբողս մեծամեծաց իշխանաց աշխարհին
Line: 6    Աղուանից, որք ապստամբեցան յարքայէն
Line: 7    Պարսից եւ կորեան անկան բազումք ՛ի նոցանէ՝
Line: 8    ոմանք ՛ի սուր, ոմանք ՛ի խեղութիւնս անդամոց
Line: 9    եւ ոմանք տարագրեալք յաշխարհս հեռաւորս։ Իսկ
Line: 10    նա փախստեայ անկանէր ՛ի դուռն արքունի, եւ
Line: 11    յաջողեցաւ առաջի նորա. զի շնորհք սրբոյ նշանի
Line: 12    նորա յորդեցին նմա ճանապարհ ՛ի դուռն թագուհւոյն,
Line: 13    որ մեծաւ ջանիւ կարաց գտանել ՛ի
Line: 14    պարգեւի զկեանս նորա ՛ի թագաւորէն։ Բայց մեծաւ
Line: 15    երդմամբ հաստատէր յանձն իւր թագաւորն
Line: 16    վասն նորա՝ յամս կենաց իւրոց ոչ դառնալ նմա
Line: 17    յերկիր իւր. այլ կալ նմա ՛ի դիպահոջն առ դրանն։
Line: 18    Եւ ոչ արգելոյր ՛ի նմանէ զհասս իշխանութեան
Line: 19    աթոռոյ նորա եւ ոչ զանուն կաթուղիկոսութեան
Line: 20    եբարձ ՛ի նմանէն. այլ պահէր զնա իբրեւ զանօթ
Line: 21    ինչ ընտիր եւ խնայէր ՛ի նմա իբրեւ յերիվար քաջընթաց
Line: 22    յօր մարտի եւ պատերազմի, մինչեւ մերձեցաւ
Line: 23    ժամանակ պանդխտութեան նորա եւ եհաս
Line: 24    երկունք հարուածոց անողորմ տանջանաց ՛ի ձեռն
Line: 25    չար թշնամեաց աշխարհիս Աղուանից։ Եւ առաքէ
Line: 26    զնա Աստուած որպէս երբեմն զՄովսէս ՛ի Մադիամայ,
Line: 27    զի եկեալ կորզեսցէ հանցէ ՛ի ձեռաց
Page: 172   Line: 1    արուասպան եւ իգաչար ազգին առ ՛ի բուծանել
Line: 2    զաւակ ՛ի վերայ երկրի զսակաւ մնացեալսն՝ մի
Line: 3    յազգէ եւ երկու ՛ի քաղաքէ։ Արդ իբրեւ ել նա
Line: 4    յարքունուստ եւ եկն ՛ի սահմանս ծննդեան իւրոյ,
Line: 5    փարէր անկանէր ամենայն ուրեք զդրամբք եւ
Line: 6    զյատակօք եկեղեցեաց իւրոյ վիճակին. հեղոյր
Line: 7    յորդէր զարտասուս եւ կրկնեալ զծունր՝ թանայր
Line: 8    զգետինն, եւ դարձեալ ՛ի յառնելն քաջալերէր զինքն
Line: 9    եւ մխիթարէր զորս ընդ ինքեան էին՝ գոհանալով
Line: 10    զԱստուծոյ, որ եզերծ զնա ՛ի ժանեաց առիւծոյն
Line: 11    եւ շնորհեաց նմա տեսանել միւսանգամ
Line: 12    զյարկս սրբոց եկեղեցեաց. եւ խորհէր հանգչել
Line: 13    սակաւ մի եւ լնուլ զանձուկ սիրոյ խանդաղատանաց
Line: 14    իւրոց բազմաժամանակեայ հեռաւորութեանն։
Line: 15    Բայց առաջի կայր նմա սուգ անհնարին
Line: 16    եւ քրտունք տեսանելոյ զկործանումն, որ ընդհուպ
Line: 17    լինելոց էր։ Զի մինչդեռ սփռեալ էր զանձուկ
Line: 18    սիրոյ իւրոյ ՛ի տեղիս տեղիս սննդեան իւրոյ՝
Line: 19    անկարծակի երկրորդեաց հնչեաց հողմն հիւսիսային
Line: 20    եւ բախեաց զծովն մեծ արեւելեան. եկն ել
Line: 21    գազանն ապականիչ հանդերձ արիւնարբու կորեամբն
Line: 22    իւրով՝ Շաթն կոչեցելով, որ նախ հաստատէր
Line: 23    զերեսս իւր ընդդէմ Վրաց աշխարհին՝
Line: 24    քաղաքին Տփխեաց. եւ ոչ զոք գտեալ ՛ի ներքս
Line: 25    յառաջին քաջ արանցն, տեղի գտեալ սփռելով
Line: 26    զոխսն մթերեալս սակս առաջին նախատանացն
Line: 27    ՛ի նոցանէ, պաշարեաց զքաղաքն եւ սկսաւ մարտընչել։
Page: 173   Line: 1    Նեղէր զբնակիչսն որ ՛ի նմա, որք դարձան
Line: 2    ընդդէմ նորա. եւ յոյժ աշխատեալք որպէս
Line: 3    յաւուրս երկուց ամսոց, ՛ի զուր ջանացին ընդդէմ
Line: 4    հրամանի կատարածի կենաց եւ հեղման արեան
Line: 5    իւրեանց, որ անդ էր դիպելոց։ Յայնժամ գոչեաց
Line: 6    գազանն ահագին ՛ի վերայ նոցա, որսացաւ
Line: 7    եւ հերձոյց բաւական կորեանց իւրոց, ելից զմօրիս
Line: 8    իւր որսով եւ զզօրս իւր յափշտակութեամբ,
Line: 9    որք վերացուցեալ զսուրս իւրեանց առհասարակ
Line: 10    դիմեցին ՛ի վերայ պարսպին, ուր զմիմեամբք դիզանալով
Line: 11    այնչափ բազմութեանն՝ վերանային քան
Line: 12    զպարիսպն գեր ՛ի վերոյ։ Եւ անկանէր ստուեր
Line: 13    խաւարային ՛ի վերայ եղկելի բնակչաց քաղաքին՝
Line: 14    լուծան յօդք անդամոց նոցա, թուլացան բազուկք
Line: 15    նոցա, մատնեցան ՛ի պարտութիւն, անկան յետս
Line: 16    ՛ի պարսպէն՝ խուճապեալք որպէս ճնճղուկք ըմբռնեալք
Line: 17    ՛ի գործիս որսորդաց, ոչ ոք կարելով
Line: 18    ժամանել ՛ի տուն իւր՝ ձայն տալ ահագին գուժին,
Line: 19    հրամայել սիրելւոյ ամուսնոյ իւրոյ գթալ
Line: 20    ՛ի ծնունդս որովայնի իւրոյ, կամ զմտաւ ածել
Line: 21    ծնողաց զծնողական գութս. այլ պակուցեալք ջանային
Line: 22    ծածկել զանձինս իւրեանց ոմանք ՛ի վերայ
Line: 23    տանեաց, ոմանք ՛ի մէջ խողովակաց. իսկ
Line: 24    բազումք դիմեցին ՛ի սուրբ յարկս եկեղեցեաց՝
Line: 25    բուռն հարեալ զեղջերուէ սեղանոյն։ Եւ ելանէր
Line: 26    գոչիւն հառաչման նոցա ըստ նմանութեան բազմամբոխ
Line: 27    հօտից մաքեաց առ գառինս, կամ մօր
Page: 174   Line: 1    առ մանուկ իւր. եւ զհետ նոցա հնձողք անողորմք։
Line: 2    Որոց ձեռք իւրեանց հեղուին զվտակս արեանց,
Line: 3    ոտք իւրեանց կոխէին զդիակունս եւ աչք իւրեանց
Line: 4    տեսանէին զդիաթաւալս իբրեւ զհեղեղս կարկտի։
Line: 5    Եւ յորժամ հատան ձայնք ողբոց եւ վայից, եւ ոչ
Line: 6    մնաց ապրեալ եւ ոչ մի, ապա գիտացին եւ նոքա,
Line: 7    թէ յագեցան սուրք նոցա։ Եւ ածին զերկոսին
Line: 8    իշխանսն՝ զմին պետ կողմնակալութեանն Պարսից,
Line: 9    եւ զմիւսն ՛ի բուն բնակչաց աշխարհին Վրաց, որք
Line: 10    իբրեւ ածան ձերբակալք առաջի թագաւորին, հրամայեաց
Line: 11    փոխել զաչս նոցա։ Փոխանակ զի կոյր
Line: 12    նկարեցին զպատկեր նորա ՛ի նախատել զնա. եւ
Line: 13    դառն չարչարանօք հեղձամահ արարեալ զնոսա
Line: 14    ողջէն՝ վարեցին զմորթ նոցա յանդամոց նոցա եւ
Line: 15    պրկեալ կանգնեալ լցեալ զնոսա խոտով կախեցին
Line: 16    ՛ի վերուստ զպարսպէն։ Յայնժամ ձեռս արկին
Line: 17    յարկեղս գանձուց մթերեալս՝ եւ ծանրաբեռնեալ
Line: 18    ամենայն բազմութեան զօրացն, բերէին դնէին
Line: 19    առաջի բռնաւորին իւրեանց շեղջս շեղջս եւ կոյտըս
Line: 20    կոյտս. եւ այնչափ յաճախեալ բերին առաջի
Line: 21    նորա, մինչեւ ձանձրացեալ հայել տեսանել զանհամար
Line: 22    թիւ տաղանդաց ոսկւոյ եւ արծաթոյ։ Իսկ
Line: 23    զզարդս եկեղեցեաց զականակապ զմարգարտայեռ
Line: 24    սպասուցն ով իցէ բաւական առ ՛ի պատմելոյ։

Line: 25       Արդ իբրեւ կատարեաց նա զկամս իւր եւ հրամայեաց
Line: 26    բառնալ անտի զաւարն ամենայն, ինքն
Line: 27    չուեալ հանդերձ գանձիւքն դառնայ ՛ի տեղի իւր։
Page: 175   Line: 1    Եւ թողեալ զզօրս պատերազմողս ՛ի ձեռս որդւոյն
Line: 2    իւրոյ Շաթայ հանդերձ դաստիարակօք
Line: 3    արամբք քաջօք՝ երթալ հրամայէր ՛ի սահմանս
Line: 4    Աղուանից, եւ պատուիրէր նոցա զայս ինչ. "Եթէ
Line: 5    ելցեն մեծամեծք եւ առաջնորդք աշխարհին ընդ
Line: 6    առաջ որդւոյն իմոյ եւ տացեն ՛ի ձեռս զաշխարհն
Line: 7    իւրեանց ինձ ՛ի ծառայութիւն, եւ ընդարձակեսցեն
Line: 8    զքաղաքս եւ զամրոցս իւրեանց եւ զվաճառս
Line: 9    առաջի զօրաց իմոց, թողացուցէք եւ դուք նոցա
Line: 10    կեալ եւ ծառայել ինձ. ապա եթէ ոչ, մի́
Line: 11    խնայեսցէ ակն ձեր ՛ի նոսա յամենայն հասակ
Line: 12    արուի. եւ զմատաղատունկս արուացն եւ զազգս
Line: 13    իգականացն պահեցէք ինձ եւ ձեզ ՛ի ծառայութիւն
Line: 14    եւ յաղախնութիւն"։ Եւ մեկնեալ ՛ի միմեանց
Line: 15    զօրացն՝ արարին ըստ բանին ըստ այնմիկ։ Ապա
Line: 16    եկին հասին ՛ի հրամայեալսն։ Յայնժամ առաքէր
Line: 17    (Շաթ) պատգամս ըստ բանի հօրն իւրոյ առ կուսակալ
Line: 18    իշխանն Պարսից, որ էր մարզպան Աղուանից
Line: 19    աշխարհիս՝ Սեմա Վշտնաս անուն, եւ առ նոյն
Line: 20    կաթուղիկոսն Վիրոյ, զոր վերագոյնն ասացաք։
Line: 21    Եւ ոչ առեալ յանձն Պարսկին՝ "Ո՞վ ես, ասէ՝ եւ
Line: 22    ուստի, տունդ Աղուանից, զի եդից ես փոխանակ
Line: 23    դոցա զանձն իմ ընդ հրամանաւդ ընդ այդուիկ"։
Line: 24    Եւ առեալ զաղխն իւր ընդ իւր՝ յափշտակեալ եւ
Line: 25    զբազումս ինչ յաշխարհէս աստի՝ զերծաւ գնաց
Line: 26    անկաւ ՛ի կողմանս Պարսից։ Իսկ հայրապետն
Line: 27    Աղուանից Վիրոյ որպէս լուաւ, եթէ եհաս լուծ
Page: 176   Line: 1    ծանրութեանն ՛ի պարանոց իւր միայն, վարանէր
Line: 2    յանձն իւր, կասկածէր, երկնչէր ՛ի Պարսից թագաւորէն։
Line: 3    Քանզի վասն նորին իսկ անուան ապըստամբութեան
Line: 4    պանդխտացեալ էր նա յօտարութեան
Line: 5    յաքսորս ՛ի բազում ժամանակս. եւ անսալ
Line: 6    պատգամացն եւ կալ առաջի թշնամւոյն վասն բեկման
Line: 7    եւ կորստեան աշխարհիս կամէր յանձն առնուլ։
Line: 8    Ապա ըստ խորագիտութեան իւրում գրէր
Line: 9    թուղթ ՛ի ծածուկ առ թագաւորն Պարսից զսպառնալիս
Line: 10    թշնամւոյն. զի եթէ ներեսցէ թագաւորն,
Line: 11    հաճեսցէ անգամ մի զմիտս թշնամւոյն իւր առաջի
Line: 12    կալով, ապա թէ ոչ, զի ՛ի բաց գնասցէ յաշխարհիս
Line: 13    սահմանաց։ Եւ մինչդեռ նա ակն ունէր
Line: 14    պատասխանւոյ ՛ի թագաւորէն, կամէր հուպ ունէլ
Line: 15    պահել զպատգամաւորսն որք առաքեցան ՛ի թըշնամւոյն,
Line: 16    կալեալ զաչս նոցա սակաւ արծաթով՝
Line: 17    տանէր բերէր զնոսա պատճառս կազդուրելով։
Line: 18    Երբեմն ասէր՝ "կոչեցից զգլխաւոր առաջնորդս
Line: 19    ամենայն գաւառաց աշխարհիս, զի միաբանեսցեն
Line: 20    եւ նոքա ընդ իս ՛ի պատասխանի հրամանի թագաւորին
Line: 21    ձերոյ". եւ երբեմն ասէր՝ "ոչինչ է պիտոյ
Line: 22    յամենալ ինձ բազմացն խորհրդակցութեան.
Line: 23    այլ ես ինձէն պատասխանի յօրինեցից ըստ պատշաճի
Line: 24    թագաւորին ընծայիւք եւ ըստ պատուոյ ողջունի
Line: 25    թագաւորին ձերոյ"։ Յայնժամ սկսան
Line: 26    պատգամաւորքն ստիպել եւ ասեն. "զի՞ կաս, հի՞մ
Line: 27    յապաղես, զի ահա եհաս օրն սահմանեալ ասպատակ
Page: 177   Line: 1    սփռելոյ ընդ ամենայն երեսս Աղուանից.
Line: 2    յեյտնեցաք ահա քեզ զծածկեալ խորհուրդ իշխանացն
Line: 3    մերոց եւ տեառն մերոյ՝ Շաթայ։ Ապա
Line: 4    եթէ ոչ կամիցիս առնել ըստ հրամանի նորա,
Line: 5    աճապարեա զերծանել փախչել, քանզի գտին
Line: 6    անձինք մեր մեծարանս եւ տուրս ՛ի ձեռաց քոց.
Line: 7    եւ երկնչիմք մեք յԱստուծոյ մերոյ եւ չկարեմք
Line: 8    նենգել եւ տեսանել թէ՝ մխեսցին ձեռք բազմութեան
Line: 9    զօրաց մերոց ՛ի ձեզ եւ ՛ի մերձակայ բնակս
Line: 10    եւ ՛ի ժողովուրդս քո"։ Մինչդեռ նոքա զայս խօսէին,
Line: 11    յանկարծակի պատեաց մէգն եւ մառախուղն
Line: 12    զամենայն երեսս երկրիս մերում առ հասարակ,
Line: 13    զդաշտս եւ զգլուխս լերանց, զբլուրս եւ զխորս
Line: 14    ձորոց, եւ ոչ ուրեք մնաց քայլ մի ոտին յամենայն
Line: 15    սահմանս երկրի մերում, ՛ի շէնս եւ յագարակս,
Line: 16    ՛ի տունս եւ յանցս ճանապարհաց. բերան
Line: 17    ամենեցուն կարդայր վա́յ, վա́յ։ Գոչիւն բարբարոսացն
Line: 18    ոչ լռէր. եւ չէր՝ ուր ոչ ելանէր սատակիչ
Line: 19    բարբառ չար թշնամեացն, եւ այն ՛ի միում
Line: 20    աւուր եւ ՛ի միում ժամու։ Քանզի բաժանեցին
Line: 21    յառաջագոյն վիճակաւ ըստ գնդից գնդից զգաւառս
Line: 22    եւ զշէնս, զհեղեղատս եւ զգետս, զաղբիւրս
Line: 23    եւ զմօրս, զլերինս եւ զդաշտս՝ յամենեսին միապէս
Line: 24    ըստ ժամադրին սփռեալ զասպատակն աշխարհակուլ.
Line: 25    եւ ՛ի ծագաց մինչեւ ՛ի ծագս դողային
Line: 26    սահմանք մեր։ Ապա այնուհետեւ անդ էր
Line: 27    տեսանել նմանապէս կատարել բարբառոյ մարգարէին.
Page: 178   Line: 1    "Եթէ զորօրինակ փախնուցու մարդ յերեսաց
Line: 2    առիւծու եւ պատահեսցէ նմա արջ. եւ
Line: 3    զերծեալ ՛ի նմանէ՝ անկանիցի ՛ի տուն իւր եւ
Line: 4    յեցուցեալ զձեռս իւր յորմն՝ հարկանիցէ զնա
Line: 5    օձ". այնպէս հասին ՛ի վերայ մեր աւուրքն այնոքիկ։
Line: 6    Զի յերեսաց սրոյն, որպէս յահեղ առիւծէ
Line: 7    ՛ի մագիլ գիշաքարշ բեկանող արջոյն ՛ի ժանիս
Line: 8    սովոյն մատնէին. ՛ի միասին լքեալք, յօդալոյծք,
Line: 9    սովաբեկք, ակամայ դիմեալք ՛ի գերութիւն՝
Line: 10    որպէս ՛ի չարութենէ օձից ՛ի յահէ տեսլեան
Line: 11    դառնաշունչ թշնամւոյն խածանէին։ Ապա
Line: 12    ՛ի ծածկել զմեզ ծովային ալեացն այնոցիկ՝ զհետ
Line: 13    մտեալ կաթուղիկոսին մերոյ, հանին զնա ՛ի
Line: 14    տեղւոջէ ապառաժ վիմայատակ լերանցն ՛ի գեղջըն,
Line: 15    որ կոչի Կողթ ագարակ, եւ թողեալ նորա
Line: 16    զկահ եւ զկարասի իւր եւ զսպաս գանձուցն՝ հեծեալ
Line: 17    ՛ի ձի փախստական լինէր առաջի նոցա։
Line: 18    Եւ ոչ ոք կարաց ընդ նմա ելանել ՛ի սպասաւորաց
Line: 19    իւրոց. բայց մի ոմն յապաեկաց աշխարհիս՝
Line: 20    անուն նորա Գադ Վշնասպ, այր յաղթանդամ եւ
Line: 21    զօրեղ ՛ի տոհմէ գնդապետութեան ազգին իւրոյ,
Line: 22    նա միայն ժամանեաց ելանել ընդ նմա։ Եւ ոչ
Line: 23    արգելին զարշաւանս թշնամւոյն վիմախառն ձորախիտ
Line: 24    ապառաժք լերանց Արցախական ամուր
Line: 25    գաւառացն. այլ գործեցին մեղք մեր առաջի
Line: 26    նոցա զդժուարինսն ՛ի դիւրինս. առանց գայթակղութեան
Line: 27    էին գնացք ընթացից երիվարաց նոցա
Page: 179   Line: 1    ՛ի վերա գլխոց լերանց. հասին զկնի կաթուղիկոսին
Line: 2    թշնամիքն, լարեցին զաղեղունս ՛ի վերայ
Line: 3    նորա յիրս դառնութեան։ Յայնժամ սքանչելի
Line: 4    շնորհք սուրբ խաչին, զոր ունէր ընդ իւր, անջրըպետեաց
Line: 5    ՛ի մէջ նորա եւ թշնամեացն. եւ ոչ
Line: 6    մխեցաւ ՛ի նա ձեռն յաւուրն յայնմիկ։ Եւ ՛ի
Line: 7    նսեմանալ աւուր զերծեալքն ուխտիւք խնդրէին
Line: 8    զխաւար գիշերոյն առաւել քան զլոյս տունջեան.
Line: 9    եւ ՛ի գիշերին յայնմիկ ընդարձակէր ճանապարհն
Line: 10    փրկութեան մեծի հայրապետին եւ ամենայն ապրելոցն։
Line: 11    Եւ կրկնեալ անդրէն հասին պատգամաւորքն
Line: 12    թշնամւոյն, "թէ արա զայդ եւ ապրեսցիս
Line: 13    դու եւ տուն քո եւ ամենայն մնացորդք երկրի քո,
Line: 14    ապա թէ ոչ՝ հրամայեցաւ յինէն ունել ածել
Line: 15    զքեզ առ իս ակամայ կամօք"։ Եւ ժողովեալ առ
Line: 16    ինքն կաթուղիկոսին զամենայն գլխաւորս, զորդիս
Line: 17    թագաւորազանց եւ մեծաց աշխարհիս, զգաւառապետս
Line: 18    եւ զգիւղապետս, զերիցունս եւ զսարկաւագունս,եւ
Line: 19    զդպիրս, որք ՛ի ժամուն անդ
Line: 20    հանդիպեցան յամրոցին Չարաբերդոյ, եւ ասէ
Line: 21    ցնոսա. "Արք եղբարք՝ դուք ինքնին գիտէք զհարուածս
Line: 22    մեծամեծս, զահ եւ զդողումն անյագ եւ
Line: 23    անողորմ սրոյն, որ վասն մեղաց մերոց առաքեցաւ
Line: 24    մեզ եւ ընկղմեաց յանկարծակի զանձինս
Line: 25    մեր, եւ ահա եմք ՛ի տարակուսանս եւ ոչ գիտեմք
Line: 26    յո երթիցուք, կամ ուր փախիցուք յերեսաց նորա։
Line: 27    Եւ արդ՝ եթէ արասցուք ըստ կամաց նոցա
Page: 180   Line: 1    եւ եթէ ոչ, սակայն օր մահուան մերոյ ՛ի ձեռս
Line: 2    նոցա յամենայն ժամ նկարեալ է առաջի աչաց
Line: 3    մերոց. ես անսացից տեսանել զօգուտն ձեր խորհըրդով՝
Line: 4    վաղվաղակի արարէք ինձ պատասխանի.
Line: 5    ստիպէ զիս եկեալ պատգամն, եւ սա ոչ ՛ի ռամկաց,
Line: 6    այլ նախարար ՛ի զօրս թշնամեացն, եւ հաւատարիմ
Line: 7    դայեակ եւ դաստիարակ թագաւորորդւոյն
Line: 8    Շաթայ"։ Իբրեւ զայս խօսեցաւ՝ ձայն բարձին
Line: 9    միաբան եւ ասեն. "Ընդէ՞ր խօսի տէր մեր
Line: 10    ըստ այդմ բանի այպանել զթշուառացեալ անձինս
Line: 11    մեր։ Իսկ արդ գուցէ՞ ոք ՛ի մէնջ իմաստնագոյն
Line: 12    քան զքեզ՝ ճանաչել զիմաստութիւն եւ
Line: 13    զխրատ, կամ համարձակեսցո՞ւք առաջի քո խօսել
Line: 14    զբանս հանճարոյ։ Արդ եթէ երկայնամտեսցէ
Line: 15    մեզ մարդասէրն Աստուած, մի́ յապաղեր որպէս
Line: 16    հովիւ քաջ դնել զանձն քո ՛ի վերայ մեր,
Line: 17    վասն որոյ եւ մեք ըստ կարի մերում դիցուք
Line: 18    զանձինս ՛ի վերայ քո"։ Յայնժամ ասէ ցնոսա.
Line: 19    "եթէ միայն Տէր հաճեսցի, ես ոչ զանգիտեմ
Line: 20    յերկիւղէ նոցա։ Բայց դուք զայս արարէք զոր
Line: 21    ասեմ ձեզ. իւրաքանչիւր ոք ՛ի ձէնջ ըստ կարի
Line: 22    իւրում բերցէ արծաթ եւ ոսկի եւ հանդերձս. եւ
Line: 23    մի́ ագահեսցեն սիրտք յինչս ձեր, զի կարասցուք
Line: 24    ցածուցանել զերեսս նոցա պատարագօք"։
Line: 25    Յայնժամ բերեալ յօժարութեամբ ամենեցուն
Line: 26    առաջի նորա. ապա եհան եւ նա բազում ինչ ՛ի
Line: 27    գանձուց իւրոց, որ ինչ պատշաճ էր ՛ի պատիւ
Page: 181   Line: 1    յընծայ նոցա պարգեւաց։ Եւ զեկեալն առ
Line: 2    ինքն զդայեակ արքայորդւոյն հարցեալ, եւ ստուգեալ
Line: 3    ՛ի նմանէ զանուանս մեծամեծաց եւ իշխանաց,
Line: 4    նախարարաց եւ զօրավարաց, եւ պետաց ցեղից
Line: 5    ցեղից ամենայն զօրուն ըստ առաւելութեան
Line: 6    եւ ըստ խոնարհութեան նոցա, զի գիտասցէ
Line: 7    պատուել կարասւովն։ Եւ այսպէս բաժանեալ
Line: 8    զինչսն ըստ անուանց տոհմոց նոցա, եւ գրով
Line: 9    նշանակեալ կնքեաց. եւ հրամայեաց կահավարից
Line: 10    եւ սայլից բառնալ, եւ ասէ ցոր անդն կային. "Իրաւունս
Line: 11    համարիմ ես բաց ՛ի խառնիճաղանճ
Line: 12    ժողովրդոց՝ ձեզ ամենեցուն յայտնի անձանց գալ
Line: 13    ՛ի բանակ այլազգւոյն, զի հաւատարմագոյն լիցի
Line: 14    յաչս նոցա երթն իմ ձեօք հանդերձ ՛ի հնազանդութիւն
Line: 15    նոցա"։ Իբրեւ լուան զայս՝ բազումք յօժարեցան
Line: 16    զհետ նորա եւ սակաւք սրտաբեկեալ։
Line: 17    Եւ թոյլ տուեալ՝ ոչ զոք բռնադատէր, եւ ասէ.
Line: 18    "Քաջալերեցարուք, որդեակք՝ մի́ երկնչիք. քանզի
Line: 19    առաջնորդ է մեր Հոգին ճշմարտութեան եւ գաւազանն
Line: 20    Մովսիսի, շնորհք սուրբ խաչին Քրիստոսի
Line: 21    առ ՛ի հարկանել զալիս ծաւալեալ ծովուն
Line: 22    առաջի մեր"։ Եւ չուեալ անտի՝ գնաց յառաջ
Line: 23    ելանել. եւ իբրեւ անցին ընդ ձորս լերանց եւ թափեցան
Line: 24    ՛ի գեղեցկատես վայելուչ հարթհաւասար
Line: 25    յուռթի դաշտն Ուտի գաւառին, ոչ կարէին իմանալ
Line: 26    նշմարել զտեղին ընդ որ անցանէին յանթիւ
Line: 27    բազմութենէն զօրացն Շաթայ. այլ որպէս
Page: 182   Line: 1    երբեմն ՛ի մէջ Կարմիր ծովուն, նոյնպէս եւ սահմանք
Line: 2    անթիւ բանակին մինչեւ ՛ի հասանել նոցա
Line: 3    ՛ի դուռն արքայորդւոյն պարսպէին զնա ընդ
Line: 4    աջմէ եւ ընդ ահեկէ։ Եւ գտին զնա բանակեալ
Line: 5    ՛ի նմին գաւառի ըստ հիւսիսոյ կողմանէ մերձ
Line: 6    ՛ի մեծ քաղաքն Պարտաւ ՛ի մէջ յորդաբուղխ մօրաջուրցն։
Line: 7    Անդ տեսաք զբազմոցս նոցա ՛ի գուճս
Line: 8    ՛ի վերայ ծնգաց ըստ նմանութեան փաղանգաց
Line: 9    ծանրաբեռն ուղտուց. իւրաքանչիւր կոնք մի
Line: 10    լցեալ մսով յանսուրբ անասնոց, ըստ նմին եւ
Line: 11    սկտեղք, յորում թանային յուտելն իւրեանց յաղաջուր,
Line: 12    եւ զբաժակս եւ զըմպելիս արծաթեղէնս
Line: 13    քանդակունս յոսկի համակեալս, զորս բերեալ
Line: 14    էին յաւարէն Տփխեաց. ընդ նմին եւ զըմբոցս եղջիւրեղէնս
Line: 15    եւ զշորոմաձեւս փայտեղէնս մեծամեծս,
Line: 16    որով զարգանակն լափէին. եւ նովին պարարտական
Line: 17    սաղոյց անլուայ աղտիւքն՝ յաբխոռն յանզգայս,
Line: 18    ՛ի միոյ բաժակէ՝ երկու երկու կամ երեք
Line: 19    երեք ՛ի նոցանէ զանապակ գինին, կամ
Line: 20    զկաթն ուղտուց եւ ձիոց յանյագ որովայնս իւրեանց
Line: 21    իբրեւ ՛ի տիկս ուռուցիկս չափէին։ Ոչ
Line: 22    օրինաւոր մատռուակք էին առաջի նոցա եւ ոչ
Line: 23    սպասաւորք ՛ի թիկանց կողմանէ, եւ ոչ անգամ
Line: 24    որդւոյ թագաւորին, բայց զինաւորք, որք զդուռն
Line: 25    նորա պահէին շուրջանակի ասպարափակ նիզակախիտ
Line: 26    զգուշութեամբ։ Եւ իբրեւ մուծին զնոսա
Line: 27    ՛ի ներքս ըստ մի դռնապահս մինչեւ ցերկրորդն՝
Page: 183   Line: 1    եւ զընծայս ողջունին բարձեալ ՛ի բազկաց մերոց
Line: 2    զկնի կաթուղիկոսին, ապա ընթացան ընդ առաջ
Line: 3    նորա եւ հրամայեցին ամենեցուն փոխել ոտն ոտն
Line: 4    եւ երկրպագանել երիցս անգամ. եւ զայլսն արգելեալ
Line: 5    յերկրորդ դրանն եւ փոխեալ ՛ի նոցանէ զօժիտսն
Line: 6    ՛ի բազուկս իւրեանց, տարան զկաթուղիկոսն
Line: 7    միայն ՛ի ներքսագոյնն, ուր նստէր արքայորդին։
Line: 8    Եւ ՛ի հանդիման լինելն երկիր եպագ
Line: 9    կաթուղիկոսն ՛ի վերայ երեսաց իւրոց եւ մատոյց
Line: 10    նմա զպատարագսն, նոյնպէս եւ մեծամեծացն ամենեցուն։
Line: 11    Եւ ընկալեալ ՛ի ձեռաց նորա, եւ յոյժ
Line: 12    բերկրեալ ՛ի տեսանելն զնա հանդերձ բազմութեամբն
Line: 13    երթեալ առ նա, նստել հրամայեաց նմա
Line: 14    մերձ առ ինքն ՛ի խորանի անդ. եւ հայեցեալ ընդ
Line: 15    երեսս կաթուղիկոսին իբրեւ ժամ մի՝ ասէ. "Հայր
Line: 16    իմ ես դու, եւ տեսիլ քո իբրեւ զտեսիլ Աստուծոյ.
Line: 17    եւ զի՞ յամեցար գալ առ իս, զի ոչ լինէր
Line: 18    այդ շտապ տագնապի ՛ի զօրաց իմոց աշխարհի
Line: 19    քո։ Եւ արդ ՛ի գալդ քո ելցեն հրամանք յերեսաց
Line: 20    իմոց առ ամենայն զօրս զօրութեան իմոյ,
Line: 21    զի դարձցին անդրէն ՛ի բանակս իւրեանց եւ ոչ
Line: 22    եւս ելցեն ասպատակ սփռել ըստ սահմանս երկրի
Line: 23    քո. եւ բերանոյ քո հնազանդ լիցի ամենայն զօրութիւն
Line: 24    իմ. եւ ես ուխտեցից քեզ երդմամբք
Line: 25    յարեւ հօր իմոյ՝ Ջեբու Խաքանայ, զի զոր ինչ
Line: 26    խնդրեսցես յինէն՝ անվրէպ կատարեցից։ Եւ դու
Line: 27    պատուէր տաջիր յամենայն իշխանութեան քո,
Page: 184   Line: 1    զի դարձցին յիւրաքանչիւր տունս եւ ՛ի վաստակս
Line: 2    իւրեանց եւ ՛ի գործս ձեռաց։ Եւ ասպատակեցից
Line: 3    ես ընդ աշխարհս, որք շուրջ զքեւ. եւ բերեալ
Line: 4    հանգուցից զաւարն եւ զկապուտն ՛ի սահմանս
Line: 5    քո. եւ փոխանակ միոյ բեկմանն կրկին հատուցից
Line: 6    քեզ զլիութիւն մարդոյ եւ անասնոյ, զի ստացաւ
Line: 7    հայր իմ զաշխարհս զայսոսիկ երեսին՝ Աղուանից,
Line: 8    Լըփնաց եւ Չողայ յիւր սեպհական ժառանգութիւն
Line: 9    յաւիտենական"։ Յարեաւ կաթուղիկոսն
Line: 10    եւ երկրպագեալ նմա ասէ. "Ծառայք քո եւ հօր քո
Line: 11    եմք՝ ես եւ ամենայն բնակիչք երկրիս. խնայեա
Line: 12    այսուհետեւ յանձինս ծառայից քոց եւ դարձո զսուր
Line: 13    քո ՛ի մէնջ, զի քեզ ծառայեսցուք եւ հօր քո՝
Line: 14    զորօրինակ ծառայեցաք Սասանականին"։ Եւ զայս
Line: 15    ասացեալ՝ զօրութեամբ սրբոյ խաչին շիջաւ ցասումն
Line: 16    բարկութեան գազանաբարոյ իշխանին եւ
Line: 17    ամենայն նախարարացն եւ զօրացն. եւ եղեն զգօնացեալ
Line: 18    իբրեւ զոչխարս եւ իբրեւ զօրս երկիւղածս
Line: 19    յԱստուծոյ առ սիրելի եղբարս եւ առ համաշունչ
Line: 20    քաղաքակիցս եւ դրացիս։ Եւ կարդային զանուն
Line: 21    կաթուղիկոսին ըստ անուան արքայորդւոյն իւրեանց.
Line: 22    Աստուած Շաթ եւ Աստուած կաթուղիկոս,
Line: 23    եւ զանուանս երթելոցն ընդ նմա՝ սիրելի
Line: 24    եղբարս։ Ապա հրամայեցաւ նոցա նստել յուտել
Line: 25    ընդ ինքեանս։ Եւ իջուցին զնոսա ՛ի վերայ ծընգաց
Line: 26    ըստ օրինի իւրեանց՝ եդեալ առաջի զամանս
Line: 27    ՛ի մսոյն պղծոյ, եւ ոչ կամեցան ճաշակել, զի էին
Page: 185   Line: 1    աւուրք պահոց քառասնորդացն. եւ թոյլ տուեալ
Line: 2    ըստ կամաց ծառայիցն Աստուծոյ՝ բարձին զմիսն
Line: 3    եւ բերին եդին հացս սակաւս անօսրունս՝ խարշեալս
Line: 4    ՛ի տապակի. եւ գոհացեալ զԱստուծոյ օրհնեցին,
Line: 5    բեկին կերան եւ հաճեցին զմիտս նոցա։
Line: 6    Եւ յարուցեալ յընթրեաց անտի հրամայեաց յուղարկել
Line: 7    զկաթուղիկոսն հանդերձ իւրայնեօքն, զի
Line: 8    երթիցէ ՛ի քաղաքն եւ հեշտութեամբ ագցի ՛ի
Line: 9    տան իւրում։ Ապա յայնմ օրէ էր ընդ նոսա ՛ի
Line: 10    բանակի նոցա ՛ի չուել նոցա եւ ՛ի նստել։ Եւ
Line: 11    իբրեւ հաստատեցան սիրտք նոցա ՛ի նա, ապա եւ
Line: 12    նա սկսաւ համարձակել եւ խնդրել եւ ասէ առաջի
Line: 13    արքայորդւոյն. "Որովհետեւ ծառայք քո եմք, խօսեցայց
Line: 14    զօգուտն առաջի քո՝ տէր իմ. զի մի́ խոպանացեալ
Line: 15    անապատասցի երկիրն՝ առաքեսցես
Line: 16    ՛ի քէն գործակալս՝ արս հաւատարիմս յամենայն
Line: 17    տեղիս, ՛ի շէնս եւ յագարակս, ՛ի բերդս եւ յաւանս,
Line: 18    զի դարձցին բնակիչք երկրիս եւ գործեսցեն
Line: 19    առանց երկիւղի եւ պահեսցին նոքօք յամենայն
Line: 20    բռնութենէ զօրաց քոց։ Եւ եթէ միամտութեամբ
Line: 21    ստացայք դու եւ հայր քո զերկիրս ՛ի ծառայութիւն,
Line: 22    խոնարհեա դու մեծամեծօքդ յաղաչանս
Line: 23    իմ եւ հրամայեա արձակել զամենայն անձինս
Line: 24    գերեալս ՛ի զօրաց քոց՝ զարս եւ զկանայս, զաղջկունս
Line: 25    եւ զմանկունս, զորս ունին արգելեալ ՛ի
Line: 26    խորանս իւրեանց. զի մի́ քերեսցին բաժանեսցին
Line: 27    հարք յորդւոց իւրեանց, եւ մարք ՛ի դստերաց,
Page: 186   Line: 1    եւ սարտուցեալ ելանիցեն ըստ երկիրս՝ որպէս
Line: 2    եղինք գորովեալք յորսորդաց որթուց իւրեանց"։
Line: 3    Այսպիսի մեղմ եւ ողոք բանիւք ըստ հոգեւոր
Line: 4    իմաստութեան իւրոյ դարձոյց զսիրտ նորա
Line: 5    ՛ի խնդիրս իւր։ Եւ ել հրամանն այն յերեսաց
Line: 6    արքայորդւոյն առ ամենայն զօրս, զի արձակեսցին
Line: 7    ամենայն գերեալք եւ մի́ ոք իշխեսցէ արգելուլ
Line: 8    կամ թագուցանել. ապա եթէ ոչ՝ պատիժս
Line: 9    մեծամեծս կրեսցեն։ Եւ առաքեաց ՛ի վերայ այնոցիկ
Line: 10    արս յայտնիս, զորս Թնդեանս անուանեն՝
Line: 11    ընդ արամբք սպասաւորօք կաթուղիկոսին. որք
Line: 12    ելեալ ՛ի բանակս նոցա քննէին եւ յուզէին ՛ի խորանս
Line: 13    եւ ՛ի վրանս նոցա, եւ զթագուցեալսն ՛ի
Line: 14    ներքոյ կարասւոյ կամ գրաստու պատանաց զմատաղ
Line: 15    մանկունս քարշէին ածէին արտաքս, եւ ոչ
Line: 16    ոք իշխէր հարկանիլ ընդդէմ նոցա։ Եւ ժողովեալ
Line: 17    երամ երամ ածէին ՛ի դուռն կաթուղիկոսին։ Իսկ
Line: 18    նա իբրեւ հաւ ՛ի վերայ ծագուց գթացեալ զգեցուցանէր
Line: 19    զմերկսն եւ կերակրէր զկարօտեալսն եւ
Line: 20    առաքէր յիւրաքանչիւր տունս։ Եւ շնորհք Աստուծոյ
Line: 21    էին ընդ նմա, եւ յաջողէր յամենայն ճանապարհս
Line: 22    եւ ՛ի խորհուրդս իւր. եւ մեծացաւ անուն
Line: 23    նորա ՛ի մէջ բազմութեան թշնամեացն մինչեւ
Line: 24    յօրն, յորում այց արար Աստուած ՛ի ձեռաց
Line: 25    նոցա ժողովրդեանն իւրում ՛ի փրկութիւն։



Next part


This text is part of the TITUS edition of Movses Kalankatowaci, Patmowtiwn Alowanic Asxarhi.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 23.8.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.