TITUS
Movses Kalankatowaci, Patmowtiwn Alowanic Asxarhi
Part No. 26
Previous part

Chapter: 26  
Page: 97  
Line: 17 
ԳԼՈՒԽ Ի՜Զ.

Line: 18 
Սահմանադրութիւն կանոնական ՛ի Վաչականայ Աղուանից
Line: 19 
արքայէ եդեալ ՛ի ժողովն, որ յԱղուէնն եղեւ։


Line: 20       Յամս Վաչականայ՝ Աղուանից արքայի, բազում
Line: 21    
հակառակութիւն լինէր ՛ի մէջ աշխարհականաց
Line: 22    
եւ եպիսկոպոսաց, քորեպիսկոպոսաց եւ
Line: 23    
քահանայից, ազատաց եւ ռամկաց։ Ապա կամ
Line: 24    
եղեւ արքայի առնել ժողով յԱղուէնն բազմամբոխ
Page: 98   Line: 1    
ատեան յամսեանն Մարերի՝ որ օր երեքտասան
Line: 2    
էր ամսոյն։

Line: 3       
Եւ Վաչական՝ Աղուանից արքայ, եւ Շուփհաղիշայ
Line: 4    
արքեպիսկոպոս Պարտաւայ, Մանասէ
Line: 5    
Կապաղայ եպիսկոպոս, Յունան Հաշուայ եպիսկոպոս,
Line: 6    
Անանիա եւ Սահակ եւ Ուտոյ քորեպիսկոպոսք,
Line: 7    
Յովսէփ Կաղանկատուոց երէց, Մաթէ
Line: 8    
Պարտաւայ երէց, Թոմայ թագաւորի դրան երէց,
Line: 9    
Պօղոս Գեգաճայ երէց, Շմաւոն Ցռւոյ քորեպիսկոպոս,
Line: 10    
Մաթէ Դարահոճոյ երէց, Աբիկազ Բեթայ
Line: 11    
երէց, Ուրբաթ Այրմանուշաց երէց, Յովէլ եւ Պարպ
Line: 12    
եւ Միքէ եւ Յակոբ երիցունք, եւ ազատ մարդիկ
Line: 13    
եւ նահապետք Արցախայ, եւ Բակուր Կաղանկատուց
Line: 14    
նահապետ, եւ այլք բազումք, որք միաբան
Line: 15    
առաջի իմ եկին ՛ի հանդէս ՛ի հովոցի տեղւոջս
Line: 16    
յԱղուէնն, եւ կարգեցաք այսպէս.

Line: 17       
ա՜. Երիցունք, որք ՛ի շէնս լինին, երկիցս
Line: 18    
անգամ ՛ի տարւոջն եպիսկոպոսին երկիր պագցեն,
Line: 19    
եւ զկարգս հոգեւորս ուսանիցին ՛ի նմանէն
Line: 20    
ըստ Գրոց. եւ որպէս կարգն է՝ ՛ի տարւոջն եպիսկոպոսին
Line: 21    
ընծայ տարցեն։

Line: 22       
բ՜. Քահանայ եւ սարկաւագ յորժամ ձեռնադրեն,
Line: 23    
չորս դրամ քահանային եւ երկու սարկաւագին
Line: 24    
տացեն։

Line: 25       
գ՜. Ազատ մարդ եւ թագաւորազն, որ ինչ
Line: 26    
հոգւոյն մասն է, տացէ իւրով ձեռամբ ՛ի կենդանութեան,
Line: 27    
ձի թամբօք եւ սանձիւ, եւ զինչ կարուղութիւն
Page: 99   Line: 1    
է իւր՝ տացէ. ապա եթէ ՛ի կենդանութեան
Line: 2    
չտայցէ, յետ մահուանն ընտանիքն
Line: 3    
տացեն։

Line: 4       
դ՜. Պտուղք ՛ի ժողովրդենէ երիցուն՝ կարգն
Line: 5    
այս լիցի. թուանիկն՝ չորս գրիւ ցորեան, վեց
Line: 6    
գրիւ գարի եւ վեշտասան փաս քաղցու. եւ որ
Line: 7    
տառապեալն է՝ զհացիդ կէսն տացէ, եւ գինի՝ որչափ
Line: 8    
եւ կարողն իցէ. իսկ որոյ վար եւ այգի ոչ
Line: 9    
է, մի́ առցեն։ Իսկ այնք՝ որ աւելի քան զայս
Line: 10    
տացեն սակս հոգւոյ, բարի առնեն, որպէս Պօղոս
Line: 11    
ասէ, "Որ առատութեամբ սերմանէ՝ առատութեամբ
Line: 12    
հնձեսցէԵւ ոյր ոչխար է ՛ի տան՝
Line: 13    
ոչխար մի եւ երեք զգաթ բուրդ եւ մեկ պանիր.
Line: 14    
եւ ոյր ձիք ՛ի տան իցեն՝ մին յովանակ. եւ ոյր
Line: 15    
պախրէք իցեն՝ որթ մի։

Line: 16       
ե՜. Եթէ ազատ եթէ շինական եւ թէ այլ ոք
Line: 17    
յաշխարհականաց ՛ի տարւոջն զպատարագն մի́
Line: 18    
խափանեսցէ. այսինքն՝ զմեռելոց յիշատակն՝
Line: 19    
որպէս եւ կարողն է. եւ անմասն մի́ արասցեն
Line: 20    
զմեռեալսն ՛ի վաստակոց իւրեանց։ Եւ մեռեալ
Line: 21    
մարդոյն եթէ ձի է՝ մի ձի զոր եւ կամիցի. եւ թէ
Line: 22    
արջառ է՝ մի արջառ զոր եւ կամիցի՝ յեկեղեցին
Line: 23    
տացէ։

Line: 24       
զ՜. Վանացերէց կամ վանական ոք՝ եթէ ՛ի
Line: 25    
վանացն գայթանք առնէ եւ ՛ի վերայ յայտ լինի,
Line: 26    
անարգեսցեն զնա եւ ՛ի տեղւոյն ՛ի բաց արասցեն,
Line: 27    
եւ զխոստակն յեկեղեցին կալցեն։

Page: 100  
Line: 1          
է՜. Եթէ վանաց երիցունք բազում են եւ ժողովուրդք
Line: 2    
սակաւ, եւ այլ վանաց ժողովուրդք բազում
Line: 3    
են եւ երիցունք սակաւ, ՛ի բազում ժողովըրդենէն
Line: 4    
առցեն եւ տացեն այնմ, որոյ երիցունք
Line: 5    
շատ են։

Line: 6       
ը՜. Քրիստոնեայ մարդ՝ որ կռուի եւ արիւն
Line: 7    
հեղու, տարցեն առաջի եպիսկոպոսին եւ ըստ օրինացն
Line: 8    
պատուհասեսցեն։

Line: 9       
թ՜. Երէց, որ զշէն մեծ պահեսցէ՝ զայլ շէն
Line: 10    
մի́ պահեսցէ. եւ որ մօտ երկու ագարակք են՝
Line: 11    
զմի երէց պահեսցեն, եւ այնչափ հովուեսցէ երէցն,
Line: 12    
որչափ առաջնորդել կարիցէ։

Line: 13       
ժ՜. Այր զերրորդ ազգի կին մի́ արասցէ, եւ
Line: 14    
զեղբօր կին մի́ արասցէ։

Line: 15       
ժա՜. Եւ որ զկին թողու առանց պատճառանաց,
Line: 16    
եւ որ առանց պսակի կին առնէ, եւ որ անօրէն
Line: 17    
եւ մարդասպան է, կամ զգէտս հարցանէ,
Line: 18    
զայնպիսին կապեալ՝ ՛ի դուռն արքունի տարցեն
Line: 19    
եւ դառն մահ ՛ի վերայ դիցեն։

Line: 20       
ժբ՜. Եւ այնք՝ որ կոծ դնեն, զտանուտէրն
Line: 21    
եւ զգուսանսն կապեսցեն եւ ՛ի դուռն արքունի
Line: 22    
տարցեն եւ պատուհաս ՛ի վերայ դիցեն. եւ ընտանիքն
Line: 23    
զհետ արտասուել մի́ իշխեսցեն։

Line: 24       
ժգ՜. Որ զմեռելոտի ուտէ, եւ որ ՛ի քառասներորդսն
Line: 25    
միս ուտէ, եւ որ ՛ի կիւրակէի գործ
Line: 26    
ինչ գործեսցէ եւ յեկեղեցին ոչ երթիցէ, երէցն
Line: 27    
պատուհաս արասցէ ժողովրդեամբն հանդերձ։

Page: 101  
Line: 1          
ժդ՜. Որ ՛ի չորեքշաբթի եւ յուրբաթի միս
Line: 2    
ուտէ, յառաջ քան զաղու հացսն շաբաթ մի պահեսցէ.
Line: 3    
եւ եթէ առաջի երիցուն ոք գայ եւ վկայէ
Line: 4    
վասն մարդոյն՝ թէ չէ այդպէս, աւագ շինին
Line: 5    
կալցէ զմարդոյն եզն մի եւ յերէցն տացէ։

Line: 6       
ժե՜. Եթէ աշխարհական ոք յերիցու կամ ՛ի
Line: 7    
սարկաւագի վերայ բամբասանս դիցէ, եւ նոքա
Line: 8    
խոստովանեսցին՝ թէ այդպէս է, եպիսկոպոսն
Line: 9    
դիցէ ՛ի վերայ նոցա կարգ եւ յանապատի ապաշխարեսցեն։
Line: 10    
Ապա եթէ ոչ խոստովանեսցին ճըշմարտութեամբ,
Line: 11    
եւ զոր այլք ասեն՝ ճշմարտութեամբ
Line: 12    
յայտնի լիցի, որպէս ՛ի կանոնս գրեալ
Line: 13    
է՝ պատուհաս դիցեն եւ ՛ի բաց հալածեսցեն ՛ի
Line: 14    
շինէն։ Ապա եթէ մեղքն չեն յայտ, հրամայեսցեն
Line: 15    
քահանային զպատարագ մատուցանել. եւ այն
Line: 16    
երդումն լիցի նմա։

Line: 17       
ժզ՜. Եթէ ընկերք իւր եւ աշակերտք մեղս ՛ի
Line: 18    
վերայ դնեն երիցուն, եւ ինքեանք հաւատարիմ
Line: 19    
են, երէցն առաջի սեղանոյն կացցէ եւ ամբաստանօղքն
Line: 20    
առաջի ժողովրդեանն, ՛ի բեմէն ՛ի վայր
Line: 21    
առցեն եւ ՛ի շինոյն արտաքս հանցեն։ Ապա եթէ
Line: 22    
ընկերք եւ աշակերտք նորա քինու լինին, եւ ժողովուրդք
Line: 23    
գիտէին եթէ յառաջն խռով էին, քահանայն
Line: 24    
մատուսցէ պատարագ, եւ ժողովուրդք
Line: 25    
զնոսա անիծիւք ՛ի բաց հալածեսցեն։ Ապա եթէ
Line: 26    
խոստովանին, եթէ սուտ ասացաք, ապաշխարութիւն
Line: 27    
՛ի վերայ դիցեն, եւ ՛ի վանաց մի́ հանցեն։
Page: 102   Line: 1    
Իսկ եթէ յետ այնր վնաս ինչ գործեսցեն՝ կանոնիւք
Line: 2    
դատեսցին։

Line: 3       
ժէ՜. Եպիսկոպոսունք եւ երիցունք զազատ արանց
Line: 4    
առաջի արքայի եղեն տրտունջ, եթէ ՛ի
Line: 5    
շինի զերկուս կամ զերիս եկեղեցիս առնեն վանս.
Line: 6    
եւ առաջի արքայի ազատ մարդիկ պայմանեցին,
Line: 7    
եւ արքայի եւ եպիսկոպոսաց եւ ազատաց այսպէս
Line: 8    
հաճոյ թուեցաւ, թէ զարարեալ եկեղեցիսն թողցեն
Line: 9    
եւ զպտուղ եւ զհաս եկեղեցւոյ ՛ի վսամ եկեկեցին
Line: 10    
տացեն։

Line: 11       
ժը՜. Եւ որ տասանորդս տան ազատ մարդիկ՝
Line: 12    
զկէսն ՛ի բուն եկեղեցին տացեն, եւ զկէսն
Line: 13    
յիւրեանց եկեղեցին։

Line: 14       
ժթ՜. ՛Ի կիւրակէ տէր եւ ծառայ ՛ի վսամ եկեղեցին
Line: 15    
երթիցեն յաղօթս, եւ զյիշատակս յեկեղեցին
Line: 16    
տարցեն. այլ անաշխարհիկն զհոգեցատուրն
Line: 17    
յեկեղեցին տացէ։

Line: 18       
ի՜. Արք ազատք՝ որչափ իւրեանց դաստակերտքն
Line: 19    
իցեն, զերէց առանց եպիսկոպոսին մի́
Line: 20    
իշխեսցեն հանել՝ եւ մի́ եպիսկոպոսն իշխեսցէ
Line: 21    
առանց նոցա հանել եւ առնել։ Եւ երիցուն եթէ
Line: 22    
յազատէ կամ ՛ի ժողովրդենէ վտանգ լինիցի, առանց
Line: 23    
եպիսկոպոսին գնալ մի́ իշխեսցէ։

Line: 24       
ի՜ա. Ազատ մարդ յիւր եկեղեցւոջ եթէ սեղան
Line: 25    
կանգնէ, կամ նշխարս ինչ բերէ, կամ պատարագ
Line: 26    
առնէ, եպիսկոպոսին հրամանաւ արասցէ
Line: 27    
որչափ իւր կարողութիւն իցէ։ Եւ որ զայս հրամանս
Page: 103   Line: 1    
առնէ եւ կատարէ՝ օրհնեալ եղիցի. եւ որ
Line: 2    
ոչն առնէ, հեռի եղիցի յեկեղեցւոյ եւ ապա ըստ
Line: 3    
կարի տուգանս բերցէ առաջի եպիսկոպոսին։ Եւ
Line: 4    
յետ այնր որչափ տուգանս տացէ մարդն այն,
Line: 5    
որ ՛ի կանոնս գրեալ է՝ ընդ օրհնութեամբ
Line: 6    
արասցէ։

Line: 7       
Զայս պայման արարին եպիսկոպոսքն եւ քահանայք
Line: 8    
եւ ազատ մարդիկ առաջի արքային, թէ
Line: 9    
՛ի մեր եպիսկոպոսաց եւ յերիցանց եւ յեկեղեցւոյ
Line: 10    
բերանոյ՝ օրհնեալ եղիցի թագաւորն թագուհեաւն
Line: 11    
եւ զաւակաւն հանդերձ եւ յամենայն աշխարհէս,
Line: 12    
որք աստ ժողովեալս են՝ օրհնեալ եղիցին։ Եւ
Line: 13    
զայս հրամանս մատանեցին Մուծիկ արքայի
Line: 14    
հրամանատար, Միրհաւրիկ հազարապետ, ազգապետք
Line: 15    
Մարութ, Տիրազգ, Ասպրակոս, Շամայ,
Line: 16    
Բակուր, Առատան, Արշէս, Վարդան քաջ Գարդմանատէր,
Line: 17    
Խուրս, Գերմանոսան, Խոսգեան, Փիրոդ
Line: 18    
նահապետ, եւ ամենայն ազատք Աղուանից։
Line: 19    
Վասն առաւել (հաստատութեան) գրոյս Վաչականայ
Line: 20    
արքային Աղուանից մատանին եդաւ ՛ի վերայ։



Next part



This text is part of the TITUS edition of Movses Kalankatowaci, Patmowtiwn Alowanic Asxarhi.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 23.8.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.