TITUS
Svan Texts (from Sbornik Materialov)
Part No. 38
Previous part

Text: IN1/Ushg. 
Page: 161 
СВАНЕТСКИЯ СКАЗКИ,
записанныя в д. Ушкул
Ив. Нижерадзе,
учеником Александровскаго учительскаго Института.

Page: 162 
I. კასარ


Line: 1       არდა ეშხვი კასარ. აჩას ხორდა სემი დინალ. მანკვი
Line: 2    ხეხვ ჩვათდაგან ი მერმე ანიყე. მახა ხახვ ხასსგჷნდა კასრა დინალ.
Line: 3    კასარს ხაქვ მიჩა ხახვემ: ედ ალ ალ დინალ იმავ ათხა, დომაი მი
Line: 4    დემ ხვიგნი ალიარ-ცახან. კასარ ანჷგან ი აჩად ჯვო̈დია ნაჯვდა
Line: 5    მინდვო̈რთე-ისგა. ამეჩვინ ახგვაბ ეზარ ვისგვ. კასარდ ალ მეგამს
Line: 6    ახქვიც სემი ვისგვ: ეშხვი აშხვ უდილს ლახვემ, მერმე -- მერმა,
Line: 7    მესმე -- მესმა. დინალდ ხაქვხ მინე მუს: მამა, ნავ აჯდაგრად
Line: 8    ეჩავ მოდ ანჴერნა იმევა ამითან ვისგვ ხაგ. კასარდ ეჯ ვისგვ
Line: 9    ჩუქვან თხრილ ადბარჯე, ჟიქანქა ნოხ ათფარ, ალ ნოხთე-ჟი ვისგვ
Line: 10    ადრჷყნე; დინალს ხაქვ, ჟივ-აჩადხ ალ ნოხთე-ჟი ი მინე ლელატ
Line: 11    ვისგ უვ ლალემხ. დინალ მაგ აშხვდ ათშჷდდახ ვისგვარს, ისგა
Line: 12    აშუდდახ თხრილთე-ისგა. კასარდ ბაჩ ოთთილ თხრილ ჟიქანქა.
Line: 13    კასარ არგითე ანჴად ი მიჩა ხახვ ხაქვ: მიშგვი ხეხვ, მიშგვი ცოდ
Line: 14    უვ ჯარ ი მიშგვა გეზლიერეშ ი აჯიარ ჩოთქარვალ. სემი ლადვილა
Line: 15    თხრილ-ისგა თითვ სამ ვისგვს ირგავიხ ლადეღ-ისგა. ხოშა ლავდილა ჩი
Line: 16    ჩუ-იზბიხ, ხოხვრა უდილ ჲარვ ჩუ-იზვბი, აშხვ ჩუიშხვნი. აჩად სემი
Line: 17    თო̈ვ ი ლავდილას ვისგ ჩოთშდახხ. ხოშამ უდილს ლიძჰენი
Line: 18    ხეკვად ხოხვრა უდლაშ. ხოხვრა უდილდ ხაქვ: ძიჰად ალა ქაგვარ
Line: 19    ერე ჩულარიდ თხრილ-ისგა! ხოშა უდილდ ხაქვ: ჲაღო იმ ლიჩოდ?
Line: 20    ხოხრემდ ესტვიხ: მი მირი ვუსგვარ მიშგვი ნათი ი აჩას ლიზობდედ ვოდ
Line: 21    ოგვადეს. ღოშგუნპილს ხოხვრა უდლა ნაშხუნ ვუსგვარ ი ჩოთშდახხ,
Line: 22    ი ხოშა უდილდ აჯაღ ლაქვ "აშხვი ლიძჰენი". ხოხვრა უდილდ ლაქვ:
Line: 23    აშ მადე ი მი ათჴური ღერბათვ ი იგებს გვიწადეს-მა. ხოხვრა
Line: 24    უდილდ ხაშგვმინ ღერბათვ: "ღერბეთ, ეშხვი ტვეტ ლაღირდ ემსიპ ი
Line: 25    მერმე მიჯვრად!" ღერთემ ჩუ-ხაყერ ჰადვ ხოხვრა უდილს. სემი
Line: 26    ლავდილა აბჷრჯეხ ვერს ი ესღრიხ მურამთე, შუკვ-ჟი იზვბიხ ჩი ცხოველს,
Line: 27    მავა ხეგვბენიხ აშხუნ ეჩხავ ლახჴადჷნხ ჩეი ქორთე-ისგა.
Line: 28    ამე-ისგა ხაბხ კასრი რაშარ; ალ რაშარს მოზნანა მჷჯაბ კვეცენს
Line: 29    გარ ხამნეხ. ლავდილა ალ ქორ-ისგა ლუპჟჷნად არდახ. მოზნანა
Page: 164  Line: 30    იმვა კვეცენს ხოჴდახ რაშარს, ალ ლავდილა ჩუ-იზობდახ ი რაშარს
Line: 31    ჩუცვირახ უმად. ლავდილად მავარ ანკვაშგხ, ჩვადფო̈ვრანხ;
Line: 32    რაშარ ჩვაჩხაფხ. აჩად ეშხვი თო̈ვ ი კასარდ ხაქვ რაშრე მოზნანს:
Line: 33    "მაწვანედ მიშგვი ლალსგურა რაშარ!" მოზნანად რაშარ
Line: 34    ნანჩხფოშ ქავედნ ანჴიდხ. კასარ მავარ ათცუდა მოზნანას ი
Line: 35    თხუმარ ოთშიდ ჩი-ქა ი მერმე მოზნანა ადგანე. მახა მოზნანას
Line: 36    მავარ გუშ ახადახ რაშრე ლილგვარე; ალ მახა მოზნანა-ისგა
Line: 37    რაშარ ხოშად აჩხაფხ, აჯღერე ლავდილა აჯაღ ხამამდახ რაშარს
Line: 38    ლეზვო̈ბს. კასარდ ლიწედ იდ იშგვმინ მიჩა ლალსგურა რაშრეშ.
Line: 39    მოზნანა აჩადხ ქა-ლაჴდათე ი სემი ღარ ახგვაბხ ლუვარ. კასარ
Line: 40    მავარ იდ ათცუდა მოზნანას ი ქა-ოთშიდ თხუმარ. კასარს ლიგნე
Line: 41    ხეკვად მესმა რიგი მოზნანაშ, მარე დარ ათმუნდან. ღოშგუნპილს
Line: 42    აჩადხ ყადთე. ყადდ ხაქვ: ჩეი ქორს ხარ ვოშდხვ კუთხვ ი თითვ
Line: 43    ჲერვი მარე ყარვილდ ატგანედ ლუთოფდ ი ლუტუნბაჩად ლეთნ ი
Line: 44    ლადეღნ. ჩვადგანეხ არა მარე ყარვილდ. ყარვლარდ ისგლეთი ონა-ჟი
Line: 45    ჩვადჷრმალეხ სემი ლავდილა ი ისგ-ოხჴიდხ კასარს. კასარს მავარ
Line: 46    ათჩონდა ალიარე ლიწედ. კასარს ეშხვი გეზალ ხორი ი ეშხვი დინა
Line: 47    მიჩა გეზლა ხეხვდ ხეკვად. კასარ ლახჭვედდა ხოშა დინას, მიჩ
Line: 48    ესერ მა ხაჲმადა. აჯნემ ლახტჷხ: "მი მაჲმადა აჩათან ნოხა
Line: 49    ლისყი, ერე კასარს ი მიჩა მარა ჩულერშიდ ი ქა-ხადეს ი ჟი-
Line: 50    ლექვემდ ი". ნესგა უდილს ლახჭვედდა, მიჩ ესერ მა ხაჲმადა. აჯნემ
Line: 51    ლახტჷხ, მიჩ ესერ ხაჲმადა აჩათან თასი ლიშკადი, ერე აჯა გოში
Line: 52    ღვინალშვ კასარს ი მიჩა მარა ჩვათვნედეს აშხვ-ჟი. ხოხვრა უდილს
Line: 53    ლახჭვედდა, მიჩ ესერ მა ხაჲმადა. აჯნემ ლახტჷხ: მი ოხთავი აშხვ
Line: 54    ჭყინტს ი მერმა დინას აჯკალის, ერე ისგუნჩუ ოქვრ ლესხ ი
Line: 55    ისგუნჟი ოქვრე ხალას. კასარდ ხოხვრა უდილ ანცხანე მიჩა გეზლა
Line: 56    ხახვდ ი ისგა-ათგურგნე. ხოხვრა უდილს ალ ჭაშ-ხანქა ახთანან
Line: 57    ეშხვი ჭყინტ ი მერმე დინა. ხოშა ლავდილა კასარდ მიჩა გეზლა ხეხვს
Line: 58    მოზნანად ოთგანე. ხოშა ლავდილად მინე ხოხვრა უდილს გეზლიერ
Line: 59    ქოთქვითხ ი ნიცთე აშიდხ; აჩუნღო ანჴადხ ი ფაკვნარ ოთშიდხ სგობინთე-
Line: 60    ისგა მინე ხოხვრა უდილს. კასარდ ადკვიჰ, ერე მიჩა გეზალს ხოჩა
Line: 61    გეზლიერე მჷქაფ ფაკვნარ ახთანანა; ალა ათსასტკჷნხ კასარს ი
Line: 62    მიჩა გეზალს; ანჴად კასარ ი ბიკს ათლაჯ მიჩა თელღრა. ალ ბიკ
Page: 166  Line: 63    კასარდ ათჴალე სამ შუ̄კ ლაჭარ-ისგა ი ხატბუნა მაგ თარარ-ისგა
Line: 64    ეჩხავ ამხავ მეზალალ. ლიცთე მეშდე ბოფშარ კასრი გეზლაშ
Line: 65    ლეგვჰერი ღართე ადიე ნიცდ ი ქა-ათჭვენ ლეგვჰერი ბარბელდს; ლეგვჰერ
Line: 66    ჩვადჷგან. ალ ლეგვჰერ ლასვ ბაპაშ. ბაპდ ადსინჯვე ლეგვჰერ-
Line: 67    ჩუქანთე-ისგა ი ქახეწად, ერე ჲერვი ბეფშვ ხაჭონა ბარბელდს.
Line: 68    ბოფშარ ქა-ანფუშდურე ი ქორთე ადიე. ბაპს გეზლირ მამა ხორდა ი
Line: 69    ალიარ ადგანე-გეზლიერდ. ბაპდ მავარ ოხვეზნანე ბოფშარს ი შიშდ
Line: 70    ახცხამნე. ლახ ჟანცხე ჭყინტდ, ეზარ ლითხვარ ადბინე. ალ
Line: 71    მეთხვარს მანკვი მუვე ლათხვართე-ისგა ლახჴადუნ; ალ ლათხვარ-ისგა
Line: 72    მეთხვარ მიჩა მუვე მრთხვარას ხეწად. მეთხვარდ მიჩა მუვე
Line: 73    მეთხვარა ლუთვნე ჯვეგ მაგ ამნემ ანხვიტ. კასრა
Line: 74    მეთხვარდ დესამა ადგარხ ი ცვიდდ ლეზი ხადახ არგითე. კასრა
Line: 75    მეთხვარას ლახჭვედდახ ხოშა ლავდილა კასრა გეზლა ხეხვმი, ერე
Line: 76    ოთდაგრახ ესერ მა? მეთხვარად ლახტჷხხ, ერე მამა ესერ, აჯღა
Line: 77    ერე მინე ლუთვნე ჯვეგ ჟი ესერ ოხხვიტა აშხვ მარა, აჯჟი ერე
Line: 78    ეშხვი მად ოთცვირა. ხოშა ლავდილად ესჭინეხ, ერე აჯა-როქვ-მინე
Line: 79    უდლა გეზალ ირა. ლავდილად ხაქვხ უშხვარ, ერე ხაყერხ უვ მა
Line: 80    აჯ მარა, ადო აჯა ანჴდენი ი ერქჷდაშ ჩვოგდაგრი. ხოხვრა
Line: 81    უდილ ლახჭვედდა ხოშა უდილს: იმჟი მა ლაყრიდ ხოლა აჯ მარა?
Line: 82    ხოშა უდილდ ხაქვ: ჲალბუზი თანაღ-ჟი ოქვრე ვისგვ ხაგ, აჩა ლიჴდე
Line: 83    ლაქვედ ი ღო სერ ადრინე ეჩავ ი ბაჩდ ესსიპი ლარტყანჩუ. ანჷგანხ
Line: 84    ლავდილა, ბაპთე აჩადხ ი ხაქვხ: "ისგვი გეზალ ჰე ხოჩა მეთხვარ ლი,
Line: 85    ჲალბუზი თანაღ-ჟი ოქვრე ვისგვ ხაგ, აჯა ანჴჷდეს". ბაპა გეზალ
Line: 86    აჩად ალ ვისგვ ლაჴდათე. ესღრი ალ მეთხვარ ი ჯვო̈დია მინდვო̈რ-ისგა
Line: 87    დავს ხეწად. ალ დავ ისგუნჩუ ლასვ ბაჩ ი ისგუნჟი გარ ხვეგ ქვინ.
Line: 88    დავ ლახჭვედდა მეთხვარს, იმავ ესერ ესღრი? მეთხვარდ ხაქვ:
Line: 89    "ჲალბუზი თანაღ-ჟი ოქვრე ვისგვ ხაგ, აჩა ლაჴდად ესღვრი". დავდ
Line: 90    ხაქვ, ერე ეჩავ ესერ ჲარვა ამჩედელი, ისგუნჩუ მაგ ბაჩდ ელსიპელი;
Line: 91    მარ მიჩ ესერ მიჩა დიე დუდულრე ლამზურ უვ ლახშყად ი აჩქა
Line: 92    ესერ მამა ხოჭირს. მეთხვარს ჟილახშყად ვისგვ-მუყ მიჩა დიე
Line: 93    დუდულრე ლამზურ ი არგითე ანჴიდ ვისგვ ლჷმძჷრდ ი ჩვესგე ყორ-ჟი.
Line: 94    ალ ვისგვ ჰამს ი ნაბოზს ოქვრე ვისგვს იშნე. მეთხვარს ვისგვ
Line: 95    ლაჴდა-ჟი არგითე, ახჭამ ღოშგიმ, მა ისამა დავ არდა. მინდვო̈რ-ისგა
Page: 168  Line: 96    მეყვრე, ისგუნჩ ბაჩ ი ისგუნჟი ქვინ ლჷმგანე, ანჷგან ი აშ
Line: 97    ჩვადკარე, ერე ღვეშგდ ატჷხ მაგ. ალ დავ ხალ ქახეწად ოქვრე
Line: 98    ვისგვს შიშდ ჩვადჷგან. მერმა ლადეღ მეთხვარ მიჩა მუვე
Line: 99    ლათხვართე ატახ; ამე მიჩა მუვს მეთხვარა არდახ ი ჟიიდ ოხხვიტ
Line: 100    ჯვეგ. მეთხვარას ცვიდდ იდ ხადხ არგითე ლეტეხ. ლავდილა ლახჭვედდახ,
Line: 101    მა ესერ ხოჩვმინახ. აჯჲარდ ლახტჷხხ, ერე მანკვი გუარდ
Line: 102    ერეს ოხხვიტა-ჟი მინე ნათუნ ჯვეგ. ლავდილა ჩვათხვიდახ, ერე აჯა
Line: 103    მინე უდლა გეზალ ირი ი ხაყერხ უვ მა, ხაქვხ უშხვარ. ხოხვრა
Line: 104    უდილ ლახჭვედდა, იმჟივ-მა ათყერხ ესერ? ხოშამ უდილდ ხაქვ:
Line: 105    ჲალბუზი თანაღ-ჟი ოქვრე სარკ არი, აჩა ლიჴდე ლაქვედ. სარკთე მეზი
Line: 106    მაგ ბაჩდ ისპოლ. ლავდილა აჩადხ ბაპთე ი ხაქვხ, ერე მიჩა
Line: 107    გეზალ ესერ ჰე ხოჩა მარე ლი, ჲალბუზი თანაღ-ჟი ოქვრე სარკ არი,
Line: 108    აჯავ ანჴიდ. მეთხვარ აჩად ალ სარკ ლაჴდათე, ხალ სარკ-მუყ
Line: 109    აჩად, შიშდ მიჩა დიე დუდულარე ლამზურ ლახშყად ი მამა ხოჭინდა.
Line: 110    ჟანკიდ ალ სარკ, ქა-ლაისგიდა ი ჩვესწვანე, მაჲ ისავა ქვეყანა-ჟი
Line: 111    პირუტყ არდა. არგითე ანჴიდ სარკ ი მერმა ლადეღ მიჩა მუვე
Line: 112    ლათხვართე ატახ, ლათხვარისგა ჟიიდ ოხხვიტ ჯვეგ; მიჩა მუვე მეთხვარას
Line: 113    ცვიდდ ლეზი ხადახ არგითე. ლავდილა ლახჭვედდახ, იმღა ესერ
Line: 114    მომა ოთდაგრახ? აჯჲარდ ხაქვხ, ერე აჯჟინ ესერ ხაყრახ,
Line: 115    იმჟივა ხაყრახ ჩიგარ ი ამღა მამა ოთდაგრახ. ლავდილად ხაქვ
Line: 116    უშხვარ: ეჯ მარე ლუვარ იდ ამტეხ სარკი ლაჴდა-ხან ი სერ მა
Line: 117    ლაყრიდ? ხოშამ უდილდ ხაქვ მიჩა უდილს: დასავლეთი ჴელწიფიშთე
Line: 118    ლიჩიჟალ ლაქვედ ი ეჩავ აჯზუმ ხოზი, ერე ვუსგვაშდ ზავ ჩუ ხაკუ ი
Line: 119    ვუსგვაშდ ჟი ი აჯ გზავრობ-ჟი ათყერნი მალე. ლავდილა აჩადხ
Line: 120    ბაპთე, ი ხაქვ ერე მიჩა გეზალდ-ლჷგნე ხოჩა მარე ჰე ლი, დასავლეთი
Line: 121    ჴელწიფიშთე-ვ ადჩიჟან. მეთხვარ აჩად დასავლეთი ჴელწიფიშთე ი
Line: 122    ლახჴადჷნ ბროლი მურყვამთე-ისგა. ამეისგა ჴელწიფს სემი უწვილა დინა
Line: 123    ხორი. მეთხვარ ჩვასგურდა ნანულვარე ლალობვალ გურნა-ჟი. დინალ
Line: 124    ანსგიდახ ლაჴვრა-ქა ჩვესწვანეხ ეზარ მარე. მეთხვარს რაშ
Line: 125    ტოტისგა ხოყდანან. ალ მარე ხოხვრამ ნანულს მავარ ლახლატჷნ;
Line: 126    ოთზჷზე მეცქვილდ ხოშა უდილ, ერე ჭაშვდ უვ ოთოგან. მეთხვარს
Line: 127    ათჩონ ალა, ჟილახსგურდა რაშს ი ისგა ადსკინე ლაჴვრა-ისგა.
Line: 128    ჴელწიფდ ჩვადკვიჰ ალ მარემი ლიჴედ მიჩა დინალთე ი დემ ხაჰვედდა
Page: 170  Line: 129    ხახვდ მიჩა გეზალს ვოდ ჩუ დო კვიჰა მიჩა ლიმარს. ჴელწიფდ ხაქვ:
Line: 130    ჰემოშ მჷხარ ჰამს მიშგვა ბაღ-ისგა ხილმახილს მჷჰის ჩუმახვიე,
Line: 131    ღო ქა-ჯავდი მიშგვა გეზალს ხახვდ, ადო დემა. მეთხვარ აჩად
Line: 132    მიჩა ლეხხურითე ი ქა-ოთონბვე, მა ჴელწიფდ ხაქვ. ლეხხურიდ ხაქვ: ალას
Line: 133    ხოჩა ჩულიჩოდ, მარ მერმა ჯექვნი იმვალეს, ჲაღო ათხე აღერ,
Line: 134    ლახყადან თვინგშვ ნიც ი ცხირ. ცხირს ხაცყენდას, ეჩხავ ნიცს
Line: 135    ხაგვშას ი მჷხარ ჰამს ლუშნე ირი მაგ ხილმახილ. მეთხვარდ ამჟი
Line: 136    ჩომინ ი ჩვადშანვე ხილმახილ. აჩუნღო ხაქვ მეთხვარდ ჴელწიფს:
Line: 137    ათხე ი დემ მავდია ისგვა დინას ხახვდ? ჴელწიფდ ხაქვ: ჰემოშ
Line: 138    ძუღას ქა-ხასკვნე, ეჩხან ამხან საყდრარს ჩუხჷგემ, აშხვჟი
Line: 139    ზარალს ჩუხაშმე, ღო ქაჯავდი მიშგვა დინას ხახვდ, ადო დემა.
Line: 140    მეთხვარ აჩად მიჩა ლეხხურითე ი ქოთონბვე მავა ჴელწიფდ ხაქვ
Line: 141    ლეჩვმად. დიდნად ხაქვ: ალას ხოჩა ჩულიჩოდ, მარ მერმა ჯექვნი
Line: 142    იმვალე. ნანულდ ქა-ლახვემ მიჩა პირსახოც ი ხაქვ: ალ პირსახოც
Line: 143    ისგა-ესყიჰ ძუღვათე, ძუღვა ჟანკვარმი ი ხიზალალნი თავისუფალდ;
Line: 144    აჩუნღო ესქაჩ ამხეპილს ი საყდარ ადგი. აჩუნღო ესქუთინ-ქა ი
Line: 145    ზარალ აშხვ ჩიქა ადშომიხ. მეთხვარდ ჩუ ჩომინ მაგ,
Line: 146    იმჟივა ხაქვ ლეხხურიდ ი ხაქვ ჴელწიფს: ათხე ეში დემ
Line: 147    მავდია ისგვა გეზალს ხახვდ. ჴელწიფდ ხაქვ: ჰემოშ მიშგვა
Line: 148    ლალსგურას ჩუ-მინჭყი, ღო ქაჯავდი დინას ხახვდ, ადო დემა.
Line: 149    მეთხვარ აჩად მიჩა ლეხხურითე ი ქა-ხაქვ, მავა ჴელწიფდ ხაქვ
Line: 150    მიჩ ლეჩვმად. ნანულდ ხაქვ მეთხვარს: ამბედჟი მი ერ ჯექვნი,
Line: 151    აჩას ლოხხუნარ: ლანჭყლალსგურად ჯა ისპი ი ჟილახ ლახსგური,
Line: 152    ანპრენი-ჟი ი აჯიი მარა მაფხა ნესგაქა, ეჩეჩვინ ადფუთხნალი ჩუ ი
Line: 153    ისგა აჯკვანე ძუღვათე-ისგა. ჰე ჯაკუ, ერე აჩას ქა-ოთსე, მი ჯექვნი
Line: 154    აჯჟი ჩვემი. ადღერ მუშკიდთე, ახშკადვინ სამვეშდ გირვანქიან
Line: 155    ბერჯა ყვაბა, აჩუნღო ახშკადვინ თითვ ფუთიან ბერჯა ჰუნგრი
Line: 156    ავჟანდ, ჰუნგირ ჟატაგ; ლახასა ისდიკედეს ჰჷნგრი ლიგემს, ყვაბას
Line: 157    ყვაბას ხატყაცდას შდუმარ ნესგაჩუ ი ღო ჟადგემ. მეთხვარდ ჟანჰუნგრე
Line: 158    რაშ ი ჟი-ლახსგურდა. რაშ ჟანკვაფხ ი ჟადიე მეთხვარ მულჟათე;
Line: 159    მეთხვარ ხატყცი რაშს შდუმარ ნესგაჩუ, ხატყცი, ღოშგუნპილს
Line: 160    ჩვაპაშ რაშ ი ჩვანშყად გიმთე-ჟი. მეთხვარდ ჩვაცვირ რაშ,
Line: 161    იმევა ჩვესრაღვ ანჴად ხელწიფი ქორთე ი ხაქვ: აჩადდ ი ჟახწვანედ
Page: 172  Line: 162    ლალსგურა მაგვარდ ლინჭყ ლეს. აჩადხ მოზნანა, ისგა ანჴიდხ რაშ
Line: 163    ქორთე ი ჟესსიპდა აჯაღ ჴელწიფდ. მეთხვარდ ხაქვ ჴელწიფს:
Line: 164    ათხე ი დემ ლამოდია ისგვა დინას ხახვდ? ჴელწიფდ ხაქვ: ჩვათზორე
Line: 165    მიშგვა ლემღვანა, მიშგვა დინალს ჩვესგვენი ისგვა სგობინ ი
Line: 166    აჯჲარისგა ჲასვა ახთიშნე, აჩას ლაჯოდი ხახვდ. მეთხვარ აჩად მიჩა
Line: 167    ლეხხურითე ი ქა-ოხონბვე მავა ჴელწიფდ ხაქვ მიჩ ლეჩვმად. დინად
Line: 168    ხაქვ: მი ერ ჯაქვე, აჯჟი ჩვემნ! ნა ლავდილას ნიშგვე მუ
Line: 169    წკვერდ ენგენი. მი ემგენი ნესგა-ისგა; აშ ჩუდეშ მჷთერ, მარ მი
Line: 170    ლახვდი მჷსკადს ი ლახასა ტვეტს ნაგვბა-ქა ლახვჭემნე, სი მჷსკადს
Line: 171    ჩუესწვენნე ი ისგა მაფხჭ შიშდ. ჴელწიფდ ჩვადზვერ მაგ მიჩა
Line: 172    ლემღვანე დინალ ჩვესვგანე მეთხვარს სგობინ-ისგა ი ხაქვ:
Line: 173    ჟახულკვიჰ ხადვა ჯაკუ ხახვდ. მეთხვარდ ისგა ხაფხაჭ ნესგა-ისგა
Line: 174    მეგნა დინას. ჟილახსგურდახ ჯა ი მიჩა ხეხვ რაშარს ი აჩადხ.
Line: 175    ჴელწიფს ათკალბჷნ ხოხვრა გეზალ მეთხვარიშდ, აჯღერე გუდმეცარ ლასვ
Line: 176    ი ღოშგინ ათჭემ მიჩა ლაშგარ; ანსგიდა დინა ღვეშგმავ ი ხეწად,
Line: 177    ერე ლაშგარ ახჭიმ. ხახვდ ხაქვ მიჩა ჭაშვ: ჩველჷგენდ ამეჩუ;
Line: 178    სი ბერდ ეჯსიპი, ისგვა რაშს საყდარდ, მი ხატდ ესსვიპი,
Line: 179    ჩვესსგვეჯნი საყდარ-ისგა; სი ლოცს ხიჩოდას ი მეჴჷრალდას. ლახ
Line: 180    აჯჲარ ანჴდენიხ, სი ლაჯჭვედნიხ, ერე ჯიწვა როქვ ჲარ, სი
Line: 181    ხექვნი დარ-როქვ ი აჯჲარ ღვეშგდ ატხენიხ. დინად მა ქა-ლაქვ,
Line: 182    მაგ ჩუ ჩომინ მარემ ი ღვეშგდ ატჷხ ლაშგარ. ხელწიფ ლახჭვედდა
Line: 183    მიჩა ლაშგარს: მა ჩომინდ? ლაშგარდ ლახტიხ: "აშხვ საყდარს
Line: 184    ხვეწადდ, ისგანჩუ ეშხვი ხატ სგვეჯდა ი ხეჴურალდა ეჯ ხატს ბერ.
Line: 185    ჴელწიფდ ხაქვ მიჩა ლაშგარს: "მიშგვი დინა გუდმეცარ ლი; მიჩა
Line: 186    ჭაშ ბერდ ესსვიპა, მიჩა ჭაშმი რაშ საყდარდ ესსვიპა ი ჯა ხატდ
Line: 187    ელსიპელი; მარ სგა დეშ აჯთჷრახ ი ჩოთღორვად. მეთხვარ
Line: 188    ლჷხეხვდ არგითე ანჴად. კასარს მავარ ათჩონდა გეზლა ლიწედ:
Line: 189    კასარდ ხინ აჩვმინ. მეთხვარი ხეხვდ ხაქვ კასარს: ალ მიშგვი
Line: 190    ჭაშ ისგვი გეზალ ლი, ალ ლავდილა მიჩა გიგალ ლიხ, ბიკს ერ ზურალ
Line: 191    ხაბ, აჯა მიშგვა ჭაშმი დი ლი. კასარს მავარ ათსაკვრალჷნდა ი
Line: 192    შიშდ არგითე ლიჴდე ხაქვ მიჩა თელღრაშ. მეთხვარდ ლავდილა
Line: 193    ჟანხვიტ. მეთხვარდ მიჩა დი არგითე ანჴიდ ი ჩვადზიგან ხოჩამდ.
Line: 194    ჭირ ეჩე, ხინ ამე.

Page: 163 
Line: r1    Быль один государь. У него было три дочери. прежняя
Line: r2    жена умерла, он другую привел (на другой женился). Новая
Line: r3    жена возненавидела дочерей государя. Государю сказала его
Line: r4    жена: "этих дочерей куда-нибудь возьми а то я не остануь
Line: r5    с ними". Государь встал и пошел далеко-далеко на
Line: r6    равнину (в степ). Здесь государь нашол хорошую яблоню.
Line: r7    Государь с этого дерева сорвал 3 яблока: одно дал одной
Line: r8    сестре, другое - второй, третье - третьей. Дочери сказали отцу:
Line: r9    отец очень просим поведи нас туда, где ростет такая
Line: r10    яблоня. Государь у той яблони внизу яму вырыл, поверх
Line: r11    ковром накрыл и на ковер яблоки высыпал; дочерям
Line: r12    сказал: идите на этот ковер любимые свои яблоки ешьте!
Line: r13    Дочери все вместе набросились на яблоки и упали в яму.
Line: r14    Государь положил сверху ямы камень. Государь возратился
Line: r15    домой и сказал своей жене: "жена мой грех да будет на
Line: r16    тебе, и моих дочерей я потерял!" Три сестры в яме по
Line: r17    три яблока раздавали в день. Старшия сестры все съедали,
Line: r18    младшая сестра два съест а один спрячет. Прошло три
Line: r19    месяца и яблоки у сестр вышли; старшая сестра хотела
Line: r20    зарезать младшую сестру. Младшая сестра сказала: " режеть
Line: r21    довольно то что мы находимся в яаме"! Старшая сестра
Line: r22    сказала: "а что сделаешь?" Младшая ответила: "у меня есть
Line: r23    моя часть яблок и пока этого будет чтоби есть. Наконец
Line: r24    младшей сестры спрятанные яблоки вышли и старшая сестра
Line: r25    опять сказала "одну (нужно) зарезать" Младшая сестра
Line: r26    сказала: "так неть! я попрошу Бога и, может быть, Он
Line: r27    поможет чем-нибудь". Младшая сестра попросила Бога: "Боже,
Line: r28    одну руку в лопатку преврати, а другую в палку с железтым
Line: r29    наконечником". Бог исполнил просьбу младшей сесты.
Page: 165  Line: r30    Три сестры копают землю, идут куда-то дорогой едят все
Line: r31    животное (живое) что встречаестя. Спустя одно время,
Line: r32    очутились тут они в жестяном доме. Здесь привязанные раши
Line: r33    (сказочный конь) государя. этих коней слуги вареной
Line: r34    пшеницей только кормят. Сестры в этом доме тайно были
Line: r35    (оставались). Пшеницу, что слуги приносили коням, сестры
Line: r36    съедали и кони оставались без корма. Сестры очень
Line: r37    располнели, и кони исхудали. Прошел один месяц и царь сказал:
Line: r38    "Покажите коней верховых!" Слуги коней исхудалых едва
Line: r39    вывели. Очень разсердился на слуг и головы отрубил всем,
Line: r40    и других новых слуг поставил. Слуги от всего сердца
Line: r41    принялись коней откармливать. При этих новых слугах
Line: r42    кони еще больше исхудали, ибо сестры съедали корм коней.
Line: r43    Царь попросил опять посмотреть своих верховых коней.
Line: r44    Слуги пошли вывести и трех только нашли живыми. Царь
Line: r45    очень разсердился на слуг и отрубил им головы. Царь
Line: r46    хотел поставить третий сорт слуг, но никто не доверился
Line: r47    (не пошел в слуги). Наконец пошли к знахарю (он и
Line: r48    предсказатель). Знахарь сказал: "жестяной дом иметь 4
Line: r49    угла; поставьте по два человека караулом с ружьем и
Line: r50    пистолетом, ночью и днем". Поставили восемь человек -
Line: r51    карауль. Караульные в полночную пору поймали трех сестер
Line: r52    и првели к царю. Царь очень обрадовался, что их
Line: r53    увидель. У царя был один сын; Одну дочь (из 3 сестер)
Line: r54    своему сыну в жены хотел (взять). Царь спросил
Line: r55    старшую дочь, что-де она может (в состоянии сделать). Та
Line: r56    ответила: "я могу такой ковер сделать, что царю и его
Line: r57    чесловку (всем подданным) будет постелью и покрывалом".
Line: r58    Среднюю сестру спросил что-де она может. Она ответила,
Line: r59    что-мол-она может такую чашу выковать, что она
Line: r60    наполненная вином царя и его человека (весь народ)
Line: r61    напоить за один раз. Младшую сестру спросиль, - она-де
Line: r62    что может. Та ответила: я рожу сына и дочь таких, что
Page: 167  Line: r63    нижная половина у них золотыя будуть и верхняя половина
Line: r64    -- из чистаго золота. Царь младшую сестру выбрал своему
Line: r65    сыну в жены и обвенчал с младшей сестрой. Родиля сын
Line: r66    и дочь. Старших сестер царь приставил слугами к жене
Line: r67    своего сына. Старшия сестры выкрали детей младшей их
Line: r68    сестры и в воду бросили, потом пришли и щенять бросили
Line: r69    перед их младшей сестрой. Царь узнал, что у его сына
Line: r70    вместо хороших детей щенята родились; это обидно стало
Line: r71    царю и его сыну. Пришель царь и к пню привязаль свою
Line: r72    невестку. Этот пень царь поставил в узле трех дорог,
Line: r73    и в глаза ей плевали туда и сюда проходящие. В воду
Line: r74    брощенных детей царскаго сына вода захватила в жолоб
Line: r75    мельницы и обернула на колесо мельницы; мельница остановилась.
Line: r76    Эта мельница была (принадлежала) свяшенника. Священник
Line: r77    осмотрель под мельницей и увидель, что мальчики
Line: r78    на колесе. Мальчика высвободил и домой взял. У священника
Line: r79    детей не было и он их усыновил. Священник очень
Line: r80    ухаживаль за мальчиком и сразу выростиль. Когда вырос
Line: r81    сын, начал очень хорошо охотиться. Этот охотник
Line: r82    случайно зашол на место охоты своего перваго отца. Этот
Line: r83    охотник на месте охоты своего отца его охотников увидел.
Line: r84    Он убил все стадо, которое было выгнано охотниками.
Line: r85    Последние ничего не убили и напрасно (ни с чем) им
Line: r86    идти было (пришлось) домой. Царя охотников спросили
Line: r87    старшия сестры жены царя сына: что убили? Охотники ответили,
Line: r88    что ничего - де потому что их стадо истребил один
Line: r89    человек (так, что) и (ни) одного не оставил. Старшия сестры
Line: r90    подумали, что тот - де (охотник) их сестры сын будет.
Line: r91    Сестры сказали друг другу: (что) сделаем - де что-нибудь
Line: r92    тому человеку, а то он придет и обеих убьет! Младшая
Line: r93    сестра спросила старшую сестру: каким образом (что)
Line: r94    сделаем что-либо нехорошее тому человеку? Старшая сестра
Line: r95    сказала: на Эльбрус горе золотая яблоня стоит (ростеть),
Page: 169  Line: r96    - скажем чтобы он ее принес; и он пойдет туда и в
Line: r97    камень превратится от пояса вниз. Встали сестры к
Line: r98    свщеннику пошли и сказали: если твой сын хороший охотник
Line: r99    есть - на Эльбрусе горе золотая яблоня стоит, ее пусть
Line: r100    принесет. Священника сын пошел эту яблоню принести.
Line: r101    Идет этот охотник, и на отдаленной равнине дива
Line: r102    увидель. Этот див снизу был камень и сверху только есть
Line: r103    душа. Дива спросил охотника: куда идешь? Охотник сказал:
Line: r104    на Эльбрусе - горе золотая яблоня стоит ее принести я иду.
Line: r105    Див сказал, что туда- кто пошол, все в камень в
Line: r106    нижней половине превратились но -- говорит -- своей матери
Line: r107    сосцов благо вспомни и тогда - говорит -ничего (не) будет!
Line: r108    Охотник вспомнил у яблони благо (?) сосцов своей матери и
Line: r109    домой принес яблоню с корнем и поставил во дворе эту
Line: r110    яблоню. утром и вечером по золотому яблоку она приносила.
Line: r111    За охотником, когда он нес яблоню домой, погнались
Line: r112    дивы, сколько было их на поле лежавший снизу камень и
Line: r113    вверху душу имевший - встал и так закричал, что назад
Line: r114    воротиль всех. Этот див, как увидел золотую яблоню,
Line: r115    тотчас умер (остался). На другой день охотник вернулся,
Line: r116    на охотничье поле своего отца; здесь его отца охотники были
Line: r117    и опять истребил он стадо. Охотникам опять ничего не
Line: r118    досталось, домой возвратились ни с чем. Сестры спросили,
Line: r119    что-де сделали. Они ответили, что, как прежде, кто-то
Line: r120    (некто) истребил их напуганное стадо. Сестры догадались,
Line: r121    что тот из сестры сынь будет и -- что-бы сделать -- спросили
Line: r122    друг друга. Младшая сестра спросила: что сделаем?
Line: r123    Старшая сестра сказала: на г. Эльбрусе зеркало есть, его
Line: r124    принести - скажем; кто ходил за зеркалом, всякий в камень
Line: r125    превращался. Сестры полши к священнику и сказали, что
Line: r126    если сын его хороший человек есть, на горе Эльбрусе
Line: r127    золотое зеркало есть, - его пусть принесет. Охотник пошол
Line: r128    это зеркало принести. Как к зеркалу пришоль, сразу своей
Page: 171  Line: r129    матери сосцов благо вспомнил и ничего не случилось. Взял
Line: r130    это зеркало, посмотрел в зеркало и увидал где в мире
Line: r131    животное было. Домой зеркало принес и на другой день на
Line: r132    своего отца охотничье поле вернулся, на поле опять истребил
Line: r133    стадо его отца охотников и попусту (напрасно) идти
Line: r134    пришлось им (досталось) домой. Сестры спросили: почему-де
Line: r135    не убили? Те сказали, что так-де случилось (сделалось), как
Line: r136    случалось всегда и потому ничего не убили. Сестры сказали
Line: r137    друг-другу: тот человек живым опять вернулся, зеркало
Line: r138    принеся и больше что сделаем? Старшая сестра сказала
Line: r139    своей сестре: у западнаго государя жену чтобы взял,
Line: r140    скажем, а туда такое (только) разстояние, что 60 лет вниз
Line: r141    потребуется и 60 лет вверх, - в это путешествие сделается
Line: r142    (случится) что -нибудь. Сестры полши к священнику и
Line: r143    сказали, что если усыновленный твой сын хороший человек
Line: r144    есть, от западнаго государя пусть жену приведеть.
Line: r145    Охотник пошол к западному государю и очутился у хрустальной
Line: r146    башни. Здесь (внутри) у царя три незамужния дочери есть.
Line: r147    Охотник сел на камне где княгини гадали. Дочери выглянули
Line: r148    из окошка и увидели хорошаго человека. Охотник держал
Line: r149    коня (охотника конь в руке держим бил). Этот человек
Line: r150    младшей княгине очень полюбился; послала посредником
Line: r151    старшую сестру, чтобы мужем - де ея стал. Охотнику
Line: r152    понравилось это, сел на коня и вскочил в окошко. Государь
Line: r153    узнал о приходе этого человека к его дочерям и не
Line: r154    давал в жены своей дочери, пока не испытал его мужества.
Line: r155    Государь сказал: "если завтра утром в моем саду фрукты
Line: r156    спелые встретишь, то дам тебе свою дочь в жены, а то
Line: r157    нет". Охотник пошел к своей невесте и разсказал, что
Line: r158    государь сказал. Невеста сказала: "это-то мы сделаем, но
Line: r159    он другое скажет что-нибудь! Ну, теперь прийди - держи
Line: r160    (возьми) в медный сосуд * воды и кусочек дерева (палоку).
Page: 173  Line: r161    Палочку втыкивай (в землю), туда воду наливай и завтра
Line: r162    утром выростут (выросший будет) все фрукты. Охотник
Line: r163    так сделал и выростил фркуты. После этого сказал
Line: r164    охотник государю: "и теперь не дашь своей дочери в жены?"
Line: r165    Госудаь сказал: "если море перескочишь, там - здесь церкви
Line: r166    построишь, одновременно (в 1 раз) в колокола зазвонишь,
Line: r167    то дам тебе свою дочь в жены, а то неть". Охотник
Line: r168    пошол к невесте и разсказал что государь сказал сделать.
Line: r169    Сестра сказала: "это-то мы сделаем, но другое скажет он
Line: r170    что-нибудь". Княгиня дала свое полотенце и сказала: "это
Line: r171    полотенце погрузи в море, море замерзнет и будешь ходит
Line: r172    свободно: потом поставь (полотенце держи) на этом крае и
Line: r173    церковь пострится; потом покачай и колокола одновременно
Line: r174    зазвонят". Охотник сделал все, что сказала невеста и
Line: r175    скзал государю: "теперь все-таки не дашь твоей дочери в
Line: r176    жены?" Государь сказаль: "если моего верхового коня объездишь,
Line: r177    то дам свою дочь в жены, а то нет". Охотник пришол
Line: r178    к своей невесте и сказал что государь сказал сделать.
Line: r179    Княгиня сказала охотнику: "об этом что скажу, тому
Line: r180    послушайся: в дикую (необъезженную) лошадь он сам
Line: r181    превратится и когда сядешь, он взлетит и возьмет промеж
Line: r182    облаком и чистым небом (выше облака), там вздрогнет
Line: r183    (встряхнет) и сбросит в море. Если хочешь, чтобы от
Line: r184    этого избавиться, я скажу, так сделай. Ступай к кузнецу,
Line: r185    заставь его выковать 30 фунтовый железный молоток, потом
Line: r186    заставь выковать двух - пудовыя железныя к седлу стремена;
Line: r187    седло положи (оседлай); когда разседрится (что) седло
Line: r188    поставлено (что оседлали), молотком бей между ушей, пока
Line: r189    станет". Охотник оседалал коня и сел. Конь вскочил и взял
Line: r190    охотника вверх. охотник бьет коня между ушей, бьет,
Line: r191    наконец утомился конь и упал на землю. Охотник
Line: r192    оставил коня, где он упаль, пришол в дом, государя и
Line: r193    сказаль: "ступайте и посмотрите, верховой конь объезжен (будет).
Page: 174  Line: r194    Пошли слуги, внесли коня в дом и превратился он
Line: r195    опять в государя.. Охотник сказал государю: теперь не
Line: r196    отдашь своей дочери в жены? Государь сказал: "соберу мой
Line: r197    народ (имение), моих дочерей поставлю перед тобою и
Line: r198    из них какую выберешь, ту дам в жены". Охотник
Line: r199    пошол к своей невесте и пересказал, что государь
Line: r200    сказал ему сделать. Дочь сказала: "я как скажу тебе, так
Line: r201    сделай! Нас, княгинь наш отец в ряд поставит, меня
Line: r202    поставит в середине; так не узнаешь, но я надену
Line: r203    перстень и когда рукой по-лбу проведу, ты перстень увидишь и
Line: r204    бери меня сразу". Госудаь собрал весь свой народ,
Line: r205    дочерей поставил перед охотником и сказал: "выбери, какую
Line: r206    хочешь женой". Охотник схватил в середине стоящую дочь.
Line: r207    Сели сам и его жена на лошадь и отправились. Государь
Line: r208    пожалел младшей дочери для охотника, потому что она вещунья
Line: r209    была - и сзади погнал (послал) свое войско; оглянулась дочь
Line: r210    назад и увидела, что войско гонится. Жена сказала своему
Line: r211    мужу: "остановимя здесь; тебя в монаха превращу, лошадь
Line: r212    - в церковь я в икону превращусь и стану в церкви;
Line: r213    ты молитву твори и молись. Когда те прийдут, тебя
Line: r214    спросят, что выдель - ты скажешь: никого-де! и те назад
Line: r215    возвратятся". Дочь что сказла, все сделал человек и назад
Line: r216    возвратилось войско. Государь спросил свое войско: что
Line: r217    сделали? Войско ответило: "одну церковь видели, внутри одна
Line: r218    икона стояла и молился пред иконой монах". Государь
Line: r219    сказал своему войску: "моя дочь вещунья; своего мужа в монаха
Line: r220    превратила, ея мужа лошадь - в церковь, и сама правратилась
Line: r221    в икону. Вы е узнали и она вас обманула". Охотник с
Line: r222    женой домой пришол. Дома царь очень обрадовался (что)
Line: r223    сына видеть (увидел). Царь пир сделал. Жена охотника
Line: r224    сказала царю: "мой муж твой сын есть, эти сестры его тетки
Line: r225    суть, к пню, что женщина привязана, та моего мужа мать
Line: r226    есть". Царь очень удивился и тотчас в дом сказал чтобы
Page: 175  Line: r227    привели его невестку. Охотник сестер истребил. охотник
Line: r228    свою мать привел домой и поселился хорошо. Несчастье
Line: r229    там, радость здесь.


Line: n.1    В форме кофейнка с ручкой и носиком. ^



Next part


This text is part of the TITUS edition of Svan Texts (from Sbornik Materialov).

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 24.1.2010. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.