TITUS
Kalidasa, Rtusamhara
Part No. 6
Previous part

Paragraph: 6 


atʰa vasantaḥ //


Strophe: 1 
Verse: a    prapʰullacūtāṅkuratīkṣṇasāyako
Verse: b    dvirepʰamālāṃ vidadʰaddʰanurguṇam {dvirepʰamālāvilasaddʰanurguṇaḥ} /
Verse: c    manām̐si bʰettuṃ surataprasaṅgināṃ
Verse: d    vasantayoddʰā samupāgataḥ priye // 1 //

Strophe: 2 
Verse: a    drumāḥ sapuṣpāḥ salilaṃ sapadmaṃ
Verse: b    striyaḥ sakāmāḥ pavanaḥ sugandʰiḥ /
Verse: c    sukʰāḥ pradoṣā divasāśca ramyāḥ
Verse: d    sarvaṃ priye cārutaraṃ vasante // 2 //

Strophe: 3 
Verse: a    vāpījalānāṃ maṇimekʰalānāṃ
Verse: b    śaśāṅkabʰāsāṃ pramadājanānām /
Verse: c    cūtadrumāṇāṃ kusumānatānāṃ
Verse: d    tanoti {dadāti} saubʰāgyamayaṃ vasantaḥ // 3 //

Strophe: 4 
Verse: a    staneṣu hārāḥ sitacandanārdrāḥ
Verse: b    mukʰeṣu tāmbūlasugandʰivātāḥ {bʰujeṣu saṅgaṃ valayāṅgadāni}/
Verse: c    prayānti niḥśaṅkamanaṅgasaukʰyaṃ {prayāntyanaṅgāturamānasānāṃ}
Verse: d    vilāsinīnāṃ jagʰaneṣu kāñcyaḥ // 4 //

Strophe: 5 
Verse: a    kusumbʰarāgāruṇitairdukūlair
Verse: b    nitambabimbāni vilāsinīnām /
Verse: c    tanvam̐śukaiḥ kuṅkumarāgagaurair
Verse: d    alaṅkriyante stanamanḍalāni // 5 //

Strophe: 6 
Verse: a    karṇeṣu yogyaṃ navakarṇikāraṃ
Verse: b    caleṣu nīleṣvalakeṣvaśokam /
Verse: c    śikʰāsu pʰullā navamallikāśca
Verse: d    prayānti saṅgaṃ pramadājanasya // 6 //

Strophe: 7 
Verse: a    sapattralekʰeṣu vilāsinīnāṃ
Verse: b    vaktreṣu hemāmburuhopameṣu
Verse: c    ratyantare mauktikatulyarūpaḥ {ratnāntare mauktikasaṅgaramyaḥ}
Verse: d    svedodgamo vistaratāmupaiti // 7 //

Strophe: 8 
Verse: a    ullāsayantyaḥ {uccʰvāsayantyaḥ} ślatʰabandʰanāni
Verse: b    gātrāṇi kandarpasamākulāni /
Verse: c    samīpavartiṣvapi kāmukeṣu {samīpavartiṣvadʰunā priyeṣu}
Verse: d    samutsukā eva bʰavanti nāryaḥ // 8 //

Strophe: 9 
Verse: a    tanūni pāṇḍūni sukampitāni {madālasāni}
Verse: b    muhurmuhurjr̥mbʰaṇatatparāṇi /
Verse: c    aṅgānyanaṅgaḥ pramadājanasya
Verse: d    karotyasau proṣitabʰartr̥kasya {karoti lāvaṇyasasaṃbʰramāṇi} // 9 //

Strophe: 10 
Verse: a    netreṣu lolo madirālaseṣu
Verse: b    gaṇḍeṣu pāṇḍuḥ kaṭʰinaḥ staneṣu /
Verse: c    madʰyeṣu namro {nimno} jagʰaneṣu pīnaḥ
Verse: d    strīṇāmanaṅgo bahudʰā stʰito 'dya // 10 //

Strophe: 11 
Verse: a    aṅgāni nidrālasitāni nityaṃ {nidrālasavibʰramāṇi}
Verse: b    vākyāni kiṃcinmadirālasāni /
Verse: c    bʰrūkṣepajihmāni vilocanāni {ca vīkṣitāni}
Verse: d    karoti kāmaḥ pramadājanānām // 11 //

Strophe: 12 
Verse: a    priyaṅgukālīyakakuṅkumāni {priyaṅgukālīyakakuṅkumāktaṃ}
Verse: b    staneṣu gaureṣu vicarcitāni {vilāsinībʰiḥ}/
Verse: c    āropyate {ālipyate} candanamaṅganābʰir
Verse: d    madālasābʰirmr̥ganābʰiyuktam // 12 //

Strophe: 13 
Verse: a    gurūṇi vāsām̐si vihāya tūrṇaṃ
Verse: b    tanūni lākṣārasarañjitāni /
Verse: c    sugandʰikālāgarudʰūpitāni
Verse: d    dʰatte janaḥ kāmaśarānuviddʰaḥ {kāmamadālasāṅgaḥ} // 13 //

Strophe: 14 
Verse: a    pum̐skokilaścūtarasena mattaḥ {pum̐skokilaścutarasāsavena}
Verse: b    priyāmukʰaṃ cumbati sādaro 'yam {mattaḥ priyāṃ cumbati rāgahr̥ṣṭaḥ}/
Verse: c    guñjaddvirepʰo 'pyayamambujastʰaḥ
Verse: d    priyaṃ priyāyāḥ prakaroti cāṭu // 14 //

Strophe: 15 
Verse: a    pravālatāmrāstabakāvanamrāś {tāmrapravālāstabakāvanamrāś}
Verse: b    cūtadrumāḥ puṣpitacāruśākʰāḥ /
Verse: c    kurvanti kāntaṃ {kāmaṃ} pavanāvadʰutāḥ
Verse: d    samutsukatvaṃ manaso 'ṅganānām {paryutsukaṃ mānasamaṅganānāṃ} // 15 //

Strophe: 16 
Verse: a    ā mulato vidrumarāgatāmraṃ
Verse: b    sapallavaṃ puṣpacayaṃ dadʰānāḥ /
Verse: c    kurvantyaśokā hr̥dayaṃ saśokaṃ
Verse: d    nirīkṣyamāṇā navayauvanānām // 16 //

Strophe: 17 
Verse: a    mattadvirepʰaparicumbitacārupuṣpā
Verse: b    mandānilākulitacārumr̥dupravālāḥ {mandānilākulitanamramr̥dupravālāḥ}/
Verse: c    kurvanti kāmimanasāṃ sahasotsukatvaṃ
Verse: d    bālātimuktakalikāḥ {bālātimuktalatikāḥ} samavekṣyamāṇāḥ // 17 //

Strophe: 18 
Verse: a    kāntāmukʰadyutijuṣāmacirodgatānāṃ
Verse: b    śobʰāṃ parāṃ kurabakadrumamanjarīṇām /
Verse: c    hr̥ṣṭā priye priyatamārahitasya pum̐saḥ {sahr̥dayasya bʰavenna kasya}
Verse: d    kandarpabāṇanikarairvyatʰitaṃ hi cetaḥ {kandarpabāṇapatanavyatʰitaṃ hi cetaḥ} // 18 //

Strophe: 19 
Verse: a    ādīptavahnisadr̥śairapi pārijātaiḥ {ādīptavahnisadr̥śairapayātapatraiḥ}
Verse: b    sarvatra kim̐śukavanaiḥ kusumāvanamraiḥ /
Verse: c    sadyo vasantasamaye samupāgate ca {vasantasamayena samāgateyaṃ}
Verse: d    raktām̐śukā navavadʰūriva bʰāti bʰūmiḥ // 19 //

Strophe: 20 
Verse: a    kiṃ kim̐śukaiḥ śukamukʰaccʰavibʰirna dagdʰaṃ {bʰinnaṃ}
Verse: b    kiṃ karṇikārakusumairna kr̥taṃ manojñam {hr̥taṃ manojñaiḥ}/
Verse: c    yat kokilaḥ punaramī {punarayaṃ} madʰurairvacobʰir
Verse: d    yūno manaḥ suvadane niyataṃ haranti {suvadanānihitaṃ nihanti} // 20 //

Strophe: 21 
Verse: a    pum̐skokilaiḥ kalavacobʰirupāttʰarṣaiḥ
Verse: b    guñjadbʰirunmadakalāni vacāṃsi pum̐sām {bʰr̥ṅgaiḥ} /
Verse: c    lajjānvitaṃ savinayaṃ hr̥dayaṃ kṣaṇena
Verse: d    paryākulaṃ kulagr̥he 'pi kr̥taṃ vadʰūnām // 21 /

Strophe: 22 
Verse: a    ākampayan kusumitāṃ sahakāraśākʰāṃ {kusumitāḥ sahakāraśākʰāḥ}
Verse: b    vistārayan parabʰr̥tasya vacām̐si dikṣu /
Verse: c    vāyurvivāti hr̥dayāni haran narāṇāṃ
Verse: d    nīhārapātavigamāt subʰago vasante // 22 //

Strophe: 23 
Verse: a    kundaiḥ savibʰramavadʰūhasitāvadātaiḥ
Verse: b    sam̐śobʰitānyupavanāni {udyotitānyupavanāni} manoharāṇi /
Verse: c    cittaṃ munerapi haranti nirastarāgaṃ {nivr̥ttarāgam}
Verse: d    prāgeva rāgamalināni manām̐si pum̐sām {yūnām} // 23 //

Strophe: 24 
Verse: a    ālambihemaraśanāḥ stanasaktahārāḥ
Verse: b    kandarpadarpaśitʰilīkr̥tagātrayaṣṭyaḥ /
Verse: c    māse madʰau madʰurakokilabʰr̥ṅganādair
Verse: d    nāryo haranti hr̥dayaṃ prasabʰaṃ narāṇām // 24 //

Strophe: 25 
Verse: a    nānāmanojñakusumadrumapuṣpitāgrān {nānāmanojñakusumadrumabʰūṣitāntān}
Verse: b    hr̥ṣṭānyapuṣṭakulaśobʰitasānudeśān {hr̥ṣṭānyapuṣṭaninadākulasānudeśān}/
Verse: c    śaileyajālapariṇaddʰaśilātalāntān
Verse: d    dr̥ṣṭvā janaḥ kṣitibʰr̥to madameti sarvaḥ // 25 //

Strophe: 26 
Verse: a    netre nimīlayati roditi yāti mohaṃ {śokaṃ}
Verse: b    gʰrāṇaṃ kareṇa viruṇaddʰi virauti coccaiḥ /
Verse: c    kāntāviyogaparikʰeditacittavr̥ttir
Verse: d    dr̥ṣṭvā janaḥ {dr̥ṣṭvādʰvagaḥ} kusumitān sahakāravr̥kṣān // 26 //

Strophe: 27 
Verse: a    samadamadʰukarāṇāṃ kokilānāṃ ca nādaiḥ
Verse: b    kusūmitasahakāraiḥ karṇikāraiśca ramyaiḥ /
Verse: c    iṣubʰiriva sutīkṣṇairmānasaṃ kāminīnāṃ {māninīnāṃ}
Verse: d    tudati kusumacāpo {kusumamāso} manmatʰoddīpanāya // 27 //

Strophe: 28 
Verse: a    rucirakanakakāntaṃ muñcataḥ puṣpavr̥ndaṃ
Verse: b    mr̥dupavanavidʰūtān puṣpitām̐ścūtavr̥kṣān /
Verse: c    abʰimukʰamabʰivīkṣya kṣāmadeho 'pi mārge
Verse: d    madanaśarasuviddʰo mohameti pravāsī // 28 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 29 
Verse: a    parabʰr̥takalagītairhlādibʰiḥ sadvacām̐si
Verse: b    smitadaśanamayūkʰaṃ kundapuṣpaprabʰābʰiḥ /
Verse: c    sarakisalayakāntiṃ pallavairvidrumābʰair
Verse: d    abʰibʰavati vasantaḥ kāminīnāmidānīm // 29 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 30 
Verse: a    kanakakamalakāntaircandanaiḥ pāṇḍugaṇḍair
Verse: b    upanihitasuhāraiścandanārdraiḥ stanāgraiḥ /
Verse: c    madanajanitalāsaiḥ sālasairdr̥ṣṭipātair
Verse: d    munivaramapi nāryaḥ kāmayante vasante // 30 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 31 
Verse: a    madʰusurabʰimukʰābjaṃ locane lolatāre
Verse: b    navakurabakapūrṇaḥ keśapāśo manojñaḥ /
Verse: c    atigurukucayugmaṃ śroṇibimbaṃ tatʰaiva
Verse: d    na bʰavati kimidānīṃ yoṣitāṃ brūhi cāru // 31 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 32 
Verse: a    ākampitāni hr̥dayāni manasvinīnāṃ
Verse: b    vātaiḥ prapʰullasahakārakr̥tādʰivāsaiḥ /
Verse: c    utkūjitaiḥ parabʰr̥tasya madākulasya
Verse: d    śrotrapriyairmadʰukarasya ca gītaśabdaiḥ // 32 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 33 
Verse: a    ramyapradoṣasamayaḥ spʰuṭacandrabʰāsaḥ
Verse: b    pum̐skokilasya virutaṃ pavanaḥ sugandʰiḥ /
Verse: c    mattāliyūtʰavirutaṃ niśi sīdʰupānaṃ
Verse: d    sarvaṃ hi sādʰanamidaṃ kusumāyudʰasya // 33 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 34 
Verse: a    āmrāśokavikalpitādʰaramadʰurmattadvirepʰasvanaḥ
Verse: b    kundāpīḍaviśuddʰadantanikaraḥ protpʰullapadmānanaḥ /
Verse: c    cūtāmodasugandʰimandapavanaḥ śr̥ṅgāradīkṣāguruḥ
Verse: d    kalpāntaṃ madanapriyo diśatu vaḥ puṣpāgamo maṅgalam // 34 // {prakṣiptaḥ}

Strophe: 35 
Verse: a    āmrī maṅgalamañjarī varaśaraḥ satkim̐śukaṃ yaddʰanur
Verse: b    jyā yasyālikulam kalaṅkarahitaṃ cʰtraṃ sitām̐śuḥ sitam /
Verse: c    mattebʰo malayānilaḥ parabʰr̥tā yadvandino lokajit
Verse: d    so 'yaṃ vo vitarītarītu vinaturbʰadraṃ vasantānvitaḥ // 35 //



iti vasantaḥ //

This text is part of the TITUS edition of Kalidasa, Rtusamhara.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.