TITUS
Hitopadesa
Part No. 6
Previous part

Chapter: 6 
6


Sentence: 1    asti kānyakubjaviṣaye rājā vīraseno nāma \
   asti kānya-kubja-viṣaye rājā vīra-seno+ nāma \

Sentence: 2    tena vīrapuranāmni nagare tuṅgabalo nāma rājaputro bʰogyapatiḥ kr̥taḥ \
   tena vīra-pura-nāmni nagare tuṅga-balo+ nāma rāja-putro+ bʰogya-patiḥ kr̥taḥ \

Sentence: 3    sa ca mahādʰanaḥ taruṇaḥ svanagaraṃ bʰrāmyan atiprauḍʰayauvanāṃ lāvaṇyavatīṃ nāma vaṇikputravadʰūm avalokayāmāsa \
   sa+ ca mahā-dʰanaḥ taruṇaḥ sva-nagaraṃ+ bʰrāmyan ati-prauḍʰa-yauvanāṃ+ lāvaṇyavatīṃ+ nāma vaṇik-putra-vadʰūm avalokayāmāsa \

Sentence: 4    tataḥ svaharmyaṃ gatvā smarākulitamatis tasyāḥ kr̥te dūtīṃ preṣitavān \
   tataḥ sva-harmyaṃ+ gatvā smara-ākulita-matis+ tasyāḥ kr̥te dūtīṃ+ preṣitavān \

Sentence: 5    sāpi lāvaṇyavatī tadavalokanakṣaṇāt smaraśaraprahāreṇa jarjaritahr̥dayā tadekacittā bʰavati \
   sā_api lāvaṇyavatī tad-avalokana-kṣaṇāt smara-śara-prahāreṇa jarjarita-hr̥dayā tad-eka-cittā bʰavati \


Sentence: 6    tatʰā hy uktam \
   tatʰā hy+ uktam \



Strophe: 155 
Verse: a    na strīṇām apriyaḥ kaścit
   na strīṇām a-priyaḥ kaś_cit

Verse: b    priyo vāpi na vidyate \
   priyo+ vā_api na vidyate \

Verse: c    gāvas tr̥ṇam ivāraṇye
   gāvas+ tr̥ṇam iva_araṇye

Verse: d    prārtʰayanti navaṃ navam \\ 155 \\
   prārtʰayanti navaṃ+ navam \\ 155 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 7    atʰa dūtīvacanaṃ śrutvā lāvaṇyavaty uvāca \
   atʰa dūtī-vacanaṃ+ śrutvā lāvaṇyavaty+ uvāca \

Sentence: 8    ahaṃ pativratā \
   ahaṃ+ pati-vratā \


Sentence: 9    yataḥ \
   yataḥ \


Strophe: 156 
Verse: a    sā bʰāryā yā gr̥he dakṣā
   sā bʰāryā yā gr̥he dakṣā

Verse: b    sā bʰāryā yā prajāvatī \
   sā bʰāryā yā prajāvatī \

Verse: c    sā bʰāryā yā patiprāṇā
   sā bʰāryā yā pati-prāṇā

Verse: d    sā bʰāryā yā pativratā \\ 156 \\
   sā bʰāryā yā pati-vratā \\ 156 \\

Strophe: 157  
Verse: a    na sā bʰāryeti vikʰyātā
   na sā bʰāryā_iti vikʰyātā

Verse: b    yasyāṃ bʰartā na tuṣyati \
   yasyāṃ+ bʰartā na tuṣyati \

Verse: c    agnisākṣikamaryādo
   agni-sākṣika-maryādo+

Verse: d    bʰartā hi śaraṇaṃ striyaḥ \\ 157 \\
   bʰartā hi śaraṇaṃ+ striyaḥ \\ 157 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 10    tato yadyad ādiśati mama prāṇeśvaras tat param aham avicāritaṃ karomi \
   tato+ yad-yad+ ādiśati mama prāṇa-īśvaras+ tat param aham a-vicāritaṃ+ karomi \

Sentence: 11    dūtyoktam \
   dūtyā_uktam \

Sentence: 12    satyam etat \
   satyam etat \

Sentence: 13    lāvaṇyavaty avadat \
   lāvaṇyavaty+ avadat \

Sentence: 14    satyam evaitat \
   satyam eva_etat \

Sentence: 15    etat sarvaṃ dūtyāgatya tuṅgabalasyāgre katʰitam \
   etat sarvaṃ+ dūtyā_āgatya tuṅga-balasya_agre katʰitam \

Sentence: 16    tuṅgabalo 'bravīt \
   tuṅga-balo+ +abravīt \

Sentence: 17    kiṃ vidʰeyaṃ \
   kiṃ+ vidʰeyaṃ+ \

Sentence: 18    svāminā samānīya samarpayitavyeti \
   svāminā samānīya samarpayitavyā_iti \

Sentence: 19    katʰam etacśakyam \
   katʰam etac+ +śakyam \

Sentence: 20    kuṭṭany āha \
   kuṭṭany+ āha \

Sentence: 21    upāyaḥ kriyatām \
   upāyaḥ kriyatām \

Sentence: 22    tatʰā coktam \
   tatʰā ca_uktam \



Strophe: 158 
Verse: a    upāyena hi yacśakyaṃ
   upāyena hi yac+ +śakyaṃ+

Verse: b    na tacśakyaṃ parākramaiḥ \
   na tac+ +śakyaṃ+ parākramaiḥ \

Verse: c    śr̥gālena hato hastī
   śr̥gālena hato hastī

Verse: d    gaccʰatā paṅkavartmanā \\ 158 \\
   gaccʰatā paṅka-vartmanā \\ 158 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 23    rājaputro 'bravīt \
   rāja-putro+ +abravīt \

Sentence: 24    katʰam etat \
   katʰam etat \

Sentence: 25    sā katʰayati \
   sā katʰayati \

Sentence: 26    asti brahmāraṇye karpūratilako nāma hastī \
   asti brahma-araṇye karpūra-tilako+ nāma hastī \

Sentence: 27    tam ālokya sarve śr̥gālāś cintayanti \
   tam ālokya sarve śr̥gālāś+ cintayanti \

Sentence: 28    yady ayaṃ kenāpy upāyena mriyate tadāsmākam etasya dehena māsacatuṣṭayasya sveccʰayā bʰojanaṃ bʰavati \
   yady+ ayaṃ+ kena_apy+ upāyena mriyate tadā_asmākam etasya dehena māsa-catuṣṭayasya sva-iccʰayā bʰojanaṃ+ bʰavati \

Sentence: 29    tanmadʰye ekena śr̥gālena pratijñātam \
   tan-madʰye ekena śr̥gālena pratijñātam \

Sentence: 30    mayā buddʰiprabʰāvenaitanmaraṇaṃ sādʰayitavyam \
   mayā buddʰi-prabʰāvena_etan-maraṇaṃ+ sādʰayitavyam \

Sentence: 31    anantaraṃ sa vañcakaḥ karpūratilakasakāśaṃ gatvā sāṣṭāṅgapātaṃ praṇamyovāca \
   anantaraṃ+ sa+ vañcakaḥ karpūra-tilaka-sakāśaṃ+ gatvā sa-aṣṭa-aṅga-pātaṃ+ praṇamya_uvāca \

Sentence: 32    deva dr̥ṣṭiprasādaṃ kuru \
   deva dr̥ṣṭi-prasādaṃ+ kuru \

Sentence: 33    hastī brūte \
   hastī brūte \

Sentence: 34    kas tvam \
   kas+ tvam \

Sentence: 35    kasmād āgato 'si \
   kasmād+ āgato+ +asi \

Sentence: 36    sa brūte jambuko 'ham \
   sa+ brūte jambuko+ +aham \

Sentence: 37    sarvair vanavāsibʰir militvā prastʰāpito 'ham \
   sarvair+ vana-vāsibʰir+ militvā prastʰāpito+ +aham \

Sentence: 38    yad vinā rājñā stʰātuṃ na yāti \
   yad+ vinā rājñā stʰātuṃ+ na yāti \

Sentence: 39    atrāṭavīrājye 'bʰiṣektuṃ bʰavān sarvasvāmiguṇopeto nirūpitaḥ \
   atra_aṭavī-rājye+ +abʰiṣektuṃ+ bʰavān sarva-svāmi-guṇa-upeto+ nirūpitaḥ \


Sentence: 40    yataḥ \
   yataḥ \



Strophe: 159 
Verse: a    yaḥ kulīno janācārair
   yaḥ kulīno+ jana-ācārair+

Verse: b    atiśuddʰaḥ pratāpavān \
   ati-śuddʰaḥ pratāpavān \

Verse: c    dʰārmiko nītikuśalaḥ
   dʰārmiko+ nīti-kuśalaḥ

Verse: d    sa svāmī yujyate bʰuvi \\ 159 \\
   sa+ svāmī yujyate bʰuvi \\ 159 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 41    aparaṃ ca \
   aparaṃ+ ca \



Strophe: 160 
Verse: a    rājānaṃ pratʰamaṃ vindet
   rājānaṃ+ pratʰamaṃ+ vindet

Verse: b    tato bʰāryāṃ tato dʰanam \
   tato+ bʰāryāṃ+ tato+ dʰanam \

Verse: c    rājany asati loke 'smin
   rājany+ asati loke+ +asmin

Verse: d    kuto bʰāryā kuto dʰanam \\ 160 \\
   kuto+ bʰāryā kuto+ dʰanam \\ 160 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 42    anyac ca \
   anyac+ ca \



Strophe: 161 
Verse: a    parjanya iva bʰūtānām
   parjanya+ iva bʰūtānām

Verse: b    ādʰāraḥ pr̥tʰivīpatiḥ \
   ādʰāraḥ pr̥tʰivī-patiḥ \

Verse: c    vikale 'pi hi parjanye
   vikale+ +api hi parjanye

Verse: d    jīvyate na tu bʰūpatau \\ 161 \\
   jīvyate na tu bʰūpatau \\ 161 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 43    kiṃ ca \
   kiṃ+ ca \



Strophe: 162 
Verse: a    niyataviṣayavartī prāyaśo daṇḍayogāj
   niyata-viṣaya-vartī prāyaśo+ daṇḍa-yogāj+

Verse: b    jagati paravaśe 'smin durlabʰaḥ sādʰuvr̥ttaḥ \
   jagati para-vaśe+ +asmin durlabʰaḥ sādʰu-vr̥ttaḥ \

Verse: c    kr̥śam api vikalaṃ vā vyādʰitaṃ vādʰanaṃ vā
   kr̥śam api vikalaṃ+ vā vyādʰitaṃ+ vā_a-dʰanaṃ+ vā

Verse: d    patim api kulanārī daṇḍabʰītyābʰyupaiti \\ 162 \\
   patim api kula-nārī daṇḍa-bʰītyā_abʰyupaiti \\ 162 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 44    tad yatʰā lagnavelā na vicalati tatʰā kr̥tvā satvaram āgamyatām \
   tad+ yatʰā lagna-velā na vicalati tatʰā kr̥tvā sa-tvaram āgamyatām \

Sentence: 45    ity uktvottʰāya ca calitaḥ \
   ity+ uktvā_uttʰāya ca calitaḥ \

Sentence: 46    tato 'sau rājyalobʰākr̥ṣṭaḥ karpūratilakaḥ śr̥gālavartmanā dʰāvan mahāpaṅke nimagnaḥ \
   tato+ +asau rājya-lobʰa-ākr̥ṣṭaḥ karpūra-tilakaḥ śr̥gāla-vartmanā dʰāvan mahā-paṅke nimagnaḥ \

Sentence: 47    hastinoktam \
   hastinā_uktam \

Sentence: 48    sakʰe śr̥gāla kim adʰunā vidʰeyam \
   sakʰe śr̥gāla kim adʰunā vidʰeyam \

Sentence: 49    paṅke nipatito 'ham \
   paṅke nipatito+ +aham \

Sentence: 50    śr̥gālena vihasyoktam \
   śr̥gālena vihasya_uktam \

Sentence: 51    sakʰe mama puccʰāvalambanaṃ kr̥tvottiṣṭʰa \
   sakʰe mama puccʰa-avalambanaṃ+ kr̥tvā_uttiṣṭʰa \

Sentence: 52    madvacasi tvayā viśvāsaḥ kr̥taḥ \
   mad-vacasi tvayā viśvāsaḥ kr̥taḥ \


Sentence: 53    tatʰā hy uktam \
   tatʰā hy+ uktam \



Strophe: 163 
Verse: a    yadi satsaṅganirato
   yadi sat-saṅga-nirato+

Verse: b    bʰaviṣyasi bʰaviṣyasi \
   bʰaviṣyasi bʰaviṣyasi \

Verse: c    tatʰāsajjanagoṣṭʰīṣu
   tatʰā_a-saj-jana-goṣṭʰīṣu

Verse: d    patiṣyasi patiṣyasi \\ 163 \\
   patiṣyasi patiṣyasi \\ 163 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 54    ato 'haṃ bravīmi \
   ato+ +ahaṃ+ bravīmi \

Sentence: 55    upāyena hīty ādi \
   upāyena hi_ity+ ādi \


Sentence: 56    tataḥ kuṭṭany upadeśena taṃ cārudattanāmānaṃ vaṇikputraṃ rājaputraḥ sevakaṃ cakāra \
   tataḥ kuṭṭany+ upadeśena taṃ+ cāru-datta-nāmānaṃ+ vaṇik-putraṃ+ rāja-putraḥ sevakaṃ+ cakāra \

Sentence: 57    tato 'sau viśvāsakārye niyuktaḥ \
   tato+ +asau viśvāsa-kārye niyuktaḥ \

Sentence: 58    ekadā tena rājaputrena snānānuliptena kanakaratnālaṅkāradʰāriṇoktam \
   ekadā tena rāja-putrena snāna-anuliptena kanaka-ratna-alaṅkāra-dʰāriṇā_uktam \

Sentence: 59    mayā māsam ekaṃ yāvad gaurīvrataṃ kartavyam \
   mayā māsam ekaṃ+ yāvad+ gaurī-vrataṃ+ kartavyam \

Sentence: 60    tad adyārabʰya pratirātry ekāṃ kulīnāṃ yuvatīm ānīya samarpaya \
   tad+ adya_ārabʰya prati-rātry+ ekāṃ+ kulīnāṃ+ yuvatīm ānīya samarpaya \

Sentence: 61    sā mayā yatʰārham arhaṇīyeti \
   sā mayā yatʰā-arham arhaṇīyā_iti \

Sentence: 62    tataḥ sa cāruda ttas tatʰāvidʰāṃ taruṇīm ānīya samarpayati\
   tataḥ sa+ cāru-da ttas+ tatʰā-vidʰāṃ+ taruṇīm ānīya samarpayati\

Sentence: 63    paścāt praccʰannarūpaḥ kim ayaṃ karotīti nirūpayati \
   paścāt praccʰanna-rūpaḥ kim ayaṃ+ karoti_iti nirūpayati \

Sentence: 64    sa ca tuṅgabalas tāṃ yuvatīm aspr̥śan eva dūrād vastrālaṅkāragandʰacandanaiḥ sampūjya rakṣakaṃ datvā prastʰāpayati \
   sa+ ca tuṅga-balas+ tāṃ+ yuvatīm a-spr̥śan eva dūrād+ vastra-alaṅkāra-gandʰa-candanaiḥ sampūjya rakṣakaṃ+ datvā prastʰāpayati \

Sentence: 65    atʰa vaṇikputreṇa tad dr̥ṣṭvopa jātaviśvāsena lobʰākr̥ṣṭamanasā svavadʰūṃ samā nīya samarpitā \
   atʰa vaṇik-putreṇa tad+ dr̥ṣṭvā_upa jāta-viśvāsena lobʰa-ākr̥ṣṭa-manasā sva-vadʰūṃ+ samā nīya samarpitā \

Sentence: 66    sa ca tuṅgabalas tāṃ hr̥dayapriyāṃ lā vaṇyavatīṃ vijñāya sasambʰramam uttʰāya nirbʰaram āliṅgya nimīlitalocanaḥ paryaṅke tayā saha vilalāsa \
   sa+ ca tuṅga-balas+ tāṃ+ hr̥daya-priyāṃ+ lā vaṇyavatīṃ+ vijñāya sa-sambʰramam uttʰāya nirbʰaram āliṅgya nimīlita-locanaḥ paryaṅke tayā saha vilalāsa \

Sentence: 67    tad ālokya vaṇikputraś citralikʰita ivetikartavyatāmūḍʰaḥ paraṃ viṣādam upagataḥ \
   tad+ ālokya vaṇik-putraś+ citra-likʰita+ iva_iti-kartavyatā-mūḍʰaḥ paraṃ+ viṣādam upagataḥ \

Sentence: 68    ato 'haṃ bravīmi svayaṃ vīkṣyety ādi \
   ato+ +ahaṃ+ bravīmi svayaṃ+ vīkṣya_ity+ ādi \

Sentence: 69    tatʰā tvayāpi bʰavitavyam iti \
   tatʰā tvayā_api bʰavitavyam iti \



Next part


This text is part of the TITUS edition of Hitopadesa.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 22.4.2012. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.