TITUS
Hitopadesa
Part No. 4
Chapter: 4
4
Sentence: 1
asti
campābʰidʰānāyāṃ
puri
parivrājakāvasa
tʰaḥ
\
asti
campā-abʰidʰānāyāṃ+
puri
parivrājaka-āvasa
tʰaḥ
\
Sentence: 2
tatra
cūḍākarṇo
nāma
parivrāṭ
prativasati
\
tatra
cūḍā-karṇo+
nāma
parivrāṭ
prativasati
\
Sentence: 3
sarvabʰojanāvaśiṣṭabʰikṣānnasahitaṃ
bʰi
kṣāpātraṃ
nāgadantake
'vastʰāpya
svapiti
\
sarva-bʰojana-avaśiṣṭa-bʰikṣā-anna-sahitaṃ+
bʰi
kṣā-pātraṃ+
nāga-dantake+
+avastʰāpya
svapiti
\
Sentence: 4
ahaṃ
ca
tad
annam
utplutya
bʰakṣayāmi
\
ahaṃ+
ca
tad+
annam
utplutya
bʰakṣayāmi
\
Sentence: 5
anantaraṃ
tasya
priyasuhr̥d
vīṇākarṇo
nāma
parivrājakaḥ
samāyātaḥ
\
anantaraṃ+
tasya
priya-suhr̥d+
vīṇā-karṇo+
nāma
parivrājakaḥ
samāyātaḥ
\
Sentence: 6
tena
ca
saha
nānākatʰāprasaṅgāvastʰi
to
mama
trāsārtʰaṃ
jarjaravamśam
atāḍayat
\
tena
ca
saha
nānā-katʰā-prasaṅga-avastʰi
to+
mama
trāsa-artʰaṃ+
jarjara-vamśam
atāḍayat
\
Sentence: 7
vīṇākarṇa
uvāca
\
vīṇākarṇa+
uvāca
\
Sentence: 8
kim
iti
bʰavān
mama
katʰāvirakto
'nyāsaktaḥ
\
kim
iti
bʰavān
mama
katʰā-virakto+
+anya-āsaktaḥ
\
Sentence: 9
cūḍākarṇo
'bravīt
\
cūḍā-karṇo+
+abravīt
\
Sentence: 10
bʰadra
nāhaṃ
viraktaḥ
\
bʰadra
na
_ahaṃ+
viraktaḥ
\
Sentence: 11
kiṃ
tu
paśya
\
kiṃ+
tu
paśya
\
Sentence: 12
ayaṃ
mūṣako
mamāpa
kārī
sarvadā
pātrastʰam
annaṃ
bʰakṣayati
\
ayaṃ+
mūṣako+
mama
_apa
kārī
sarvadā
pātra-stʰam
annaṃ+
bʰakṣayati
\
Sentence: 13
vīṇākarṇo
nāgadantakaṃ
vilokyāha
\
vīṇā-karṇo+
nāga-dantakaṃ+
vilokya
_āha
\
Sentence: 14
katʰaṃ
mūṣakaḥ
sva
lpabalo
'py
etāvad
dūram
utpatati
\
katʰaṃ+
mūṣakaḥ
sva
lpa-balo+
+apy+
etāvad+
dūram
utpatati
\
Sentence: 15
tat
kāraṇenātra
bʰavitavyam
\
tat
kāraṇena
_atra
bʰavitavyam
\
Sentence: 16
tatʰā
coktam
\
tatʰā
ca
_uktam
\
Sentence: 17
nākasmād
yuvatī
vr̥ddʰaṃ
keśeṣv
ākr̥ṣya
cumbati
\
na
_akasmād+
yuvatī
vr̥ddʰaṃ+
keśeṣv+
ākr̥ṣya
cumbati
\
Sentence: 18
patiṃ
nirdayam
āliṅgya
hetur
atra
bʰaviṣyati\\
80\\
patiṃ+
nir-dayam
āliṅgya
hetur+
atra
bʰaviṣyati\\
80\\
Sentence: 19
cūḍākarṇaḥ
pr̥ccʰati
\
cūḍā-karṇaḥ
pr̥ccʰati
\
Sentence: 20
katʰam
etat
\
katʰam
etat
\
Sentence: 21
vīṇākarṇaḥ
katʰayati
\
vīṇā-karṇaḥ
katʰayati
\
Sentence: 22
asti
gauḍaviṣaye
kauśāmbī
nāma
nagarī
\
asti
gauḍa-viṣaye
kauśāmbī
nāma
nagarī
\
Sentence: 23
tasyāṃ
candanadāso
nāma
vaṇiṅ
mahādʰano
nivasati
\
tasyāṃ+
candana-dāso+
nāma
vaṇiṅ+
mahā-dʰano+
nivasati
\
Sentence: 24
tena
paścime
vayasi
vartamānena
kāmādʰiṣṭʰitacetasā
dʰanadarpāl
līlāvatī
nāma
vaṇikputrī
pariṇītā
\
tena
paścime
vayasi
vartamānena
kāma-adʰiṣṭʰita-cetasā
dʰana-darpāl+
līlāvatī
nāma
vaṇik-putrī
pariṇītā
\
Sentence: 25
sā
ca
makaraketor
vijayavaijayantī
yauvanavatī
babʰūva
\
sā
ca
makara-ketor+
vijaya-vaijayantī
yauvanavatī
babʰūva
\
Sentence: 26
sa
ca
vr̥ddʰapatis
tasyāḥ
santoṣāya
nābʰavat
\
sa+
ca
vr̥ddʰa-patis+
tasyāḥ
santoṣāya
na
_abʰavat
\
Sentence: 27
yataḥ
\
yataḥ
\
Strophe: 81
Verse: a
śaśinīva
himārtānāṃ
śaśini
_iva
hima-ārtānāṃ+
Verse: b
gʰarmārtānāṃ
ravāv
iva
\
gʰarma-ārtānāṃ+
ravāv+
iva
\
Verse: c
mano
na
ramate
strīṇāṃ
mano+
na
ramate
strīṇāṃ+
Verse: d
jarāgrastendriye
patau
\\ 81 \\
jarā-grasta-indriye
patau
\\ 81 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 28
aparaṃ
ca\
aparaṃ+
ca\
Strophe: 82
Verse: a
paliteṣv
api
dr̥ṣṭeṣu
paliteṣv+
api
dr̥ṣṭeṣu
Verse: b
pumsaḥ
kā
nāma
kāmitā
\
pumsaḥ
kā
nāma
kāmitā
\
Verse: c
bʰaiṣajyam
iva
manyante
yad
bʰaiṣajyam
iva
manyante
yad+
Verse: d
anyamanasaḥ
striyaḥ
\\ 82 \\
anya-manasaḥ
striyaḥ
\\ 82 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 29
sa
ca
vr̥ddʰas
tasyām
atīvānurāgavān
\
sa+
ca
vr̥ddʰas+
tasyām
atīva
_anurāgavān
\
Sentence: 30
yataḥ
\
yataḥ
\
Strophe: 83
Verse: a
dʰanāśā
jīvitāśā
ca
dʰana-āśā
jīvita-āśā
ca
Verse: b
gurvī
prāṇabʰr̥tāṃ
sadā
\
gurvī
prāṇa-bʰr̥tāṃ+
sadā
\
Verse: c
vr̥ddʰasya
taruṇī
bʰāryā
vr̥ddʰasya
taruṇī
bʰāryā
Verse: d
prāṇebʰyo
'pi
garīyasī
\\ 83 \\
prāṇebʰyo+
+api
garīyasī
\\ 83 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 31
anyac
ca
\
anyac+
ca
\
Strophe: 84
Verse: a
nopabʰoktuṃ
na
ca
tyaktuṃ
na
_upabʰoktuṃ+
na
ca
tyaktuṃ+
Verse: b
śaknoti
viṣayāñ
jarī\
śaknoti
viṣayāñ+
jarī\
Verse: c
astʰi
nirdaśanaśveva
astʰi
nir-daśana-śvā
_iva
Verse: d
jihvayā
leḍʰi
kevalam
\\ 84 \\
jihvayā
leḍʰi
kevalam
\\ 84 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 32
atʰa
sā
līlāvatī
yauvanadarpātikrāntakulaśīlamaryādā
kenāpi
vaṇikputreṇa
sahānu
rāgavatī
babʰūva
\
atʰa
sā
līlāvatī
yauvana-darpa-atikrānta-kula-śīla-maryādā
kena
_api
vaṇik-putreṇa
saha
_anu
rāgavatī
babʰūva
\
Sentence: 33
yataḥ
\
yataḥ
\
Strophe: 85
Verse: a
svātantryaṃ
pitr̥mandire
ca
vasatir
yātrotsave
saṅgatir
svātantryaṃ+
pitr̥-mandire
ca
vasatir+
yātrā
_utsave
saṅgatir+
Verse: b
goṣṭʰī
pūruṣasamnidʰāv
aniyamo
vāso
videśe
tatʰā\
goṣṭʰī
pūruṣa-samnidʰāv+
a-niyamo+
vāso+
videśe
tatʰā\
Verse: c
samsargaḥ
saha
pumścalībʰir
asakr̥d
vr̥tter
nijāyāḥ
kṣatiḥ
samsargaḥ
saha
pumś-calībʰir+
a-sakr̥d+
vr̥tter+
nijāyāḥ
kṣatiḥ
Verse: d
patyur
vārdʰakam
īrṣitaṃ
prahasanaṃ
nāśasya
hetuḥ
striyāḥ
\\ 85 \\
patyur+
vārdʰakam
īrṣitaṃ+
prahasanaṃ+
nāśasya
hetuḥ
striyāḥ
\\ 85 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 34
aparaṃ
ca
\
aparaṃ+
ca
\
Strophe: 86
Verse: a
pānaṃ
durjanasamsargaḥ
pānaṃ+
durjana-samsargaḥ
Verse: b
patyā
ca
viraho
'ṭanam
\
patyā
ca
viraho+
+aṭanam
\
Verse: c
svapnam
anyagr̥he
vāso
svapnam
anya-gr̥he
vāso+
Verse: d
nārīṇāṃ
dūṣaṇāni
ṣaṭ
\\ 86 \\
nārīṇāṃ+
dūṣaṇāni
ṣaṭ
\\ 86 \\
Strophe: 87
Verse: a
surūpaṃ
puruṣaṃ
dr̥ṣṭvā
su-rūpaṃ+
puruṣaṃ+
dr̥ṣṭvā
Verse: b
bʰrātaraṃ
yadi
vā
sutam
\
bʰrātaraṃ+
yadi
vā
sutam
\
Verse: c
yoniḥ
klidyati
nārīṇām
yoniḥ
klidyati
nārīṇām
Verse: d
āmapātram
ivāmbʰasā
\\ 87 \\
āma-pātram
iva
_ambʰasā
\\ 87 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 35
kiṃ
ca
\
kiṃ+
ca
\
Strophe: 88
Verse: a
stʰānaṃ
nāsti
kṣaṇaṃ
nāsti
stʰānaṃ+
na
_asti
kṣaṇaṃ+
na
_asti
Verse: b
nāsti
prārtʰayitā
naraḥ
\
na
_asti
prārtʰayitā
naraḥ
\
Verse: c
tena
nārada
nārīṇāṃ
tena
nārada
nārīṇāṃ+
Verse: d
satītvam
upajāyate
\\ 88 \\
satī-tvam
upajāyate
\\ 88 \\
Strophe: 89
Verse: a
striyo
hi
capalā
nityaṃ
striyo+
hi
capalā+
nityaṃ+
Verse: b
devānām
api
viśrutam
\
devānām
api
viśrutam
\
Verse: c
tāś
cāpi
rakṣitā
yeṣāṃ
tāś+
ca
_api
rakṣitā+
yeṣāṃ+
Verse: d
te
narāḥ
sukʰabʰāginaḥ
\\ 89 \\
te
narāḥ
sukʰa-bʰāginaḥ
\\ 89 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 36
aparaṃ
ca
\
aparaṃ+
ca
\
Strophe: 90
Verse: a
gʰr̥takumbʰasamā
nārī
gʰr̥ta-kumbʰa-samā
nārī
Verse: b
taptāṅgārasamaḥ
pumān
\
tapta-aṅgāra-samaḥ
pumān
\
Verse: c
tasmād
gʰr̥taṃ
ca
vahniṃ
ca
tasmād+
gʰr̥taṃ+
ca
vahniṃ+
ca
Verse: d
pr̥tʰakstʰānena
dʰārayet
\\ 90 \\
pr̥tʰak-stʰānena
dʰārayet
\\ 90 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 37
aparaṃ
ca
\
aparaṃ+
ca
\
Strophe: 91
Verse: a
pitā
rakṣati
kaumāre
pitā
rakṣati
kaumāre
Verse: b
bʰartā
rakṣati
yauvane
\
bʰartā
rakṣati
yauvane
\
Verse: c
putrāś
ca
stʰavire
bʰāve
putrāś+
ca
stʰavire
bʰāve
Verse: d
na
strī
svātantryam
arhati
\\ 91 \\
na
strī
svātantryam
arhati
\\ 91 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 38
ekadāsau
līlāvatī
ratnāvalīkiraṇakarbure
paryaṅke
tena
vaṇikputreṇa
saha
viśrambʰālāpaiḥ
sukʰāsīnā
tam
alakṣitopastʰitaṃ
patim
avalokya
sahasottʰāya
keśeṣu
gr̥hītvā
nirbʰaram
āliṅgya
cumbitavatī
\
ekadā
_asau
līlāvatī
ratnāvalī-kiraṇa-karbure
paryaṅke
tena
vaṇik-putreṇa
saha
viśrambʰa-ālāpaiḥ
sukʰa-āsīnā
tam
a-lakṣita-upastʰitaṃ+
patim
avalokya
sahasā
_uttʰāya
keśeṣu
gr̥hītvā
nirbʰaram
āliṅgya
cumbitavatī
\
Sentence: 39
jāraś
ca
palāyitaḥ
\
jāraś+
ca
palāyitaḥ
\
Sentence: 40
tadāliṅga
nam
avalokya
samīpavartinī
kuṭṭany
acintayat
\
tad-āliṅga
nam
avalokya
samīpa-vartinī
kuṭṭany+
acintayat
\
Sentence: 41
nākasmād
iti
\
na
_akasmād+
iti
\
Sentence: 42
tatas
tayā
kuṭṭanyā
tatkā
raṇaṃ
jāraṃ
parijñāya
sā
līlāvatī
daṇḍitā
\
tatas+
tayā
kuṭṭanyā
tat-kā
raṇaṃ+
jāraṃ+
parijñāya
sā
līlāvatī
daṇḍitā
\
Sentence: 43
ato
'haṃ
bravīmi
\
ato+
+ahaṃ+
bravīmi
\
Sentence: 44
mūṣakabalopastambʰena
kenāpi
kāraṇenātra
bʰavitavyam
\
mūṣaka-bala-upastambʰena
kena
_api
kāraṇena
_atra
bʰavitavyam
\
Sentence: 45
kṣaṇaṃ
vicintya
\
kṣaṇaṃ+
vicintya
\
Sentence: 46
kāraṇaṃ
cātra
bāhulyād
dʰanam
evātra
sambʰaviṣyati
\
kāraṇaṃ+
ca
_atra
bāhulyād+
dʰanam
eva
_atra
sambʰaviṣyati
\
Sentence: 47
yataḥ
\
yataḥ
\
Strophe: 92
Verse: a
dʰanavān
balavāṃl
loke
dʰanavān
balavāṃl+
loke
Verse: b
sarvaḥ
sarvatra
sarvadā
\
sarvaḥ
sarvatra
sarvadā
\
Verse: c
prabʰutvaṃ
dʰanamūlaṃ
hi
prabʰutvaṃ+
dʰana-mūlaṃ+
hi
Verse: d
rājñām
apy
upajāyate
\\ 92 \\
rājñām
apy+
upajāyate
\\ 92 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 48
tataḥ
kʰanitram
ādāya
tena
parivrājakena
vivaraṃ
kʰanitvā
mama
cirasañcitaṃ
dʰanaṃ
gr̥hītam
\
tataḥ
kʰanitram
ādāya
tena
parivrājakena
vivaraṃ+
kʰanitvā
mama
cira-sañcitaṃ+
dʰanaṃ+
gr̥hītam
\
Sentence: 49
tataḥ
prabʰr̥ty
ahaṃ
nijaśaktihīnaḥ
sattvotsāharahitaś
cā
hāram
apy
utpādayitum
aśaktaḥ
\
tataḥ
prabʰr̥ty+
ahaṃ+
nija-śakti-hīnaḥ
sattva-utsāha-rahitaś+
ca
_ā
hāram
apy+
utpādayitum
aśaktaḥ
\
Sentence: 50
satrāsaṃ
mandaṃ
mandaṃ
visarpamś
cūḍākarṇenāham
avalokitaḥ
\
sa-trāsaṃ+
mandaṃ+
mandaṃ+
visarpamś+
cūḍā-karṇena
_aham
avalokitaḥ
\
Sentence: 51
tataś
ca
tenoktam
\
tataś+
ca
tena
_uktam
\
Strophe: 93
Verse: a
artʰena
balavān
sarvo
artʰena
balavān
sarvo+
Verse: b
hy
artʰād
bʰavati
paṇḍitaḥ
\
hy+
artʰād+
bʰavati
paṇḍitaḥ
\
Verse: c
paśyainaṃ
mūṣakaṃ
pāpaṃ
paśya
_enaṃ+
mūṣakaṃ+
pāpaṃ+
Verse: d
svajātisamatāṃ
gatam
\\ 93 \\
sva-jāti-samatāṃ+
gatam
\\ 93 \\
Strophe: 94
Verse: a
artʰena
hi
vihīnasya
artʰena
hi
vihīnasya
Verse: b
puruṣasyālpamedʰasaḥ
\
puruṣasya
_alpa-medʰasaḥ
\
Verse: c
kriyāḥ
sarvā
vinaśyanti
kriyāḥ
sarvā+
vinaśyanti
Verse: d
grīṣme
kusarito
yatʰā
\\ 94 \\
grīṣme
ku-sarito+
yatʰā
\\ 94 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 52
aparaṃ
ca
\
aparaṃ+
ca
\
Strophe: 95
Verse: a
yasyārtʰās
tasya
mitrāṇi
yasya
_artʰās+
tasya
mitrāṇi
Verse: b
yasyārtʰās
tasya
bāndʰavāḥ
\
yasya
_artʰās+
tasya
bāndʰavāḥ
\
Verse: c
yasyārtʰāḥ
sa
pumāṃl
loke
yasya
_artʰāḥ
sa+
pumāṃl+
loke
Verse: d
yasyārtʰāḥ
sa
ca
paṇḍitaḥ
\\ 95 \\
yasya
_artʰāḥ
sa+
ca
paṇḍitaḥ
\\ 95 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 53
anyac
ca
\
anyac+
ca
\
Strophe: 96
Verse: a
aputrasya
gr̥haṃ
śūnyaṃ
a-putrasya
gr̥haṃ+
śūnyaṃ+
Verse: b
sanmitrarahitasya
ca
\
san-mitra-rahitasya
ca
\
Verse: c
mūrkʰasya
hr̥dayaṃ
śūnyaṃ
mūrkʰasya
hr̥dayaṃ+
śūnyaṃ+
Verse: d
sarvaśūnyā
daridratā
\\ 96 \\
sarva-śūnyā
daridratā
\\ 96 \\
Strophe:
Verse:
Sentence: 54
api
ca
\
api
ca
\
Strophe: 97
Verse: a
tānīndriyāṇy
avikalāni
tad
eva
nāma
tāni
_indriyāṇy+
a-vikalāni
tad+
eva
nāma
Verse: b
sā
buddʰir
apratihatā
vacanaṃ
tad
eva
\
sā
buddʰir+
a-prati-hatā
vacanaṃ+
tad+
eva
\
Verse: c
artʰoṣmaṇā
virahitaḥ
puruṣaḥ
sa
eva
artʰa-ūṣmaṇā
virahitaḥ
puruṣaḥ
sa+
eva
Verse: d
anyaḥ
kṣaṇena
bʰavatīti
vicitram
etat
\\ 97 \\
anyaḥ
kṣaṇena
bʰavati
_iti
vicitram
etat
\\ 97 \\
Strophe:
Verse:
This text is part of the
TITUS
edition of
Hitopadesa
.
Copyright
TITUS Project
, Frankfurt a/M, 22.4.2012. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.