GNC
Text collection: KCx. 
Kartlis Cxovreba

Historia Iberorum

The Georgian Chronicle

Volume: IV 
Vol. IV:

Baṭonišvili Vaxušṭi,

Aġc̣era Sameposa Sakartvelosa

აღწერა სამეფოსა საქართველოსა


On the basis of the edition
Kartlis Cxovreba.
Ṭeksṭi dadgenili q̇vela ʒiritadi xelnac̣eris mixedvit
S. Q̣auxčišvilis mier,
ṭomi IV,
Tbilisi 1973
entered for the GNC project by Manana Bukia
under the direction of Irakli Garibashvili,
Tbilisi 2015;
TITUS version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M, 30.12.2015



[For easy reference, the text was subdivided into books and chapters.]

[Resolution of abbreviations J.G.]


Manuscripts
   A: Arx-103
   B: Arx-240
   C: S-281
   R: H-934
   d: Arx-794
   m: Arx-104
   x: S-4736
   y: S-4990
   z: S-380




Text: Intr. 
Part: Mkitx. 
Manuscript page: A_1 
Page of ed.: 1  
მკითხველთათჳს სიტყუა რაჲსათჳს არს
შრომა ესე


Line of ed.: 1        იტყჳს ბრძენი პლინი სთოიკი, რამეთუ "ყოველი ჟამი იგი წარ\წყმდეს,
Line of ed.: 2     რომელიცა სწავლასა ზედა არა საჴმარ ვყოთ". ჭეშმარიტ
Line of ed.: 3     არს სიტყუა ესე, ვინაჲთგან ჟამი მლტოლვარე არს. არავის ძა\ლუძს
Line of ed.: 4     მოქცევად, და წარწყმდეს ჩუენგან, უკეთუმცა არა მოვი\ღოთ
Line of ed.: 5     ნაყოფი მისი ჟამსა მისსა; და არა თუ ჟამისა, წამისა და წუთი\სა,
Line of ed.: 6     არამედ თთჳსა და წელიწადისაცა არღარა შემძლებელ ვართ
Line of ed.: 7     ჴელყოფად. ხოლო არს ჟამი ჟამიცა, კუალად დაისახების დღეცა
Line of ed.: 8     ჟამად, თთუე, წელიწადი და საუკუნოცა. გარნა თუმცა მოიქცევის
Line of ed.: 9     ესენი, არამედ არა იგინივე არიან, რომელნი წარჴდენ ჩუენგან, და
Line of ed.: 10     არა ძალგვიცს მის წინანდელთაებრ ყოფად მათ შინა, რაოდენცა
Line of ed.: 11     წადიერ ვიყვნეთ. და ესე ვინაჲთგან ჭეშმარიტ არს, ამისთჳს არა ჯერ
Line of ed.: 12     არს, რათა უქმ ვჰყოთ ჟამი და განუტეოთ ჩუენგან, და დავრჩეთ
Line of ed.: 13     ურგებნი მის მიერ.

Line of ed.: 14        არამედ რაჲ მოგუცემს ნაყოფსა მისსა, თუ შევიკრიბოთ საუნ\ჯე
Line of ed.: 15     დიდძალი, წარვალს და არა დაადგრების ერთისაცა საუკუნისად.
Line of ed.: 16     ხოლო უკეთუ ვჰყოთ სახელნი და დავიპყრათ ქუეყანანი (ვითარცა
Line of ed.: 17     მაკედონელმან და სხუათა), არცა ესე დაადგრეს და წარწყმდეს მას\ვე
Line of ed.: 18     წინთქმულსავე დროსა. უკეთუ აღვაშენოთ სახლნი, და ვჰყოთ
Line of ed.: 19     ქუეყნის მოქმედებანი და განვაშუენოთ სავარდითა და წალკოტითა,
Line of ed.: 20     და წყლითა ადმა აღმცენარითა და წყაროებითა, წარწყმდეს იგინი\ცა
Line of ed.: 21     მასვე ხანებთა შინა. უკეთუ განვისუენოთ და განვსცხრეთ შუე\ბითა
Line of ed.: 22     და ნადირობითა, ნადიმობითა, მგოსნითა და მწყობრითა, და
Line of ed.: 23     სახიობითა მამანი დედათა თანა და დედანი მამათა თანა, წარვიდეს
Line of ed.: 24     ესეცა უადრევეს თთჳსა, დღისა და ჟამისა.

Page of ed.: 2  
Line of ed.: 1        ხოლო უკეთუ მივივლტოთ ცოდნისა მიმართ, და ესე არს ნაყო\ფი
Line of ed.: 2     კეთილი, არამედ წარვალს ესეცა და არა ვითარცა წინათქმულნი
Line of ed.: 3     იგინი, რამეთუ სწავლა განაბრძნობს, თავისუფალ ჰყოფს, აცნობებს
Line of ed.: 4     ღმერთსა და შიშსა მისსა დანერგავს, მოაცურვებს ზღუასა ზედა და
Line of ed.: 5     ახილვებს მას შინა სრულიადსა, აღაფრენს და წინადაუდებს ყოველ\სა
Line of ed.: 6     ქმნულებასა ცისა და ქუეყანისასა, შეკრებულად თუალთა შინა,
Line of ed.: 7     აჩუენებს ბუნებასა და ნიშატსა ვარსკულავთა, ცხოველთა და ნერგ\თა,
Line of ed.: 8     განსდევნის ბოროტსა, შეაყუარებს მოყუასსა, შემოიყვანს პე\თილსა,
Line of ed.: 9     მატებს ქუეყანასა, აღაშენებს და დაამშჳდებს, სურგრძელ
Line of ed.: 10     ჰყოფს მეფეთა და დიდებულთა პატივსცემს, და ერთა მოურნე ექმ\ნების,
Line of ed.: 11     მტერთა დაამდაბლებს და მშიშრეულ ჰყოფს, თჳსთა აღამაღ\ლებს
Line of ed.: 12     და აკადნიერებს.

Line of ed.: 13        არამედ რაისგანმე არს ესეოდენი კეთილნი, გარნა არს არა თუ
Line of ed.: 14     ჴსოვნისაგან, არამედ ჴსოვნაცა ესე წარწყმდეს სამისა ანუ ოთხისა
Line of ed.: 15     და უფროს ხუთისამდე ნათესავისა, და ამისთჳს ვიხილავთ უმჯო\ბესად
Line of ed.: 16     წერილთა, რომელი გვასწავებს სიბრძნეთა წინათქმულთა და
Line of ed.: 17     მოგვაჴსენებს დასაბამითგანთა წამთა, ჟამთა, თთუეთა და წელი\წადთა,
Line of ed.: 18     და საუკუნოთა, კუალად უმეტესთაცა, და არა წარწყმდების,
Line of ed.: 19     არამედ ჰგიეს უკუნისამდე, ვითარცა ვიხილავთ (რამეთუ აღწერა
Line of ed.: 20     მოსემ ღვთისმხილველმან შესაქმე შემდგომად ხუთისა ჴსოვნისა
Line of ed.: 21     სულითა წმიდითა, ვინაჲთგან არღარა შესაძლებელ იყო შემდგომად
Line of ed.: 22     ჴსოვნად, და გვეუწყების დასაბამითგანი სრულიად), და უკეთუმცა
Line of ed.: 23     არა მით, წარწყმდა ყოველი ქმნულებანი, ვითარცა წარწყმდენ მრა\ვალნი
Line of ed.: 24     დიდშემძლენი. ხოლო წერილნი ესე მოგვცემენ ნაყოფსა ჟა\მისასა
Line of ed.: 25     და არა თუ ჟამისასა, არამედ სრულიადსა მოჴსენებასა, რო\მელი
Line of ed.: 26     აღაფრენს გონებასა ღვთისა მიმართ და მოგვანიჭებს ყოველ\თა
Line of ed.: 27     წინათქმულთა ცნობასა, ჴელოვნებასა და გამოცდილებასა, ვი\თარცა
Line of ed.: 28     იტყჳს იგივე პლინი სთოიკი: "არა არს არცა ერთი ეგრეთი
Line of ed.: 29     წიგნი, რომელიცა რაიმე მისგან ნაწილი სარგებლისა არა მოვი\ღოთ",
Line of ed.: 30     და უკეთუ ესრეთ, და რაოდენმე საღვთო წერილნი და წმი\დათა
Line of ed.: 31     წერილნი, რომელნი მოგვფენენ მადლსა ზეცისასა და მოგვმად\ლებენ
Line of ed.: 32     სოფლისა კეთილობასა, და შემდგომად აღგვიტაცებს წინაშე
Line of ed.: 33     ქრისტეს ღვთისა ჩვენისა.

Page of ed.: 3  
Line of ed.: 1        ხოლო კუალად წიგნნი ფილასოფოსთა მიერ ქმნულნი აღგვავ\სებენ
Line of ed.: 2     სიბრძნითა, ჴელოვნებითა და სიტყჳერებითა, გვაცნობებენ
Line of ed.: 3     თავსა და გვასწავებენ, ვითარ ჯერ არს ცხორებად, და მილტოლვილ
Line of ed.: 4     გვყოფს ღვთისა მიმართ. კუალად მატიანე მოგვაჴსენებს ქმნულება\სა
Line of ed.: 5     და ყოფათა მეფეთა, მთავართა და დიდებულთა, ვიდრე მცირედ\მდე,
Line of ed.: 6     და ვითარებასა მათთა, განგვაშორებს ბოროტსა და შეგვრთავს
Line of ed.: 7     კეთილსა. ხოლო წიგნი დედაბერებული ზღაპართა, გარნა თუ არა
Line of ed.: 8     არს მოსაჴსენებელი, არამედ იგიცა ალხინებს ოდესმე, და გონიერი
Line of ed.: 9     მოისთლობს მისგანცა ნაყოფსა (ვითარცა იტყჳს დამასკელი იოანე
Line of ed.: 10     წიგნსა დ̃, თავსა ი̃ჱ ამისთჳს: "ჯერ არს, რათა ვიკითხვიდეთ წიგნ\თა,
Line of ed.: 11     რამეთუ მის მიერ მოვისთლობთ სულთა ნაყოფსა და უკეთუმცა
Line of ed.: 12     ვერ შევიგნოთ, კუალადცა ჯერ არს კითხვად და არა უგულებელს
Line of ed.: 13     ყოფად, რამეთუ ვსცნობთ მის მიერვე. და არა თუ საღვთოთა, არა\მედ
Line of ed.: 14     გარეშენიცა არა არიან განსაგდებელნი, რათა უმჯობესნი მის\ნიცა
Line of ed.: 15     შევიკრიბოთ, ხოლო უჯერონი ძაღლთა მიუპყრათ.

Line of ed.: 16        გარნა თუცა არს ესეოდენი კეთილობანი მის მიერ, არამედ
Line of ed.: 17     უგულებელს იქმნებიან და საგმობელ ვიეთთაგანმე. გარნა ესრეთთა
Line of ed.: 18     არა ჯერ არს რიცხვად, არამედ მეცნიერთაგანცა დატევებულ იქმნე\ბიან
Line of ed.: 19     მიზეზითა უცალოებისათა, და არა თუ უცალოებითა, არამედ
Line of ed.: 20     უტრფიალობითა წერილისათა, და კნინღა საპოვნელ ძნიად არს
Line of ed.: 21     ტრფიალი ათასთა შინანი ერთ (რომლისათჳს მკითხველთა მიუგებ\და
Line of ed.: 22     სოკრატ ბრძენი, ოდეს ჰკითხვიდნენ: "რასათჳს არა რაჲმე სიბრ\ძნისა
Line of ed.: 23     წარწერე?" მიუგო სოკრატ: "ამისთჳს, ვინაჲთგან ვხედავ, რა\მეთუ
Line of ed.: 24     ქაღალდი უძჳრეს არა ვიდრეღა წერილი"). ხოლო უკეთუ ქა\ღალდი
Line of ed.: 25     უძჳრეს არს აწცა, რადღა საჴმარ არს შრომა და წერა, ვი\ნაჲთგან
Line of ed.: 26     ჩანს მის გამო, რამეთუ არს წიგნი უპატიო; არამედ ჩუენ
Line of ed.: 27     Manuscript page: A_2  ვისმინოთ დამასკელის თქმული და პლინი სტოიკის სიტყუა, ვი\ნაჲთგან
Line of ed.: 28     არა განსაგდებელ არს გარეშენიცა წიგნნი, და ვითარისა
Line of ed.: 29     უჯეროსაგანცა მოვიგებთ სარგებელსა, რავდენით უმჯობეს არს
Line of ed.: 30     რომელნიცა წარმოვსთქვით მათნი კითხვანი, და რაოდენ სასარგებ\ლო
Line of ed.: 31     და შესაწყნარებელ არს წიგნნი მატიანეთა (რომლისათჳს იტყ\ჳს
Line of ed.: 32     ბრძენი ციცერონ: "უკეთუმცა ყოველი ღვთისმეტყუელება, ფი\ლასოფია,
Line of ed.: 33     ფიზიკა და რიტორებანი შევიკრძალოთ და არა მატიანე\ნი
Line of ed.: 34     ბუნებისანი ნერგთა და ცხოველთა, ვერა რაჲმე შევიგრძნათ").
Page of ed.: 4   Line of ed.: 1     რამეთუ მატიანე მოგვაჴსენებს დასაბამითგანსა ჟამსა, წელსა და სა\უკუნოსა;
Line of ed.: 2     მატიანე განარჩევს კეთილსა და ბოროტსა; მატიანე აღა\მაღლებს
Line of ed.: 3     კეთილის ქმნულებასა და გმობს უკეთურთ ქმნულებასა,
Line of ed.: 4     მატიანე მეტყუელებს ჭეშმარიტსა და არა სცბის, და მოწმობს სხუა\თა
Line of ed.: 5     და სხუათა; მატიანე განამჴნობს კაცსა და ერთგულ ჰყოფს ქუეყ\ნისად;
Line of ed.: 6     მატიანე აცნობებს ნათესავთ-ჩამომავლობასა, და დასდებს
Line of ed.: 7     თავსა სარწმუნოებისათჳს, და მოყუარულ ჰყოფს მოყუასსა მოყუ\სისა
Line of ed.: 8     მიმართ.

Line of ed.: 9        არამედ ესე მატიანე განიყოფების ოთხწილად: ადგილის აღწე\რად,
Line of ed.: 10     ნათესავმეტყუელებად, წლისმრიცხუელობად და მოქმედების
Line of ed.: 11     აღწერად, და ესეცა განიყოფების ორად -- საეკლესიოდ და სამოქა\ლაქოდ.
Line of ed.: 12     საეკლესიო არს წმიდათა ცხორება და ქმნულება მათნი, ხო\ლო
Line of ed.: 13     სამოქალაქო -- ქმნულება სოფელსა-შინანი დიდთა და მცირე\თა.
Line of ed.: 14     არამედ ვინაჲთგან ესოდენი კეთილობანი მას შინა მოიპოებიან,
Line of ed.: 15     არა არს განსაგდებელი არა თუ უმეცართა მიერ, გარნა სურვილით
Line of ed.: 16     შეტკბობა.

Line of ed.: 17        ხოლო უკეთუ ჩუენ ქართველთა მატიანე შემოიპყრობს სამსა
Line of ed.: 18     მას წილსა მატიანისასა, არამედ წლისმრიცხუელობასა და ნათესავ\მეტყუელებასა
Line of ed.: 19     მცირედ, ხოლო მოქმედების აღწერასა განავრცე\ლებს,
Line of ed.: 20     გარნა ამასაც ეკლესიის მატიანეს შეამოკლებს და სამოქალაქოსა
Line of ed.: 21     მოგვითხრობს შესხმით და ვრცლად ადგილით ადგილად და ოდესმე
Line of ed.: 22     შემოკლებით ნოედამ ვიდრე ბრწყინვალეს მეფის გიორგისამდე,
Line of ed.: 23     ხოლო შრომა ჩუენი ამისთჳს არს: ვინაჲთგან ორნი წილნი იგინი
Line of ed.: 24     გამოუჩენელ არიან, რათა გამოვაცხადოთ, და მესამისა განვრცელე\ბული
Line of ed.: 25     შევამოკლოთ, რათა მკითხველთა არა საწყინოდ და ადრე სა\ცნობელი
Line of ed.: 26     იყოს.

Line of ed.: 27        ხოლო მოქმედი ვევედრებით, უკეთუ ვისმე სთნდეს კითხვად,
Line of ed.: 28     რათა არა შემოვიდეს მრისხანებით და შურითა, რამეთუ მრისხანება
Page of ed.: 5   Line of ed.: 1     განსდევნის სასჯელსა, და შური დაუტევებს კეთილობასა, არამედ
Line of ed.: 2     აღიმაღლოს გონებისა თუალი სიწრფოებით, ვითარცა ორბმან, რო\მელი
Line of ed.: 3     ტრფიალებით აღვალს, რათა განიხილოს სრულიადი ქუეყნის
Line of ed.: 4     შუენიერება, და ესეოდენს სიმაღლესა ზედა, რომელ ყოველსა სო\ფელსა
Line of ed.: 5     გუგათა შინა შემოიკრებს, არამედ ამისი მოქმედი და უგონე\ბელი
Line of ed.: 6     განახლდების და კუალად გაჭაბუკდებისცა. ეგრეთვე უზაკუე\ლად
Line of ed.: 7     მკითხველი სცნობს შრომასა ჩუენსა და არა საგმობელ ჰყოფს,
Line of ed.: 8     და მიიღებს მიზდსა წადიერებისასა.

Line of ed.: 9        არამედ ესევითართა ვამცნებთ მოქმედნი, რათა გონიერად ის\მინოს
Line of ed.: 10     თქმული ჩუენი, რამეთუ ვინაჲთგან დავსახენით ქარტა ანუ
Line of ed.: 11     რუკანი საქართველოსა ანუ ივერიისანი, რომელსა ხაზვიდნენ მცი\რედ
Line of ed.: 12     და არა ჯეროვნად, და ჩუენ სრულიად წინა დავდევით. გარნა
Line of ed.: 13     ამისდა ჯერ იყო სამჭირნოდ, რათა აქუნდეს ღეოღრაფიისა აღწერისა\ცა
Line of ed.: 14     დადება (რომელი არს ქუეყნის მხაზველობა), რომელი იგიცა
Line of ed.: 15     ვქმენით, და კუალად მისდაცა ჯერ იყო მოკლე მატიანე, რათა მკი\თხველთა
Line of ed.: 16     სცნან, ვისგან ქმნულ არიან ქმნულებანი, და მეფენი და
Line of ed.: 17     მთავარნი, და მას-შინანი კეთილნი და ბოროტნი, არა თუ დატევე\ბულ
Line of ed.: 18     იქმნას მატიანე იგი, არამედ იგივე უმჯობეს სივრცელე, და ამის
Line of ed.: 19     განმართლებისათჳს, ხოლო ესე სიმოკლისა და რომლისად აღვსწე\რეთ
Line of ed.: 20     საჴმარად მისდა.

Line of ed.: 21        გარნა, უწყება ჯერ არს, უკეთუ ცხორებისა ჩუენისა ქორონი\კონნი
Line of ed.: 22     არიან იშჳთ. არამედ ნოედამ მირიანისამდე რაოდენნი მოი\პოებიან,
Line of ed.: 23     უმეტეს მოწმობენ რომაულსა; ხოლო მირიანიდამ ბაგრა\ტოვანამდე
Line of ed.: 24     ბერძულსა და მას ქუეითნი თამარ მეფისამდე არიან ხუ\თასიანნი,
Line of ed.: 25     რომელსა ჩუენ უწოდებთ ქართულსა, და ჩუენცა ეგრეთ\ვე
Line of ed.: 26     შემოწმებულ ჩუენთა ცხორებათა ზედა ვქმენით. ხოლო თამა\რითგან
Line of ed.: 27     ბრწყინვალეს გიორგისამდე კუალად უჩინოა. არამედ ვინა\ჲთგან
Line of ed.: 28     მცირედად და უჩინო არს ზეითი და ქუეითი ქორონიკონნი,
Line of ed.: 29     ჩუენ, ვითარ ვპოვეთ, წარმოვაჩინოთ ამათთა ურწმუნოთათჳს.

Line of ed.: 30        რამეთუ ნოედამ ნებროთის გამეფებამდე საჩინო არს დაბადე\ბისაგან,
Line of ed.: 31     ხოლო ნებროთ რაოდენი წელი მეფა და მოკუდა, იხილვე\ბის
Page of ed.: 6   Line of ed.: 1     სხუათა მატიანეთაგან, რომელნი მოწმობენ ჩუენთა მატიანეთა.
Line of ed.: 2     ხოლო მას ქუეითნი კერპთთაყვანისცემა და მოსეს ზღჳს გამოსლვა
Line of ed.: 3     დაბადებისაგანვე, და სხუანი სპარსთა მეფეთა, და ნაბუქოდორნოსე\სა,
Line of ed.: 4     და ალექსანდრე მაკიდონელისათი ვპოვეთ. ხოლო ვინაჲთგან
Line of ed.: 5     ალექსანდრეს მოსლვა ქართლსა შინა მოვიპოვეთ, ამით ადვილ გვე\ქმნა
Line of ed.: 6     გამეფება ფარნაოზ პირველისა მეფისა, ვინაჲთგან მოსლვასა
Line of ed.: 7     ალექსანდრესასა რაოდენის წლისა იყო, და რაოდენისა გამეფდა, და
Line of ed.: 8     რაოდენ წელ მეფა, მუნავე წერილ არს. და მის შემდგომად მეფენი
Line of ed.: 9     ასურულთა მეფეთა მოწმობითა, ვითარცა მოიჴსენებს მუნავე სა\ხელებთა,
Line of ed.: 10     ვიდრე ადერკის მეფობადმდე.

Line of ed.: 11        ხოლო ადერკის მეფობა იქმნა პირველსა წელსა შობისა ქრის\ტესსა
Line of ed.: 12     და მეფობაცა მისი ცხად არს. არამედ მას ქუეითნი მეფენი
Line of ed.: 13     მირიანისამდე კეისართა, სპარსთა და სომეხთა მეფეთაგან მოწმობი\თა
Line of ed.: 14     დავსხენით. ხოლო მირიანის მეფობისა პირველი ქრისტეს მიერ
Line of ed.: 15     მოქცევისა და შემდგომად მოქცევისა წელნი, ვინაჲთგან წერილ არს
Line of ed.: 16     მისთჳს დღე იგი მოქცევისა კ̃ ივნისის დღე შაფათი, ეს ვპოვეთ,
Line of ed.: 17     რომელი არს ერთი ქრისტესი ტ̃ვ, ქარ{თულსა} ნ̃ჱ, მეორე ქრისტესი ტ̃იზ,
Line of ed.: 18     ქარ{თულსა} ჲ̃თ, და მესამე ტ̃კდ ქარ{თულსა} ო̃ვ, რომელნი შეეტყვებიან მას.
Line of ed.: 19     არამედ პირველი იგი არა არს დღე იგი მოქცევისა, რამეთუ კოსტან\ტინე
Line of ed.: 20     დიდი ჯერეთ არა იყო მოქცეულ ქრისტეს მიმართ და არცა
Line of ed.: 21     დაეპყრა რომი და სრულიადი მეფობა, რამეთუ წერილ არს: "მირიან
Line of ed.: 22     ეზრახა ოთხთა წარჩინებულთა თჳსთა კერპმსახურებისათჳს, უკე\თუ
Line of ed.: 23     არა Manuscript page: A_3  დაუტეოს ნანა დედოფალმანცა რჯული რომთა, ვსტანჯო
Line of ed.: 24     იგიცა". რამეთუ უკეთუ მოუქცეველმცა იყო კოსტანტინე, არა
Line of ed.: 25     აჴსენებდა რჯულსა რომთასა, ვინაჲთგან რჯული რომთა კერპივე
Line of ed.: 26     იყო, და ნინო ქრისტეს ჰქადაგებდა. კუალად მესამეცა არა არს, რა\მეთუ
Line of ed.: 27     ერთის წლის შემდგომად იყო კრება ნიკიური პირველი, არა\მედ
Line of ed.: 28     ნიკიის კრებისაგან უწინარეს იყო მოქცევა მირიანისა, ვითარცა
Line of ed.: 29     ვიხილავთ ცხორებასა შინა საჩინოდ. ხოლო მეორე იგი ჭეშმარი\ტებს
Line of ed.: 30     ამისთჳს, რამეთუ კოსტანტინეს ხუთის წლის წინარე დაეპყრა
Line of ed.: 31     რომი და სრულიადი მეფობა, და ქრისტეანეცა ქმნულ იყო, ვინაჲთ\გან
Line of ed.: 32     მირიან რომისავე მეფობასა შინა მიუვლინა მთხოელი ეპისკო\პოზისა
Page of ed.: 7   Line of ed.: 1     და მღუდლისა, რამეთუ არა დაწყებულ იყო ბიზანტია აღ\საშენებლად,
Line of ed.: 2     ვითარცა ვიხილავთ წერილებთა შინა ჩუენთა, და მას
Line of ed.: 3     ჟამსა სილიბისტროცა სცოცხლებდა, რომელმან მოავლინა დიაკონი
Line of ed.: 4     თჳსი.

Line of ed.: 5        ხოლო ნინოს სიკუდილის ქორონიკონი არა არს ურთიერთის
Line of ed.: 6     მოწმობილი [ვითარცა თამარ მეფისა, რომელი წარმოვაჩინოთ
Line of ed.: 7     თჳსსა ადგილსა], რამეთუ უკეთუმცა ქრისტეს აქათი ქორონიკონი
Line of ed.: 8     ჯუარცმიდამ იყო ტ̃ლჱ, ჯერ იყო დასაბამითგანი ყოფილიყო
Line of ed.: 9     ჭ̃ყდ, და უკეთუ დასაბამითგანი იყო ჭ̃ყლჱ, ჯერ იყო ქრისტეს
Line of ed.: 10     აქათი ჯუარცმიდამ ყოფილიყო ტ̃ლ, არამედ არცაღა ჟამსა ამას
Line of ed.: 11     კოსტანტინე სცოცხლებდა. არამედ შეცთომილ არს მწერალთა\გან.
Line of ed.: 12     ხოლო ჩუენ, ვინაჲთგან ვპოვეთ მირიანის მოქცევისა იგი დღე
Line of ed.: 13     აღმოჩენითა მით, ამას ზედა აღვრიცხუეთ მოსლვა ნინოსი მცხე\თას,
Line of ed.: 14     რომელმან დაყო წელი ი̃დ. ამისგან სამი წელი უწინარეს მოქ\ცევისა
Line of ed.: 15     იყო მცხეთას ქალაქსა შინა, რომლისაგან დაშთების ი̃ა წე\ლი.
Line of ed.: 16     ეს მირიანის მოქცევის წელს დავადევით, რომელი იქნების ქო\რონიკონი
Line of ed.: 17     ჩუენ მიერ აღწერილი. არამედ ნაკლულევანებს მუნ წე\რილისაგან
Line of ed.: 18     ესე დასაბამითგანსა ბ̃ წლითა, ხოლო ქრისტეს აქათსა
Line of ed.: 19     ი̃ წლითა, და სხუანი მირიანის მეფობის წელნი მითვე რიცხვეულ
Line of ed.: 20     ვყვენით და აღვსწერენით.

Line of ed.: 21        ხოლო ბაქარიდამ ვარზაბაქარისამდე ეგრეთვე კეისართა და
Line of ed.: 22     სომეხთა მეფეთა შემოწმებით ვყვენით. არამედ ვარზაბაქარ მცი\რე
Line of ed.: 23     თეოდოსის ჟამსა არა არს, რამეთუ ვარზაბაქარ დიდის თეოდო\სის
Line of ed.: 24     ჟამს იყო, და ძე მისი მურვანოს მცირე თეოდოსის ჟამსა,
Line of ed.: 25     ესე იცნობის ესრეთ: ვინაჲთგან ყრმა წარიყვანის მურვანოს, და მუნ
Page of ed.: 8   Line of ed.: 1     აღიზარდა მოღუაწებით, და შემდგომად განივლტო და მონაზონ
Line of ed.: 2     იქმნა. კუალად უკეთუმცა ესრეთ არა იყოს წელნი მირიანიდამ მეო\რეს
Line of ed.: 3     ფარსმანისამდე, წერილი არა მისწუდების, და არცა ვახ\ტანგ
Line of ed.: 4     ლეონ კეისრის ჟამსა იქმნების. ესრეთ უსწორო არს, ხო\ლო
Line of ed.: 5     ესე განასწორებს და რიგოვან ჰყოფს რიცხუსა წელთასა მოწ\მობულებითა.
Line of ed.: 6     კუალად ვახტანგისამდე მეფენი, რომელნი მუნ წერილ
Line of ed.: 7     არიან, რამეთუ ვახტანგისამდე მირიანიდამ გარდაჴდნენო წელნი
Line of ed.: 8     რ̃ნზ, ესე არა მდე არს, არამედ სიკვდიდმდე ვახტანგისა, და ამაზედ
Line of ed.: 9     შევასწორეთ, რამეთუ დაღაცათუ გარდაცვალებამდე არა იყოს, ყო\ველნი
Line of ed.: 10     სხუანი უსწორო იქმნებიან, და არცა იგი ს̃ წელი მეორეს
Line of ed.: 11     ფარსმანისამდე სწორე იქმნების, ვინაჲთგან ვახტანგის შემდგომთა
Line of ed.: 12     მეფეთა მეფობის წელნი წერილ არიან, არამედ ჩუენის რიცხჳთ,
Line of ed.: 13     რათა ჭეშმარიტი იყოს ს̃ წელი მირიანიდამ ვახტანგის გარდაცვა\ლებამდე
Line of ed.: 14     წელნი იგივე არიან რ̃ნზ. ესრეთ ჭეშმარიტ სხუათა მემა\ტიანეთა
Line of ed.: 15     მოწმობითა და მუნ წერილთა რიცხჳთა, და მეფენიცა ამას
Line of ed.: 16     ზედა განვასწორენით კეისართა და სპარსთა მეფეთა შეთანასწორე\ბითა
Line of ed.: 17     ვახტანგისამდე.

Line of ed.: 18        არამედ ლეონ კეისრისას ვინამენი მემატიანენი სწერენ მ̃ წელს
Line of ed.: 19     მეფობასა მისსა, და ჩუენიცა მათ ემოწმების, რომლისათჳს ჩუენცა
Line of ed.: 20     ეგრეთვე ვყვენით და შეთანავასწორეთ ვახტანგისა და ლეონის მე\ფობა.
Line of ed.: 21     ხოლო სხუანი ი̃ზ წელს ამტკიცებენ ლეონის მეფობასა, რო\მელი
Line of ed.: 22     არცა ესე არს წინააღმდგომი მისსა, დაღაცათუ არა იყო ლეონ
Line of ed.: 23     დიდი, არამედ მეორე ლეონცა, იგივე აღწერა ჩუენმან ცხორებამან
Line of ed.: 24     და ზენონცა იგივე; და შემდგომად სპარსთა მეფისა ბრძოლასა ზე\და
Line of ed.: 25     ზენონად წარმოაჩინა სიყუარულისათჳს, გარნა სხუას ქართლის
Line of ed.: 26     ცხორებაში უსახელოთ კეისარი სწერია, ამითი იქმნება ანასტასი კეი\სარი,
Line of ed.: 27     ვითარცა ვიუწყებთ. ხოლო ვახტანგის შემდგომნი მეფენი
Line of ed.: 28     რაოდენთა წელთა მეფობდნენ, ცხად არიან ვიდრე მეორის ფარსმა\ნისამდე.
Line of ed.: 29     და ქმნული ესე ჩუენი ჭეშმარიტ არს ს̃ წელნი, შესრულე\ბულნი
Line of ed.: 30     მირიანიდამ ფარსმანისამდე.

Page of ed.: 9  
Line of ed.: 1        კუალად ბაკურ მეფიდამ გურამ კურადპალატისამდე საჩინო
Line of ed.: 2     არს კეისრის მავრიკისაგან, და სპარსთ მეფის ურმუზისა და ძისა მი\სისა
Line of ed.: 3     ხოსროსაგან, ხოლო დავით წინასწარმეტყუელის ნათესავის გუ\რამის
Line of ed.: 4     მოსლვა, ცხორება და გამეფება მათი აღვსწერეთ თჳსს ადგილს,
Line of ed.: 5     მით იუწყების. ხოლო სტეფანოზის, გურამ კურატპალატის ძისა,
Line of ed.: 6     ერეკლეოს კეისრის გამო, და ადარნასე ხოსროვანისა ეგრეთვე.
Line of ed.: 7     გარნა ვინაჲთგან ჟამსა ადარნასესასა და ერეკლეოს კეისრისასა გა\მოჩნდა
Line of ed.: 8     მაჰმად, მოძღუარი სარკინოზთა, ჩუენ იგი მაჰმადის ქორონი\კონი
Line of ed.: 9     ვიპოვეთ, რაოდენი ქრისტეს აქათი ყოფილ არს. ამის მიერ და
Line of ed.: 10     წლის მრიცხუელობით, ვიდრე მოწამის არჩილ მეფის სიკუდილისამ\დე
Line of ed.: 11     და ძეთა მისთა იოვანეს და ჯუანშერის სიკუდილისამდე, და ვიდ\რე
Line of ed.: 12     აშოტ კურადპალატის ძის ბაგრატისამდე, რომლის გამეფება წე\რილ
Line of ed.: 13     არს, რამეთუ მაჰმადის გამოჩინებიდამ ბაგრატის გამეფებამდე
Line of ed.: 14     გარდასრულ იყვნენ წელნი ს̃ით, ამას ზედა შევასწორენით ადარნა\სედამ
Line of ed.: 15     ბაგრატისამდე გარდამჴდარნი წელნი ს̃ით.

Line of ed.: 16        ხოლო აშოტ კურადპალატიდამ ვიდრე თამარის მეფობამდე წე\რილ
Line of ed.: 17     არს ყოველთა ქართულნი ქორონიკონნი, და ამით გამოვი\რიცხვეთ
Line of ed.: 18     ქრისტეს-აქეთნიცა, არამედ დავით აღმაშენებელისა წე\რილ
Line of ed.: 19     არს, ი̃ვ წლისა მეფე იქმნა და ლ̃ვ წელი მეფა, რომელი იქმ\ნების
Line of ed.: 20     ნ̃ბ წელი. გარნა მუნვე წერილ არს, ი̃ვ წლისა გამეფდა და
Line of ed.: 21     ნ̃ზ-სა მოკუდა. ამ რიცხჳთ იქმნების მეფობისა მისისა წელი მ̃ა,
Line of ed.: 22     და ჩუენც ესევე აღვსწერეთ, ვინაჲთგან სხუათა მეფეთა ქორონიკონ\ნი
Line of ed.: 23     ამას უმეტეს მოწმობენ, და სიკუდილის დღე შაბათი, იანვარი კ̃დ
Line of ed.: 24     ეს ქორონიკონი იქმნების, რომელი დავსდევით.

Page of ed.: 10  
Line of ed.: 1        კუალად თამარის გამეფების ქორონიკონი არა არს შეთქმული,
Line of ed.: 2     რამეთუ წერილ არს, დასაბამითგანი იყო ხ̃ქპვ, ქრისტესი ჩ̃რნვ, ხო\ლო
Line of ed.: 3     უკეთუ დასაბამითგანი იგი იყო, ჯერ იყო, რათა ქრისტესი ყო\\ფილმცა Manuscript page: A_4 
Line of ed.: 4     იყო ჩ̃როჱ, და თუცა ქრისტესი ჩ̃რნვ იყო, დასაბამითგანი
Line of ed.: 5     ჯერ იყო ყოფად ხ̃ქჲდ. ესრეთ არა ჭეშმარიტებს. ხოლო ჩუენ ალექსი
Line of ed.: 6     ანგაარისა და ფრანგთაგან კოსტანტინეპოლის აღების ქორონიკონი
Line of ed.: 7     ვპოვეთ, მით მას ზეითი და მას ქუეითი მუნვე წერილის წლის რიცხ\ვეულებით
Line of ed.: 8     ვყვენით, რომელსა სწერს ი̃ჱ წელს ლაშას გამეფებას
Line of ed.: 9     და თამარის კ̃დ წლის მეფობის აღმავლობასა, და მისი სიკუდილის
Line of ed.: 10     ქორონიკონსა ზედა, რომელი ვპოვეთ, ვყავთ. ხოლო ძისა თამარის
Line of ed.: 11     ლაშას სიკუდილი იქმნა იანვარს ი̃ჱ, დღესა ოთხშაბათსა. ესე ვპოეთ,
Line of ed.: 12     რომელია პირველი ქრისტეს აქათი ჩ̃სია, ქარ{თულსა} უ̃ლა; მეორე ქრის\ტესი
Line of ed.: 13     ჩ̃სივ, ქარ{თულსა} უ̃ლვ. არამედ ვინაჲთგან ჩინგის ყეენმან დაიპყრა
Line of ed.: 14     სრულიად დიდი თათარი ქრისტესა ჩ̃სბ და ამ ჟამებთა შინა წარმო\ავლინა
Line of ed.: 15     სპანი განმსტრობად, და დავით მცირე ყრმა დაშთა ლაშას,
Line of ed.: 16     და რუსუდანის მეფობის წელი მუნვე წერილითა აღვრიცხეთ, ამის\თჳს
Line of ed.: 17     პირველი უმეტეს მოწმობილი არს და არცა შემჭირნებულ ჰყოფს
Line of ed.: 18     მას ქუეითთა მეფეთა წელსა. ჩუენცა იგივე აღვსწერეთ განმართლე\ბისათჳს
Line of ed.: 19     წერილთასა.

Line of ed.: 20        კუალად ლაშადამ დიმიტრი თავდადებულისამდე აღრიცხჳთა
Line of ed.: 21     წელთა და მეფეთა-კეისართა მუნ წერილთა გვიქმნიეს, ხოლო დი\მიტრი
Line of ed.: 22     თავდადებულისა, დაღათუ არა წერილ არს წელი, არამედ წე\რილ
Line of ed.: 23     არს თთჳს რიცხჳ და დღე შაბათი მარხვისა მესამე, ამით ვპო\ვეთ
Line of ed.: 24     წელიცა იგი, რომელი ყოფილ არს ქრისტესი ჩ̃სპთ, ქარ{თულსა} ფ̃თ,
Line of ed.: 25     ხოლო მეორე ქრისტესი ჩ̃ტ, ქარ{თულსა} ფ̃კ, და თჳნიერ ამისა არა არს
Line of ed.: 26     სხუა.

Line of ed.: 27        არამედ ჩუენ ვპოვეთ ბრწყინვალე გიორგისა და ძის ძისა მისი\სა
Line of ed.: 28     ბაგრატის ქორონიკონი ძუელთა ქორონიკონებთა შინა, და ამითი
Page of ed.: 11   Line of ed.: 1     გულდებულ ვიქმენით ლანქთემურის და ხონთქრებთაგან, და რიცხ\ვუულ
Line of ed.: 2     ვყავით ვახტანგისა და დავითისა, ვახტანგისა და გიორგის და\ვითის
Line of ed.: 3     ძის მეფობანი. ამისთჳს იგივე პირველი გვეჭეშმარიტა, და
Line of ed.: 4     დავსდევით, ხოლო მეორე ესე ფრიად შეამჭირვებს მათ მეფეთა წელ\სა
Line of ed.: 5     და არა სწორრიცხვეულ ჰყოფს. ხოლო კუალად ვახტანგ, ნარინ\დავითის
Line of ed.: 6     ძისა, დავით მეფისა და ვახტანგ, ძმისა მისისა წელნი აღ\ვრიცხვენით
Line of ed.: 7     მათთა მეფობათათა და მით წარმოვაჩინენით. არამედ
Line of ed.: 8     ვახტანგის აღსასრული, დაღაცათუ არა საჩინო არს, გარნა იცნობის
Line of ed.: 9     ესრეთ, რომელნი აღგვიწერია.

Line of ed.: 10        ხოლო გიორგისა და ბრწყინვალე გიორგისა, რომელიც წარმო\ვაჩინეთ,
Line of ed.: 11     სცნობს გონიერი მუნ წერილსა ზედა-ქუეთა, რამეთუ ეს\რეთ
Line of ed.: 12     არიან, ვინაითგან სწერს: "დაუტევა დავით მეფემან ძე თჳსი
Line of ed.: 13     გიორგი წლისა ორისა მეფე ქმნული", და მცირე გიორგის, რომელსა
Line of ed.: 14     მოიჴსენებს, თუცა პირველს მეფობასა მცირე იყო, არამედ აწ არ\ღარა
Line of ed.: 15     წელთა რიცხჳსა წარმოჩენითა. ამის გამო გიორგი დავითის
Line of ed.: 16     ძე სხუა არს და დიმიტრის ძე სხუა. არამედ სიგრძე წელიწადებთა
Line of ed.: 17     ულჯათ-ყეენის გამო, რამეთუ მან ულჯათ ყეენმან ი̃გ წელი ყეენა,
Line of ed.: 18     და ამ წელთა აღრიცხჳთა იქმნებიან ეს ორნი გიორგნი ესრეთ. ხო\ლო
Line of ed.: 19     შემდგომად ბრწყინვალე გიორგისა მოვიჴსენოთ თჳსს ადგილს
Line of ed.: 20     ჯეროვანად.

Line of ed.: 21        გარნა სცნობს შემომსვლელი ამას შინა კითხვისად უზაკუელო\ბით,
Line of ed.: 22     რამეთუ არა რაჲმე თნებისა ანუ თუალღებით წარგვიწერიეს,
Line of ed.: 23     არამედ შეძლება ჩუენი ესეოდენი იყო და ესრეთ მიწდომილ ვიქმნე\ნით.
Line of ed.: 24     ხოლო უკეთუ უმჯობესი ვისმე ძალ-გიცსთ, ჩუენი ესე ქმნული
Line of ed.: 25     არა დამაყენებელ არიან, ვინაჲთგან დედანი იგი მატიანისა შეურყე\ველად
Line of ed.: 26     ჰგიეს არა ერთი, არამედ მრავალი. გარნა შრომა ჩუენი არა
Line of ed.: 27     მცირე იყო, რომელსა ზედა ვიშრომეთ კნინღა წელნი სამნი მარადის
Line of ed.: 28     წერითა, გამოძიებითა, მატიანეებთა და ცხორებათა ძიებითა, რამე\თუ
Page of ed.: 12   Line of ed.: 1     არა დაუტევეთ ხონოღრაფნი ბერძნისა, არა თუ ერთისა ვირწმუ\ნენით,
Line of ed.: 2     არამედ სხუადასხუათა შემოწმებითა. ეგრეთვე განყრილობი\სა
Line of ed.: 3     შემდგომად რომაულთა კეისართაგან, მეფეთა ევროპელთა, აწინ\დელთა
Line of ed.: 4     სულტნებთა სტანბოლისათა, სპარსთა მეფეთა შიხთათა გა\მო
Line of ed.: 5     ვიპოვეთ და შემოწმებულად ვქმენით, რომელნი მოწმობენ ჩუ\ენთა
Line of ed.: 6     მატიანეთა და ქორონიკონებთა. ამისთჳს სარწმუნო ვართ,
Line of ed.: 7     რომელმან იხილოს შრომანი ჩუენნი, არა საგმობელ გვყოს, არამედ
Line of ed.: 8     მადლიერ იქმნეს და მისცეს ლოცვა მიზდისა მოქმედსა. დაღათუ არა
Line of ed.: 9     იქმნას ესე, ჩუენ სურვიელ ვართ აღსრულებად წმიდისა დამასკელის
Line of ed.: 10     თქმულისა და პლინი სტოიკის სიტყჳსა, რათა არა განვლოთ ჟამი
Line of ed.: 11     უქმობით, რომელ არა მოვიღოთ ნაყოფნი სარგონი მის მიერნი. და
Line of ed.: 12     თქუენდაცა წინამდებარედ გვიქმნიეს, უკეთუ ვის გთნდესთ, მიიღოთ,
Line of ed.: 13     უკეთუ არა, არა არს ძალი, არამედ უმჯობესისა ჩუენება, და რომელ\მანცა
Line of ed.: 14     აღირჩიოს რაჲმე, იგი ყოს მადლითა და კაცთმოყუარებითა
Line of ed.: 15     ღვთისათა, მამისა და ძისა და სულისა წმიდისათა. ამინ.

Line of ed.: 16        ხოლო სრულ იქმნა შრომა ესე ქრისტეს-აქეთსა ქორონიკონსა
Line of ed.: 17     წლისასა ჩ̃ღმე, ქართულსა უ̃ლგ ოკდონბერს კ̃, მეფის შვილის ვა\ხუშტის
Line of ed.: 18     მიერ, სამეუფოსა ქალაქის მოსკოვის პრესნას.




Next part


This text is part of the TITUS edition of Kartlis Cxovreba IV: Vakhushti Bagrationi.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 22.9.2017. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.