Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien

1
// atha gr¨÷maâ //

1
pracaðÙasªryaâ spñhað¨yacandram¦â
sad¦vag¦hak÷atav¦risa¤cayaâ /
din¦ntaramyo 'bhyupaö¦ntamanmatho
nid¦ghak¦laâ samup¦gataâ {nid¦ghak¦lo 'yamup¦gataâ} priye // 1 //

2
niö¦â öaö¦íkak÷atan¨lar¦jayaâ
kva cidvicitraé jalayantramandiram /
maðiprak¦r¦â sarasaé ca candanaé
öucau priye y¦nti janasya sevyat¦m // 2 //

3
suv¦sitaé harmyatalaé manoramaé {manoharaé}
priy¦mukhocchv¦savikampitaé madhu /
sutantrig¨taé madanasya d¨panaé
öucau niö¨the 'nubhavanti k¦minaâ // 3 //

4
nitambabimbaiâ sudukªlamekhalaiâ
stanaiâ sah¦r¦bharaðaiâ sacandanaiâ /
öiroruhaiâ sn¦naka÷¦yav¦sitaiâ
striyo nid¦ghaé öamayanti k¦min¦m // 4 //

5
nit¦ntal¦k÷¦rasar¦galohitair
nitambin¨n¦é caraðaiâ sunªpuraiâ /
pade pade haësarut¦nuk¦ribhir
janasya cittaé kriyate samanmatham // 5 //

6
payodhar¦öcandanapaíkacarcit¦s
tu÷¦ragaur¦rpitah¦raöekhar¦â /
nitambadeö¦öcalahemamekhal¦â
prakurvate kasya mano na sotsukam // 6 //

7
samudgatasvedacit¦ígasaédhayo
vimucya v¦s¦ësi gurªði s¦épratam /
stane÷u tanvaëöukamunnatastan¦
niveöayanti pramad¦â sayauvan¦â // 7 //

8
sacandan¦mbuvyajanodbhav¦nilaiâ
sah¦raya÷üistanamaðÙal¦rpitaiâ /
savallak¨k¦kalig¨taniâsvanaiâ
prabudhyate {vibodhyate} supta iv¦dya manmathaâ // 8 //

9
site÷u harmye÷u niö¦su yo÷it¦é
sukhaprasupt¦ni mukh¦ni candram¦â
vilokya niryantraðamutsukaöciraé
niö¦k÷aye y¦ti hriyeva p¦ðÙut¦m // 9 //

10
asahyav¦toddhatareðumaðÙal¦
pracaðÙasªry¦tapat¦pit¦ mah¨ /
na öakyate dra÷üumapi prav¦sibhiâ
priy¦viyog¦naladagdham¦nasaiâ // 10 //

11
mñg¦â pracaðÙ¦tapat¦pit¦ bhñöaé
tñ÷¦ mahaty¦ pariöu÷kat¦lavaâ /
van¦ntare toyamiti pradh¦vit¦
nir¨k÷ya bhinn¦¤janasaénibhaé nabhaâ // 11 //

12
savibhramaiâ sasmitajihmav¨k÷itair
vil¦savatyo manasi prasaígin¦m {prav¦sin¦é}/
anaëgasaëd¨panam¦öu kurvate
yath¦ prado÷¦â öaöic¦rubhª÷að¦â // 12 //

13
ravermayªkhairabhit¦pito bhñöaé
vidahyam¦naâ pathi taptap¦ësubhiâ /
av¦ímukho jihmagatiâ övasan muhuâ
phað¨ mayªrasya tale ni÷¨dati // 13 //

14
tñ÷¦ mahaty¦ hatavikramodyamaâ
övasan muhurbhªrivid¦rit¦nanaâ /
na hantyadure 'pi gaj¦n mñg¦dhipo
vilolajihvaöcalit¦grakesaraâ // 14 //

15
viöu÷kakanüh¦hataö¨kar¦mbhaso
gabhastibhirbh¦numato 'bhit¦pit¦â /
pravñddhatñ÷ðopahat¦ jal¦rthino
na dantinaâ kesariðo 'pi bibhyati // 15 //

16
hut¦gnikalpaiâ saviturmar¨cibhiâ
kal¦pinaâ kl¦ntaöar¨racetasaâ /
na bhoginaé ghnanti sam¨pavartinaé
kal¦pacakre÷u niveöit¦nanam // 16 //

17
sabhadramustaé parip¦ðÙukardamaé
saraâ khanann¦yatapotramaðÙalaiâ
prad¨ptabh¦so ravið¦ vit¦pito {ravermayªkhairabhit¦pito bhñöaé}
var¦hayªtho viöat¨va bhªtalam // 17 //

18
vivasvat¦ t¨k÷ðatar¦ëöum¦lin¦
sapaíkatoy¦t saraso 'bhit¦pitaâ /
utplutya bhekastñ÷itasya bhoginaâ
phað¦tapatrasya tale ni÷¨dati // 18 //

19
samuddhñt¦öe÷amñð¦laj¦lakaé
vipannam¨naé drutabh¨tas¦rasaé
parasparotp¨Ùanasaëhatairgajaiâ
kñtaé saraâ s¦ndravimardakardamam // 19 //

20
raviprabhodbhinnaöiromaðiprabho
vilolajihv¦dvayal¨Ùham¦rutaâ /
vi÷¦gnisªry¦tapat¦pitaâ phað¨ {hut¦gnisªry¦tapat¦pitaâ}
na hanti maðÙªkakulaé tñ÷¦kulaâ // 20 //

21
saphenal¦l¦vñtavaktrasaépuüaé
vinirgat¦lohitajihvamunmukham {viniâsñt¦} /
tñ÷¦kulaé niâsñtamadrigahvar¦da
gave÷am¦ðaé mahi÷¨kulaé jalam // 21 //

22
paüutaradavad¦hotplu÷üaöa÷papraroh¦â
paru÷apavanavegotk÷iptasaëöu÷kaparð¦â /
dinakaraparit¦pak÷¨ðatoy¦â samant¦da
vidadhati bhayamuccairv¨k÷yam¦ð¦ van¦nt¦â // 22 //

23
övasiti vihagavargaâ ö¨rðaparðadrumasthaâ
kapikulamupay¦ti kl¦ntamadrerniku¤jam /
bhramati gavayayªthaâ sarvatastoyamiccha¤
öarabhakulamajihmaé proddharatyambukªp¦t // 23 //

24
vikacanavakusumbhasvacchasindªrabh¦s¦
prabalapavanavegoddhªtavegena tªrðam /
taruviüapalat¦gr¦liëganavy¦kulena
diöi diöi paridagdh¦ bhªmayaâ p¦vakena // 24 //

25
dhvanati pavanaviddhaâ {pavanavñddhaâ} parvat¦n¦é dar¨÷u
sphuüati paüunin¦daâ öu÷kavaëöasthal¨÷u /
prasarati tñðamadhye labdhavñddhiâ k÷aðena
k÷apayati {glapayati}  mñgavargaé pr¦ntalagno dav¦gniâ // 25 //

26
bahutara iva j¦taâ ö¦lmal¨n¦é vane÷u
sphurati kanakagauraâ koüare÷u drum¦ð¦m /
pariðatadalaö¦kh¦nutpataty¦öu {utpatan pr¦ëöu} vñk÷¦da
bhramati pavanadhªtaâ sarvato 'gnirvan¦nte // 26 //

27
gajagavayamñgendr¦ vahnisaëtaptadeh¦â
suhñda iva samet¦ dvandvabh¦vaé vih¦ya /
hutavahaparikhed¦d¦öu nirgatya kak÷¦da
vipulapulinadeö¦é nimnag¦é saëviöaëti // 27 //

28
kamalavanacit¦mbuâ p¦üal¦modaramyaâ
sukhasalilani÷ekaâ sevyacandr¦ëöuj¦laâ {sevyacandr¦ëöuh¦raâ}/
vrajatu tava nid¦ghaâ k¦min¨bhiâ sameto
niöi sulalitag¨tairharmyapñ÷ühe sukhena // 28 //

// iti gr¨÷maâ //

2
// atha var÷¦ //

1
saö¨kar¦mbhodharamattaku¤jaras
taÙitpat¦ko 'öaniöabdamardalaâ /
sam¦gato r¦javaduddhatadyutir
ghan¦gamaâ k¦mijanapriyaâ priye // 1 //

2
nit¦ntan¨lotpalapatrak¦ntibhiâ
kvacit prabhinn¦¤janar¦gasaënibhaiâ {r¦öisaënibhaiâ}/
kvacit sagarbhapramad¦stanaprabhaiâ
sam¦citaé vyoma ghanaiâ samantataâ // 2 //

3
tñ÷¦kulaiöc¦takapak÷ið¦é kulaiâ
pray¦cit¦stoyabhar¦valambinaâ /
pray¦nti mandaé bahuv¦rivar÷iðo {navav¦rivar÷iðo}
bal¦hak¦â örotramanoharasvan¦â // 3 //

4
bal¦hak¦öc¦öaniöabdabh¨÷að¦â {mardal¦â}
surendrac¦paé dadhatastaÙidguðam /
sut¨k÷ðadh¦r¦patanogras¦yakais
tudanti ceto nitar¦é {prasabhaé} prav¦sin¦m // 4 //

5
prabhinnavaidªryanibhaistñð¦nkuraiâ
sam¦cit¦ protthitakandal¨dalaiâ /
vibh¦ti kaðühe vararatnabhª÷it¦ {öukletararatnabhª÷it¦}
var¦íganeva k÷itirindragopakaiâ // 5 //

6
sad¦ manoj¤aé suratotsavotsukaé {svanadutsavotsukaé}
vik¨rðavist¨rðakal¦paöobhitam /
savibhram¦liíganacumban¦kulam {sasambhram¦liíganacumban¦kulam}
pravñddhanñtyaé {pravñttanñtyaé} kulamadya barhið¦m // 6 //

7
nip¦tayantyaâ paritastaüadrum¦n
pravñddhavegaiâ salilairanirmalaiâ/
striyaâ pradu÷ü¦ iva j¦tavibhram¦â
pray¦nti nadyastvaritaé payonidhim // 7 //

8
tñðodgamairuddhatakomal¦íkuraiö {tñðotkarairudgatakomal¦íkuraiö}
cit¦ni n¨lairharið¨mukhak÷ataiâ /
van¦ni ramy¦ði {vaindhy¦ni} haraëti m¦nasaé
vibhª÷it¦nyudgatapallavairdrumaiâ // 8 //

9
vilolanetrotpalaöobhit¦nanair
mñgaiâ samant¦dupaj¦tas¦dhvasaiâ /
sam¦cit¦ saikatin¨ vanasthal¨
samutsukatvaé prakaroti cetasaâ // 9 //

10
sut¨k÷ðamuccairasat¦é {abh¨k÷ðamuccairdhvanat¦é} payomuc¦é
ghan¦ndhak¦r¨kñtaöarvar¨÷vapi /
taÙitprabh¦daröitam¦rgabhªmayaâ
pray¦nti r¦g¦dabhis¦rik¦â striyaâ // 10 //

11
payodharairbh¨magabh¨raniâsvanair {nais}
dhvanadbhirudvejitacetaso {taÙidbhirudvejitacetaso} bhñöam /
kñt¦par¦dh¦napi yo÷itaâ priy¦n
pari÷vajante öayane nirantaram // 11 //

12
vilocanend¨varav¦ribindubhir
ni÷iktabimb¦dharac¦rupallav¦â /
nirastam¦ly¦bharað¦nulepan¦â
sthit¦ nir¦ö¦â pramad¦â prav¦sin¦m // 12 //

13
vip¦ðÙavaé {vip¦ðÙuraé} k¨üarajastñð¦nvitaé
bhujaígavadvakragatiprasarpitam /
sas¦dhvasairbhekakulairvilokitaé {nir¨k÷itaé }
pray¦ti nimn¦bhimukhaé navodakam // 13 //

14
praphullapattr¦é {vipannapu÷p¦é } nalin¨é samutsuk¦é
vih¦ya bhñíg¦â örutih¦riniâsvan¦â /
patanti mªÙh¦â öikhin¦é pranñtyat¦é
kal¦pacakre÷u navotpal¦öay¦ // 14 //

15
vanadvip¦n¦é navatoyadasvanair
mad¦nvit¦n¦é dhvanat¦é muhurmuhuâ /
kapoladeö¦ vimalotpalaprabh¦â
sabhñígayªthairmadav¦ribhiöcitaâ // 15 //

16
¦toyanamr¦mbudacumbitopal¦â {satoyanamr¦mbudacumbitopal¦â}
sam¦cit¦â prasravaðaiâ samantataâ /
pravñttanñtyaiâ öikhibhiâ sam¦kul¦â
samutsukatvaé janayanti bhªdhar¦â // 16 //

17
kadambasarj¦rjunaketak¨vanam
vikampayaëstatkusum¦dhiv¦sitaâ /
saö¨kar¦mbhodharasaígaö¨talaâ
sam¨raðaâ kaé na karoti sotsukam // 17 //

18
öiroruhaiâ öroðitaü¦valambibhiâ
kñt¦vataësaiâ kusumaiâ sugandhibhiâ /
stanaiâ sah¦rairvadanaiâ sas¨dhubhiâ
striyo ratié saëjanayanti k¦min¦m // 18 //

19
vahanti var÷anti nadanti bh¦nti
dhy¦yanti nñtyanti sam¦örayanti /
nadyo ghan¦ mattagaj¦ van¦nt¦â
priy¦vih¨n¦â öikhinaâ plavaígam¦â // 19 // {prak÷iptaâ}

20
taÙillat¦â öakradhanurvibhª÷it¦â
payodhar¦stoyabhar¦valambinaâ /
striyaâ svak¦¤c¨maðikunÙalojjval¦ {striyaöcak¦¤c¨maðikunÙalojjval¦}
haranti ceto yugapat prav¦sin¦m // 20 //

21
m¦l¦â kadambanavakesaraketak¨bhir
¦yojitaâ öirasi bibhrati yo÷ito 'dya /
karð¦ntare÷u kakubhadrumama¤jar¨bhiâ
örotr¦nukªlaracit¦navataësak¦ëöca {icch¦nukªlaracit¦navataësak¦ëöca} // 21 //

22
k¦l¦garupracuracandanacarcit¦ígyaâ
pu÷p¦vataësasurabh¨kñtakeöap¦ö¦â /
örutv¦ dhvanié jalamuc¦é tvaritaé prado÷e
öayy¦gñhaé gurugñh¦t praviöanti n¦ryaâ // 22 //

23
kuvalayadalan¨lairunnataistoyanamrair
mñdupavanavidhªtairmandamandaé caladbhiâ /
apahñtamiva cetastoyadaiâ sendrac¦paiâ
pathikajanavadhªn¦é tadviyogak÷at¦n¦m {tadviyog¦kul¦n¦m} // 23 //

24
mudita iva kadambairj¦tapu÷paiâ samant¦t
pavanacalitaö¦khaiâ ö¦khibhirnñtyat¨va /
hasitamiva vidhatte sªcibhiâ ketak¨n¦é
navasalilani÷ekaâ ö¦ntat¦po {chinnat¦po} van¦ntaâ // 24 //

25
öirasi bakulam¦l¦é m¦lat¨bhiâ samet¦é
kusumitanavapu÷pairyªthik¦kuímalaiöca /
vikacanavakadambaiâ karðapªraé vadhªn¦é
racayati jaladaughaâ k¦ntavat k¦la e÷aâ // 25 //

26
dadhati kucayug¦grairunnatairh¦raya÷üié {pñthukuc¦grairunnatairh¦raya÷üié}
pratanusitadukªl¦ny¦yataiâ öroðibimbaiâ /
navajalakaðasek¦dunnat¦é {navajalakaðasek¦dudgat¦é}  romar¦jié
trivalivalitaöobh¦é {lalitavalivibhaígair} madhyadeöaiöca n¦ryaâ // 26 //

27
navajalakaðasaíg¦cch¨tat¦m¦dadh¦naâ
kusumabharanat¦n¦é l¦sakaâ p¦dap¦n¦m /
janitasurabhigandhaâ {janitaruciragandhaâ} ketak¨n¦é rajobhir
apaharati nabhasv¦n pro÷it¦n¦é man¦ësi // 27 //

28
jalabharanamit¦n¦maörayo 'sm¦kamuccair
ayamiti jalasekaistoyad¦stoyanamr¦â /
atiöayaparu÷¦bhirgr¨÷mavahneâ öikh¦bhiâ
samupajanitat¦paé hl¦dayant¨va vindhyam // 28 //

29
bahuguðaramað¨yo yo÷it¦é cittah¦r¨ {bahuguðaramað¨yaâ k¦min¨cittah¦r¨}
taruviüapalat¦n¦é b¦ndhavo nirvik¦raâ /
jaladasamaya e÷a pr¦ðin¦é pr¦ðabhªto
diöatu tava hit¦ni pr¦yaöo v¦¤chit¦ni // 29 //

// iti var÷¦ //

3
// atha öarat //

1
k¦ö¦ëöuk¦ vikacapadmamanoj¤avaktr¦
sonm¦dahaësarutanªpuran¦daramy¦ {ravanªpuran¦daramy¦}/
¦pakvaö¦lilalit¦natag¦traya÷üiâ {rucir¦natag¦traya÷üiâ}
pr¦pt¦ öarannavavadhªriva ramyarªp¦ // 1 //

2
k¦öairmah¨ öiöirad¨dhitin¦ rajanyo
haësairjal¦ni sarit¦é kumudaiâ sar¦ësi /
saptacchadaiâ kusumabh¦ranatairvan¦nt¦â
öukl¨kñt¦nyupavan¦ni ca m¦lat¨bhiâ // 2 //

3
ca¤canmanoj¤aöaphar¨rasan¦kal¦p¦â
paryantasaësthitasit¦ðÙajapaëktih¦r¦â /
nadyo viö¦lapulinorunitambabimb¦ {viö¦lapulin¦ntanitambabimb¦}
mandaé pray¦nti samad¦â pramad¦ iv¦dya // 3 //

4
vyoma kvacidrajataöaíkhamñð¦lagaurais
tyakt¦mbubhirlaghutay¦ öataöaâ pray¦taiâ /
utprek÷yate {saëlak÷yate} pavanavegacalaiâ payodai
r¦jeva c¦maraöatairabhiv¨jyam¦naâ {c¦maraöatairupav¨jyam¦naâ} // 4 //

5
bhinn¦¤janapracayak¦nti nabho manoj¤aé
bandhªkapu÷parajas¦ 'ruðit¦ ca bhªmiâ /
vapr¦öca pakvakalam¦vñtabhªmibh¦g¦ {c¦rukalam¦vñtabhªmibh¦g¦â}
utkaðühayanti {protkaðühayanti} na mano bhuvi kasya yªnaâ // 5 //

6
mand¦nil¦kulitac¦rutar¦graö¦khaâ
pu÷podgamapracayakomalapallav¦graâ /
mattadvirephaparip¨tamadhuprasekaö
cittaé vid¦rayati kasya na kovid¦raâ // 6 //

7
t¦r¦gaðapracurabhª÷aðamudvahant¨ {t¦r¦gaðapravarabhª÷aðamudvahant¨}
meghoparodhaparimuktaöaö¦íkavaktr¦ {megh¦varodhaparimuktaöaö¦íkavaktr¦} /
jyotsn¦dukªlamamalaé rajan¨ dadh¦n¦
vñddhié pray¦tyanudinaé pramadeva b¦l¦ // 7 //

8
k¦raðÙav¦hanavighaüüitav¨cim¦l¦â
k¦dambas¦rasakul¦kulat¨radeö¦â /
kurvanti haësavirutaiâ parito janasya
pr¨tié saroruharajoruðit¦staüinyaâ // 8 //

9
netrotsavo hñdayah¦rimar¨cim¦laâ
prahl¦dakaâ öiöiraö¨karav¦rivar÷¨ /
patyurviyogavi÷adigdhaöarak÷at¦n¦é
candro dahatyanudinaé {dahatyatitar¦é} tanumaígan¦n¦m // 9 //

10
¦kampayan phalabhar¦nataö¦lij¦l¦n
y¦nartayaëstaruvar¦n kusum¦vanamr¦n /
utphullapaíkajavan¦é nalin¨é vidhunvan
yªn¦é manaöcalayati prasabhaé nabhasv¦n // 10 //

11
sonm¦dahaësamithunairupaöobhit¦ni
svacchapraphullakamalotpalabhª÷it¦ni /
mandaprabh¦tapavanodgatav¨cim¦l¦n
nyutkaðühayanti hñdayaé sahas¦ sar¦ési // 11 //

12
na÷üaé dhanurbalabhido jaladodare÷u
saud¦min¨ sphurati n¦dya viyatpat¦k¦ /
dhunvanti pak÷apavanairna nabho bal¦k¦â
paöyanti nonnatamukh¦ gaganaé mayªr¦â // 12 //

13
nñtyaprayogarahit¦¤öikhino vih¦ya
haës¦nupaiti madano madhuraprag¨t¦n /
muktv¦ kadambakuüaj¦rjunasarjan¨p¦n
saptacchad¦nupagat¦ kusumodgamaör¨â // 13 //

14
öeph¦lik¦kusumagandhamanohar¦ði
ö¦kh¦sthit¦ðÙajakulapratin¦dit¦ni {svasthasthit¦ðÙajakulapratin¦dit¦ni} /
paryantasaësthitamñg¨nayanotpal¦ni
protkaðühayantyupavan¦ni man¦ësi puës¦m {yªn¦m} // 14 //

15
kahl¦rapadmakumud¦ni muhurvidhunvaës
tatsaígam¦dadhikaö¨talat¦mupetaâ /
sotk¦é karoti vanit¦é {utkaðühayatyatitar¦é} pavanaâ prabh¦te
patr¦ntalagnatulin¦mbu vidhªyam¦naâ {patr¦ntalagnatuhin¦ni haraëstarªð¦é} // 15 //

16
saépannaö¦linicay¦vñtabhªtal¦ni
su÷ühusthitapracuragokulaöobhit¦ni {svasthasthitapracuragokulaöobhit¦ni} /
haësaiöca s¦rasakulaiâ pratin¦dit¦ni
s¨m¦ntar¦ði janayanti janapramodam // 16 //

17
haësairjit¦ sulalit¦ gatiraígan¦n¦é
ambhoruhairvikasitairmukhacandrak¦ntiâ /
n¨lotpalairmadacal¦ni {n¨lotpalairmadakal¦ni} vilocan¦ni
bhrªvibhramaöca sarit¦é tanubhistaraígaiâ {rucir¦stanubhistaraígaiâ} // 17 //

18
öy¦m¦ lat¦â kusumabh¦ranataprav¦l¦â
str¨ð¦é haranti dhñtabhª÷aðab¦huk¦ntim /
dant¦vabh¦saviöadasmitacandrak¦ntié
kaíkelipu÷parucir¦ navam¦lat¨ ca // 18 //

19
keö¦nnit¦ntaghanan¨lavikuícit¦gr¦n
¦pªrayanti vanit¦ navam¦lat¨bhiâ /
karðe÷u ca pracalak¦ëcanakuðÙale÷u {pravarak¦ëcanakuðÙale÷u}
n¨lotpal¦ni vividh¦ni {vikac¦ni} niveöayanti // 19 //

20
h¦raiâ sacandanarasaiâ stanamaðdal¦ni
öroð¨taüaé suvipulaé raöan¦kal¦paiâ /
p¦d¦mbuj¦ni kalanªpuraöekharaiöca
n¦ryaâ prahñ÷üamanaso 'dya vibhª÷ayanti // 20 //

21
sphuüakumudacit¦n¦é r¦jahaës¦sthit¦n¦é {r¦jahaës¦örit¦n¦é}
marakatamaðibh¦s¦ v¦rið¦ bhª÷it¦n¦m {¦pªrit¦n¦m} /
öriyamatiöayarªp¦é vyoma toy¦öay¦n¦é
vahati vigatameghaé candrat¦r¦vak¨rðam // 21 //

22
sarasi kumudasaíg¦d{kusumasaíg¦da} v¦yavo v¦nti ö¨t¦
vigatajaladavñnd¦ digvibh¦g¦ manoj¤¦â
vigatakalu÷amambhaâ öy¦napaík¦ dharitr¨
vimalakiraðacandraé vyoma t¦r¦vicitram // 22 //

23
karakamalamanoj¤¦â k¦ntasaésaktahast¦
vadanavijitacandr¦â k¦ö cid any¦s taruðyaâ /
citakusumasugandhi pr¦viöant¨va veöma
prabalamadanahetos tyaktasaég¨t¦rag¦â // 23 //

24(23)
suratarasavil¦s¦t satsakh¨bhiâ sametya
asamarasavinodaé sªcayanti prak¦mam /
anupamamukhar¦g¦ r¦trimadhye vinod¦n
öaradi taruðak¦nt¦â sªcayanti pramod¦t // 24(23) // {prak÷iptaâ}

25(24)
divasakaramayªkhairbodhyam¦naé prabh¦te
varayuvatimukh¦bhaé paíkajaé jñmbhate 'dya /
kumudamapi gate 'staé l¨yate candrabimbe
hasitamiva vadhªn¦é pro÷ite÷u priye÷u // 25(24) //

26(25)
asitanayanalak÷m¨é lak÷ayitvotpale÷u
kvaðitakanakak¦¤c¨é mattahaësasvane÷u /
adhararuciraöobh¦é bandhuj¨ve priy¦y¦â
pathikajana id¦n¨é roditi bhr¦ntacittaâ {bhr¦ntacet¦â} // 26(25) //

27(26)
str¨ð¦é nidh¦ya vadane÷u öaö¦íkalak÷m¨é
h¦sye viöuddhavadane kumud¦karaör¨m / {k¦myaé ca haësavacanaé maðinªpure÷u}
bandhªkak¦ntimadhare÷u manohare÷u
kv¦pi pray¦ti subhag¦ öarad¦gamaör¨â // 27(26) //

28
vikacakamalavaktr¦ phullan¨lotpal¦k÷¨
kusumitanavak¦ö¦ övetav¦so {vikasitanavak¦öaövetav¦so} vas¦n¦ /
kumudarucirah¦s¦ {kumudarucirak¦ëtiâ} k¦min¨vonmadeyaé
upadiöatu {pratidiöatu} öaradvaöcetasaâ pr¨timagry¦m // 28 (27) //

// iti öarat //

4
// atha hemantaâ //

1
navaprav¦lodgamasasyaramyaâ
praphullalodhraâ paripakvaö¦liâ /
vil¨napadmaâ prapatattu÷¦ro
hemantak¦laâ samup¦gato 'yam {samup¦gataâ priye} // 1 //

2
manoharaiâ kuíkumar¦gapiígais {candanar¦gagaurais}
tu÷¦rakundendunibhaiöca h¦raiâ /
vil¦sin¨n¦é stanaö¦lin¨n¦é
n¦laëkriyante stanamaðÙal¦ni // 2 //

3
na b¦huyugme÷u vil¦sin¨n¦é
pray¦nti saígaé valay¦ígad¦ni /
nitambabimbe÷u navaé dukªlaé
tanvaëöukaé p¨napayodhare÷u // 3 //

4
k¦¤c¨guðaiâ k¦¤canaratnacitrair
no bhª÷ayanti pramad¦ nitamb¦n /
na nªpurairhaësarutaé bhajadbhiâ
p¦d¦mbuj¦nyambujak¦ntibh¦¤ji // 4 //

5
g¦tr¦ði k¦l¨yakacarcit¦ni
sapatralekh¦ni mukh¦mbuj¦ni /
öir¦ësi k¦l¦garubhª÷it¦ni {k¦l¦garudhªpit¦ni}
kurvanti n¦ryaâ suratotsav¦ya // 5 //

6
ratiöramak÷¦mavip¦ðÙuvaktr¦â
pr¦pt¦öca har÷¦bhyudayaé taruðyaâ {pr¦pte 'pi har÷¦bhyudaye taruðyaâ}/
hasanti noccairdaöan¦grabhinn¦n
prap¨Ùyam¦n¦nadhar¦navek÷ya // 6 //

7
p¨nastanorusthalabh¦gaöobh¦é
¦s¦dya tatp¨Ùanaj¦takhedaâ /
tñð¦gralagnaistuhinaiâ patadbhir
¦krandat¨vo÷asi ö¨tak¦laâ // 7 //

8
prabhªtaö¦liprasavaiöcit¦ni
mñg¦ígan¦yªthavibhª÷it¦ni /
manoharakrau¤canin¦dit¦ni
s¨m¦ntar¦ðyutsukayanti cetaâ // 8 //

9
praphullan¨lotpalaöobhit¦ni
öar¦rik¦dambavighaüüit¦ni {sonm¦dak¦dambavibhª÷it¦ni} /
prasannatoy¦ni saöaival¦ni {suö¨tal¦ni}
sar¦ësi cet¦ësi haranti puës¦m // 9 //

10
p¦kaé vrajant¨ himap¦taö¨tair
¦dhªyam¦n¦ satataé marudbhiâ /
priye priyaíguâ priyaviprayukt¦
vip¦ðÙut¦é y¦ti vil¦sin¨va // 10 //

11
pu÷p¦sav¦modasugandhivaktro
niâöv¦sav¦taiâ surabh¨kñt¦ígaâ /
paraspar¦ígavyati÷¦ígaö¦y¨
öete janaâ k¦maöar¦nuviddhaâ // 11 //

12
dantacchadairdantavigh¦tacihnaiâ {dantacchadaiâ savraðadantacihnaiâ}
stanaiöca p¦ðyagrakñt¦bhilekhaiâ /
saésªcyate nirdayamaígan¦n¦é
ratopabhogo navayauvan¦n¦m // 12 //

13
k¦cidvibhª÷ayati darpaðayuktahast¦ {darpaðasaktahast¦}
b¦l¦tape÷u vanit¦ vadan¦ravindam /
dantacchadaé priyatamena nip¨tas¦raé
dant¦grabhinnamapakñ÷ya {dant¦grabhinnamavakñ÷ya} nir¨k÷ate ca // 13 //

14
any¦ prak¦masurataöramakhinnadeh¦
r¦tripraj¦garavip¦üalanetrayugm¦ {r¦tripraj¦garavip¦üalanetrapadm¦} /
öayy¦ntare÷u {srast¦ësadeöa} lulit¦kulakeöap¦ö¦
nidr¦é pray¦ti mñdusªryakar¦bhitapt¦ // 14 //

15
nirm¦lyad¦ma paribhuktamanoj¤agandham
mªrdhno 'pan¨ya ghanan¨laöiroruh¦nt¦â /
p¨nonnatastanabhar¦natag¦traya÷üyaâ
kurvanti keöaracan¦mapar¦staruðyaâ // 15 //

16
any¦ priyeða paribhuktamavek÷ya g¦tram
har÷¦nvit¦ viracit¦dharar¦gaöobh¦ {viracit¦dharac¦ruöobh¦} /
kurp¦sakaé paridadh¦ti navaé nat¦íg¨ {nakhak÷at¦íg¨}
vy¦lambin¨lalulit¦lakaku¤cit¦k÷¨ // 16 //

17
any¦öciraé suratakelipariörameða
khedaé gat¦â praöithil¨kñtag¦traya÷üyaâ /
saép¨Ùyam¦navipulorupayodhar¦rtt¦ {saéhñ÷yam¦ðapulakorupayodhar¦nt¦}
abhya¤janaé vidadhati pramad¦â suöobham {suöobh¦â} // 17 //

18
bahuguðaramað¨yo yo÷it¦é cittah¦r¨
pariðatabahuö¦livy¦kulagr¦mas¨maâ /
vinipatitatu÷¦raâ krau¤can¦dopag¨taâ
pradiöatu himayuktaâ k¦la e÷aâ priy¦n vaâ {himayuktastve÷a k¦laâ sukhaé vaâ} // 18 //

// iti hemantaâ //

5
// atha öiöiraâ //

1
prarªÙhaö¦lipracay¦vñtak÷itié {prarªÙhaö¦l¨k÷ucay¦vñtak÷itié}
nidrotthitakrau¤canin¦daöobhitam {kvacitsthitakrau¤canin¦daöobhitam}/
prak¦mak¦maé pramad¦janapriyaé
varoru k¦laé öiöir¦hvayaé öñðu // 1 //

2
niruddhav¦t¦yanamandirodaraé
hut¦öano bh¦numato gabhastayaâ /
gurªði v¦s¦ësyabal¦â sayauvan¦â\
pray¦nti k¦le 'dya {k¦le 'tra} janasya sevyat¦m // 2 //

3
na candanaé candramar¨ciö¨talaé
na harmyapñ÷ühaé öaradindunirmalam /
na v¦yavaâ s¦ndratu÷¦raö¨tal¦
janasya cittaé ramayanti s¦épratam // 3 //

4
tu÷¦rasaégh¦tanip¦taö¨tal¦â
öaö¦íkabh¦bhiâ öiöir¨kñt¦â punaâ /
vip¦ðÙut¦r¦gaðac¦rubhª÷að¦
janasya sevy¦ na bhavanti r¦trayaâ // 4 //

5
gñh¨tat¦mbªlavilepanasrajaâ
pu÷p¦sav¦moditavaktrapaíkaj¦â /
prak¦mak¦l¦garudhªpav¦sitaé
viöanti öayy¦gñhamutsuk¦â striyaâ // 5 //

6
kñt¦par¦dh¦n bahuöo 'bhitarjit¦n
savepathªn s¦dhvasamandacetasaâ {s¦dhvasaluptacetasaâ} /
nir¨k÷ya bhartñn surat¦bhil¦÷iðaâ
striyo 'par¦dh¦n samad¦ visasmaruâ // 6 //

7
prak¦mak¦maiâ surataiöca nirdayaé {yuvabhiâ sunirdayaé}
niö¦su d¨rgh¦svatip¨Ùit¦öciram {d¨rgh¦svabhir¦mit¦öciram} /
bhramanti mandaé öramakheditoravaâ
k÷ap¦vas¦ne navayauvan¦â striyaâ // 7 //

8
manoj¤akªrp¦sakap¨Ùitastan¦â
sar¦gakauöeyavibhª÷itoravaâ {sar¦gakauöeyakabhª÷itoravaâ}/
niveöit¦ntaâkusumaiâ öiroruhair
vibhª÷ayant¨va him¦gamaé striyaâ // 8 //

9
payodharaiâ kuíkumar¦gapi¤jaraiâ
sukhopasevyairnavayauvanonnataiâ {sukhopasevyairnavayauvano÷mabhiâ}/
vil¦sin¨n¦é {vil¦sin¨bhiâ} parip¨Ùitorasaâ
k÷apanti {svapanti} ö¨taé paribhªya k¦minaâ // 9 //

10
sugandhiniâöv¦savikampitotpalaé
manoharaé k¦maratiprabodhanam /
niö¦su hñ÷ü¦â saha k¦mibhiâ striyaâ
pibanti madyaé madan¨yamuttamam // 10 //

11
apagatamadar¦g¦ yo÷idek¦ prabh¦te
kñtanibiÙakuc¦gr¦ patyur¦liíganena /
priyatamaparibhuktaé v¨k÷am¦ð¦ svadehaé
vrajati öayanageh¦dvastram¦kar÷ayant¨ {öayanav¦s¦dv¦samanyaé hasant¨} // 11 //

12
agurusurabhidhªp¦moditaé keöap¦öaé
galitakusumam¦laé dhunvat¨ ku¤cit¦gram {ku¤cit¦gram vahant¨}/
tyajati gurunitamb¦ nimnan¦bhiâ sumadhy¦
 'pyu÷asi öayanav¦saâ k¦min¨ k¦maöobh¦ {hu÷asi öayanamany¦ k¦min¨ c¦ruöobh¦} // 12 //

13
kanakakamalak¦ntaiöc¦rut¦mr¦dharo÷ühaiâ
öravaðataüaniyuktaiâ {öravaðataüani÷aktaiâ} p¦üalop¦ntanetraiâ /
u÷asi vadanabimbairaësasaësaktakeöaiâ
öriya iva gñhamadhye saësthit¦ yo÷ito 'dya // 13 //

14
pñthujaghanabhar¦rt¦â kiëcid¦namramadhy¦â
stanabharaparikhed¦n mandamandaé vrajantyaâ /
suratasamayave÷aé naiöamantyaé vih¦ya {nai÷am¦öu prah¦ya}
dadhati divasayogyaé ve÷amet¦staruðyaâ {ve÷amany¦staruðyaâ} // 14 //

15
nakhapadaracit¦gr¦n {nakhapadacitabh¦g¦n} v¨k÷yam¦ð¦â stan¦nt¦n
adharakisalay¦gr¦n dantabhinn¦n {adharakisalay¦graé dantabhinnaé} spñöantyaâ /
abhimatataramodaé varðayantyastaruðyaâ {abhimataratave÷aé nandayantyastaruðyaâ}
saviturudayak¦le bhª÷ayanty¦nan¦ni // 15 //

16
pracuraguÙavik¦raâ sv¦duö¦l¨k÷uramyaâ
prabalasuratakelirj¦takandarpadarpaâ /
priyatamarahit¦n¦é {priyajanarahit¦n¦é} cittasaët¦pahetuâ
öiöirasamaya e÷aâ öreyase vo 'stu nityam // 16 //

// iti öiöiraâ //

6
// atha vasantaâ //

1
praphullacªt¦íkurat¨k÷ðas¦yako
dvirepham¦l¦é vidadhaddhanurguðam {dvirepham¦l¦vilasaddhanurguðaâ} /
man¦ësi bhettué surataprasaígin¦é
vasantayoddh¦ samup¦gataâ priye // 1 //

2
drum¦â sapu÷p¦â salilaé sapadmaé
striyaâ sak¦m¦â pavanaâ sugandhiâ /
sukh¦â prado÷¦ divas¦öca ramy¦â
sarvaé priye c¦rutaraé vasante // 2 //

3
v¦p¨jal¦n¦é maðimekhal¦n¦é
öaö¦íkabh¦s¦é pramad¦jan¦n¦m /
cªtadrum¦ð¦é kusum¦nat¦n¦é
tanoti {dad¦ti} saubh¦gyamayaé vasantaâ // 3 //

4
stane÷u h¦r¦â sitacandan¦rdr¦â
mukhe÷u t¦mbªlasugandhiv¦t¦â {bhuje÷u saígaé valay¦ígad¦ni}/
pray¦nti niâöaíkamanaígasaukhyaé {pray¦ntyanaíg¦turam¦nas¦n¦é}
vil¦sin¨n¦é jaghane÷u k¦¤cyaâ // 4 //

5
kusumbhar¦g¦ruðitairdukªlair
nitambabimb¦ni vil¦sin¨n¦m /
tanvaëöukaiâ kuíkumar¦gagaurair
alaíkriyante stanamanÙal¦ni // 5 //

6
karðe÷u yogyaé navakarðik¦raé
cale÷u n¨le÷valake÷vaöokam /
öikh¦su phull¦ navamallik¦öca
pray¦nti saígaé pramad¦janasya // 6 //

7
sapattralekhe÷u vil¦sin¨n¦é
vaktre÷u hem¦mburuhopame÷u
ratyantare mauktikatulyarªpaâ {ratn¦ntare mauktikasaígaramyaâ}
svedodgamo vistarat¦mupaiti // 7 //

8
ull¦sayantyaâ {ucchv¦sayantyaâ} ölathabandhan¦ni
g¦tr¦ði kandarpasam¦kul¦ni /
sam¨pavarti÷vapi k¦muke÷u {sam¨pavarti÷vadhun¦ priye÷u}
samutsuk¦ eva bhavanti n¦ryaâ // 8 //

9
tanªni p¦ðÙªni sukampit¦ni {mad¦las¦ni}
muhurmuhurjñmbhaðatatpar¦ði /
aíg¦nyanaígaâ pramad¦janasya
karotyasau pro÷itabhartñkasya {karoti l¦vaðyasasaébhram¦ði} // 9 //

10
netre÷u lolo madir¦lase÷u
gaðÙe÷u p¦ðÙuâ kaühinaâ stane÷u /
madhye÷u namro {nimno} jaghane÷u p¨naâ
str¨ð¦manaígo bahudh¦ sthito 'dya // 10 //

11
aíg¦ni nidr¦lasit¦ni nityaé {nidr¦lasavibhram¦ði}
v¦ky¦ni kiécinmadir¦las¦ni /
bhrªk÷epajihm¦ni vilocan¦ni {ca v¨k÷it¦ni}
karoti k¦maâ pramad¦jan¦n¦m // 11 //

12
priyaíguk¦l¨yakakuíkum¦ni {priyaíguk¦l¨yakakuíkum¦ktaé}
stane÷u gaure÷u vicarcit¦ni {vil¦sin¨bhiâ}/
¦ropyate {¦lipyate} candanamaígan¦bhir
mad¦las¦bhirmñgan¦bhiyuktam // 12 //

13
gurªði v¦s¦ësi vih¦ya tªrðaé
tanªni l¦k÷¦rasara¤jit¦ni /
sugandhik¦l¦garudhªpit¦ni
dhatte janaâ k¦maöar¦nuviddhaâ {k¦mamad¦las¦ígaâ} // 13 //

14
puëskokilaöcªtarasena mattaâ {puëskokilaöcutaras¦savena}
priy¦mukhaé cumbati s¦daro 'yam {mattaâ priy¦é cumbati r¦gahñ÷üaâ}/
gu¤jaddvirepho 'pyayamambujasthaâ
priyaé priy¦y¦â prakaroti c¦üu // 14 //

15
prav¦lat¦mr¦stabak¦vanamr¦ö {t¦mraprav¦l¦stabak¦vanamr¦ö}
cªtadrum¦â pu÷pitac¦ruö¦kh¦â /
kurvanti k¦ntaé {k¦maé} pavan¦vadhut¦â
samutsukatvaé manaso 'ígan¦n¦m {paryutsukaé m¦nasamaígan¦n¦é} // 15 //

16
¦ mulato vidrumar¦gat¦mraé
sapallavaé pu÷pacayaé dadh¦n¦â /
kurvantyaöok¦ hñdayaé saöokaé
nir¨k÷yam¦ð¦  navayauvan¦n¦m // 16 //

17
mattadvirephaparicumbitac¦rupu÷p¦
mand¦nil¦kulitac¦rumñduprav¦l¦â {mand¦nil¦kulitanamramñduprav¦l¦â}/
kurvanti k¦mimanas¦é sahasotsukatvaé
b¦l¦timuktakalik¦â {b¦l¦timuktalatik¦â} samavek÷yam¦ð¦â // 17 //

18
k¦nt¦mukhadyutiju÷¦macirodgat¦n¦é
öobh¦é par¦é kurabakadrumamanjar¨ð¦m /
hñ÷ü¦ priye priyatam¦rahitasya puësaâ {sahñdayasya bhavenna kasya}
kandarpab¦ðanikarairvyathitaé hi cetaâ {kandarpab¦ðapatanavyathitaé hi cetaâ} // 18 //

19
¦d¨ptavahnisadñöairapi p¦rij¦taiâ {¦d¨ptavahnisadñöairapay¦tapatraiâ}
sarvatra kiëöukavanaiâ kusum¦vanamraiâ /
sadyo vasantasamaye samup¦gate ca {vasantasamayena sam¦gateyaé}
rakt¦ëöuk¦ navavadhªriva bh¦ti bhªmiâ // 19 //

20
kié kiëöukaiâ öukamukhacchavibhirna dagdhaé {bhinnaé}
kié karðik¦rakusumairna kñtaé manoj¤am {hñtaé manoj¤aiâ}/
yat kokilaâ punaram¨ {punarayaé} madhurairvacobhir
yªno manaâ suvadane niyataé haranti {suvadan¦nihitaé nihanti} // 20 //

21
puëskokilaiâ kalavacobhirup¦tthar÷aiâ
gu¤jadbhirunmadakal¦ni vac¦ési puës¦m {bhñígaiâ} /
lajj¦nvitaé savinayaé hñdayaé k÷aðena
pary¦kulaé kulagñhe 'pi kñtaé vadhªn¦m // 21 /

22
¦kampayan kusumit¦é sahak¦raö¦kh¦é {kusumit¦â sahak¦raö¦kh¦â}
vist¦rayan parabhñtasya vac¦ësi dik÷u /
v¦yurviv¦ti hñday¦ni haran nar¦ð¦é
n¨h¦rap¦tavigam¦t subhago vasante // 22 //

23
kundaiâ savibhramavadhªhasit¦vad¦taiâ
saëöobhit¦nyupavan¦ni {udyotit¦nyupavan¦ni} manohar¦ði /
cittaé munerapi haranti nirastar¦gaé {nivñttar¦gam}
pr¦geva r¦gamalin¦ni man¦ësi puës¦m {yªn¦m} // 23 //

24
¦lambihemaraöan¦â stanasaktah¦r¦â
kandarpadarpaöithil¨kñtag¦traya÷üyaâ /
m¦se madhau madhurakokilabhñígan¦dair
n¦ryo haranti hñdayaé prasabhaé nar¦ð¦m // 24 //

25
n¦n¦manoj¤akusumadrumapu÷pit¦gr¦n {n¦n¦manoj¤akusumadrumabhª÷it¦nt¦n}
hñ÷ü¦nyapu÷üakulaöobhitas¦nudeö¦n {hñ÷ü¦nyapu÷üaninad¦kulas¦nudeö¦n}/
öaileyaj¦lapariðaddhaöil¦tal¦nt¦n
dñ÷üv¦ janaâ k÷itibhñto madameti sarvaâ // 25 //

26
netre nim¨layati roditi y¦ti mohaé {öokaé}
ghr¦ðaé kareða viruðaddhi virauti coccaiâ /
k¦nt¦viyogaparikheditacittavñttir
dñ÷üv¦ janaâ {dñ÷üv¦dhvagaâ} kusumit¦n sahak¦ravñk÷¦n // 26 //

27
samadamadhukar¦ð¦é kokil¦n¦é ca n¦daiâ
kusªmitasahak¦raiâ karðik¦raiöca ramyaiâ /
i÷ubhiriva sut¨k÷ðairm¦nasaé k¦min¨n¦é {m¦nin¨n¦é}
tudati kusumac¦po {kusumam¦so} manmathodd¨pan¦ya // 27 //

28
rucirakanakak¦ntaé mu¤cataâ pu÷pavñndaé
mñdupavanavidhªt¦n pu÷pit¦ëöcªtavñk÷¦n /
abhimukhamabhiv¨k÷ya k÷¦madeho 'pi m¦rge
madanaöarasuviddho mohameti prav¦s¨ // 28 // {prak÷iptaâ}

29
parabhñtakalag¨tairhl¦dibhiâ sadvac¦ësi
smitadaöanamayªkhaé kundapu÷paprabh¦bhiâ /
sarakisalayak¦ntié pallavairvidrum¦bhair
abhibhavati vasantaâ k¦min¨n¦mid¦n¨m // 29 // {prak÷iptaâ}

30
kanakakamalak¦ntaircandanaiâ p¦ðÙugaðÙair
upanihitasuh¦raiöcandan¦rdraiâ stan¦graiâ /
madanajanital¦saiâ s¦lasairdñ÷üip¦tair
munivaramapi n¦ryaâ k¦mayante vasante // 30 // {prak÷iptaâ}

31
madhusurabhimukh¦bjaé locane lolat¦re
navakurabakapªrðaâ keöap¦öo manoj¤aâ /
atigurukucayugmaé öroðibimbaé tathaiva
na bhavati kimid¦n¨é yo÷it¦é brªhi c¦ru // 31 // {prak÷iptaâ}

32
¦kampit¦ni hñday¦ni manasvin¨n¦é
v¦taiâ praphullasahak¦rakñt¦dhiv¦saiâ /
utkªjitaiâ parabhñtasya mad¦kulasya
örotrapriyairmadhukarasya ca g¨taöabdaiâ // 32 // {prak÷iptaâ}

33
ramyaprado÷asamayaâ sphuüacandrabh¦saâ
puëskokilasya virutaé pavanaâ sugandhiâ /
matt¦liyªthavirutaé niöi s¨dhup¦naé
sarvaé hi s¦dhanamidaé kusum¦yudhasya // 33 // {prak÷iptaâ}

34
¦mr¦öokavikalpit¦dharamadhurmattadvirephasvanaâ
kund¦p¨Ùaviöuddhadantanikaraâ protphullapadm¦nanaâ /
cªt¦modasugandhimandapavanaâ öñíg¦rad¨k÷¦guruâ
kalp¦ntaé madanapriyo diöatu vaâ pu÷p¦gamo maígalam // 34 // {prak÷iptaâ}

35
¦mr¨ maígalama¤jar¨ varaöaraâ satkiëöukaé yaddhanur
jy¦ yasy¦likulam kalaíkarahitaé chtraé sit¦ëöuâ sitam /
mattebho malay¦nilaâ parabhñt¦ yadvandino lokajit
so 'yaé vo vitar¨tar¨tu vinaturbhadraé vasant¦nvitaâ // 35 //

// iti vasantaâ //