Achtung!
Dies ist eine Internet-Sonderausgabe des Buches
"Iranica Armeno-Iberica.
Studien zu den iranischen Lehnwörtern im Armenischen und Georgischen"
von Jost Gippert (1990).
Sie sollte nicht zitiert werden. Zitate sind der Originalausgabe, veröffentlicht als
"Österreichische Akademie der Wissenschaften,
philosophisch-historische Klasse,
Sitzungsbericht, 606. Band" /
"Veröffentlichungen der Kommission für Iranistik, Nr. 26",
Wien 1993,
zu entnehmen.

Attention!
This is a special internet edition of the book
"Iranica Armeno-Iberica.
Studien zu den iranischen Lehnwörtern im Armenischen und Georgischen [Bd. 1]"
by Jost Gippert (1990).
It should not be quoted as such. For quotations, please refer to the original edition, published as
"Österreichische Akademie der Wissenschaften,
philosophisch-historische Klasse,
Sitzungsbericht, 606. Band" /
"Veröffentlichungen der Kommission für Iranistik, Nr. 26",
Wien 1993.



Alle Rechte vorbehalten / All rights reserved:
Jost Gippert, Frankfurt 2002.

vazr-:
       -i:


1. Spr.Sal. 25,18 O
(M. Šaniʒe, Leksiḳa 56):
vitarca vazri da maxwli da isari ṗiredi, egreca ḳaci, romeli šesc̣amebdes megobarsa twssa c̣amebasa cilsa. (Lac. in M; B nach Šaniʒe, l.c.:)
šubi da maxwli da isari ṃkvetri ..
ϱόπαλον ϰαὶ μάχαιρα ϰαὶ τόξευμα ἀϰιδωτόν, οὕτως ϰαὶ ἀνὴρ ὁ ϰαταμαρτυρῶν τοῦ ϕίλου αὐτοῦ μαρτυρίαν ψευδῆ.
Ibrew sowser ew slakՙ sreal, noynpēs ew or vkayē zbarekamē iwrmē, vkayowtՙi(wn) stow(tՙ)e(an).


       -it-a:

2. 2.Kön. 12,31 O
(M. Šaniʒe, Leksiḳa 56 bzw. Ab.Wb. s.v. magibad-i):
da nešṭi igi erisay mis gamoiq̇vana kalakisa misgan da ganxerxna igini xerxita da moc̣q̇wdna ṭaṗaraḳita da vazrita rḳinisayta. (da ?) moiq̇vanna igini madibads, romel ars alizis mokmedtay. ( — M:)
da nešṭi erisa mis gamoiq̇vana da ganxerxna igini xerxita da mosc̣q̇wdna igini ṭabraḳita da vazirita. da moiq̇vanna igini madibadd, romel ars alizismokmedta, da esret uzmida q̇ovelta kalakta ʒeta amonista. ( — B nach Šaniʒe, l.c.):
da erni mq̇opni mas šina gamoiq̇uanna da dasxna xerxta zeda da ḳuros tavta rḳinisata da culta rḳinisata da ganiq̇vanna igini šoris saqmilsa alizisasa.
ϰαὶ τὸν λαὸν τὸν ὄντα ἐν αὐτῇ ἐξήγαγεν ϰαὶ ἔϑηϰεν ἐν τῷ πρίονι ϰαὶ ἐν τοῖς τριβόλοις τοῖς σιδηροῖς (+ ϰαὶ ὑποτομεῦσιν σιδηροῖς Ο, ϰαὶ σϰεπάρνοῖς σιδηροῖς L) ϰαὶ διήγαγεν (περιήγαγεν K) αὐτοὺς διὰ τοῦ πλινϑείου (ἐν μαδεββαν L)· ϰαὶ οὕτως ἐποίησεν πάσαις ταῖς πόλεσιν υἱῶν Αμμων.
ew zžołovowrdn or ēr 'i nma, ehan artakՙs ew ark ənd słocՙaw, ew ə(nd) kՙeranōkՙ erkatՙeōkՙ, ew šrǰecՙowcՙanēr znosa ałiwsov. ew aynpēs ar̄nēr ənd a(menay)n kՙałakՙs ordwocՙn amonay:
2.1. Vgl. 1.Chr. 20,3 M:
da eri igi mas šina gamoiq̇vana da ganxerxna igini xerxita rḳinisata. esret uq̇o davit q̇ovelta ʒeta amonista. da moikca davit da q̇oveli eri misi ierusalēmd.
ϰαὶ τὸν λαὸν τὸν ἐν αὐτῇ ἐξήγαγεν ϰαὶ διέπρισεν πρίοσιν ϰαὶ ἐν σϰεπάρνοις σιδηροῖς· ϰαὶ οὕτως ἐποίησεν Δαυιδ τοῖς πᾶσιν υἱοῖς Αμμων. ϰαὶ ἀνέστρεψεν Δαυιδ ϰαὶ πᾶς ὁ λαὸς αὐτοῦ εἰς Ιερουσαλημ.
ew zžołovowrdn or ēr 'i nma ehan. ew słocՙeacՙ słocՙōkՙ ew owragōkՙ erkatՙeōkՙ. ew aynpēs arar dawitՙ a(menay)n kՙałakՙacՙ ordwocՙn amonay.

3. Mart. Var. [H 341, 810,25] (M. Šaniʒe, Leksiḳa 56; nach Ab.Wb. ib. 809):
ganrisxna da ubrʒana mier ʒelit gardamoġebay da ġuedita gansxirṗes igi da vazrita otxganve dač̣rides mas ..
"(Der Richter ?) erzürnte und befahl, ihn vom Holz(-kreuz?) herunterzunehmen, und sie banden ihn mit Riemen und schlugen von allen vier (Seiten) mit einem v. auf ihn ein .."
Ew dataworn barkacՙeal, hramayeacՙ iǰowcՙanel zna, ew pՙokovkՙ ew brōkՙ 'i čՙorecՙowncՙ kołmancՙ cecel zna. ([VV 2] 374, 30-32)
"Der Richter erzürnte und befahl, ihn herabzulassen und mit Riemen und Knüppeln aus vier Richtungen zu verprügeln."


       -ta-sa:

4. Mart. Var. [H 341, 809: Ab.Wb.]:
vagrʒnob cemasa amas vazrtasa.
"Ich verlängere das Schlagen mit den v.".
(Nichts Vergleichbares in arm. Vs. [VV 2], 373-374).

vazir-:
       -ita:

5. 2.Kön. 12,31 M: s.o. {2.} (vazr-ita).


varz-:
       -i:


6. Ep.Jer. 1,14 GM:
xolo akus varzi marǯuenesa da maxwli, garna tavsa twssa brʒolisa da avazaḳtagan ver ganirinebs. ( — OI:)
uṗq̇ries marǯuenita laxuari da ṭaṗaraḳi, xolo tavi twsi brʒolisagan da avazaḳtagan ver ganirinos.
ἔχει δὲ ἐγχειρίδιον ἐν δεξιᾷ ϰαὶ πέλεϰυν, ἑαυτὸν δὲ ἐϰ πολέμου ϰαὶ λῃστῶν οὐϰ ἐξελεῖται. (1,13)


mazraḳ-:
            -i:

7. Jer. 6,23 M:
mšwldi da mazraḳi eṗq̇rasq̇e, mʒwnvare ars da ar šeic̣q̇alos. qmay mati, vitarca zġuay mġelvare, cxenebisa mier da sač̣urvelisa. c̣q̇oba-hq̇ops, vitarca cecxli brʒolad šendami, asulo sionisao! ( — IO:)
mšwldosanni da laxurosanni, urid ars, da ara gc̣q̇alobdes. qmay mati vitarca zġuay oxrides, hunebita da eṭlebita ganec̣q̇vnen vitarca cecxlni brʒolad šen zeda, asulo sionisao.
τόξον ϰαὶ ζιβύνην ϰρατήσουσιν, ἰταμός ἐστιν ϰαὶ οὐϰ ἐλεήσει, ϕωνὴ αὐτοῦ ὡς ϑάλασσα ϰυμαίνουσα, ἐϕ' ἵπποις ϰαὶ ἅρμασιν παρατάξεται ὡς πῦρ εἰς πόλεμον πρὸς σέ, ϑύγατερ Σιων.
ałełnaworkՙ ew tigaworkՙ. azg žpirh ew anołorm. jayn n(o)r(a) ibrew zjayn covow yarowcՙeloy. kar̄ōkՙ ew erivarōkՙ čakatescՙi, ew lastescՙi ibrew zhowr 'i paterazm 'i v(e)r(ay) kՙo dowstr siovni.
(syr. bqštt՚ wbnyzk՚; hebr. qešeṯ ḵīḏōn)

8. Jer. 50,42 M, B (Ab.Wb. s.v. mazraḳisa mkonebeli):
mšwldi da mazraḳi akundesq̇e, ugbil arian da ara šeic̣q̇aleben: qmay mati, vitarca zġuay mġelvare, cxenta zeda cxenosnobden ganmzadebulni, vitarca cecxli mbrʒolobad šen zeda, asulo babilonisao! ( — IO:)
mšwldosanni da laxurosanni urid arian, da ara šeic̣q̇alnen igini, qmay mati vitarca zġuay oxrides, huneta zeda aġmqedrnen, ganmzadebulni vitarca cecxlni brʒolad šen zeda, asulo babilonisao. ( — M )
τόξον ϰαὶ ἐγχειρίδιον ἔχοντες· ἰταμός ἐστιν ϰαὶ οὐ μὴ ἐλεήσῃ· ϕωνὴ αὐτῶν ὡς ϑάλασσα ἠχήσει, ἐϕ' ἵπποις ἱππάσονται παρεσϰευασμένοι ὥσπερ πῦρ εἰς πόλεμον πρὸς σέ, ϑύγατερ Βαβυλῶνος. (27,42)
ałełn ew vałakawor 'i jer̄in iwrowm žpirh ē, ew mi ołormescՙi: jayn n(o)cՙ(a) ibrew zcov gočՙescՙē. hecealkՙ yerivars, patrastealkՙ ibrew zhowr 'i paterazm 'i v(e)r(ay) kՙo dowstr babelacՙwocՙ.
(syr. bə-qeštāṯā wa-bə-nayzəḵā / hebr. qešeṯ ḵīḏōn)


            -ita:

9. Ǯš. [K.Cx. 1] 237,19-21:
da ic̣q̇la mihr (AMTm, miran C, mir Ed.cet.) mazraḳita (CMm; marzaḳita cet.) perdsa, xolo krisṭianetagan mas dġesa šina moḳles ḳaci samoci, da sarḳinozta cxeni daeca vitarca č̣alaḳi da čahq̇rides q̇ovelsa mas zġuad.
"Und (der georg. König) Mihr wurde von einem m. an der Seite verletzt, und von den Christen töteten sie (die Sarazenen) an diesem Tage 60, und die Pferde (wtl. "das Pferd") der Sarazenen wurden gefällt wie ein Auwald, und sie (die Christen) warfen alle (wtl. "alles das") ins Meer."

            -eb-ad:

10. Joel 3,10 M:
dač̣renit saqnisni tkuenni qrmlebad, da mangalni tkuenni mazraḳebad; uʒalo iṭq̇oded, vitarmed: ʒal-mic me. ( — IO:)
da dač̣renit saqnisni tkuenni qrmlad, da manglebi tkueni laxurebad; uʒluri igi ikadoden; vitarmed ʒal-mic.
συγϰόψατε τὰ ἄροτρα ὑμῶν εἰς ϱομϕαίας ϰαὶ τὰ δρέπανα ὑμῶν εἰς σειρομάστας· ὁ ἀδύνατος λεγέτω ὅτι ᾽Ισχύω ἐγώ. (4,10)
kotorescՙēkՙ zxopՙs jer 'i sowsers, ew zgerandis jer 'i gełardowns: Tkarn xraxowsescՙē tՙē hzōr em es.


mazaraḳ-:
             -ita:


11. Visr. 290,22-27:
didni da magarni da laškar-mravalni delamni da gelanelni, egzom ḳargni q̇mani, bnelsa ġamesa ar daacdunveben, tmasa mazaraḳita gaaṗoben da navaksa šesṭq̇orcneben, gurdemlsa gaarbenen, šubsa uṭevnisaganca upro šors gasṭq̇orceben, didroani da ḳargi daraḳebi akus.
"Groß und mächtig und mit zahlreichen Truppen sind die Dilamer und Gilaner, so gute Ritter, in der dunklen Nacht gehen sie nicht irre, das Haar spalten sie mit dem m., und sie schleudern den Pfeil, sie lassen den Amboß laufen, die Lanze schleudern sie weiter als eine Stadie, riesige und gute Schilde haben sie."
      zamīn-ī dēlamān ǧāy ēstə muḥkam            bad-ō dar laškar-ē az gēl u dēlam.
      ba tār-ī šab az ēšān nāwak andāz            zanand az dūrə mardum-rā ba āwāz.
      gurōh-ī nāwak
ū žōpīn səpārand            ba zaxm-aš ǧōsan ū xaftān guḍārand
      bē-andāzandə žōpīn-rā
gah-ī tāb            ču andāzad kamān-war tīr-i partāb
      ču dīwānandə gāh-ī kōšiš ēšān            ǧihān az dast-i ēšān šud parēšān
      sipar dārandə pahnāwar gah-ī ǧang            ču dīwān-ē bagārīda ba ṣad rang.

      "Das Land der Dēlamer ist ein befestigter Ort,

(514: 10-15)

                                    darin je ein Heer aus Gēl und Dēlam.
      In der Mitte der Nacht treffen sie einen Menschen
                                    unter Geschrei mit dem Pfeilschuß von ferne.
      Einen Schwarm von Pfeil(en) und Lanze(n) senden sie aus,
                                    Wunden verursachen sie durch Mantel und Rüstung.
      Die Lanze schleudern sie in schneller (heißer) Zeit (so weit),
                                    wie man mit dem Bogen den Pfeil des Bogenschusses schießt.
      Wenn sie die Zeit des Krieges erklären,
                                    wird die Welt von ihrer Hand gequält,
      In Kriegszeiten tragen sie einen breiten Schild,
                                    wie ein Diwan, verziert mit hundert Farben."

<mazraḳa->:
            
-:

12. Šavt. Abdulmes. 19,3:
      mqedrad kvelobit, uʒlevelobit,                  saxed usc̣oroanagebita,
      uplad sṗasṗeṭta, tvit kalakṗeṭta,            akvs-ġa godolnianagebita,
      *mšwld
*da *mazraḳi ukmna mṭert *raḳi            gulsa uc̣q̇alodanagebita.
      cud-hq̇ops misansa ṭilismisansa                  xrizmost ḳitxvita,ana gebita.

(Mss. mšwldta mazaraḳa ukmna mṭert raḳa)
      "Als Ritter mit Mut, mit Unbesiegbarkeit,
                                    als Gestalt mit unvergleichlichem Bau (ausgestattet),
      als Herr über Heerführer, selbst über Stadtoberhäupter,
                                    hat er sogar Türme errichtet (wtl. `mit Aufbau', sc. versehen);
      wann immer er den Feinden Bogen und Lanze "antat",
                                    im Herzen unbarmherzig "gebaut" (wtl. `von Statur').
      macht er nutzlos den Zauberer mit seinem Talisman,
mit dem (seinem ?) Befragen von Orakeln (gr. χρησμός), oder mit der(en ?) Antwort."

vazr-: Addenda

Für griech. τρίβολος georg. ḳuroys-tav-:

13. Mt. 7,16 XCDE:
naq̇opisa (naq̇opta DE) matisagan (mattagan DE) *xicnnet (xicnet X, icnnet CDE) igini (bis hierher X). nuuḳue šeḳribian (mo-nu-istulian C) eḳaltagan q̇urʒeni anu ḳuroystavtagan leġw?
ἀπὸ τῶν ϰαρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσϑε αὐτούς· μήτι συλλέγουσιν ἀπὸ ἀϰανϑῶν σταϕυλὰς ἢ ἀπὸ τριβόλων σῦϰα;
ï ptłóy nocՙa caniǰikՙ znosa: Mitՙe kՙałicՙe?n ï pՙšoy xałoł. kam ï tataskē tՙowz.

14. Heb. 6,8 ABCD:
xolo romelman (uḳuetu CD) gamoiġis eḳali da ḳuroystavi urgebi da c̣q̇evisa maxlobeli, romeli (romlisa CD) uḳuanaysḳnel (-i CD) dasac̣uvelad arn.
ἐϰϕέρουσα δὲ ἀϰάνϑας ϰαὶ τριβόλους ἀδόϰιμος ϰαὶ ϰατάρας ἐγγύς, ἧς τὸ τέλος εἰς ϰαῦσιν.
isk or berē pՙowš ew tatask, anpitan ē, ew merj yanēcs. ew vaxčan n(o)r(a) yayrowmn.

15. Gen. 3,18 M:
eḳalsa da ḳuroystavsa aġmogicenebdes šen da sč̣amde tavisa velisasa.
ἀϰάνϑας ϰαὶ τριβόλους ἀνατελεῖ σοι, ϰαὶ ϕάγῃ τὸν χόρτον τοῦ ἀγροῦ.
pՙowš ew tatask bowsowscՙē kՙez. ew kericՙes zbanǰar vayri.

16. Hos. 10,8 O:
da aġixunen bomonni onisani codvay israēlisay; eḳalni da ḳuroys-tavni aġmoscenden bomonta matta tana .. ( — M:)
da aġġebul ikmnen bomonni onisni, codvani israēlisani. eḳalni da ḳurostavni aġdgen msxuerṗlissacavta matta zeda.
ϰαὶ ἐξαρϑήσονται βωμοὶ Ων, ἁμαρτήματα τοῦ Ισραηλ· ἄϰανϑαι ϰαὶ τρίβολοι ἀναβήσονται ἐπὶ τὰ ϑυσιαστήρια αὐτῶν·
ew barjcՙin meheankՙn ovnay, mełkՙn i(sraē)li: pՙowš ew tatask bowscՙi 'i sełans n(o)cՙ(a) ..


Georg. ḳuroys-tav- für βαρϰοννιμ / αβαρϰηνιν / βαραϰηνιμ der LXX:

17. Ri. 8,7 M:
da hrkua gedeon: ara egre, aramed ražams momcnes upalman zebee da salma qelta čemta, me davc̣erṭne qorcni tkuenni eḳlita udabnoysayta da ḳuroystavita.
ϰαὶ εἶπεν Γεδεων Οὐχ οὕτως· ἐν τῷ δοῦναι ϰύριον τὸν Ζεβεε ϰαὶ Σαλμανα ἐν τῇ χειρί μου ϰαὶ ϰαταξανῶ τὰς σάρϰας ὑμῶν ἐν ταῖς ἀϰάνϑαις τῆς ἐρήμου ϰαὶ ἐν ταῖς βαρϰοννιμ (αβαρϰηνιν Β).
Ew asē gedeon. očՙ aydpēs, ayl 'i tal t(ēr)n zebēi ew zsałmanay 'i jer̄s im. ew es kՙaršecՙicՙ zmarmins jer pՙšovkՙ anapati ew borkonimaw.

18. Ri. 8,16 M:
šeiṗq̇rna gedeon mtavarni igi da moxucebulni kalakisani, da moiġo eḳali da ḳuroystavi da ṭanǯna igini mit, ḳacni igi sokotisani.
ϰαὶ ἔλαβεν τοὺς ἄρχοντας ϰαὶ τοὺς πρεσβυτέρους τῆς πόλεως ϰαὶ ϰατέξανεν αὐτοὺς ἐν ταῖς ἀϰάνϑαις τῆς ἐρήμου ϰαὶ ταῖς βαραϰηνιμ ϰαὶ ϰατέξανεν ἐν αὐτοῖς ἄνδρας Σοϰχωϑ.
Ew ar̄ zišxansn ew zcers kՙałakՙin, ew pՙowšs yanapatē, ew zborkinimn. ew kՙaršeacՙ nokՙōkՙ zarsn sokkՙovtՙay.
(Griech. τρίβολος noch: Spr.Sal. 22,5 (Lücke in M).)


Für griech. σϰέπαρνον georg. ečue-, arm. owrag:

19. Jes. 44,12 I:
rametu ḳacman xuroman gamoq̇ara sakmari twsi, ečuē (ečuh Ed.) aġilesa, da gamotala mit. saṭexita šekmna, da gamoč̣ra igi, da ʒlierebita mḳlavisa twsisayta aġhmarta igi. .. ( — M:)
rametu aġmaxua xuroman rḳina, ečwta šekmna igi. da sxwsa mier moxuec̣a igi da šekmna mḳlavisa mier ʒalisa twsisa ..
ὅτι ὤξυνεν τέϰτων σίδηρον, σϰεπάρνῳ εἰργάσατο αὐτὸ ϰαὶ ἐν τερέτρῳ ἔτρησεν αὐτό, εἰργάσατο αὐτὸ ἐν τῷ βραχίονι τῆς ἰσχύος αὐτοῦ· ..
Zi tՙekՙeacՙ hewsn zgorci iwr, owrag sreacՙ, ew kopՙeacՙ novaw. drov gorceacՙ ew drōseacՙ zna, ew zōrowtՙ(eam)b bazki iwroy kangneacՙ zna ..


Arm. bir für griech. ϱάβδος, georg. ḳuertx-:

20. 1.Chr. 11,23 M:
.. da miuqda mas banea ḳuertxita da mouġo qelisgan mis egwṗṭelisa laxvari ..
.. ϰαὶ ϰατέβη ἐπ' αὐτὸν Βαναιας ἐν ϱάβδῳ ϰαὶ ἀϕείλατο ἐϰ τῆς χειρὸς τοῦ Αἰγυπτίου τὸ δόρυ ..
ew ēǰ ar̄ na baneas braw, ew ehan 'i jer̄anē egiptacՙwoyn znizakn. .. (Ähnlich X)


Arm. bir für griech. ξύλον, georg. c̣ate-:

21. Mt. 26,47 DEC:
.. movida, da mis tana eri mravali maxwlebita da c̣atebita (maxwlosanni da c̣atosanni C) mġdelt moʒġuartagan da moxucebulta erisata.
.. ἦλϑεν ϰαὶ μετ' αὐτοῦ ὄχλος πολὺς μετὰ μαχαιρῶν ϰαὶ ξύλων ἀπὸ τῶν ἀρχιερέων ϰαὶ πρεσβυτέρων τοῦ λαοῦ.
.. ekn. ew ənd nma ambox bazowm srovkՙ ew brawkՙ ï kՙahanayapeticՙn. ew ï cerocՙ žołovrdeann.
(Außerdem Mt. 26,55; Mk. 14,43;48; Lk. 22,52).


Für griech. ϱάβδος arm. gawazan, georg. ḳuertx-:

22. Gen. 30,37 O:
xolo iaḳob moiġo ḳuertxi brac̣isay da niguzisay da ʒelkvisay nedli ..
ἔλαβεν δὲ ἑαυτῷ Ιαϰωβ ϱάβδον στυραϰίνην χλωρὰν ϰαὶ ϰαρυίνην ϰαὶ πλατάνου ..
Ew ar̄ yakob gawazan, šēr dalar ew əngowzi ew sawswoy ..


Georg. laxuar- für griech. ἐγχειρίδιον, arm. vałakawor:

23. Jer. 50,42 IO: s.o. {8.} mazraḳ-i.


Georg. laxuar- für griech. ζιβύνη, arm. sowin:

24. Jes. 2,4 IM:
da šǯides šoris teslebsa (natesavtasa M), da amxilebdes (amxilos M) ersa mravalsa: da šč̣riden (tanad dašč̣riden M) maxwlebsa matsa saqnisad, da laxurebsa matsa manglad, da ara aġiġos natesavman natesavsa zeda maxwli ..
ϰαὶ ϰρινεῖ ἀνὰ μέσον τῶν ἐϑνῶν ϰαὶ ἐλέγξει λαὸν πολύν, ϰαὶ συγϰόψουσιν τὰς μαχαίρας αὐτῶν εἰς ἄροτρα ϰαὶ τὰς ζιβύνας αὐτῶν εἰς δρέπανα, ϰαὶ οὐ λήμψεται ἔτι ἔϑνος ἐπ' ἔϑνος μάχαιραν ..
ew gatescՙi 'i mēǰ hetՙanosacՙ, ew yandimanescՙē zžołovowrds bazowms: Ew jowlescՙen zsowsers iwreancՙ 'i xopՙs, ew zsowins iwreancՙ 'i mangałs: ew očՙ ar̄nowcՙow azg yazgi v(e)r(ay) sowr.


Georg. laxuar- für griech. ζιβύνη, arm. tigawor:

25. Jer. 6,23 IO: s.o. {7.} (mazraḳ-i).

Georg. laxuar- für griech. λόγχη, arm. gełard:

26. Ez. 26,8 I:
aman asulni šenni, romelni iq̇vnes velsa gare, maxwlita mosc̣q̇wdnes, da mogcnes šen zeda mqumilni, da gare-mogašenos zġude, da mogadgas šen laškari, da mogadginos eri č̣urvili, da laxurebi misi šen c̣inaše mogadgas. ( — M:)
ese asulta šenta, veliszedata, maxwlita mosravs, da misces šen zeda c̣in saqmilavi da garemogašenos šen da garemogavlos saplavi da garemogašenos šen zeda garemoys ṗaṭnezi da garemodgomay ǯač̣uč̣urtay.
οὗτος τὰς ϑυγατέρας σου τὰς ἐν τῷ πεδίῳ μαχαίρᾳ ἀνελεῖ ϰαὶ δώσει ἐπὶ σὲ προϕυλαϰὴν ϰαὶ περιοιϰοδομήσει ϰαὶ ποιήσει ἐπὶ σὲ ϰύϰλῳ χάραϰα ϰαὶ περίστασιν ὅπλων ϰαὶ τὰς λόγχας αὐτοῦ ἀπέναντί σου δώσει·
Na zdsters kՙo 'i dašti srov kotorescՙē. ew šowrǰ zkՙew pah gicՙē, ew pՙos pՙorescՙē, ew patnēš kangnescՙē, ew zamrow(tՙ)i(wn) zinowcՙ, ew zgełardowns iwr yandiman kՙo kangnescՙē ..

(Außerdem: Ri. 5,8; 2.Esr. = Neh. 4,13;16 (2.Esr. 14,7;10 LXX); Hiob 16,14 (16,13 LXX; arm. tēg); 41,17 (41,18 LXX; arm. ardn); Ez. 39,9 (arm. sownakotՙ); im NT: Jo. 19,34 DEC (arm. tēg).)


Georg. laxuar- für griech. σειρομάστης, arm. gełard:

27. Joel 3,10 I: s.o. {10.} (mazraḳ-eb-ad).

(Außerdem: Num. 25,7 M: s. danaḳ-, {53.}.)


Georg. laxuar- (/ šub-) für griech. δόρυ, arm. gełard:

28. Mi. 4,3 I:
.. da dašč̣riden qrmlebsa matsa saqnisebad, da laxurebsa matsa manglebad, da arġara aġiġos natesavman natesavsa zeda maxwli, da arġara isc̣rapebden brʒolasa. ( — M:)
.. da dašč̣riden maxwlebsa matsa saqnisad, da šubebsa matsa manglad, da ara merme ar aġiġos natesavman natesavsa zeda maxwli, da arġara isc̣avebden merme brʒolasa.
.. ϰαὶ ϰαταϰόψουσιν τὰς ϱομϕαίας αὐτῶν εἰς ἄροτρα ϰαὶ τὰ δόρατα αὐτῶν εἰς δρέπανα, ϰαὶ οὐϰέτι μὴ ἀντάρῃ ἔϑνος ἐπ' ἔϑνος ϱομϕαίαν, ϰαὶ οὐϰέτι μὴ μάϑωσιν πολεμεῖν.
.. ew kotorescՙen zsowsers iwreancՙ 'i xopՙs, ew zgełardowns iwreancՙ 'i mangałs: ew očՙ ews ar̄cՙē azg yazgi veray sowr, ew očՙ ews owsanicՙin paterazmel.

(Außerdem: 1.Kön. 19,9;10; 20,33; 1.Chr. 11,23 (arm. nizak); 12,9 (arm. ašteay); 20,5 (arm. nizak); 2.Chr. 11,12; 14,7; 25,5; 26,14 M (alle arm. nizak); Esth. 16,24 M (8,12x LXX; arm. sowr).)


Für griech. δόρυ georg. horol-, arm. gełard:

29. Jer. 46,4 I:
daasxen<i>t huneta tkuenta; aġemqedrenit mqedarni, štaicut ǯač̣uebi tkueni, da daidgt čapxuṭebi tkueni; c̣armoiġet horlebi tkueni.
ἐπισάξατε τοὺς ἵππους ἐπίβητε, οἱ ἱππεῖς, ϰαὶ ϰατάστητε ἐν ταῖς περιϰεϕαλαίαις ὑμῶν· προβάλετε τὰ δόρατα ϰαὶ ἐνδύσασϑε τοὺς ϑώραϰας ὑμῶν. (26,4)
kałmecՙēkՙ zerivars. hecarowkՙ spar̄azēnkՙ. gikՙ zsaławart. ar̄ēkՙ zgełardowns. zgecՙarowkՙ zzrahs jer.

(Außerdem: 1.Kön.13,19;22; 17,7;45;47; 22,6; 26,7;8;11;12;16;22 M (alle arm. gełard); 2.Kön. 1,6; 2,23; 21,16;19; 23,7;18;21; 3.Kön. 10,16; 14,26 M; Jud. 11,2 M (alle arm. nizak); ferner georg. horol- für griech. σειρομάστης: 4.Kön. 11,10 M (arm. gełard); für griech. λόγχη: 1.Kön.17,7 M (do.).)

Für griech. ἐγχειρίδιον georg. qelis-saṗq̇rob(el)-, arm. vałakawor:

30. Ez. 21,3-5 IM:
.. aha esera me šendami, da gamoviṭaco qelis-saṗq̇robeli (qelis-saṗq̇robi M) čemi guamisagan (budisagan M) misisa, da movsra šengan q̇oveli cruy da ušǯuloy.
vitarca igi movsra šengan, egreve (egret M) moisras qelis-saṗq̇robeli (qelis-saṗq̇robi M) čemi guamisagan (budisagan M) misisa q̇ovelsa zeda qorcielsa mzis-aġmosavalitgan (mzisa-aġ° M) vidre črdilodmde.
da cnas q̇ovelman qorcielman rametu me var upali. gamovsṭace
(gamoviṭace M) qelis-saṗq̇robeli (qelis-saṗq̇robi M) čemi guamisagan misisa (karkašit misit M), da arġara moakcios (arġa miikces arġa M) merme.
.. ᾽Ιδοὺ ἐγὼ πρὸς σὲ ϰαὶ ἐϰσπάσω τὸ ἐγχειρίδιόν μου ἐϰ τοῦ ϰολεοῦ αὐτοῦ ϰαὶ ἐξολεϑρεύσω ἐϰ σοῦ ἄδιϰον ϰαὶ ἄνομον·
ἀνϑ' ὧν ἐξολεϑρεύσω ἐϰ σοῦ ἄδιϰον ϰαὶ ἄνομον, οὕτως ἐξελεύσεται τὸ ἐγχειρίδιόν μου ἐϰ τοῦ ϰολεοῦ αὐτοῦ ἐπὶ πᾶσαν σάρϰα ἀπὸ ἀπηλιώτου ἕως βορρᾶ·
ϰαὶ ἐπιγνώσεται πᾶσα σὰρξ διότι ἐγὼ ϰύριος ἐξέσπασα τὸ ἐγχειρίδιόν μου ἐϰ τοῦ ϰολεοῦ αὐτοῦ, ϰαὶ οὐϰ ἀποστρέψει οὐϰέτι. (21,8-10)
.. ahawasik es 'i veray kՙo, ew merkacՙicՙ zvałakaworn im 'i patenicՙ iwrocՙ, ew satakecՙicՙ 'i miǰoy kՙowmmē zanirawn ew zanōrēnn:
pՙoxanak zi satakecՙicՙ 'i kՙēn zanirawn ew zanōrēnn: V(a)s(n) aynorik elcՙē vałakaworn im 'i patenicՙ iwrocՙ 'i v(e)r(ay) a(menay)n marmnoy, yarewelicՙ minčՙew 'i hiwsisi:
ew canicՙē a(menay)n marmin tՙē es t(ē)r merkacՙi zvałakaworn im 'i patenicՙ iwrocՙ. ew andrēn očՙews darjcՙi.


Für griech. ἐγχειρίδιον georg. qel-( / -ita kandaḳebuloba-), arm. jer̄in gorci:

31. Ex. 20,25 O:
uḳuetu saḳurtxeveli kvatagan mišeno me, ara aġašeno igi tlilita, rametu qeli šeni šeaxe mas zeda da šeginebul ars. ( — M:)
xolo uḳuetu kvatagan mikmne me saḳurtxeveli, ara ašenne igini gamoḳuetilni, rametu qelita kandaḳebulobay dasdev mas zeda da bic̣ian (!) ikmnnes.
ἐὰν δὲ ϑυσιαστήριον ἐϰ λίϑων ποιῇς μοι, οὐϰ οἰϰοδομήσεις αὐτοὺς τμητούς· τὸ γὰρ ἐγχειρίδιόν σου ἐπιβέβληϰας ἐπ' αὐτούς, ϰαὶ μεμίανται.
Apa tՙē sełan 'i kՙarancՙ ar̄nicՙes inj, mi šinescՙes inj znosa kopՙacoys. kՙanzi zjer̄in gorcin kՙo merjecՙowcՙer 'i na, ew płceal ē.


Arm. vałakawor / sowr für griech. μάχαιρα, georg. danaḳ- / maxwl-:

32. Ephr.Syr. Gen. (I), 57,28-29:
"Ar̄ dow zordid kՙo sireli miamōr zIsahak." ew tՙoyl et nma minčՙew ehan zvałakaworn ew kamecՙaw zenowl zna.
32.1. Vgl. Gen. 22,2-6 O:
moiq̇vane ʒē šeni saq̇uareli, romeli šeiq̇uare, isaḳi ..
moiġo cecxlica da danaḳi da c̣arvides ornive zogad.
ϰαὶ εἶπεν Λαβὲ τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητόν, ὃν ἠγάπησας, τὸν Ισααϰ ..
ἔλαβεν δὲ ϰαὶ τὸ πῦρ μετὰ χεῖρα ϰαὶ τὴν μάχαιραν, ϰαὶ ἐπορεύϑησαν οἱ δύο ἅμα.
"Ar̄ dow zordid kՙo sireli, zor sirecՙer zIsahak." ..
ew ar̄ 'i jer̄n zsowrn ew zhowrn. ew gnacՙin erkokՙean 'i miasin.

33. Ephr.Syr. Kön. (I), 391, 2-7:
"Yaricՙen manktid xałascՙen ar̄aǰi mer". .. ew iwrakՙančՙiwr jer̄kՙ iwrakՙančՙiwr ar̄n 'i glowx ənkeri iwrowm, ew iwrakՙančՙiwr vałakawor 'i kowšt ənkeri iwroy.
33.1. Vgl. 2.Kön. 2,14-16 M:
aġdged q̇rmani simġerad čuen šoris! ..
da šebma-uq̇opdes urtiertas moq̇uassa twssa, marcxenita qelita šeuṗq̇robdes tmata matta da marǯuenita qelita štaagdebdes maxwlsa guerdsa moq̇uasisasa da mosc̣q̇debodes.
᾽Αναστήτωσαν δὴ τὰ παιδάρια ϰαὶ παιξάτωσαν ἐνώπιον ἡμῶν· ..
ϰαὶ ἐϰράτησαν ἕϰαστος τῇ χειρὶ τὴν ϰεϕαλὴν τοῦ πλησίον αὐτοῦ, ϰαὶ μάχαιρα αὐτοῦ εἰς πλευρὰν τοῦ πλησίον αὐτοῦ ..
"Yaricՙen manktid xałascՙen ar̄aǰi mer". ..
ew kalan ayr iwrakՙančՙiwr jer̄amb zglxoy ənkeri iwroy, ew sowr
'i kołs ənkeri iwroy.


Georg. raḳa- / saʒagel- // šesulebul- für griech. ῾Pακά, arm. yimar:

34. Mt. 5,22 DE:
.. romelman hrkuas ʒmasa twssa: raḳa, romel ars saʒagel, tana-mdeb ars igi ḳrebulisagan ganslvad. ( —  C:)
.. romelman hrkuas ʒmasa twssa: šesulebul, tana-mdeb iq̇os igi ḳrebulisa.
.. ὃς δ' ἂν εἴπῃ τῷ ἀδελϕῷ αὐτοῦ, ῾Ραϰά, ἔνοχος ἔσται τῷ συνεδρίῳ· ..
Ew or asicՙē cՙełbayr iwr yimar. partawor licՙi ateni.


Arm. vałr:

35. Movs.Xor. 2,46: [Ed. Ven. 1865] 124, 4-6:
Isk mi omn 'i zinowaracՙ mteal ehar vałerb zglowxn Erowanday, ew cՙroweacՙ cՙowłiłn 'i yataks tann.
"Aber einer von den Waffenträgern kam (und) schlug den Kopf Erowands mit einem v. ab, und `verstreute' ihn wirklich auf dem Boden des Hauses."


Georg. masḳulav- / varsḳulav-:

36. Ps. 8,4 AB:
rametu vixilenit čuen cani, kmnulni qelta šentani, mtovare da masḳulavebi, romel šen dahbade. ( — GM:)
rametu vixilne me cani, kmnulni (kmnilni M) titta šentani, mtovare da varsḳulavebi, romel šen daapuʒnen.
ὅτι ὄψομαι τοὺς οὐρανούς, ἔργα τῶν δαϰτύλων σου, σελήνην ϰαὶ ἀστέρας, ἃ σὺ ἐϑεμελίωσας.
Tesicՙ zerkins zgorcs matancՙ kՙocՙ, zlowsin ew zastełs zors dow hastatecՙer.


"Parth." μάζακις:

37. Hesych μ 42 (ed. Latte, 620):
μαζάϰις· δόρυ Παρϑιϰόν.


Aind. vádhar-:

38. RV 7, 25, 3:
      śatáṃ te śiprinn ūtáyaḥ sudā́se            sahásraṃ śáṃsā utá rātír astu
      jahí vádhar vanúṣo mártyasya            asmé dyumnám ádhi rátnaṃ ca dhehi
      "Hundert Hilfen hast du, Indra, für den Freigebigen,
                                    tausendfach seien (deine) Preisungen und Geschenke!
      schlage die Waffe des angreifenden Sterblichen,


Achtung: Dieser Text ist mit Unicode / UTF8 kodiert. Um die in ihm erscheinenden Sonderzeichen auf Bildschirm und Drucker sichtbar zu machen, muß ein Font installiert sein, der Unicode abdeckt wie z.B. der TITUS-Font Titus Cyberbit Unicode. Attention: This text is encoded using Unicode / UTF8. The special characters as contained in it can only be displayed and printed by installing a font that covers Unicode such as the TITUS font Titus Cyberbit Unicode.



Copyright Jost Gippert, Frankfurt a/M 7. 1.2003. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.