Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien
TITUS DIDACTICA

The verbal system of Ossetic (Iron)



The Categorial system:
Tense / Mood Indicative Subjunctive Imperative
Present stem:
Present Present Indicative Present Subjunctive Present Imperative
Future Future Indicative Future Subjunctive Future Imperative
Past stem:
Past Past Indicative Past Subjunctive  



Transitive verbs: kal-yn "to pour":
Tense / Mood Indicative Subjunctive Imperative
Present stem:
Present Present Indicative Present Subjunctive Present Imperative
1 sg kal-yn kal-in  
2 sg kal-ys kal-is kal
3 sg kal-y kal-id kal-æd
1 pl kal-æm kal-ikkam  
2 pl kal-ut kal-ikkat kal-ut
3 pl kal-ync kal-ikkoj kal-ænt
Future Future Indicative Future Subjunctive Future Imperative
1 sg kal-dzynæn kal-on  
2 sg kal-dzynæ kal-aj kal-iu
3 sg kal-dzæn(is) kal-a kal-æd-iu
1 pl kal-dzystæm kal-am  
2 pl kal-dzystut kal-at kal-ut-iu
3 pl kal-dzysty kal-oj kal-ænt-iu
Past stem:
Past Past Indicative Past Subjunctive  
1 sg kal=d-ton kal=d-tain  
2 sg kal=d-taj kal=d-tais  
3 sg kal=d-ta kal=d-taid  
1 pl kal=d-tam kal=d-taikkam  
2 pl kal=d-tat kal=d-taikkat  
3 pl kal=d-toj kal=d-taikkoj  



Intransitive verbs: kæl-yn "to be poured":
Tense / Mood Indicative Subjunctive Imperative
Present stem:
Present Present Indicative Present Subjunctive Present Imperative
1 sg kæl-yn kæl-in  
2 sg kæl-ys kæl-is kæl
3 sg kæl-y kæl-id kæl-æd
1 pl kæl-æm kæl-ikkam  
2 pl kæl-ut kæl-ikkat kæl-ut
3 pl kæl-ync kæl-ikkoj kæl-ænt
Future Future Indicative Future Subjunctive Future Imperative
1 sg kæl-dzynæn kæl-on  
2 sg kæl-dzynæ kæl-aj kæl-iu
3 sg kæl-dzæn(is) kæl-a kæl-æd-iu
1 pl kæl-dzystæm kæl-am  
2 pl kæl-dzystut kæl-at kæl-ut-iu
3 pl kæl-dzysty kæl-oj kæl-ænt-iu
Past stem:
Past Past Indicative Past Subjunctive  
1 sg kal=d-tæn kal=d-ain  
2 sg kal=d-tæ kal=d-ais  
3 sg kal=d-(is) kal=d-aid  
1 pl kal=d-ystæm kal=d-aikkam  
2 pl kal=d-ystut kal=d-aikkat  
3 pl kal=d-ysty kal=d-aikkoj  
Exceptions: Impv. 2 sg: cæwyn "to go" > cu, kæwyn "to cry" > ku; qæwyn "to be lacking" > qu.


Irregular verb: w-yn "to be":
Tense / Mood Indicative Subjunctive Imperative
Present stem:
Present Present Indicative Present Subjunctive Present Imperative
1 sg d-æn // væjj-ynwa-in / w-in 
2 sg d-æ // væjj-yswa-is / w-isu
3 sg u / is / i // væjj-ywa-id / w-idw-æd
1 pl st-æm // væjj-æmwa-ikkam / w-ikkam 
2 pl st-ut // væjj-utwa-ikkat / w-ikkatu-t
3 pl st-y // væjj-yncwa-ikkoj / w-ikkojw-ænt
Future Future Indicative Future Subjunctive Future Imperative
1 sg wy-dzynænw-on  
2 sg wy-dzynæw-aj wy-iu
3 sg wy-dzæn(is)w-a w-æd-iu
1 pl wy-dzystæm w-æ-m  
2 pl wy-dzystut w-at u-t-iu
3 pl wy-dzysty w-oj w-ænt-iu
Past stem:
Past Past Indicative Past Subjunctive  
1 sg wy=d-tæn wy=d-ain  
2 sg wy=d-tæ wy=d-ais  
3 sg wy=d-(is) wy=d-aid  
1 pl wy=d-ystæm wy=d-aikkam  
2 pl wy=d-ystut wy=d-aikkat  
3 pl wy=d-ysty wy=d-aikkoj  
N.B.
Secondary forms of the present indicative are iterative ("I use to be"); they are obligatory with preverbs.
Secondary forms of the present subjunctive are obligatory with preverbs.
The past indicative is not formed with preverbs. Instead, a 3rd sg is formed from a stem -c-.

Angaben nach: V.I. Abaev, A Grammatical Sketch of Ossetic, The Hague 1964, 12-17.


Transitive vs. intransitive verbs:

§ 99. A general morphological system of oppositions of voice does not exist in Ossetic. The difference between transitive verbs ("active" voice) and intransitive verbs ("middle" voice, "mediopassive") can be expressed by many means: .1 Lexically, by different stems; for example, арын 'to give birth', гуырын 'to be born', etc. .2 By vowel alternation in the verb stem, with a strong vowel giving transitive meaning, and a weak vowel, intransitive:
марын 'to kill'   мӕлын 'to die'
калын 'to pour'   кӕлын 'to flow'
халын 'to destroy'  хӕлын 'to be destroyed'
ӕвхалын 'to damage'   ӕвхӕлын 'to be damaged'
сафын 'to lose'   сӕфын 'to get lost'
фадын 'to split'   фӕдын 'to split'
хъауын 'to use'   хъӕуын 'to be needed'
[ӕ]згъалын 'to pour [powder]'   [ӕ]згъӕлын 'to be poured'
ӕвзарын 'to choose'   ӕвзаерын 'to be chosen'
ныхасын 'to glue'   ныхӕсын 'to be sticky'
иртасын 'to separate'   иртӕсын 'to be separated'
ивазын 'to stretch'   ивӕзын 'to lengthen out'
аразын 'to make, do'   арӕзын 'to be made, done'
садзын 'to stick (in)'   сӕдзын 'to be stuck'
тадзын 'to pour drop by drop'   тӕдзын 'to run in drops'
ӕндадзын 'to solder'   ӕндӕдзын 'to stick'
ӕфсадын 'to satiate'   ӕфсӕдын 'to be full'
фӕлдахын 'to turn over'   фӕлдӕхын 'to be overturned'
[ӕ]здахын 'to return'   [ӕ]здӕхын 'to come back'
ласын 'to drag'   лӕсын 'to be dragged'
ӕлвасын 'to extract'   ӕлвӕсын 'to be extracted'
хъусын 'to hear'   хъуысын 'to be heard'
ӕнкъусын 'to shake'   ӕнкъуысын 'to be shaken'
ӕмпулын 'to crumple'   ӕмпылын 'to be wrinkled'
хонын 'to call'   хуинын 'to be called'
ӕфтауын 'to add'   ӕфтын 'to be added'

In a number of cases, the instransitive verb differs from the transitive not only by vowel weakening, but also by appearance of the consonant c:
тавын 'to warm'   тӕфсын 'to become warm'
лӕдарын 'to let flow'   лӕдӕрсын 'to flow'
удайын 'to wet'   удӕсын 'to become wet'
тухын 'to muffle'   тыхсын 'to be muffled'
[ӕ]здухын 'to twist'   [ӕ]здыхсын 'to be twisted'
ахорын 'to paint, color'   ахуырсын 'to be painted, colored'
рӕдувын 'to tear'   рӕдыфсын 'to split' (of leather)

for transitive and intransitive meaning:
зилын 'to twist; to be twisted' (past зылдтон 'I twisted'; зылдтӕн 'I was twisted')
тулын 'to roll'
сӕттын 'to break; to crack'
хизын 'to pasture; to graze'
судзын 'to burn'
фыцын 'to cook; to be cooking'
ӕхсидын 'to boil'
ӕмбӕхсын 'to conceal; to be concealed'
[ӕ]змӕнтын 'to mix, knead; to be mixed'
ивын 'to change'
райдайын 'to begin'

The last two verbs even in the past tenses have a single form for transitive and intransitive meanings: ивта 'changed', райдыдта 'began'.
§101. The passive voice is rendered by combining the past participle of the main verb with the verb цӕуын 'to go':
аразын 'to build' арӕзт цӕуын 'to be built'
ӕвдисын 'to show' ӕвдыст цӕуын 'to be shown', etc.
In these constructions, the actor (the logical subject) is generally absent.

§102. The causative voice is expressed by combining the infinitive of the main verb with the verb кӕнын 'to do':
бадын 'to sit' бадын кӕнын 'to seat'
[ӕ]змӕлын 'to move' [ӕ]змӕлын кӕнын 'to set in motion'
хӕрын 'to eat' хӕрын кӕнын 'to feed'
зонын 'to know' зонын кӕнын 'to acquaint'
кӕуын 'to weep' кӕуын кӕнын 'to make cry', etc.


§103. For expression of the reflexive voice a periphrastic construction is used — namely, the reflexive pronoun хи is placed before the verb:
науын 'to dip, bathe' хи ныуын 'to take a dip, a bath'
дасын 'to shave' хи дасын 'to shave oneself

In inflection for person, the pronoun хи takes the corresponding forms мӕхи, дӕхи, etc. (cf. § 68. of the section on "Pronouns"):
ӕз маехи дасын 'I shave myself
ды дӕхи дасыс 'you shave yourself
уый йӕхи дасы 'he shaves himself
мах нӕхи дасӕм 'we shave ourselves'
сымах уӕхи дасут 'you shave yourselves'
уыдон сӕхи дасынц 'they shave themselves'

Angaben nach: V.I. Abaev, A Grammatical Sketch of Ossetic, The Hague 1964, 42-44.


Present vs. Past stem formation:

§ 94. In the simplest instances, the past stem is formed from the present stem by addition of т or д without vowel change:
Present Stem  Past Stem
a  a
фас(ын) 'to comb' фаст
дас(ын) 'to shave' даст
лас(ын) 'to convey' ласт
уас(ын) 'to bleat' уаст, уасыд-
хъаз(ын) 'to play' хъазт, хъазыд-
уарз(ын) 'to love' уарзт
фад(ын) 'to break' фаст
бад(ын) 'to sit' бадт
уадз(ын) 'to leave, abandon' уагъд
садз(ын) 'to seat' сагъд
тадз(ын) 'to drip, drop' тагъд
хъав(ын) 'to aim (at), drive'хъавд, хъавыд
дар(ын) 'to hold, keep' дард
мар(ын) 'to kill' мард
зар(ын) 'to sing' зард, зарыд-
уар(ын) 'to rain' уард, уарыд-
бар(ын) 'to weigh' [transit.] барст
къах(ын) 'to dig' къахт
сай(ын) 'to deceive, cheat' сайд
агай(ын) 'to touch, disturb' агайд
кай(ын) 'to touch' кайд
рай(ын) 'to be glad' рад
зай(ын) 'to grow' зад
нымай(ын) 'to count' нымад
тай(ын) 'to melt' тад
архай(ын) 'to romp, potter' архайд
фау(ын) 'to condemn, censure' фауд
хау(ын) 'to fall' хауд
дау(ын) 'to smooth, pat' дауд, etc.

Present Stem  Past Stem
ӕ   ӕ
ӕхгӕн(ын) 'to lock' ӕхгӕд
ныгӕн(ын) 'to bury' ныгӕд
ӕвгӕн(ын) 'to load' ӕвгӕд
улӕф(ын) 'to breathe' улӕфт
рӕй(ын) 'to bark' рӕйд
лае|уу(ын) 'to stand' лӕуд
бӕлл(ын) 'to strive, rush' бӕлд, бӕллыд-
тӕфс(ын) 'to get warm' тӕфст
ӕргъӕвс(ын) 'to shiver' ӕргъӕвст
хӕц(ын) 'to hold, fight' хӕст, хӕцыд-

Present Stem  Past Stem
и  и
сид(ын) 'to call, summon' сидт
сим(ын) 'to sing and dance in a ring' симд
сир(ын) 'to amble' сирд

Present Stem  Past Stem
ы  ы
тъысс(ын) 'to poke' тъыст
фысс(ын) 'to write' фыст
хуысс(ын) 'to sleep' хуыст, хуыссыд-
мыс(ын) 'to write, compose' мыст, мысыд-
бырс(ын) 'to press, stress' бырст
хъуыз(ын) 'to sneak away' хъуызт, хъуызыд
тындз(ын) 'to spread' тыгъд
хынц(ын) 'to count' хыгъд
ауындз(ын) 'to hang up' ауыгъд
быр(ын) 'to crawl' бырд
гуыр(ын) 'to be born' гуырд
ӕхсын(ын) 'to gnaw' ӕхсыд
хъырн(ын) 'to sing along' хъырнд
зын(ын) 'to be seen' зынд
уын(ын) 'to see' уынд
дым(ын) 'to blow' дымд

Present Stem  Past Stem
у  у
худ(ын)'to laugh' худт
цуд(ын)'to stagger' цудт, цудыд-
дуд(ын)'to itch' дудыд
абуз(ын) 'to be distended' абузт

Present Stem  Past Stem
o  o
дом(ын) 'to demand, subdue' домд

But in the majority of instances, the past stem differs from the present stem by vowel change in addition to the augments т or д; also, the final consonant of a present stem is often changed.

§ 94. We present the common types of vowel alternation in present and past stems:
Present Stem  Past Stem
ӕ  a
хӕсс(ын) 'to carry' хаст
кӕс(ын) 'to look' каст
кӕрд(ын) 'to cut' карст
тӕрс(ын)'to be afraid' тарст
фӕрс(ын) 'to ask, inquire' фарст
бӕтт(ын) 'to bind' баст
сӕтт(ын) 'to break' саст
тӕх(ын) 'to fly' тахт
тӕр(ын) 'to drive' тард
цӕр(ын) 'to live' цард
сӕй(ын) 'to be ill' сад, etc.

Present Stem  Past Stem
a  ӕ
араз(ын) 'to make' арӕзт
ӕййаф(ын) 'to overtake' ӕййӕфт
ӕмбар(ын) 'to understand' ӕмбӕрст
ӕфсад(ын) 'to satisfy' ӕфсӕст
ӕвнал(ын) 'to touch' ӕвнӕлд, etc

As is clear from the examples given, this type of alternation is characteristic of bisyllabic stems. It is also encountered, by way of exception, with monosyllabic stems:
уаф(ын) 'to weave' уӕфт
саф(ын) 'to lose' сӕфт

Present Stem  Past Stem
ӕ  o
кӕн(ын) 'to make' конд
хӕр(ын) 'to eat' хорд

Present Stem  Past Stem
и  ы
лидз(ын) 'to run away' лыгъд
уидз(ын) 'to pick up' уыгъд
рисс(ын) 'to be ill' рыст
хиз(ын) 'to pasture' хызт
риз(ын) 'to tremble' рызт
ӕлвис(ын) 'to spin [cloth]' ӕлвыст
ӕвдис(ын) 'to show' ӕвдыст
ӕхсид(ын) 'to boil' ӕхсыст
фид(ын) 'to pay' фыст
ӕрвит(ын) 'to send' ӕрвыст
зил(ын) 'to twirl' зылд
тил(ын) 'to wave' тылд
хил(ын) 'to creep, crawl' хылд
ӕлхъив(ын) 'to squeeze' ӕлхъывд
ӕрттив(ын) 'to glitter' ӕрттывд, etc

Present Stem  Past Stem
у  ы
кус(ын) 'to work' куыст
хъус(ын) 'to hear' хъуыст
тух(ын) 'to wrap up' тыхт
[ӕ]здух(ын) 'to twist' [ӕ]здыхт
судз(ын) 'to burn' сыгъд
фӕрсудз(ын) 'to filter' фӕрсыгъд
нымудз(ын) 'to report' нымыгъд
рӕмудз(ын) 'to pull out' рӕмыгъд
дуц(ын) 'to milk' дыгъд
рув(ын) 'to weed' рывд
кув(ын) 'to bow' куывд
кур(ын) 'to ask, request' куырд
агур(ын) 'to seek' агуырд
дзур(ын) 'to speak' дзырд
сур(ын) 'to drive' сырд
тул(ын) 'to roll' тылд
ӕвдул(ын) 'to drag along' ӕвдылд
ӕмпул(ын) 'to crumple' ӕмпылд
ӕмбул(ын) 'to win' зембылд, etc

Present Stem  Past Stem
ay  ы
тау(ын) 'to sow' тыд
[ӕ]стау(ын) 'to commend' [ӕ]стыд
рӕвдау(ын) 'to caress' рӕвдыд
ардау(ын) 'to provoke, hound' ардыд
арау(ын) 'to scorch' арыд
ӕфтау(ын) 'to add' ӕфтыд
фӕлгъау(ын) 'to solicit' фӕлгъуыд
фӕйлау(ын) 'to roll, move in waves' фӕйлыд

Present Stem  Past Stem
ӕу  ы
цӕу(ын) 'to go' цыд
кгду(ын) 'to weep' куыд
хъӕу(ын) 'to be needed' хъуыд

Present Stem  Past Stem
о  ы
зон(ын) 'to know' зынд
тон(ын) 'to tear' тынд
хон(ын) 'to call' хуынд
амон(ын) 'to show' амынд
ком(ын) 'to obey, yield' куымд
[ӕ]ссон(ын)'to push' [ӕ]ссыд
рӕхой(ын) 'to pierce' рӕхуыст
[ӕ]схой(ын) 'to push' [ӕ]схуыст

Present Stem  Past Stem
zero  a
[ӕ]ст(ын) 'to get up' [ӕ]стад
[ӕ]сс(ын)'to grind' [ӕ]ссад
ӕхс(ын) 'to wash' ӕхсад

The initial ӕ in these verbs is a prothetic, not a root, vowel.
§ 95. In stem consonants the following alternations are observed:
Present Stem  Past Stem
д, т, тт, нд, нт  ст
фад(ын) 'to split' фаст
ӕхсӕд(ын) 'to clean' ӕхсӕст
ӕфсӕй(ын) 'to be satiated' ӕфсӕст
кӕрд(ын) 'to cut' карст
уӕрд(ын) 'to wrinkle up' уӕрст
сӕрд(ын) 'to smear' сӕрст
ауӕрд(ын) 'to spare' ауӕрст
ныуӕрд(ын) 'to muffle' ныуӕрст
ӕхсид(ын) 'to boil' ӕхсыст
ӕвзид(ын) 'to threaten, gesture at' ӕвзыст
ӕрвит(ын) 'to send' ӕрвыст
ӕлгъит(ын) 'to curse' ӕлгъыст
бӕтт(ын) 'to tie' баст
сӕтт(ын) 'to break' саст
[ӕ]ссӕнд(ын) 'to trample' [ӕ]ссӕст
нывӕнд(ын) 'to wind yarn' нывӕст
[ӕ]змӕнт(ын) 'to stir' [ӕ]змӕст
амӕнт(ын) 'to soil' амӕст, etc.

Present Stem  Past Stem
дз, ц, ндз, нц гъд
лидз(ын) 'to run away' лыгъд
судз(ын) 'to burn' сыгъд
фӕрсудз(ын) 'to filter' фӕрсыгъд
уадз(ын) 'to leave, abandon' уагъд
тадз(ын) 'to drip' тагъд
садз(ын) 'to plant' сагъд
ӕндадз(ын) 'to solder' ӕндӕгъд
нымудз(ын) 'to report, inform on' нымыгъд
рӕмудз(ын) 'to tear' рӕмыгъд
ауындз(ын) 'to hang' ауыгъд
тындз(ын) 'to spread' тыгъд
ифтындз(ын) 'to harness' ифтыгъд
дуц(ын) 'to milk' дыгъд
хынц(ын) 'to count' хыгъд

In a number of verbs the past stem is characterized by addition of the cluster -ст to the present stem:
ӕвзар(ын) 'to choose' ӕвзӕрст
ӕмбар(ын) 'to understand' ӕмбӕрст
лӕмар(ын) 'to squeeze out' лӕмӕрст
ӕппар(ын) 'to throw' ӕппӕрст
бар(ын) 'to weigh' барст
уар(ын) 'to divide' уӕрст
луар(ын) 'to sift' луӕрст
ӕндзар(ын) 'to ignite' ӕндзӕрст
[ӕ]сгар(ын) 'to find out' [ӕ]сгӕрст
лӕдар(ын) 'to allow to drip' лӕдӕрст
ӕфсӕр(ын)'to stuff' ӕфсӕрст
ахор(ын) 'to paint' ахуырст
удай(ын) 'to moisten' удӕст
хой(ын) 'to beat' хост

§ 96. The past stem of some verbs has an augment of the entire syllable -ыд:
Present Stem  Past Stem
быр(ын) 'to creep' бырыд
каф(ын) 'to dance' кафыд
зар(ын) 'to sing' зарыд
уас(ын) 'to hoot, whistle' уасыд
лазуу(ын) 'to stand' ладууыд
хъаз(ын} 'to play' хъазыд
хъав(ын) 'to intend' хъавыд
хӕц(ын) 'to hold' хӕцыд, etc.

The past participles of the above verbs are formed regularly:
бырд ладуд
кафт хъазт
зард хъавд
уаст хӕст

As a result, for these verbs — in contrast to the others — the past stem is not identical with the past participle. § 97. Some verbs, in which the present stem ends in a nasal consonant (н м) , lose this nasal in the past stem.
Present Stem  Past Stem
ӕхсын(ын) 'to gnaw' ӕхсыд
ӕлвын(ын) 'to cut (hair)' ӕлвыд
[ӕ]скъуын(ын) 'to break' [ӕ]скъуыд
ныгӕн(ын) 'to bury' ныгӕд
ӕвгӕн(ын) 'to load' ӕвгӕд
ӕлхӕн(ын) ' to buy' ӕлхӕд
ӕхгӕн(ын) [ӕхкӕнын] 'to lock' ӕхгӕд [ӕхкӕд]
хъахъхъӕн(ын) 'to guard' хъахъхъӕд
[ӕ]ссон(ын) 'to push' [ӕ]ссыд
нӕм(ын) 'to beat' над
уром(ын) 'to stop' урӕд

In past forms such as кодтон 'I did' from кӕнын, зыдтон 'I knew' from зонын, уыдтон 'I saw' from уынын, etc., one should speak of assimilation, not of the disappearance of н; this follows from the fact that in the past participle the nasal н is retained: конд, зынд, уынд.
The verb дӕттын 'to give' makes its past forms from another stem — лӕвӕрд.
Angaben nach: V.I. Abaev, A Grammatical Sketch of Ossetic, The Hague 1964, 34-42.


Achtung: Dieser Text ist mit Unicode / UTF8 kodiert. Um die in ihm erscheinenden Sonderzeichen auf Bildschirm und Drucker sichtbar zu machen, muß ein Font installiert sein, der Unicode abdeckt wie z.B. der TITUS-Font Titus Cyberbit Unicode. Attention: This text is encoded using Unicode / UTF8. The special characters as contained in it can only be displayed and printed by installing a font that covers Unicode such as the TITUS font Titus Cyberbit Unicode.




Copyright Jost Gippert Frankfurt a/M 2001. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.