TITUS
Rg-Veda: Kausitaki-Upanisad
Part No. 2
Previous part

Chapter: 2 
Paragraph: 1 
Verse: 1    prāṇo brahmeti ha smāha kauṣītakiḥ /
Verse: 2    tasya ha vā etasya prāṇasya brahmaṇo mano dūtam /
Verse: 3    cakṣur goptr̥ /
Verse: 4    śrotraṃ saṃśrāvayitr̥ /
Verse: 5    vāk pariveṣṭrī [sa yo ha vā etasya prāṇasya brahmaṇo mano dūtam veda dūtavān bʰavati /
Verse: 6    yaś cakṣur goptr̥ goptr̥mān bʰavati /
Verse: 7    yaḥ śrotraṃ saṃśrāvayitr̥ saṃśrāvayitr̥mān bʰavati /
Verse: 8    yo vācaṃ pariveṣṭrīm pariveṣṭrīmān bʰavati] tasmai vā etasmai prāṇāya brahmaṇa etāḥ sarvā devatā ayācamānāya baliṃ haranti /
Verse: 9    evaṃ haivāsmai sarvāṇi bʰūtāny ayācamānāyaiva baliṃ haranti ya evaṃ veda /
Verse: 10    tasyopaniṣan na yāced iti /
Verse: 11    tad yatʰā grāmaṃ bʰikṣitvā 'labdʰvopaviśen nāham ato dattam aśnīyām iti /
Verse: 12    ya evainaṃ purastāt pratyācakṣīraṃsta evainam upamantrayante dadāma ta iti /
Verse: 13    eṣa dʰarmo 'yācato bʰavati /
Verse: 14    annadās tv evainam upamantrayante dadāma ta iti //1//

Paragraph: 2 
Verse: 1    prāṇo brahmeti ha smāha paiṅgyaḥ /
Verse: 2    tasya vā etasya brahmaṇo vākparastāc cakṣur ārunddʰe /
Verse: 3    cakṣuḥparastāc cʰrotram ārunddʰe /
Verse: 4    śrotraparastān mana ārunddʰe /
Verse: 5    manaḥparastāt prāṇa ārunddʰe /
Verse: 6    tasmai vā etasmai prāṇāya brahmaṇa etāḥ sarvā devatā ayācamānāyaiva baliṃ haranti /
Verse: 7    evaṃ haivāsmai sarvāṇi bʰūtāny ayācamānāyaiva baliṃ haranti ya evaṃ veda /
Verse: 8    tasyopaniṣan na yāced iti /
Verse: 9    tad yatʰā grāmaṃ bʰikṣitvā 'labʰdvopaviśen nāham ato dattam aśnīyām iti /
Verse: 10    ya evainaṃ purastāt pratyācakṣīraṃsta evainam upamantrayante dadāma ta iti /
Verse: 11    eṣa dʰarmo 'yācato bʰavati /
Verse: 12    annadās tv evainam upamantrayante dadāma ta iti //2//

Paragraph: 3 
Verse: 1    atʰāta ekadʰanāvarodʰanam /
Verse: 2    yad ekadʰanam abʰidʰyāyāt paurṇamāsyāṃ vāmāvāsyāṃ vā śuddʰapakṣe vā puṇye nakṣatre 'gnim upasamādʰāya parisamūhya paristīrya paryukṣya [utpūya] dakṣiṇaṃ jānv ācya sruveṇa [vā camasena vā kaṃsena vaitā] ājyāhutīr juhoti /
Verse: 3    vāṅ nāma devatāvarodʰanī sā me 'muṣmād idam avarundʰyāt tasyai svāhā /
Verse: 4    prāṇo nāma devatāvarodʰanī sā me 'muṣmād idam avarundʰyāt tasyai svāhā /
Verse: 5    cakṣur nāma devatāvarodʰanī sā me 'muṣmād idam avarundʰyāt tasyai svāhā /
Verse: 6    śrotraṃ nāma devatāvarodʰanī sā me 'muṣmād idam avarundʰyāt tasyai svāhā /
Verse: 7    mano nāma devatāvarodʰanī sā me 'muṣmād idam avarundʰyāt tasyai svāhā /
Verse: 8    prajñā nāma devatāvarodʰanī sā me 'muṣmād idam avarundʰyāt tasyai svāhā /
Verse: 9    ity atʰa dʰūmagandʰaṃ prajigʰrāyājyalepenāṅgāny anuvimr̥jya vācaṃyamo 'bʰipravrajyārtʰaṃ brūyād dūtaṃ vā prahiṇuyāt /
Verse: 10    labʰate haiva //3//

Paragraph: 4 
Verse: 1    atʰāto daivaḥ smaraḥ /
Verse: 2    yasya priyo bubʰūṣed yasyai vā yeṣāṃ vā yāsāṃ vaiteṣām evaikasmin parvaṇy agnim upasamādʰāyaitayaivāvr̥taitā ājyāhutīr juhoti /
Verse: 3    vācam te mayi juhomy asau svāhā /
Verse: 4    prāṇaṃ te mayi juhomy asau svāhā /
Verse: 5    cakṣus te mayi juhomy asau svāhā /
Verse: 6    śrotraṃ te mayi juhomy asau svāhā /
Verse: 7    manas te mayi juhomy asau svāhā /
Verse: 8    prajñāṃ te mayi juhomy asau svāhā /
Verse: 9    ityatʰa dʰūmagandʰaṃ prajigʰrāyājyalepenāṅgāny anuvimr̥jya vacaṃyamo 'bʰipravrajya saṃsparśaṃ jigamiṣet /
Verse: 10    api vātād vā tiṣṭʰet sambʰāṣamāṇaḥ /
Verse: 11    priyo haiva bʰavati smaranti haivāsya //4//

Paragraph: 5 
Verse: 1    atʰātaḥ saṃyamanaṃ prātardanam āntaram agnihotram iti cācakṣate /
Verse: 2    yāvad vai puruṣo bʰāṣate na tāvat prāṇituṃ śaknoti /
Verse: 3    prāṇaṃ tadā vāci juhoti /
Verse: 4    yāvad vai puruṣaḥ prāṇiti na tāvad bʰāṣituṃ śaknoti /
Verse: 5    vācaṃ tadā prāṇe juhoti /
Verse: 6    ete anante amr̥te āhutī jāgrac ca svapaṃś ca santataṃ [avyavaccʰinnaṃ] juhoti /
Verse: 7    atʰa yā anyā āhutayo 'ntavatyas tāḥ karmamayyo hi bʰavanti /
Verse: 8    etad dʰa vai pūrve vidvāṃso 'gnihotraṃ na juhavāñ cakruḥ //5//

Paragraph: 6 
Verse: 1    uktʰaṃ brahmeti ha smāha śuṣkabʰr̥ṅgāraḥ /
Verse: 2    tad r̥g ity upāsīta /
Verse: 3    sarvāṇi hāsmai bʰūtāni śraiṣṭʰyāyābʰyarcante /
Verse: 4    tad yajur ity upāsīta /
Verse: 5    sarvāṇi hāsmai bʰūtāni śraiṣṭʰyāya yujyante /
Verse: 6    tat sāmety upasīta /
Verse: 7    sarvāṇi hāsmai bʰūtāni śraiṣṭʰyāya sannamante /
Verse: 8    tac cʰrīr ity upāsīta /
Verse: 9    tad yaśa ity upāsīta /
Verse: 10    tat teja ity upāsīta /
Verse: 11    tad yatʰaitac cʰastrāṇāṃ śrīmattamaṃ yaśasvitamaṃ tejasvitamaṃ bʰavati tatʰo evaivaṃ vidvān sarveṣāṃ bʰūtānāṃ śrīmattamo yaśasvitamas tejasvitamo bʰavati /
Verse: 12    tad etad aiṣṭikaṃ karmamayam ātmānam adʰvaryuḥ saṃskaroti /
Verse: 13    tasmin yajurmayaṃ pravayati /
Verse: 14    yajurmaya r̥ṅmayaṃ hotā /
Verse: 15    r̥ṅmaye sāmamayam udgātā /
Verse: 16    sa eṣa trayyai vidyāyā ātmā /
Verse: 17    eṣa u evaitad indrasyātmā bʰavati ya evaṃ veda //6//

Paragraph: 7 
Verse: 1    atʰātaḥ sarvajitaḥ kauṣītakes trīṇy upāsanāni bʰavanti /
Verse: 2    sarvajid dʰa sma kauṣītakir udyantam ādityam upatiṣṭʰate yajñopavītaṃ kr̥tvodakam ānīya triḥ prasicyodapātraṃ /
Verse: 3    vargo 'si pāpmānaṃ me vr̥ṅdʰīti /
Verse: 4    etayaivāvr̥tā madʰye santam udvargo 'si pāpmānaṃ ma udvr̥ṅdʰīti /
Verse: 5    etayaivāvr̥tāstaṃ yantaṃ saṃvargo 'si pāpmānaṃ me saṃvr̥ṅdʰīti /
Verse: 6    tad yad ahorātrābʰyāṃ pāpam akarot saṃ <sma> tad vr̥ṅkte /
Verse: 7    tatʰo evaivaṃ vidvān etayaivāvr̥tādityam upatiṣṭʰeta /
Verse: 8    yad ahorātrābʰyāṃ pāpaṃ karoti saṃ tad vr̥ṅkte //7//

Paragraph: 8a_(8) 
Verse: 1    atʰa māsi māsy amāvāsyāyāṃ paścāc candramasaṃ dr̥śyamānam upatiṣṭʰetaitayaivāvr̥tā haritatr̥ṇe vā pratyasyati /


Verse: A    yan me susamid dʰr̥dayam adʰi candramasi śritaṃ /
Verse: B    manye 'haṃ māṃ tad vidvāṃsaṃ māhaṃ putryam agʰaṃ rudam //
Verse: C    iti na hy asmāt pūrvā prajāḥ praitīti //8a//


Paragraph: 8b_(10) 
Verse: 2    atʰa saṃvekṣyañ jāyāyai hr̥dayam abʰimr̥śet /


Verse: A    yat te suśīme hr̥dayaṃ śritam antaḥ prajāpatau /
Verse: B    tenāmr̥tatvasyeśāne mā tvaṃ putryam agʰaṃ nigāḥ //
Verse: C    iti na hy asyāḥ pūrvā prajāḥ praitīti //8b//


Paragraph: 8c_(8) 
Verse: 3    <iti> nu jātaputrasya //
Verse: 4    atʰājātaputrasya /


Verse: A    ā pyāyasva sam etu te /
Verse: B    saṃ te payāṃsi sam u yantu vājāḥ /
Verse: C    yam ādityā aṃśum āpyāyayanti /


Verse: 5    iti /

Verse: 6    etās tisra r̥co japitvā māsmākaṃ prāṇena prajayā paśubʰir āpyāyiṣṭʰāḥ /
Verse: 7    yo 'smān dveṣṭi yaṃ ca vayaṃ dviṣmas tasya prāṇena prajayā paśubʰir āpyāyasveti /
Verse: 8    aindrīm āvr̥tam āvarte /
Verse: 9    ādityasyāvr̥tam anvāvarte /
Verse: 10    iti dakṣiṇaṃ bāhum anvāvartate //8c//

Paragraph: 9 
Verse: 1    atʰa paurṇamāsyāṃ purastāc candramasaṃ dr̥śyamānam upatiṣṭʰetaitayaivāvr̥tā /
Verse: 2    somo rājāsi vicakṣaṇaḥ /
Verse: 3    pañcamukʰo 'si prajāpatiḥ /
Verse: 4    brāhmaṇas ta ekaṃ mukʰaṃ tena mukʰena rājño 'tsi /
Verse: 5    tena mukʰena mām annādaṃ kuru /
Verse: 6    rājā ta ekaṃ mukʰaṃ tena mukʰena viśo 'tsi /
Verse: 7    tena mukʰena mām annādaṃ kuru /
Verse: 8    śyenas ta ekaṃ mukʰaṃ tena mukʰena pakṣiṇo 'tsi /
Verse: 9    tena mukʰena mām annādaṃ kuru /
Verse: 10    agniṣ ṭa ekaṃ mukʰaṃ tena mukʰenemaṃ lokam atsi /
Verse: 11    tena mukʰena mām annādaṃ kuru /
Verse: 12    tvayi pañcamaṃ mukʰaṃ tena mukʰena sarvāṇi bʰūtāny atsi /
Verse: 13    tena mukʰena mām annādaṃ kuru /
Verse: 14    māsmākaṃ prāṇena prajayā paśubʰir apakṣeṣṭʰāḥ /
Verse: 15    yo 'smān dveṣṭi yaṃ ca vayaṃ dviṣmas tasya prāṇena prajayā paśubʰir apakṣīyasva /
Verse: 16    iti daivīm āvr̥tam āvarte /
Verse: 17    ādityasyāvr̥tam anvāvarte /
Verse: 18    iti dakṣiṇaṃ bāhum anvāvartate //9//

Paragraph: 10 
Verse: 1    atʰa proṣyāyan putrasya mūrdʰānam abʰijigʰret /


Verse: A    aṅgād aṅgāt sambʰavasi hr̥dayād adʰijāyase /
Verse: B    ātmā tvaṃ putra māvitʰa sa jīva śaradaḥ śatam //


Verse: 2    asau /
Verse: 3    iti nāmāsya gr̥hṇāti /


Verse: C    aśmā bʰava paraśur bʰava hiraṇyam astr̥taṃ bʰava /
Verse: D    tejo vai putra nāmāsi sa jīva śaradaḥ śatam //


Verse: 4    asau /
Verse: 5    iti nāmāsya gr̥hṇāti /
Verse: 6    atʰainaṃ parigr̥hṇāti /


Verse: E    yena prajāpatiḥ prajāḥ paryagr̥hṇāt tadariṣṭyai /
Verse: F    tena tvā parigr̥hṇāmi //


Verse: 7    asau /
Verse: 8    iti nāmāsya gr̥hṇāti /
Verse: 9    atʰāsya dakṣiṇe karṇe japati /


Verse: G    asmai prayandʰi magʰavann r̥jīṣin /


Verse: 10    iti /


Verse: H    indra śreṣṭʰāni draviṇāni dʰehi /


Verse: 11    iti savye /


Verse: I    mā cʰittʰā mā vyatʰiṣṭʰāḥ śataṃ śarada āyuṣaḥ /
Verse: J    jīvasva putra te nāmnā mūrdʰānam abʰijigʰrāmi //


Verse: 12    asau /
Verse: 13    iti trir mūrdʰānam abʰijigʰret /
Verse: 14    gavām tvā hiṅkāreṇābʰihiṅkaromīti trir mūrdʰānam abʰihiṅkuryāt //10//

Paragraph: 11 
Verse: 1    atʰāto daivaḥ parimaraḥ /
Verse: 2    etad vai brahma dīpyate yad agnir jvalaty atʰaitan mriyate yan na jvalati /
Verse: 3    tasyādityam eva tejo gaccʰati vāyuṃ prāṇaḥ /
Verse: 4    etad vai brahma dīpyate yad ādityo dr̥śyate 'tʰaitan mriyate yan na dr̥śyate /
Verse: 5    tasya candramasam eva tejo gaccʰati vāyuṃ prāṇaḥ /
Verse: 6    etad vai brahma dīpyate yac candramā dr̥śyate 'tʰaitan mriyate yan na dr̥śyate /
Verse: 7    tasya vidyutam eva tejo gaccʰati vāyuṃ prāṇaḥ /
Verse: 8    etad vai brahma dīpyate yad vidyud vidyotate 'tʰaitan mriyate yan na vidyotate /
Verse: 9    tasya vāyum eva tejo gaccʰati vāyuṃ prāṇaḥ /
Verse: 10    tā vā etāḥ sarvā devatā vāyum eva praviśya vāyau mr̥tvā na mūrcʰante /
Verse: 11    tasmād eva punar udīrate /
Verse: 12    ity adʰidaivatam //
Verse: 13    atʰādyātmam //11//

Paragraph: 12 
Verse: 1    etad vai brahma dīpyate yad vācā vadaty atʰaitan mriyate yan na vadati /
Verse: 2    tasya cakṣur eva tejo gaccʰati prāṇaṃ prāṇaḥ /
Verse: 3    etad vai brahma dīpyate yac cakṣuṣā paśyaty atʰaitan mriyate yan na paśyati /
Verse: 4    tasya śrotram eva tejo gaccʰati prāṇaṃ prāṇaḥ /
Verse: 5    etad vai brahma dīpyate yac cʰrotreṇa śr̥ṇoty atʰaitan mriyate yan na śr̥ṇoti /
Verse: 6    tasya mana eva tejo gaccʰati prāṇaṃ prāṇaḥ /
Verse: 7    etad vai brahma dīpyate yan manasā dʰyāyaty atʰaitan mriyate yan na dʰyāyati /
Verse: 8    tasya prāṇam eva tejo gaccʰati prāṇaṃ prāṇaḥ /
Verse: 9    tā vā etāḥ sarvā devatāḥ prāṇam eva praviśya prāṇe mr̥tvā na mūrcʰante /
Verse: 10    tasmād eva punar udīrate /
Verse: 11    tad yadi ha vā evaṃ vidvāṃsam ubʰau parvatāv abʰipravarteyātāṃ dakṣinaś cottaraś ca tustūrṣamānau na hainaṃ str̥ṇvīyātām /
Verse: 12    atʰa ya enaṃ dviṣanti yāṃś ca svayaṃ dveṣṭi ta evainaṃ parimriyante //12//

Paragraph: 13 
Verse: 1    atʰāto niḥśreyasādānam /
Verse: 2    etā ha vai devatā ahaṃśreyase vivadamānā asmāc cʰarīrād uccakramuḥ /
Verse: 3    tad [dʰāprāṇat śuṣkaṃ] dārubʰūtaṃ śiṣye /
Verse: 4    atʰainad vāk praviveśa /
Verse: 5    tad vācā vadac cʰiṣya eva /
Verse: 6    atʰainac cakṣuḥ praviveśa /
Verse: 7    tad vācā vadac cakṣuṣā paśyac cʰiṣya eva /
Verse: 8    atʰainac cʰrotraṃ praviveśa /
Verse: 9    tad vācā vadac cakṣuṣā paśyac cʰrotreṇa śr̥ṇvac cʰiṣya eva /
Verse: 10    atʰainan manaḥ praviveśa /
Verse: 11    tad vācā vadac cakṣuṣā paśyac cʰrotreṇa śr̥ṇvan manasā dʰyāyac cʰiṣya eva /
Verse: 12    atʰainat prāṇaḥ praviveśa /
Verse: 13    tat tata eva samuttastʰau /
Verse: 14    tā vā etāḥ sarvā devatāḥ prāṇe niḥśreyasaṃ viditvā prāṇam eva prajñātmānam abʰisambʰūya sahaivaite sarve 'smāc cʰarīrād uccakramuḥ /
Verse: 15    te vāyupraviṣṭā ākāśātmānaḥ svar īyuḥ /
Verse: 16    tatʰo evaivaṃ vidvān prāṇe niḥśreyasaṃ viditvā [sarveṣāṃ bʰūtānāṃ] prāṇam eva prajñātmānam abʰisambʰūya sahaivaitaiḥ sarvair asmāc cʰarīrād utkrāmati /
Verse: 17    sa vāyupraviṣṭa ākāśātmā svar eti /
Verse: 18    sa tad gaccʰati yatraite devāḥ /
Verse: 19    tat prāpya yad amr̥tā devās tad amr̥to bʰavati ya evaṃ veda //13//

Paragraph: 14 
Verse: 1    atʰātaḥ pitāputrīyaṃ sampradānam iti cācakṣate /
Verse: 2    pitā putraṃ preṣyann āhvayati navais tr̥ṇair agāraṃ saṃstīryāgnim upasamādʰāyodakumbʰaṃ sapātram upanidʰāyāhatena vāsasā sampraccʰannaḥ pitā śete /
Verse: 3    etya putra upariṣṭād abʰinipadyata indriyair indriyāṇi saṃspr̥śya /
Verse: 4    [ api vāsmā āsīnāyābʰimukʰāyaiva sampradadyāt /] atʰāsmai samprayaccʰati /
Verse: 5    vācaṃ me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 6    vācaṃ te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 7    prāṇaṃ me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 8    prāṇaṃ te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 9    cakṣur me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 10    cakṣus te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 11    śrotraṃ me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 12    śrotraṃ te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 13    annarasān me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 14    annarasāṃs te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 15    karmāṇi me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 16    karmāṇi te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 17    sukʰaduḥkʰe me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 18    sukʰaduḥkʰe te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 19    ānandaṃ ratiṃ prajātiṃ me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 20    ānandaṃ ratiṃ prajātiṃ te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 21    ityā me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 22    ityās te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 23    mano me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 24    manas te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 25    prajñāṃ me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 26    prajñāṃ te mayi dadʰa iti putraḥ /
Verse: 27    [ yady u vā upābʰigadaḥ syāt samāsenaiva brūyāt prāṇān me tvayi dadʰānīti pitā /
Verse: 28    prāṇāṃs te mayi dadʰa iti putraḥ / ]
Verse: 29    atʰa dakṣiṇāvr̥t prāṅ upaniṣkrāmati /
Verse: 30    taṃ pitānumantrayate yaśo brahmavarcasaṃ kīrtis tvā juṣatām iti /
Verse: 31    atʰetaraḥ savyam anv aṃsam abʰyavekṣate pāṇināntardʰāya vasanāntena vā praccʰādya svargān lokān kāmān āpnuhīti /
Verse: 32    sa yady agadaḥ syāt putrasyaiśvarye pitā vaset pari vā vrajet /
Verse: 33    yady u vai preyāt tatʰaivainaṃ samāpayeyur yatʰā samāpayitavyo bʰavati yatʰā samāpayitavyo bʰavati //14//


Verse: col. 
ity r̥gvedāntargatakauṣītakibrāhmaṇāraṇyakopaniṣadi dvitīyo 'dʰyāyaḥ //



Next part


This text is part of the TITUS edition of Rg-Veda: Kausitaki-Upanisad.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 8.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.