TITUS
Vikramacarita (BR)
Part No. 2
Chapter: F2
II
.
Frame-Story
:
Second
Section
King
Bhartr̥hari
and
the
fruit
that
gave
immortality
Brief
Recension
of
ii
Paragraph: 1
Line: 1
īśvara
uvāca
:
dakṣiṇāpatʰe
'sty
ujjayinī
nāma
nagarī.
tatra
bʰartr̥harir
nāma
rājā.
Strophe: 1
Verse: a
prasūnam
iva
gandʰena
sūryeṇe
'va
nabʰastalam
Verse: b
bʰāti
*devi
puraṃ
tena
vasantene
'va
kānanam.
\\1\\
Strophe: 2
Verse: a
anuddʰatagunopetaḥ
sarvanītivicakṣaṇaḥ
Verse: b
cakoranayane
rājyaṃ
sa
cakāra
mahāmanāḥ.
\\2\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 2
Line: 1
tasya
rājño
bʰartr̥harer
anaṅgasenā
nāmā
'tīvasaubʰāgyavatī
bʰāgyasaṃpannā
patnī
Line: 2
babʰūva.
Strophe: 3
Verse: a
sā
'nangamadalāvaṇyapīyūṣarasakūpikā
;
Verse: b
tasyā
'sīj
jīvitasyai
'kaṃ
sāraṃ
sāraṅgalocanā.
\\3\\
Strophe: 4
Verse: a
bʰāti
sā
yauvanonmattā
vadʰūr
avayavair
navaiḥ
,
Verse: b
vasantasaṃgamacʰāyā
vallī
'va
navapallavaiḥ.
\\4\\
Strophe: 5
Verse: a
kaumudī
'va
mr̥gāṅkasya
kaver
iva
sarasvatī
Verse: b
sā
'bʰūt
prāṇeśvarī
tasya
,
prāṇebʰyo
'pi
garīyasī.
\\5\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 3
Line: 1
etasmin
samaye
tasmin
nagare
ko
'pi
mantrasiddʰo
'pi
brāhmaṇo
daivavaśād
akiṃcano
Line: 2
durbala
eva
babʰūva.
Strophe: 6
Verse: a
akiṃcanatayā
devi
nirvedaṃ
paramaṃ
gataḥ
;
Verse: b
devīm
ārādʰayām
āsa
sa
dvijo
bʰuvaneśvarīm.
\\6\\
Strophe: 7
Verse: a
tatas
tadbʰaktibʰāvena
prasannā
jagadambikā
Verse: b
varaṃ
vr̥nīṣva
matimann
iti
vācam
uvāca
ha.
\\7\\
Strophe: 8
Verse: a
atʰo
'vāca
dvijo
devīm
:
amaratvaṃ
prayaccʰa
me.
Verse: b
om
ity
ābʰāṣya
taṃ
caṇḍī
divyam
ekaṃ
pʰalaṃ
dadau.
\\8\\
Strophe: 9
Verse: a
grastamātre
pʰale
tasminn
amaratvaṃ
bʰaviṣyati
;
Verse: b
nicamye
'ti
vaco
devyāś
cintayām
āsa
sa
dvijaḥ
: \\9\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 4
Line: 1
pʰalasyā
'śanamātrayogenā
'maratvaṃ
labʰyate.
ciraṃ
daridrasya
paraparigraha/kāmyayā
Line: 2
dīnānanasya
tad
amaratvaṃ
na
sukʰāya
,
paraṃ
duḥkʰāyai
'va
saṃjātam.
Strophe: 10
Verse: a
daridrasya
vimūḍʰasya
mānahīnasya
jīvataḥ
Verse: b
parāpavādinaś
cā
'pi
bʰūmibʰārāya
jīvitam.
\\10\\
Strophe: 11
Verse: a
budbudā
iva
toyeṣu
,
spʰuliṅgā
iva
vahniṣu
,
Verse: b
jāyante
nidʰanayai
va
praṇino
'nupakāriṇaḥ.
\\11\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 5
Line: 1
uktaṃ
ca
:
Strophe: 12
Verse: a
daridrī
vyādʰito
mūrkʰaḥ
pravāsī
nityasevakaḥ
,
Verse: b
jīvanto
'pi
mr̥tāḥ
pañca
śrūyante
kila
bʰārata.
\\12\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 6
Line: 1
tasmāt
kim
anena
ciraṃjīvitena
?
tasmād
etat
pʰalaṃ
rājñe
dadāmi
,
sa
tu
ciraṃ/jīvitena
Line: 2
viśvopakārāya
prakalpate
,
prajāś
ca
sukʰinyaḥ
prajāyante.
yataḥ
:
Strophe: 13
Verse: a
vadānyo
dāridraṃ
śamayati
satāṃ
yo
vitaraṇair
,
Verse: b
yaśobʰiḥ
pratyagrair
dʰavalayati
yo
bʰūmivalayam
,
Verse: c
vidʰatte
yo
nārāyaṇacaraṇapadmopacaraṇaṃ
,
Verse: d
ciraṃ
te
jīvyāsuḥ
śiva
ṣiva
kr̥tārtʰās
trijagati.
\\13\\
Strophe: 14
Verse: a
yair
ārtir
hriyate
samastajagatāṃ
dānāgraṇībʰir
guṇair
,
Verse: b
yeṣāṃ
yāti
paraprayojanatayā
dehaḥ
punaḥ
kliṣṭatām
,
Verse: c
nityam
ye
praṇamanti
saṃjitadʰiyaḥ
śambʰoḥ
padāmbʰoruham
Verse: d
te
dʰanyaḥ
,
kr̥tinas
ta
eva
,
vijitas
tair
eva
lokaḥ
paraḥ.
\\14\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 7
Line: 1
uktam
ca
keṣāmcit
:
Strophe: 15
Verse: a
asaṃpādayataḥ
kiṃcid
artʰaṃ
jātikriyāguṇaiḥ
Verse: b
yadr̥ccʰaśabdavat
pum̐saḥ
samjñāyai
janma
kevalam.
\\15\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 8
Line: 1
ittʰam
vimr̥śya
tena
dvijena
tat
pʰalam
rājño
bʰartr̥hareḥ
kare
samarpitam.
rājñā
Line: 2
vicāritam
:
anena
dīrgʰāyur
bʰavāmi
;
anaṅgasenā
cet
pratʰamaṃ
vipadyate
,
dʰig
Line: 3
jīvitam
;
priyām
antareṇa
kiṃ
jīvitena
?
yataḥ
:
Strophe: 16
Verse: a
saudāminye
'va
jalado
,
daśaye
'va
pradīpakaḥ
,
Verse: b
muhūrtam
api
ne
'ccʰāmi
jīvitaṃ
priyayā
vinā.
\\16\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 9
Line: 1
uktaṃ
ca
keṣāṃcit
:
Strophe: 17
Verse: a
candraś
caṇḍakarāyate
,
mr̥dugatir
vāto
'pi
vajrāyate
,
Verse: b
mālyaṃ
sūcikulāyate
,
malayajo
lepaḥ
spʰuliṅgāyate
;
Verse: c
ālokas
timirāyate
vidʰivaśāt
,
prāṇo
'pi
bʰārāyate
;
Verse: d
hā
hanta
pramadāviyogasamayaḥ
saṃhārakālāyate.
\\17\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 10
Line: 1
ittʰaṃ
vimr̥śya
rājñā
tat
pʰalam
anaṅgasenāyai
dattam.
tasyās
tu
mandurādʰipatiḥ
Line: 2
prāṇebʰyo
'pi
vallabʰaḥ
;
tayā
'naṅgasenayā
mandurādʰipataye
dattam.
tasya
dāsī
Line: 3
priyā
;
tena
tasyai
dattam.
tayā
'nyasmai
prāṇapriyāya
dvārapālāya
dattam.
tenā
Line: 4
nyasyai
prāṇebʰyo
'pi
garīyasyai
kāminyai
dattam.
tayā
'nyasmai
prāṇapriyāya
Line: 5
puruṣāya
dattam.
tena
tat
pʰalaṃ
gr̥hītvā
vicāritam
:
etad
divyaṃ
pʰalaṃ
rāja/yogyam.
Line: 6
ittʰaṃ
vimr̥śya
tena
rājño
bʰartr̥harer
upāyanīkr̥tam.
rājñā
tat
pʰalam
Line: 7
upalakṣitam
,
rājñī
ca
pr̥ṣṭā
:
tvayā
pʰalena
kiṃ
kr̥tam
?
tato
rājabʰāryayā
yatʰā
~
Line: 8
tatʰaṃ
niveditam.
tadanantaraṃ
rājñā
saṃśodʰya
sarvam
api
vr̥ttantaṃ
jñātam.
Line: 9
paścād
rājñā
bʰaṇitam
:
uktaṃ
ca
:
Strophe: 18
Verse: a
yāṃ
cintayāmi
satataṃ
mayi
sā
viraktā
,
Verse: b
sā
'py
anyam
iccʰati
janaṃ
,
sa
jano
'nyasaktaḥ
;
Verse: c
asmatkr̥te
'pi
parituṣyati
kācid
anyā
;
Verse: d
dʰik
tāṃ
ca
taṃ
ca
madanaṃ
ca
imāṃ
ca
māṃ
ca
! \\18\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 11
Line: 1
api
ca
:
Strophe: 19
Verse: a
śāstraṃ
suniścaladʰiyā
paricintanīyam
,
Verse: b
ārādʰito
'pi
nr̥patiḥ
pariśaṅkanīyaḥ
;
Verse: c
aṅke
stʰitā
'pi
yuvatiḥ
parirakṣaṇīyā
,
Verse: d
śāstre
nr̥pe
ca
yuvatau
ca
kutaḥ
stʰiratvam
? \\19\\
Strophe:
Verse:
Paragraph: 12
Line: 1
ittʰaṃ
vimr̥śya
sa
rājā
vairāgyeṇa
bʰāgyavantaṃ
vikramārkaṃ
svarājye
pratiṣṭʰāpya
Line: 2
jagadādʰāram
anākāraṃ
nirvikāraṃ
saṃsārasāgarapratīkāram
ādipuruṣam
akaluṣam
Line: 3
ārādʰayituṃ
vanāntaraṃ
gataḥ.
yataḥ
:
Strophe: 20
Verse: a
vadāmi
sāraṅgavilocane
tvām
,
asārasaṃsārapatʰaṃ
gatānām
Verse: b
padaṃ
vimukteḥ
paramaṃ
narāṇāṃ
nārāyaṇārādʰanam
eva
sāram.
20
Strophe: 21
Verse: a
kiyantas
tīrtʰeṣu
triṣavanam
abʰiśīlanti
yatayo
,
Verse: b
yatante
'nye
yogaṃ
tapasi
ratim
anye
vidadʰate
;
Verse: c
vayaṃ
kiṃ
tu
spaṣṭaṃ
jagati
paramajñānamahima
Verse: d
smarāmo
rāmākʰyaṃ
kimapi
kamanīyaṃ
hr̥di
mahaḥ.
21
Strophe:
Verse:
This text is part of the
TITUS
edition of
Vikramacarita (BR)
.
Copyright
TITUS Project
, Frankfurt a/M, 22.4.2012. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.