TITUS
Hitopadesa
Part No. 2
Previous part

Chapter: 2 
2


Sentence: 1    asti magadʰadeśe campakavatī nāmāraṇyānī \
   asti magadʰa-deśe campakavatī nāma_araṇyānī \

Sentence: 2    tasyāṃ cirān mahatā snehena mr̥gakākau nivasataḥ \
   tasyāṃ+ cirān+ mahatā snehena mr̥ga-kākau nivasataḥ \

Sentence: 3    sa ca mr̥gaḥ sveccʰayā bʰrāmyan hr̥ṣṭapuṣṭāṅgaḥ śr̥gālenāvalokitaḥ \
   sa+ ca mr̥gaḥ sva_iccʰayā bʰrāmyan hr̥ṣṭa-puṣṭa-aṅgaḥ śr̥gālena_avalokitaḥ \

Sentence: 4    tam ālokyācintayad asau \
   tam ālokya_acintayad+ asau \

Sentence: 5    āḥ katʰam etanmāmsaṃ sulalitaṃ bʰakṣayāmi \
   āḥ katʰam etan-māmsaṃ+ sulalitaṃ+ bʰakṣayāmi \

Sentence: 6    bʰavatu viśvāsaṃ tāvad utpādayāmi \
   bʰavatu viśvāsaṃ+ tāvad+ utpādayāmi \

Sentence: 7    ity ālocyopasr̥tyābravīt \
   ity+ ālocya_upasr̥tya_abravīt \

Sentence: 8    mitra kuśalaṃ te \
   mitra kuśalaṃ+ te \

Sentence: 9    mr̥geṇoktam \
   mr̥geṇa_uktam \

Sentence: 10    kas tvam \
   kas+ tvam \

Sentence: 11    jambuko brūte \
   jambuko+ brūte \

Sentence: 12    kṣatrabuddʰināmā jambuko 'ham \
   kṣatra-buddʰi-nāmā jambuko+ +aham \

Sentence: 13    atrāraṇye bandʰuhīno mr̥tavan nivasāmi \
   atra_araṇye bandʰu-hīno+ mr̥tavan+ nivasāmi \

Sentence: 14    idānīṃ ca tvāṃ mitram āsādya punaḥ sabandʰur jīvalokaṃ praviṣṭo 'smi \
   idānīṃ+ ca tvāṃ+ mitram āsādya punaḥ sa-bandʰur+ jīva-lokaṃ+ praviṣṭo+ +asmi \

Sentence: 15    adʰunā tavānucareṇa mayā sarvadā bʰavitavyam \
   adʰunā tava_anucareṇa mayā sarvadā bʰavitavyam \

Sentence: 16    tatas tāvad astaṃ gate bʰagavati marīcimālini mr̥gasya vāsabʰūmiṃ gatau \
   tatas+ tāvad+ astaṃ+ gate bʰagavati marīci-mālini mr̥gasya vāsa-bʰūmiṃ+ gatau \

Sentence: 17    tatra campakavr̥kṣaśākʰāyāṃ subuddʰināmā kāko mr̥gasya mitraṃ prativasati \
   tatra campaka-vr̥kṣa-śākʰāyāṃ+ su-buddʰi-nāmā kāko+ mr̥gasya mitraṃ+ prativasati \

Sentence: 18    sa kāko 'bravīt \
   sa+ kāko+ +abravīt \

Sentence: 19    sakʰe mr̥ga ko 'yaṃ dvitīyaḥ \
   sakʰe mr̥ga ko+ +ayaṃ+ dvitīyaḥ \

Sentence: 20    mr̥go brūte \
   mr̥go+ brūte \

Sentence: 21    jambuko 'yam asmatsakʰyam iccʰan āgataḥ \
   jambuko+ +ayam asmat-sakʰyam iccʰan āgataḥ \

Sentence: 22    tacśrutvā kākenoktam \
   tac+ +śrutvā kākena_uktam \

Sentence: 23    akasmād āgantunā saha viśvā so na yuktaḥ \
   akasmād+ āgantunā saha viśvā so+ na yuktaḥ \

Sentence: 24    tatʰā coktam \
   tatʰā ca_uktam \



Strophe: 42 
Verse: a    ajñātakulaśīlasya
   a-jñāta-kula-śīlasya

Verse: b    vāso deyo na kasyacit \
   vāso+ deyo+ na kasyacit \

Verse: c    mārjārasya hi doṣeṇa
   mārjārasya hi doṣeṇa

Verse: d    hato gr̥dʰro jaradgavaḥ \\ 42 \\
   hato+ gr̥dʰro+ jarad-gavaḥ \\ 42 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 25    tāv āhatuḥ \
   tāv+ āhatuḥ \

Sentence: 26    katʰam etat \
   katʰam etat \

Sentence: 27    kākaḥ katʰayati \
   kākaḥ katʰayati \

Sentence: 28    asti bʰāgīratʰītīre gr̥dʰrakūṭanāmni parvate mahān parkaṭīvr̥kṣaḥ \
   asti bʰāgīratʰī-tīre gr̥dʰra-kūṭa-nāmni parvate mahān parkaṭī-vr̥kṣaḥ \

Sentence: 29    tasya koṭare daivadurvipākād galitanakʰanayano jaradgavo nāma gr̥dʰraḥ prativasati \
   tasya koṭare daiva-dur-vipākād+ galita-nakʰa-nayano+ jarad-gavo+ nāma gr̥dʰraḥ prativasati \

Sentence: 30    taj jīva nāya tadvr̥kṣavāsinaḥ pakṣiṇaḥ svāhārāt kiñcit kiñcid dadati \
   taj+ jīva nāya tad-vr̥kṣa-vāsinaḥ pakṣiṇaḥ sva-āhārāt kiñcit kiñcid+ dadati \

Sentence: 31    tenāsau jīvati \
   tena_asau jīvati \

Sentence: 32    śāvakānāṃ rakṣaṇaṃ karoti \
   śāvakānāṃ+ rakṣaṇaṃ+ karoti \

Sentence: 33    atʰa kadā=cid dīrgʰakarṇo nāma mārjāraḥ pakṣi śāvakān bʰakṣayitum āgataḥ \
   atʰa kadā=cid+ dīrgʰa-karṇo+ nāma mārjāraḥ pakṣi - śāvakān bʰakṣayitum āgataḥ \

Sentence: 34    tat tam āyāntaṃ dr̥ṣṭvā śāvakair bʰayākulair mahān kolāhalaḥ kr̥taḥ \
   tat tam āyāntaṃ+ dr̥ṣṭvā śāvakair+ bʰaya-ākulair+ mahān kolāhalaḥ kr̥taḥ \

Sentence: 35    tacśrutvā jaradgavenoktam \
   tac+ +śrutvā jarad-gavena_uktam \

Sentence: 36    ko 'yam āyāti \
   ko+ +ayam āyāti \

Sentence: 37    dīrgʰakarṇo gr̥dʰram avalokya sabʰayaṃ hā hato 'smi \
   dīrgʰa-karṇo+ gr̥dʰram avalokya sa-bʰayaṃ+ hā hato+ +asmi \

Sentence: 38    adʰunātisamnidʰāne palāyitum akṣamaḥ \
   adʰunā_ati-samnidʰāne palāyitum akṣamaḥ \

Sentence: 39    tad yatʰā prāptavyaṃ tad bʰavatu \
   tad+ yatʰā prāptavyaṃ+ tad+ bʰavatu \

Sentence: 40    etatsamīpam upagaccʰāmi \
   etat-samīpam upagaccʰāmi \

Sentence: 41    ity ālocyopasr̥tyābravīt \
   ity+ ālocya_upasr̥tya_abravīt \

Sentence: 42    ārya tvām abʰivande \
   ārya tvām abʰivande \

Sentence: 43    gr̥dʰro brūte \
   gr̥dʰro+ brūte \

Sentence: 44    kas tvam \
   kas+ tvam \

Sentence: 45    so 'bravīt \
   so+ +abravīt \

Sentence: 46    mārjā ro 'ham \
   mārjā ro+ +aham \

Sentence: 47    tad apasara \
   tad+ apasara \

Sentence: 48    no ced hantavyo 'si mayā \
   no ced+ hantavyo+ +asi mayā \

Sentence: 49    mārjāro 'vadat \
   mārjāro+ +avadat \

Sentence: 50    śrūyatāṃ tāvan mama vacanam \
   śrūyatāṃ+ tāvan+ mama vacanam \

Sentence: 51    tato yady ahaṃ vadʰyas tadā hantavyaḥ \
   tato+ yady+ ahaṃ+ vadʰyas+ tadā hantavyaḥ \

Sentence: 52    yataḥ \
   yataḥ \



Strophe: 43 
Verse: a    jātimātreṇa kiṃ kaś=cid
   jāti-mātreṇa kiṃ+ kaś=cid+

Verse: b    vadʰyate pūjyate kvacit \
   vadʰyate pūjyate kvacit \

Verse: c    vyavahāraṃ parijñāya
   vyavahāraṃ+ parijñāya

Verse: d    vadʰyaḥ pūjyo 'tʰavā bʰavet \\ 43 \\
   vadʰyaḥ pūjyo+ +atʰavā bʰavet \\ 43 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 53    gr̥dʰro 'vadat \
   gr̥dʰro+ +avadat \

Sentence: 54    brūhi \
   brūhi \

Sentence: 55    so 'vadat \
   so+ +avadat \

Sentence: 56    aham atra gaṅgātīre nityasnāyī nirāmiṣo brahmacaryeṇa cāndrāyaṇavratam ācarams tiṣṭʰāmi \
   aham atra gaṅgā-tīre nitya-snāyī nir-āmiṣo+ brahma-caryeṇa cāndrāyaṇa-vratam ācarams+ tiṣṭʰāmi \

Sentence: 57    yuṣmāmś ca dʰarmajñān mama viśvāsabʰūmayaḥ pakṣiṇaḥ sarve sarvadā mamāgre stuvanti \
   yuṣmāmś+ ca dʰarma-jñān mama viśvāsa-bʰūmayaḥ pakṣiṇaḥ sarve sarvadā mama_agre stuvanti \

Sentence: 58    tato bʰavadbʰyo vidyāva yovr̥ddʰebʰyo dʰarma śrotum aham atrāgataḥ \
   tato+ bʰavadbʰyo+ vidyā-va yo-vr̥ddʰebʰyo+ dʰarma śrotum aham atra_āgataḥ \

Sentence: 59    bʰavantaś cedr̥śā dʰarmajñā yan mām atitʰiṃ hantum udyatāḥ \
   bʰavantaś+ ca_īdr̥śā+ dʰarma-jñā+ yan+ mām atitʰiṃ+ hantum udyatāḥ \

Sentence: 60    gr̥hastʰasyaiṣa ca dʰarmaḥ \
   gr̥ha-stʰasya_eṣa+ ca dʰarmaḥ \


Strophe: 44 
Verse: a    araāv apy ucitaṃ kāryam
   araāv+ apy+ ucitaṃ+ kāryam

Verse: b    ātitʰyaṃ gr̥ham āgate \
   ātitʰyaṃ+ gr̥ham āgate \

Verse: c    cʰettuḥ pārśvagatāṃ cʰāyāṃ
   cʰettuḥ pārśva-gatāṃ+ cʰāyāṃ+

Verse: d    nopasamharati drumaḥ \\ 44 \\
   na_upasamharati drumaḥ \\ 44 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 61    yady apy annaṃ nāsti tadā prītivacanenāpi tāvad atitʰiḥ pūjyaḥ \
   yady+ apy+ annaṃ+ na_asti tadā prīti-vacanena_api tāvad+ atitʰiḥ pūjyaḥ \

Sentence: 62    tatʰā coktam \
   tatʰā ca_uktam \



Strophe: 45 
Verse: a    tr̥ṇāni bʰūmir udakaṃ
   tr̥ṇāni bʰūmir+ udakaṃ +

Verse: b    vāk caturtʰī ca sūnr̥tā \
   vāk caturtʰī ca sūnr̥tā \

Verse: c    etāny api satāṃ gehe
   etāny+ api satāṃ+ gehe

Verse: d    noccʰidyante kadācana \\ 45 \\
   na_uccʰidyante kadācana \\ 45 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 63    aparaṃ ca \
   aparaṃ+ ca \



Strophe: 46 
Verse: a    nirguṇeṣv api sattveṣu
   nir-guṇeṣv+ api sattveṣu

Verse: b    dayāṃ kurvanti sādʰavaḥ \
   dayāṃ+ kurvanti sādʰavaḥ \

Verse: c    na hi samharate jyotsnāṃ
   na hi samharate jyotsnāṃ+

Verse: d    candraś cāṇḍālaveśmani \\ 46 \\
   candraś+ cāṇḍāla-veśmani \\ 46 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 64    anyac ca \
   anyac+ ca \



Strophe: 47 
Verse: a    gurur agnir dvijātīnāṃ
   gurur+ agnir+ dvi-jātīnāṃ+

Verse: b    varṇānāṃ brāhmaṇo guruḥ \
   varṇānāṃ+ brāhmaṇo+ guruḥ \

Verse: c    patir eko guruḥ strīṇāṃ
   patir+ eko+ guruḥ strīṇāṃ+

Verse: d    sarvatrābʰyāgato guruḥ \\ 47 \\
   sarvatra_abʰyāgato+ guruḥ \\ 47 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 65    gr̥dʰro vadati \
   gr̥dʰro+ vadati \

Sentence: 66    mārjārā hi māmsarucayaḥ \
   mārjārā+ hi māmsa-rucayaḥ \

Sentence: 67    pakṣiśāvakāś cātra nivasanti \
   pakṣi-śāvakāś+ ca_atra nivasanti \

Sentence: 68    tenaivaṃ bravīmi \
   tena_evaṃ+ bravīmi \

Sentence: 69    mā rjāro bʰūmiṃ spr̥ṣṭvā karṇau spr̥śati \
   mā rjāro+ bʰūmiṃ+ spr̥ṣṭvā karṇau spr̥śati \

Sentence: 70    mayā ca dʰarmaśāstraṃ paṭʰitvā śrutvā ca vītarāgeṇedaṃ vratam adʰyavasitam \
   mayā ca dʰarma-śāstraṃ+ paṭʰitvā śrutvā ca vīta-rāgeṇa_idaṃ+ vratam adʰyavasitam \

Sentence: 71    yataḥ parasparaṃ vivadamānānām api dʰarmaśāstrāṇām ahimsā paramo dʰarma iti śrutam \
   yataḥ parasparaṃ+ vivadamānānām api dʰarma-śāstrāṇām ahimsā paramo+ dʰarma+ iti śrutam \

Sentence: 72    aparaṃ ca \
   aparaṃ+ ca \



Strophe: 48 
Verse: a    sarvahimsānivr̥ttā ye
   sarva-himsā-nivr̥ttā+ ye

Verse: b    narāḥ sarvaṃsahāś ca ye \
   narāḥ sarvaṃ-sahāś+ ca ye \

Verse: c    sarvasyāśrayabʰūtāś ca
   sarvasya_āśraya-bʰūtāś+ ca

Verse: d    te narāḥ svargagāminaḥ \\ 48 \\
   te narāḥ svarga-gāminaḥ \\ 48 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 73    anyac ca \
   anyac+ ca \



Strophe: 49 
Verse: a    eka eva suhr̥ddʰarmo
   eka+ eva suhr̥d-dʰarmo+

Verse: b    nidʰane 'py anuyāti yaḥ \
   nidʰane+ +apy+ anuyāti yaḥ \

Verse: c    śarīreṇa samaṃ nāśaṃ
   śarīreṇa samaṃ+ nāśaṃ+

Verse: d    sarvam anyatra gaccʰati \\ 49 \\
   sarvam anyatra gaccʰati \\ 49 \\

Strophe: 50  
Verse: a    yo 'tti yasya sadā māmsam
   yo+ +atti yasya sadā māmsam

Verse: b    ubʰayoḥ paśyatāntaram \
   ubʰayoḥ paśyata_antaram \

Verse: c    ekasya kṣaṇikā prītir
   ekasya kṣaṇikā prītir+

Verse: d    anyaḥ prāṇair vimucyate \\ 50 \\
   anyaḥ prāṇair+ vimucyate \\ 50 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 74    api ca \
   api ca \



Strophe: 51 
Verse: a    martavyam iti yad duḥkʰaṃ
   martavyam iti yad+ duḥkʰaṃ+

Verse: b    puruṣasyopajāyate \
   puruṣasya_upajāyate \

Verse: c    yuktas tenānumānena
   yuktas+ tena_anumānena

Verse: d    paro 'pi parirakṣitum \\ 51 \\
   paro+ +api parirakṣitum \\ 51 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 75    śr̥ṇu tāvat \
   śr̥ṇu tāvat \



Strophe: 52 
Verse: a    svaccʰandavanajātena
   sva-ccʰanda-vana-jātena

Verse: b    śākenāpi prapūryate \
   śākena_api prapūryate \

Verse: c    asya dagdʰodarasyārtʰe
   asya dagdʰa-udarasya_artʰe

Verse: d    kaḥ kuryāt pātakaṃ naraḥ \\ 52 \\
   kaḥ kuryāt pātakaṃ+ naraḥ \\ 52 \\
Strophe:   Verse:  


Sentence: 76    evaṃ viśvāsya tarukoṭare stʰitaḥ \
   evaṃ+ viśvāsya taru-koṭare stʰitaḥ \

Sentence: 77    tato dineṣu gaccʰatsu taṃ gr̥dʰram alpaśaktiṃ jñātvā pakṣiśāvakān ākramya koṭaram ānīya pratyahaṃ kʰādati \
   tato+ dineṣu gaccʰatsu taṃ+ gr̥dʰram alpa-śaktiṃ+ jñātvā pakṣi-śāvakān ākramya koṭaram ānīya praty-ahaṃ+ kʰādati \

Sentence: 78    atʰa yeṣām apatyāni kʰāditāni taiḥ śokārtair vilapadbʰir jijñāsāṃ parijñāya mārjāraḥ koṭarān niḥsr̥tya palāyi taḥ \
   atʰa yeṣām apatyāni kʰāditāni taiḥ śoka-ārtair+ vilapadbʰir+ jijñāsāṃ+ parijñāya mārjāraḥ koṭarān+ niḥsr̥tya palāyi taḥ \

Sentence: 79    itas tato nirūpayadbʰiḥ pakṣibʰis tatra tarukoṭare śāvakāstʰīni prāptāni \
   itas+ tato+ nirūpayadbʰiḥ pakṣibʰis+ tatra taru-koṭare śāvaka-astʰīni prāptāni \

Sentence: 80    anantaraṃ cānena śāvakāḥ kʰāditā iti niścitya pakṣibʰir melakaṃ kr̥tvā sa gr̥dʰro vyāpāditaḥ \
   anantaraṃ+ ca_anena śāvakāḥ kʰāditā+ iti niścitya pakṣibʰir+ melakaṃ+ kr̥tvā sa+ gr̥dʰro+ vyāpāditaḥ \




Next part


This text is part of the TITUS edition of Hitopadesa.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 22.4.2012. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.