TITUS
Bogdani, Cuneus
Part No. 2
Previous part

Scala: I  
Page: 1 
Scala I

Si criioi ɛotüne nierine; Mcatit, e mengijet tijnaj.

Chapter: I  
Si ansctè Hüji ndè vetèhe.


Paragraph: 1     Cafscet' e pa paame Hüjit ndè pèr atò chi dukenè, merrenè vesct', eschürètohenè i Scè Pali. Rom. 1. Persè giξξè cafscèsè pèr arrèsüe duhetè mei gietunè zanè fiiλ' ndjerè mb' atè krüe chi ma mbij vetèhè tjetèr nukè ka: bucurè mendja jonè giagnè puscim, e marrè vesct' se ansctè gni krue i giaλè, e i amèsciuescim kahè giξξè cafscia rjeξ, chièndron, lècundetè, e mbahetè. E krue i giaλè, e ketè kjanè amèsciuescim pèr gni mendè ansctè Hüji krijues', i t' pamet', e t' pa pamet, i naltè pèr mbij giξξè Cuppètè chieλèt, i pusctuescim, i mèscèrierscim, i mirè, i derejtè, i maξ pa massè, anè, e skagn. Jetet' jetèsè, e per jetètè jetèsè ti je Hüj. Psal. 89. Unè jam, aj chi jam; e aj chi ansctè, dèrgoj mue. Exodi 3.

Paragraph: 2     
Nukè gindetè nierii mbè scecuλit achia sctansè, chi ξξoetè nuk' ansctè Hüj. Tu' e rèffüem biscèt' e ξeut, zojt' e ajrit, peschit' e Detit me giξξè creatürèt se bascku. Pe vèt sctansèt'e kanè me mpsuem, Scpent' e Chieλet, e kanè me caλèzuem, fol ξeut, e ka me pèrgiegiunè, e kanè me dèftuem peschit' e Detit. Iob. 12.

Paragraph: 3     
I scenè Agostini mbij ato fjalè Davidit ξξà i marri ndè zemèrètè vet nuk' ansct' Hüj. Psal. 13. i c'tieλ' tue ξξanè, se i marri ndè ξξanèke me gojè chisc cujtoj me ɛemerè, giξξè creatürètè i kiscinè cundèrstuem tue ξξanè: aj bani neve, e vetèvetèhenè. Psal. 99. Achià sa Ruzuλimi, ansctè gni liber i celè; ndè sijèt giξξè letèrè, e giξξè vjersc, e pikè, e krena, ξξonè se ansctè Hüj. Prej maξit scèmbèλtürèsè, e creatürèsè pèr sa munè gnifenè mundetè Crijües' i tünè meu pam. Sap. 13.

Paragraph: 4     
Une zotünè, e nukè ndèrrohemi. Mal. 3. Dieλi ξξotè nukè jam Hüj, pèrse ɛinhetè dritta: Hana ξξotè s' jam Hüj, pèrse ndèrrohemi pèr herè; Ruɛuλimi ξξotè s'jam Hüj, pèrse pèssogn gni mijè kechia. Ndjerè musckaja caλèɛon se ansctè Hüj. Gni sctansè kachia, e voghèlè, me passunè, schise, e halate mposa: pam, kèrkuem, marrè erè, prekunè, krüè, kambè, krahè, ξξind, chi dèpèrton lèkuren' e gni kau. Mriimaga kahè me tjerrè Page: 2  kachia hoλè pèr bam rjetnè vet me ɛannè Mijɛa: posi Mrijmaga kanè me vum roe. Psalmi. 89 Cusc curraj i mpsoj Mjalzaɛitè me trajtuem essiλadò chielèzèn' e vet ndè ɛgiue? E voghelezè ansctè mjalzèɛa ma frujt' i saj fòrt i amblè. Sap. 11. Cusc i mpsoj ξènjeghèlatè me mbèleξè Driξξè pèr dimènè? Ezzè ke ξènjeghèla ò pritues' e venè roe uξèt' e tua, ezen' urtijnè. Proverb. 6. Mscikeɛa sorrescit se vet si e ban vetij vorrè? Fili kachia i maξ, ani i urtè. Gnie Fili, Iob. 40.

Paragraph: 5     
Cusc soditèn bucurijn', e maξt', e Chieλsè, sciumizèn' e üjet, e pagniehunit' e creatürèvet, si mundetè ξξanè se nuk' ansctè gni ɛot i naltè chi i ka giξξè crijuem, e ruejtunè: prasctù ξξotè Davidi: Me urξènit' tand' pèrziλetè dita. Psal. 93. Me u gietunè gni pèλas, ò sctèpij n'grehunè ndè Maltè Reg Pesctrikut tinè, achiai sckretè, e i vetèmè, punuem me mjesctèrij maξe, me düer bucura, ciardachie fort nalta, tjeguλat' e rgianta, e t'arta, kopesctigne, e kroena: isiλi horjat, e i marrè menc' kisc me ù gietunè, chi tue hijm ndè sctèpij mbahia bucurè, e giantè trüesatè sctruem me giξξè duer gieλèsc ani te mos ξξoj se kejo sctèpij nuke ansctè lem mbè kète jetè vetèhej: ka diku gni ɛot fort te begatè, e lum?

Paragraph: 6     
Kèsctu endè aj chi doj me vum roe n'gitunitè chi kanè ndèr vètèhe creatürètè, me chisc bucurè urξènè pèrziλenè ditè mbè ditè tue ù ruejtunè: pèr vèrtetè kisc me ξξanè se kanè gni ɛot, isiλi me maξè urtij i ka giξξe crijuem, e ruejtunè; kachia mije, vjet chieλtè me mosu plakunè, dieλi, Hana, e üjtè curraj me mos chiandruem, ξeu me mosu n'tretunè, lümenatè me mos mbetunè, croenatè me mosu scterrè, Deti me mosu ritunè, moti curaj me mos menguem: ξξuesè giξξè cafcia, tasc del riu doret gni Mjesctrit hoλè. Si mundetè gian' me chièndruem pa mos dasciunè ti? Ndè mos isc n' teje ξξirrè si kisc me rnuem. Sap. 11

Paragraph: 7     
Chiarta pra ndèr peganèt nukè kje se nuk' ansctè Hüj: ξojnè se janè sciumè Hüja, e Hüjènescia: e parèse mbütej scecuλi me ujè, ndonèse iscinè mpcate achia randa, sa kjenè mejaft pèr mbütunè gni scecuλè: asgia mangu nukè pat' ende vend' sciumiza, e Hüjavet pèr se kjenè giξξè gnij ghiuhe, e mirrinè vesct' giξξe sa ù vinte ξξane prej Profetèsc: mbas' andaj, pèrse cur nisnè me bam Giütetn' e Babelit, ù godit perɛiemit' e ghiuhevet; ù reɛuene nde felichiesctij achia te cnielbeta, sa ù mbusc mirèfiλi profetia e Davidit. Nierij sa kjè ndè nder, nuk' e muer vesct: Ani ù ban' posi sctansat' e padijtuna, e atünè giξξè gau. Psal. 40.

Paragraph: 8     
E pèrse anemicu i dorèsè nierit leftonte Page: 3  giξξè herè me scèrregij, me sctijm rjetè, e lechie pèr tu aξeruem pèr Hüj, tue passun' ende atü atè descijr prapèsctè; Kam me kjanè possi fort' inalti, e ndè Apocal. 13. Biscia chi hippen prej Deti, ka me grisciunè giξξè gindnè me aξeruem. Me gni mijè zpiffuna, e sctrighènij tue folè prej gurèscit, e prej liffascit ɛun' fiiλ mpcat i pèrhiem mbè scecuλit.

Paragraph: 9     
I scenè Agostini de Civit Dei lib. 24. Gni Nierij, ξξotè, fort' i bègatè, per emènè Serafano kisctè gni bijr siiλenè doj mirè pèr mbij giξξè cafscètè kesaj jetè; kiè i Misiras; duich i biri, possi goditètè sciumè herè, cur pacuer tepèrè duhenè femja Prindsc: kje achia te ξimptunit' e Atit, sa pèr gni n'guscèλim ɛemèrèsè vet bani me bam gni scèmbèλtürè fort mbè gassètè t'bijrt', tue vum emenitè assaj Figurè Iξuλè, chi doj me ξξanè pomendunit' e vajit: giξξe Njereɛia, e sctèpijsè tijnai pèr pèrghèɛuem ɛotnè zunè fiiλ meju bindunè atij Iξuλi, e kèsctu daleɛè, e ka pak, i baanè sacrificiè, achia sa djaλi ɛù me kξüem prej vetij nderrè Tinèɛot, e desc ù dènnuè giξξè reξξij scecuλit; e sa, e mèrɛicime punè kjè kejò pèrpara Tinèɛot, e caλèzon ndè Deut. cap. 9. me keto fiale. Pra sod ke dijtunè se ɛotünè Hüji üt vetè ka me prijm pèrpara, possi zjarmi pèrpins', e n'tretes, chi ka me i ciartunè, e me i fscijm, e mej perdam, &c. pèrse banè vetèhese Iξuλè.

Paragraph: 10     
Sa bani Serafani pèr bijrtè vet, e ndoch Nini me Atètè tijnai. Kjè Nini, i birij Belit, pari Regij Assirit, nipij Nembrotit ghiunit Chamit, achia, e desc t'Atènè sa pèr gni si e pa dekunè bani me ju scruem gni scèmbèλtürè fort mbè gassètè tijnaj, e tue vum mbè gni vend naltè Pèλasit vet i bantè achia ndèr possi curt' kjanèke giaλ, scèrbètorètè, e rajeja ndojnè ndè kèto punè giurmèt' et' ɛot'.

Paragraph: 11     
Diaλi ù volenduè ndè ciast' tue folè, e tue pèrgiegiunè pèr giξξè sa, e pèvèssinè: kèsctu Nierij pèr mpcatènuem, e duekunè ndènè ɛantè Diaλit kjè mbajtunè pèr Hüj, e i patnè ξξanè Hüji Bel. Dan. cap. 14. Asctu endè Belsegor. Psal. 103. Palestina, e ξξerrissinè Belzebub ndoscta pèrse ndè parèt Iξuλè kjè aξèruem i pari Djaλ krüet' e Ferrit.

Paragraph: 12     
Nabucodonoɛori ndè pèr maξe maξèsctiitè tijnai sa kiè giaλ bani me bam' gni statuè mbè gassètè tijnaj, e urξènoj giξξè rajesè vet chita aξèrojinè pèr Hüj, e cusc moss giegiej, digiej ndè gni furrè achia maξe, sa flaka e sajnaj mbèrrinte 49. kut nalt', ndè sijèt' bani me sctiim. Isaknè, Misaknè, & Abdenago; sijtè kjenè scpètuem prej sinèɛot, tue kènduem: bekoni giξξè vepèrat' e Tinèɛot Tènèɛonè. Dan. 3.

Paragraph: 13     
Ndevone ɛun' ende Perèndorèt e Romèsè me ndjekunè: prasctu Enea isiλi iku prejλ Page: 4  Trojèt, e votè ndè Italièt tue lèftuem me Tosckanèt popuλè fortè: e ndonèse pusctoj usctèria e tijnaj; vetè asgian' mangu mbèt dekunè ndatè luftè, e corpii tijnaj curraj nuk u giet: ndè pèr sijèt punè letijtè, e mbajtinè pèr Hüj tue ξξanè se vote mbè chieλt', e atij patnè ξξanè Hüji Digiete; ndonèsè, e vèrteta kjè kejò, se aj tue ù rèɛuem d' ujet, e sckuem ndè Det, kjè ngranè Peschisc. Sans. lib. 3.

Paragraph: 14     
Achia ù rit mpcat', e ù derξ ndè pèr ξèet, sa pèr chiscdò cafsce kiscinè nevojè nijereɛitè i scèkrojinè Lter' e vet, e aξèrojnè pèr Hüj, ndjerè barènat' e copèsctignèvèt. Ndè Missiirt' mbajnè pèr Hüj Chieppet', e Purrijt'; pèrse vetèhej muguλojinè, e ξξoinè se kan' atè vèrtüt vetèhej, e s'jetèr anèje. Giovenali Poetè i chiescèn tue ξξanè:

Verse: a        
Lumja ti ò gind' e mirè,
Verse: b        
Hüji tüü si Purrini,
Verse: c        
Copesctignevèt pa hirè,
Verse: d        
Possi gramξi vetè bini.

Paragraph: 15     
Me gniehunè pèganètè mbè scecuλit mbajtinè triξjetè mijè Hüja, e Hüjènescia. I S. Agostini ξξote se Romanjte mbajnè 12. Hüj, e Hüjenescia ndè pèr muejtè Motèmotit. Indistantè mbajnè 30. Hüj, e Hüjenescia, ndè pèr buttè venèsè: disa aξèrojnè Bukèlènè pèr Hüj pèr se pèrɛijn', e mbütènte mijtè, sijtè ciartèkèscinè driξξènatè: achia sa ξξuèse nukè i nzij scecuλi, sa zpifèscinè pèr ditè pa ditunit njerèzet.

Paragraph: 16     
Sciumè aξèruekèscinè, pèr Hüj Dieλinè, Hanènè, e üjtè, sciumè aξetuekèscinè Eerètè, e lümènat' e forta, ù dukej se kanè gni pusctet pèr mbii natürètè nierit. Prasctu urξènoj ɛotünè ndè Deut. cap. 4. Ndoscta tue ciuem sütè prej chieλscit, e soditisc Dieλin', e Hanènè, e giξξè üjt' e chieλèt, e prej fajit masctruem, ti aξèrojsc, e ti nderisc, chisc krijoj ɛotünè Hüji üt.

Paragraph: 17     
Kèsso kohejè endè, chi kjè Noe Profeta, & Abrami, kjenè zpifunè Magiit, e Sctrighèniitè prej Zoroastrit i pari Reg' i Batrianet, isiλi prej Ninit kjè duesciunè Regènijet, e dissà ξξonè se kjè Kami i maλèkuem prej atit vet Noe; perse e chiesci; ende ξξonè se leu tue chiesciunè, chisc mos ansctè goditunè curraj ndèr njereɛ', chi legnènè tue kjam. Sansovini lib. 2.

Paragraph: 18     
Sa mèrɛitunè emenii ka ɛotünè pèr mbii kètè mpcat' Magiivèt, chi pa feetè mbanè pèr scenjtenii, e ndèr maξè, kaλèɛohetè ndè lib. Sap. 12. me kèto fialè: o sa i mirè, e i amblè ansctè ɛot spirti üt ndè giξξè punèt, &c. pèrse ata Plejt' e parè, chi patnè geλijtunè mbè ξet, siλevèt ù patè marrè mènii, pèrse vepèruekèscinè cafscè fort' kèchia me mèngii, giakèsit' e bijet vètè; pa mescèrièr, chi hagninè pèrmbrendèssat' e njerèzèt, e pèrpinsit' e giakut tünè.


Page: 5 
Paragraph: 19     
Tasc' prajèt pèr tu schürètuem si ansctè gni mend Hüji ndè vetèhe, isiλi schürètim ndonèsè pa dritètè spirtit scenjt', chi me t'arξunitè ɛotit tinè Jesu Chrisct' ndritti scecuλinè mundetè mirè fiλi meu vesctèruem, as già mangu ù gietnè endè pèrpara Chrisctit njerèɛ achia e urtè sa me hoλet' mendsè vet mbèrrinè me gnioftunè se ansctè vecè gni Hüj, e ma: Platoni tue vum roe kèmbegnènin' e njereɛet ndè kohètè mortsè vet ξξà. Arrèsüeja, e arresüevet mescerièr mue. Vetè ani Platoni na mson se sciumiza e krenivèt as pak, e mirè s'ansctè pèr governuem scecuλinè, tue ξξanè, me Homerè Poete.

Verse: a        
Pak as già usctèrij.
Verse: b        
Reg, e gni Chieffalij,
Verse: c        
Ndoron ξenè me godij.

Verse: d     
Ndè giütetè Ateniesè kjè kjanè ngrehunè gni Lter scruem pèrsipèri; Pagnioftunit Hüj: caλeɛuem prej Isaijet cap. 45. gni mend ti je Hüji n'fscefunè Hüj' Israelit scelbues. achia sa bucurè nierii me dritètè mendsè, e forzetè natüresè mundetè me pam se ansctè gni Hüj, e ma.

Paragraph: 20     
ξξotè Eclesiast. cap. 3. 25. ma naltètè mbij mossè lüpè, ato cafscè chi ka urξènuem Hüji, ato kujto giξξè herè: pèrse nuk' e ke pèr nevojè ato cafscè, chi janè n'fscefuna me i pam ti me süütè tun. Kisc me kjanè tepèrè maξèsctij meu avitunè atij krou t'giaλi kahè giξξè drita rjeξ; sijènè nukè mundenè me pam mirè fiλi Kerubinjt' e Chieλet, e prej lighèt mendjet sonejè; e arrèsüeja ansctè kξieλèt'.

Paragraph: 21     
Nukè mundèmi me i ram mboh se ndèr mèndt' tona, ò chiscdò tjetèr pusctet, e vertüt; e ndèr ato punè chi schürètòhenè duhetè me kjanè gni gnimendunè, ndè mose nukè mundetè pusctètja me mberriim possi gni tepèrizè pèr mbij forzètè vet. Prasctu Hüji, i patè zanè fiiλ, e sosunè, larg ansctè kreatürèscit, chi kanè zanè fiiλ, e sosunè nukè mundetè me kjanè ndogni gni mendè ndèr Hüjn' e nierinè. I S. AGostini mundohej me marrè vesct' scè Ndrijtatnè: pa ndèr kachia gni fèmij ndè bregtè Detit, isiλi mundohej giξξè ujenat' e Detit me i sctijm ndè gni fossè voghèlè baam me duèr ndè ranet. Doj Hüji me bam me dijtunè, se ma udob ansctè, me sctijm giξ' ato ujèna ndatè fossè voghèlè se maξt' e Tineɛot ndè mendtè scen' Agostinit; i Scen' Agostini ani vetè ξξà: marrè vesct sa mundèmi, chisc mos mundèmi, bessojmè.

Paragraph: 22     
Aristoteli 2. Metaph. ξξà: Mendja jonè asctu bahetè pèr mbij cafscètè n'fscefuna natürèsè: possi süu i kukuvajèssè pèrpara reɛèsè Dièλit. Plini caλeɛon se ata chi geλijnè ndatè pjessè ξeu Missirit chi i ξξonè kataduppè, janè kataratèt' e Nilit lüm, isiλi tue ù rèɛuem Bjesckescit fort naltasc; janè giξξè sciurξètè ndèpèr atà ɛaa maξ, e egre chi ban. Pra cur ndèr cafscètè Page: 6  kèssaj jetè schissèt' e njerit ξξèrènè, lèndohènè, e pèrgiegienè, e nukè mundenè me mbèrrim, e me pèrɛane cafscèt' e Natürètè: chisc kanè me bam pèrpara cafscèvèt sosuna, e Hüjènuèscimè?

Paragraph: 23     
ξξotè Filosofi: giξξè chisc hiin ndèr mènd' tona pèrziλetè ndè pèr schissetè Corpit. Cur pra spirti dvèsciunè miscit vèt nukè mundètè me forzètè mèndsè me pam Hüjnè pa ndihmètè drittèsè lume. Davidi: Ndè pèr drittèt' tandè kemi me pam drittènè. Psal. 35. Sa ma fèsctir ka me kjanè schissessè kètij misci t' kalbèti m'e mbèrrim me ditunè si ansctè ndè vetèhè krijuèsi üne Hüji nalt' i Chièλèt?

Paragraph: 24     
I Scè Pali ξξotè: sodisèmè tasc ndè pèr passèchürè, endè ndiuènessè; ani atèherè, n'fan', fachiè. Gni pjessè gniofèmè, e gni pjessè ndiuènèjèmè, 1. Cor. 11. Asctu chi pèr tu larguem giξξè masctrijscit, e renèscit, chi mundenè me ù goditunè prej pjessè sonèje duhetè meu avitunè scènjtessè Fèe, e dèscmigniènijssè Dottorèvèt, sijtè ξξonè, possi, e ɛuum bessè mbè ξet, asctu, e gietm' pèr derejtè mbè Chieλt.

Paragraph: 25     
E pèr mbij giξξè cafscèt duhetè me bessuèm, t'scruèmit scènjt', chij ξξonè Biblia rjeξunè giξξè rèɛèt spijrtit scènjt' tue pèrvum krahet e mendsè, e schissèsè sanè fialèvet tijnaj, sijatè curraj palèvij, e rènè nukè kanè: mos mundèmi na me mbèrijm, fiala, e Hüjit Chièλèt, chi ansctè scruèm ndè scruèmit scènjt, na fòrzogniè.

Paragraph: 26     
David Profeta Psal. 136. Ndè mos pacia pèrvum mèndt' e mia: ciuem spirtinè tèm, possi fèmia, e giut s'amèse paghètüra, e spirtit tim. Possi cur me ξξanè, ò ɛot, ndè mos pacia mbèleξè süüt' e mij, e krahèt' e mendsè simè, ndè vumit roè misteriavèt scènjtèssè lijsè sanè, endè mos pacia rèfüèm, e ξξanè se urtija, e nierit ansctè fort' e lighè pèr vum roe lijnè tandè: mu goditè muè ndèsckimi poss' i gni kèrξξini, chi tue passunè nevojè giut' Amèsè, e jepinè kuen' e bukèsè. Ndèr kachia I scè Bèrnardi ξξotè: bubèrruèmitè ansctè gni pa droè: bessuèmitè, ξümptéscim; gnioftunitè, jèta e amèsuescime.

Paragraph: 27     
Esaia 6. ξξotè se Engijtè me süü mbèsceλè ξξojnè ato fialè Scènjt', Scènjt', Scènjt'. Dojnè me ξξanè chi ndè punètè Hüjènuescimè nukè duhetè me passè tjèrè süü jasctè assisc scènjtesè Fèe. Kèsctu ende me ξξanè Psal. pèrkèt Laudi Hüj mbè Siont', gni tjetèr test ξξotè hèsctunitè ansctè laud.



Page: 7 
Chapter: II  
Si anscte nder tre vete Gnia i vètèmi Hüj


Paragraph: 1     
Feja Cattolikè na mpson, Hüji krijues' i giξξè scecuλit, ansctè gnia ndè Natüre, e tre ndè vètèt, t'sijλt' ξξonè Ati, Biri, e spirti scènjt. Kèssaj Scènjtè Fèe i kanè prim pèrpara Scèmbèλtürètè, e Scègnè, ndjèrè parit Prindit sinè Adamit; ndonèsè ndènè forta mistèria, sijatè ani me t' arξunitè ɛotit tinè Jèsu Chrisct', kjènè vèrtètunè, posi aj vètè ξξotè. Nukè jam arξune me c'prisciunè lijnè, ò Profètètè, me i mbusciuné.

Paragraph: 2     
Si munè jètè kèjo punè, endè arrèsüèja nae mpson. Pèrsè Hüji nukè munè jètè as mbè ndogni mèndürè vètèmè, ndè vètèt: pèrsè vètèmjè bijn n'cotètè, sijλtè, possi cafsè, e pa mirè nukè mundetè me kjanè ndè Tènèɛonè, chi ansctè giξξè sej pèr plotè i mirè ndè vetèhè, e Prasctu jèmi mbajtunè me rèfüèm, Hüji jètèt jetèsè ansctè sciochiènuèm pèr mose bam n'cotè. E tue mos mujtunè jètet jetèsè me kjanè tjetèr jasctè Hüjit, tue kjanè vecè Hüji i amèsciuèscim, andaj vjen se kèjò sciochiènij tjetèr Hüji nukè munè jetè.

Paragraph: 3     
Achià ma tèpèrè giξξè cusc pèr natürè dèscèron sciochenij mbè gassètè vèt. Giξξè cafscia pèr hie geɛohete hijet se vet, ξξotè Filososi; e ndonèsè giξξè cafscia ndè mèndtè Tinèɛot kjè pèr scèmbèλtürè jetèt jetèsè, as gia mangu nukè mujtinè Tinèɛot me i kjanè pèr achia gaɛèmènd', e scijè, possi cur ka ɛacon me ù gèɛuèm dasciunè gnij ɛotènèscè sciochièniè; pèrsè assojè nukè mundètè me rjeξunè possi kessoje huaɛa gni amblè, dasciunè. Andaj pa Fètè tue hjekunè kètè sciochiènij, dasciunè Hüjit jetèt jetèsè, mbè siλèt chièndron Parrisi, e lumt' e tijnaj, pa ndogni ndèrdüm; bagnènè lumnè ɛot pa Parris, e patè lum: e natürèn' e Hüjènuèscimè tijnaj, sctèrrè, e pa frujt possi gni Trunc', pa ndèghuèscim, e pa dasciunè.

Paragraph: 4     
Nukè kisc me kjanè possi gni tjetèr Nabucodoɛor maξesctuer Perendia i Turchijsè, cur ndè mossè hèrè hèrè mos vintè roè ndè vètèhè maξt' e vèt mbè kètè jètè; e tue vum roè asctu leentè ndè mènd scèmbèsetürèn' e vetèvehèsè, pèrsè atèhèrè me mèndtè vèt, chi venè, e vi: gnènè, goditèn ndè vètèhè gni tjetèr vètèhèhè Page: 8  siλet ani tue ù gèɛuèm pakuèr fort zpiffèt', e bijn gni maξèsctij, fort, e pa uξè, e laud i pa rnèssè.

Paragraph: 5     
Asctu endè pèr gni mendè Hüji naltè tue kapèrzüèm giξξè Crèatürètè, pèrsè ansctè Regij Regièt, e ɛotij ɛotenijet, me maξtè vèt pat caλèɛuèmit', me mèndtè vèt Hüjènuèscimènè, ndè vètèhè jètèt jètèsè vintè roè bucurijnè, e maξt' e t' naltit vèt, ani ndè vètèhè scèmbèλtürèn' e vètèhèsè leèn: tue prèkunè vècè Tinèɛot atan' me cujtuèm. Posi ξξà Aristot. kisc me kjanè cundra ɛotènijsè randè t'atij t' kjani t'nalti, meu prugniunè, e me vum roè, e me cujtuèm tjètèr cafscè jasctè vètèhènè; siλènè cafscè tu'e ctièλè Scè Thoma, ξξotè prasctu nukè vèn' roè, e gnièf tjèratè cafscè ndènè vètèhè: pèrsè ndè kjanètè vèt Hüjènuèsciminè possi ndè gni Passèchürè fort dèlirè, giξξè cafscèrè gnièf, e vèn' roè.

Paragraph: 6     
Kèndüj ansctè scèmbèλtüra e Hüjit ndè vètèhè lèm, nukè muodètè me kjanè, e me mos kjanè possi ajò pèrsipèri, e Pèrèndijsè kèssaj jètè: tue kjanè Hüji pa dam ndè vètehè, ndètè sijλt' giξξè cafscia anscte gniai kjani pa dam, tue mos kjanè ndè Hüjt cafscè, e mbèlèξè, e ngittunè.

Paragraph: 7     
Endonèsè ndèr Hüjt'leès, e scèmbèλtürètè tijnaj jètèt jètèsè lèm ndè vètèhè, nuk' ansctè dam ndè kjanèt, tue kjanè i pa dam curraj: prasctu jèt pa mos kjanè gni mposè ndè vètèt: pèrsè tjètèr ansctè aj kahè len, e aj chi len: andaj kahè len scèlmbèλtüra i ξξonè Ati, e scèmbèλtürèsè chi lèn, i ξξonè Bijr.

Paragraph: 8     
E si cundèrsè nukè munè ξξoèmi jètet jètèssè Hüji kjè vètèmè ndè vètèt; asctu tasc èndè nukè mundèmi me ξξanè: pèrsè Hüjnè chi ska curraj ndèrruèm, kiscim me bam ndèrruèm, e duèkunè, ndè atè kahè lèen, ndè atè chi lèn.

Paragraph: 9     
Nukè duhètè kèssò punèjè meu mbrecuλuèm, si munè lègnè Hüji Bijrr' e vèt: pèrsè me gni scèmbèλtürè, kèssàj jètè ndè mos pèr plotè, ndoscta gni pjèsè drittèjè en'zièrrimè kèsso vèrtètèjè. Possi cur me ξξanè cur njèrij soditètè ndè Passèchüre pèrtè vèrtètè lèn ndè tan' scèmbèλtürèn' e vèt: e me ù soditunè pa mènguèm curraj; asctu endè pa mènguèm curraj, kisc me lèm scèmbèλtüra. Kurpra mundètè achià natüra, essiλa prèj sínèɛot ka vèrtüt sossunè, si mundèmi mej ram mboh, Hüji Crijues, vecèssè i Natürèssè; endè i Engijèt, e i giξξè cafscèvèt, tue ù soditunè giξξè hèrè ndè kjanètè vèt, ani mos lèn scèmbèλtürèn' e vèt isiλi ansctè gnij vètèmi Birij tijnaj. Posi Scè Pali Heb. I. cap. 13. Tue kjane reɛa, e ngusceλimit, e scèmbèλtüra, e vètèhèsè. Esiλa tue mos mujtunè me kjanè dam Hüjit, possi ajò, e nièrit; pèrsè ndè Hüjt nuk' ansctè daam, andaj ξξomi se ansctè gniaj kjani dèliri me Hüjt, Page: 9  pèrsè giξξè chisc gindètè ndè Hüjt nukè mundètè me kjanè tjètèr vècèssè Hüj.

Paragraph: 10     
Gniè kèta ansctè lèmit' e amèsciuscim, Birit prèj Atit ndè Tènèɛonè, e curraj, e vèrtètè nuk' ansctè ajò zpiffè, e Turchièt achià, ξunuèscimè chi ξξonè, scejtèja Fèja jonè ξotè Hüji, me gruè lèn' Bijrrè vèt: pèrsè bijenia, endè ndè Crèatürètè kèssaj jètè; nukè chièndron prasctu gni cafscè leèn, ò del prèj sjètèrè: cur leèn mbè scèmbèλtürètè Atit kahè leèn; prasctu Palit, nuk' i ξξonè birij Piètrit, pèrsè vecè del prèj : pèrsè leèn mbè scèmbèλtürèt', e ghassètè Piètrit: pèrsè prèj assì dalènè endè krümbat' e Plesctatè; pèrse lèen mbeè scèmbèλtürètè Pietrit, asctu endè lissàvèt nuk ù ξξonè Bijt' e ξèut; frujti i ξèut, pèrsè nuk' janè mbè gassètè ξèut. Tasc tue ù nalzuèm pèr spijrt' prèj sinèɛot; pèrsè cujtimi i mendsè, ansctè mbè gassètè mèndsè, chi ansctè Hüj, i ξξonè Birij, e pèrsè Spirti Scènjt rjèξ prèj düsc pèr volèndèt, e mbè gassètè tünè, nuk' i ξξonè Bijr, spijrti scènit, possi kètu pèrfundi ka me ù ξξanune.

Paragraph: 11     
Asctu endè kèta lèm t' amèsciuescim tue kjanè Ati, e Biri, gnij vèrtèti, kjani; duhètè me ξξanè prèj volèndètjèt tünè jètèt jètèsè, ka muguλuèm, gni vèrtètè, dasciunè ndèr , isiλi tue kjanè ndè Tènèɛonè, pèr sa kèmi ξξanè pèr sipèri, nukè mundètè me kjanè, e me mos kjanè; gni kjanè nguλè, e t' vèrtit, t' kjanit Hüjit; pèrse ndè Tènèɛonè nukè anscte cafscè, e mbèleξè; as tue mujtunè kèta dasciunè, me kjanè dam kjanit Hüjit, chi ansctè i pa dam; possi ansctè ξξanè; duhètè pra me kjanè mpossè ndè vètèt', t' sijλt' mirè fiλi, i ξξonè spijrti scènjt rjèξunè jètèt jètèsè prèj Atit, e prèj Birit. Achià pra sa, pèr chisc kèmi ξξanè, dètuer jèmi me rèfüem, Hüji ansctè ndè trè vètè gni ndè Natürè.

Paragraph: 12     
E si cundèrse nuk ansctè mrècuλè spijrti ünè ansctè n' trijsc ndè pusctètèt; sijatè janè pomendunitè; ndèghuemitè, e volendètja: E trij cafscè janè ndè dièλit, t'siλatè janè rota e dièλit, rèɛa chi lèen prèj sojè, e nzètitè, chi rjèξ prèj düsc: ma pak duhetè meu mrècuλuem, ɛotünè ansctè ndè trè vètè gnia i vetèmi Hüj.

Paragraph: 13     
E si cundèrse pomendunit' ansctè spijrt; ndeghiuèmit' ansctè spijrt; e volendètja ansctè spijrt'. E Rota e edièλit, ansctè Dièλij; Reɛa chi lèen prèj si ansctè Dièλij; e nzetitè chi rjèξ prèj düsc ansctè Dièλi; asprasctu janè trè spirta, as trè Dièλa: gni spijrt i vètèmè, e gni dièλij vètèmè: Asctu Ati ansctè Hüj, Biri prèj si lèm ansctè Hüj, spirti scènit isiλi rjèξ düsc ansctè Hüj, e prasctu janè trè Hüja; trè vètè, e gni vètèmi Hüj. Me pam ndè gni Passèchürè, gni drittè pakèɛe larg, kiscinè Page: 10  me ù dukunè trij dritta, as già mangu pèr gni mendè nuk ansctè vecè gni drittè.

Paragraph: 14     
E si cundèrse prej pomèndunit lèen ndèghiuemitè, e prej gnianit, e t'jetèrit rjèξ voλèndetja; e prej corpit Dièλit lèen dritta e tijnaj, e prej gnianit, s'jetèrit rjèξ nzetitè. Kèsctù Ati lèen Birrè, e prej gnianit, e t'jetèrit rjèξ spijrti scènit. E sicundèrse as ndogniana, asso cafscè nukè ansctè gniana pèrparà s'jetèrèse ndè mot, vecè pèr lèen, e ndèghiuem asctu endè tre vetètè ndè tènèɛonè, nuk' ansctè as ndogniani pèrpara tjetèrit; tre vetètè janè jetèt jetèsè, e reξξojnè gni jetè t'amèsciuèscime: ndonèse ξξomi pèr lèem i pari vetè ansctè Ati, i düjti Biri, e i treti spijrtj scènjt.

Paragraph: 15     
Andaj pèr tu gnimendunè me scruèmit scènjt', e pèr forzuem derejtènè ξξotè Scè Atanasi: Hüji, Ati, Hüji Bijri, Hüji spirti scènit. Ma tre Hüja gni Hüj: I amèsciuescim Ati, i Amèsciuescim Biri, i amèsciuescim spijrti scènit; ma trè t'amesciuescim, gni amèsciuescim. Mbè mbaruèmit ξξotè: ndè kèta tre vetè Hüjit, as ndogni ansctè i parè, ò i mbram: ma i maξ, ò ma i voghèlè; tre janè ndè vetèhè gni mènde, e t'amèsciuescim. Prasctu cusc me scèlbuem kèsctu duhètè me bessuem.

Paragraph: 16     
E ndonèssè mèndja e Nierit nukè mundètè me ù nalzuem, e me mbèrrijm cafscètè Hüjenuescime pa drittètè scenjtesè Fèe: asgia mangu sciumè Peganè, e pa Fèe avitnè kèssaj derejtè ndonèsse tue folè pertè tjera punè; Possicur, se gni Nierij, prit gni par Petèka pèr massètè vet; ani delinè ende mira pèr sctattè tjerève, kèsctu dijtèscimit' e parè, tue folè pèr vetèhe, e pèr governimtè ξèut vet: ndèvonè ù mbuscnè fjaletè tünè ndè Chriscnè ɛotnè tanè possicur t' iscinè ξξanè pèr tant'.

Paragraph: 17     
Pitagora ξξà se ndè kètà gniehunè trijve, janè sciumè cafscè n'fsceffuna. Aristoteli ξξà: gniehuni supp' gheɛon Hüji. Trimegisti gnia leù gnia, e ndè vetèhe droξ dasciunit' e vet; possicur ξξoj, gnia leù vetèhenè ndè natürè. Platoni ende ξξà gni fjalè possicur t' isc dalè gojèt Scè Gionit. Gniofta gnia chi bani giξξè, e t'jetèrènè, me sijet giξξè cafsca ù baa.

Paragraph: 18     
Virgilij ende me vjerssitè vet, sijtè ξξonè i muer prej Sibillasc; pèrse ndè pak fjale caλèɛon se ka me arξunè prej Chièλscit, gni Dialè n'vergineje, tue pomendunè Atèn' e pusctuescim asctu ende Chrisctnè goscduem.

Verse: a        
Dial' i bucurè, si luleja kèrξij,
Verse: b        
Se nalti vjen ndèr ne me sckuem monne,
Verse: c        
Flit', e si goscduem sort, chièndron, e rij.
Verse: d        
Ti pusctetja Bir', ò ti fuchia jonnè.

Verse: e        
Egloga 4. e pèr spijrtinè scenjt ξξotè:
Page: 11 
Verse: f        
Spirti me corp' pèrɛiem, forzon, e ruen.

Paragraph: 19     
Ma laame chisc kanè ξξanè Peganete ndè mottè sckuem avitemi, e schürètojme Engijtè, e scenjtenitè Profetè, ndrittunè prej sinèɛot, sijtè vèrtet folnè fort mbèluem e kξeλè ndènè misteria. Pèrsè ɛotünè doj me mot, e me t'arξunitè Chrisctit Scèlbues t' vèrteti Messirij meu deftuem, e meu zbeluem mbaaλè giξ scecuλit si ansctè ndè vetèhe, chi nierij tue bessuem, ta kisc pèr merituem. Bessoj Abrami, e mbaiti pèr maξe derejtè. Prasctu Dottorètè S. Kiscè mbassi kjenè Profètijtè mbusciunè ndè Jesu Chriscnè ɛotnè tanè, i c'tieλenè, e mirè fiλi caλeɛojnè, si duhetè me i bessuem, e me i mbajtunè. <Page: 12  >



Chapter: III  
Si e Caλeɛuene profetete te scene Tritatne.


Paragraph: 1     
Tue kjanè ndetè parèt Ligieratè me jaft celè, e me arrèssegne foorta kaλeɛuem, se ɛotünè ansctè ndè tre vettè gnia i vettemi Hüj: e se ndrüscej nukè mundetè me kjanè: Tasc me scruemit scent; t'siλit nukè mundèmi me cundèrstuem, leftojme me caλèɛuem. E pèr forzètè kèssaj derejtè giagnèmè ndè Gèn. cap. I. Bagnemè Nierinè, mbè ghasset', e scembeltürèt' tanè, atü duhetè tue vum roe, se Hüji, tue kjanè gnia ndè Natürè, nukè ξξotè; Bagn possi cuur t'isc vettèmè; pèr caλèɛuem sciochienijn' e tre vettève, ξξotè Bagniemè. Asctu ende nukè ξξotè mbè scembeλtürèt teme, tanèt, sciumizè, e kèsctu na vien caλèɛuem pèr Fèe prej Cuvendit Sirmiensit ndè cap. 14, Ndè ξξasctè cuurre cusc Bagnèmè Nierinè &c. se nukè flet Ati Birit, aj vetè vetèhessè flet; Chioftè maλècuem, e liξunè, e mbajtunè.

Paragraph: 2     
Ndè Gen. cap. 18. duk ɛotünè Abramit, e tue ciuem süütè tre vettè duknè affere tijnaj, sijtè aj tue i paam ù duel pèrpara, e aξeroj ndjere mb' ξèe, tue ξξanè, ò ɛot ndè gieta hijr ndèr süütè tuu, &c.

Paragraph: 3     
Achia saa, tue paam trè, e tue ù bindunè atünè, e tue ξξanè, ɛot, na caλèɛon Abrami; vecèsse me aξeruemit', chi tjeter cuj nukè perket, jasctè sineɛot: ende, ndè pèr fjalet ξξanè atünè, se ɛotünè ansctè ndè tre vette gniaj vettèmi Hüj. Pèrse me mos kjanè asctu, Abrami nukè kisc me passe ξξanè atünè tre vettève, ò ɛot , e pèr gni vetèminè Hüj me i aξèruem.

Paragraph: 4     
E se Abrami foli me tènèɛonè, mboh nukè mundèmi mej raam; vece prato fjalè para, ende prato chi ndjekènè, cuur ξξotè scruemitè: Se duk atij ɛotünè: ende ndèpèr ato fjalè chi n'djekènè cur ξξà ɛotünè Abramit, e mbatè vend' vjen pomendunè ɛotünè, me atè emenè mbrecuλuescim, Tetagramaton, issiλi curraj tjetèr cnj nukè pèrket, jasctè Hüjit Chièλet.

Paragraph: 5     
ξξotè Isaia ndè cap. 6. se paa Hüjn' e maξ Chièλet, se rij mbè gni selij fort naltè, e Page: 13  me chisc kisc ndènè vetèhè mbusckè kiscenè, Dissa engije Serafina me giasctè krahè, me dissa mbelojnè fachienè, medissa kambetè, me dissa fluterojnè, e tue soditunè gniani tjetèrinè, kendojnè m' ɛaa naltè, Scenit, Scenjt, Scenit, Hüji usctèrijvet. Plot ansctè scecuλi ngusceλimit sit. sijatè fjalè possi ξξotè, Gaλatini letèrar, kjenè ctieλè ndè Parafraset' Gionatan, e ξξoinè, Scenjt' Ati, Scenit' Biri, Scenit' Spijrti Scenjt; ma pèrse tèperè celè dukej Scent' Ndrijtati, kjenè prej maλècuemisc Giuξξign giξξè c'prisciunè, e hjekunè, asctu chi kejò, e vèrtetè ndè pèr ξunètè tünè, mos dukej, pèrse assò koheje, Biblia vecè isctè mbè Ghiuhetè Ievrèjet; Ani mbas s' arξunit se Chrisctit, ù kξüe mbè dissaa Ghiuhè, e ma tèperè, Ievrejsct, letijnsct, e Gherchisc, ndè pèr trij ghiuher chi kjcnè vum mbij Crüjtè Chrisctit ɛotit tinè.

Paragraph: 6     
Ieremia Profetè na caλeɛon keta naltè marre vesct' Scè Ndrijtatit, cuur ξξà ndè cap. I. A, a, a, ɛoti Hüj; e ndè cap. 4. Heu, heu, heu, ɛoti Hüj. Et Ezechiel ndè cap. 20. A, a, a, ɛoti Hüj, e ndè cap. 11. Heu, heu, heu, ɛoti Hüj. Ketu tjetèr nukè na caλeɛon trij herè ajò fjalè A, & Heu, vecessè tre vettè ndè Tènèɛonè, gnij vettèmi ndè Natürè.

Paragraph: 7     
Ndè Essod. cap. 3. kendohetè se tue dasciunè ɛotünè me derguem Mojsèsne me nzierre Popuλinè Israèlit Robijet Faraonit, i ξξà Mojsessi keto fjale. Gniè une kam me vottè bijte Israèlit, e kam meu ξξanè, ɛotünij Prindet tijvè derruem muè juvè, ndè me ξξascinè, chisc emenè kaa? Chisc kam me ù ξξanè? ξξà ɛotünè Mojsessit. Une jam, aj chi jam, ξξà kesctu ke me ξξanè bijet Israelit, Aj chi ansctè dergoj mue juvè: Ani mbèt, e ξξà: ke me ξξanè bijet Israelit ɛotünè Hüji Abramit, e Hüji Isakut, e Hüji Iacobit dergoj mue juvè: emenè ansctè mue pèr jettètè jettèssè. Cusc ven' mirè roe ato fjalè trijhèresc' Tinèɛot mejaft' ka me gnioftunè (pèrse nukè munè jenè tèpèrize, e pa ndeghiuem, e tue mujtunè vecè me ξξanè pèr tu gnioftunè se ansctè Hüji Prindet tünè) se aj ansctè ndè trè vettè ndonessè gni ndè natürè, ò kjanè: e se tre vettètè janè jetèt se jetèsse prasctu ξξà: emenè ansctè mue pèr jetètè jetèssè: pèrse me mos kjanè asctu nukè kisc ξξanè se emenitè tijnai ansctè asctu.

Paragraph: 8     
David Profeta ndè Salmitè 66. ξξotè keto fjalè: Bekoftè neve Hüji, Hüji ünè bekoftè neve: Hüji me ξξanè, na becoftè neve Hüji Atè, becoftè neve Biri, Hüji üne pèrse baam Nierij, becoftè neve Spijrti Scent'.

Paragraph: 9     
Ndè Deut. cap. 6. na caλeɛon Mojsessi me keto fjalè se ɛotünè ansctè ndè Tre vetè gniaj vettèmi ndè kjanè. Ndeghiò Israet, Hüji, Hüji, üne, gni Hüj ansctè. Pèrse me mos kjanè ndè Tre vettè, nukè kisc trijheresc Mojsessi, me Page: 14  pomendunè emenitè Tinèɛot, ani pèr ξξanè ansctè gnia.

Paragraph: 10     
Ndè Esod. cap. 23. gindetè se ɛotünè urξenoj chi trij herè ndè mottèmot, sacrificohej. Trij here, ξξotè, pèr giξξè vjetè mue feslètè festoni. Endè ndè cap. 34. Chi giξξè Mascuλè trij herè ndè vjetet, jetè mbajtunè me vottè ndè Jerusalemt. Trij here ndè mottèmot, dalè pèrpara mue pusctuescimit ɛotit Hüjit Israelit giξξè Mascuλi üt. E pèrse munè ξξoemi se Hüji urξenontè keto punè vecè me na ceλeɛuem, Scè Ndrijtatne, asctu chi pèr lauditè tijnaj, ato punè banhescinè. Pra kessò descmignenijsc duhetè me ξξanè, se ɛotünè ansctè ndè Tre vettè gniaj vettèmi Hüj.

Paragraph: 11     
Isaia ξξotè ndè cap. 40. Cusc mbà mbè tre ghiscta Reξne e scecuλit ; possi cur me ξξanè tre vettètè Hüjenuescim, e crijuene, e mbanè, e ruejnè giξξè scecuλinè.

Paragraph: 12     
Genes. cap. 28. Tue folè pèr Patriarchenè Jacob ξξotè se muer nguresc, chi iscinè mb' ξee, e tue i vum ndène krüe te vet fjet' mbàtè vend', e pakeɛe mbas andaj ξξotè. Tue ù ciuem ndenatijet, muer guurrè chi pat vum ndène krüetè vet, e cioj. parenè herè ξξà muer guresc, e vu ndène krüe, e se düjti ξξotè tue ù ciuem muer gurre chi pat vum ndène krüe, si mundetè kejo punè me kjanè Berescitti Catana Dottouer jevrejsc, ctieλ tue ξξanè se Patriarca Jacob, vu tre gure ndène krüe tue ξξanè: Ndè basckoftè ɛotünè emenitè vet mbij mue, possi e baskoj pèr mbij printè mij ù banfscinè giξξè gnia; Ani cur ù ciue i giet tre baam gnia, prasctu, muer guurre, vu tre, e giet gnia: Possi ξξoj se ɛotünè ndè tre vettè gniaj vettèmi Hüj basckoj emenitè vet Scenjt me Jacobnè prej se kuijt ghiuni, e fissi janè giξξè kersctenetè.

Paragraph: 13     
Salamoni cap. 30. ndè Proverb. pèrtè na caλèɛuem se Hüji nukè ansctè paa Bijr, mbassi pat ξξanè tue ù mbrecuλuem keto fjale. Cusc hippèn mbè chièλt, ende sdripèn? Cusc curraj ka mbeleξè, Erete ndè Duerte vet? Issiλi kaa mbeleξunè ujenate possi ndè gni petek? Issiλi kaa ngrebunè, e ciuem giξξè anetè scecuλit? Ani nd', e ciast ξξotè: Si e ka emenite, e sij ξξonè t' Bijrt tijnaj, ndàdì? Cusc nukè ansctè mendscit marre, kisc me pèrgiegiunè Hüj ansctè emenite tijnaj: pèrse tjeter kusc nukè mundetè mej baam ato cafsce, jasctè sineɛot, prasctu duhetè ende me ξξanè se ka Hüji Bijr.

Paragraph: 14     
ɛotünè pèr gojetè Isaissè ξξotè keto fjale ndè cap. 66. Aξξue une chi bagn te tjere me lèem, vette nukè legn, ξξotè ɛotünè Hüji üt. Une chi apign tjereve lèem kam vette me mbetunè pa frujt, ξξà ɛotünè Hüji üt. Possicur te kisc ξξanè giξξè cusc bessogne, se une possi bagn me lem tjerè, asctu ende legn Bijrre tem.

Paragraph: 15     
Aati Amesciuescim pèr gojte Davidit ndè Page: 15  Salmite 2. Tue folè me Bijrtè vet mbè Chièλt ξξotè. Biri em je ti une leva sod' , ξξotè, Sod kinessè giξξè herè pèrse ndè amescimtè Tinèɛot, nukè ansctè mot i sckuem, ò pèrtè arξunè, ansctè giξξè gni sod' i amesciuescim, e i pa menguem curraj. Asctu ende ketu pèrpichietè. Pare üλit Drittèsse leva tüü.

Paragraph: 16     
Tue dasciunè ɛotünè meu caλeɛuem, se ansctè ndè tre vette gni Hüj ξξotè Esaia cap. 48. keto fjale: ndeghio mue Jacob, e Israel siλenè une ξξerres. Une vette, une i pare, e une ma i mbrami. E dora eme n'guλi ξeène, e Djaξta eme matti Chieλtè. Cusc vèn' bucure: roe atè fjalè trijherè ξξanè prej sinèɛot ka me paam se aj ansctè ndè tre vette, e cur ξξà: Dora eme nguλi ξèene, e Diaξta eme matti Chieλtè, Caλèzon se aj ansctè gnia ndè natürè. E se kejò pèrtè gnimende ansctè kesctu, ndjek tue ξξanè ketò fjalè. Auiteniu ndaj mue, e giegieni ketè punè; jo se ɛani tineɛe kam folè juve assi motti pèrpara se curraj iscte baam gia atü kjesce, e tasc ɛotünè dergoj mue, e Spirti tijnaj.

Paragraph: 17     
Pèrse assò fjalesc bucurè mpossè dukenè tre vette ndè Tènèɛone, gniani chi dergon, e tjeteri chi ansctè derguem. Aj chi ansctè derguem ansctè, aj chi flet; è se ansctè ɛotünè, pèr se ndè ciast flet. Keto punè ξξotè ɛotünè scelbuessi üt Israel: Aj chi dergon ende ansctè zotünè, pèrse ξξotè, aj chi ansctè derguem. Hüji dergoj mue, e Spirti tijnaj. Pra tue kjanè ɛotünè gnia ndè natürè, duhetè ende me ξξanè ansctè ndè tre vette. Persè aj chi ansctè derguem nukè kisc me ξξanè Hüji dergoj mue, e Spijrti tijnaj.

Paragraph: 18     
Forzonetè kejò, e vertetè me chisc ξξotè Zacharia ndè cap. 2. Levdò, e gheɛo ò bija e Sionit, pèrse gniè une vign, e kam me geλijtunè ndè mjedis ξξà ɛotünè, e kané meu sciochienuem sciumè gind me Tenèɛotnè asso ditteje, e kanè me kjanè mue per Popuλe, e kam me gelijtunè ndè Mjedist' tünè, e kee me dijtunè se ɛotij uscterijvet dèrgoj mue . Cusc nukè scef se ketu Hüji dèrgon, e i birij tij i vettemi ansctè dèrguem: Ani jet, e ξξotè: Hüji dèrgoj mue, e Spijrti tijnaj, issiλi ansctè Spijrti Scent': Prasctu ξξà Engeλi Gabriel S. Mrijsse: Chisc ansctè ɛanè nteje prej Spijrti Scent' ansctè.

Paragraph: 19     
Ma pèrse descmignienia, e se vertessé amesciuescime Chrisctit ɛotit tünè, curraj mangu nukè vjen, possi aj vette ξξotè, Chieλija, e ξeu kanè me sckuem, e fjaletè mia nukè kanè meu dvarunè. Duhetè me arξunè mbè Descmignenitè Scentit Ungijλ', issiλi tjetèr vecè fjalescit, e veperascit se Jesu Chrisctit ansctè plot; se Hüji ansctè ndè tre vette gnia i vettemi: Andaj ξξà i Scent' Gio: cap: 14. Page: 16  Ndè bessoni Hüjit, ende mue bessoni. Scent' Gio: cap. 5. epist. 1. Trè janè chi descmognènè mbè Chieλt', Ati, Fjala, e Spijrti Scenit; e keta tre gnia janè; Tue votte prediconi Vngijλe giξξè creatürèvet, tue i pagheɛuem, Pèr emenitè Atit, e Birit, e Spijrtit Scent'. ξξotè Scent' Matteu Cap. 3. & 17. küj ansctè Biri em i dasciuni, issiλi mirè pelchien mue ; pèrsèrij cap. 16. Ti jeè Chriscti Birij Hüjt giaλe , e Scent' Gio: cap. 5. & 18. Jevrejtè lüpkescinè Chriscnè me vraam; pèrse vece c'priscentè Te scetundetè: ende pèrse ξξoj se Ati i tijnaj ansctè Hüj, e mbahej gnimend me Tènèɛonè , e Scent' Gio: cap. 10. Giξξè saa ka Ati janè te mijatè.

Paragraph: 20     
Scent' Matteu cap. 4. Scent' Marcu cap. 1. Scent' Luca cap. 4. ξà vetehenè pèr Spirtit Scent'. Asctu ende Scent' Luca cap. 2. Spijrti Scent' ka me arξunè mbij , e Scent' Matteu cap. 1. Chisc ansctè ɛanè ndè tan', prej Spirti Scent' ansctè : Me tjera viste te gniehuna nd' Ungiλt', banhetè me dijtunè, e Scenjtenuescimeja Trinij ndè Hüjt'. Ma lame tasc descmignenijte Ungiλit, chi janè te pa gniehuna.

Paragraph: 21     
Scioffèmè ndèr cachia descmignienijne Cabalistet, e te Rabbignet, ò Mjesctret plech Giuξijet. Cabalistete, sijte ξξonè jevrejtè se janè dijtescimit' e se vertetessè. Ndonessè Dijeja, e tünè ansctè, e pa besse, as già mangu curraj nukè raane mboh, se Hüji nukè ansctè ndè tre vette, gnia ndè Natürè. Pèrse ndè liber chi ξξonè, Zohar, i pari vette ndè Tènèɛonè ansctè emenuem, Sephira, chi me ξξanè Ate, e ξξonè ansctè i pa ɛanè fijλ, e i pa sossunè: I düjti vette ndè Tènèɛonè vjen emenuem Dijeja, me sijet ξξonè kjè' krijuem scecuλi, e Hüj ansctè prej sisc ξξirrè, ξanè fijλ', possi ansctè scruem. Me ɛane fijλ Crijoj Hüji Chielnè, e ξèenè. trettenè vette ndè Tènèɛonè ξξerressène Ndeghiuem: E pèrse na ξξomi se Dijeja ansctè Birij Tinèɛot: andaj ata tue emenuem parenè vette ndè Tènèɛonè Ate: E Ati Bijr tue mos mujtunè me kjanè; As Biri pa Ate: Duhetè mbè giξξè arresüe me ξξanè se i düjti vette ndè Tènèɛonè, chi ata ξξerressenè Dijeja, jetè pèr vèrtetè Birij Tinèɛot. E pèrserij ata tue ξξirrè, trettenè vette ndè Tènèɛonè, Te ndèghiuem, issiλi tue mos' mujtunè me kjanè tjeter, jasctè Spijrtit Scent'; possi na e caλèɛon Jobi cap. 20. E Spijrti t' ndeghiuemit tim, ka me pergiegiunè mue; & Esaia cap. 11. Tue folè per Messijne: E ka me pusciuem per mbij tan' Spijrti Tinèɛot, Spijrrij Diesse, e i Mendse. Asctu ende vignenè me ξξanè se i tretti vette ndè Tènèɛonè ansctè Spijrti Scenjt. Achià sa ende ata reffüejnè se ɛotünè ansctè ndè tre vette gnia i vettemi Hüj.

Page: 17 
Paragraph: 22     
Asctu ende Esaia na caλeɛon ndato fjalè persiperi cap. 11. Ketà derejtè: Pèrse tue passunè ndjerè ketu caλeɛuem vecè Scruemitè Scent': ende Cabalistitè, se i pari vette ndè Tènèɛonè ansctè Ati: e i düjti chi ata ξξerressènè Dijeja, ansctè Biri, e i tretti chij ξξerressenè ndèghiuem, ansctè Spijrti Scent'. Duhètè tasc me ξξanè se; ndanscte Spijrtij Dijesse Biri, e i t' ndeghiuèscemit Spijrti Sceni'; Kjanèka pra Spijrti Tinèɛot Ati: e ndèr cachia duhètè me Reffüem se ɛotünè ansctè ndè tre vette gnia Hüj.

Paragraph: 23     
Joseffi Ciantes Upesckepij Marsicò bucurè caλeɛon me descmignenij Jevrejet plechie, se ɛotünè ansctè ndè tre vette gnia i vettemi ndè kjanè: e pèr paret Plak Rabbij, ò Mjescter Giuξξij, ansctè Rabini Haj Gaon, kesctu emenuem prej giξξè Jevrejsc, e achia mbajtunè ndèr pèr urtè, sa giξξè i ξξonè se ansctè dritta e dijesse, ξξotè possi ndiek.

Paragraph: 24     
Tasc ù caλeɛoj une juve, ato trij dritte nalta, te sijatè janè permbij te ξjetè ndeghjuemet: e prej Plechiet sinesc scenjtenisc kemi passune emenat' e tünè. Dritta Plake, Dritta, e delire, e dritta e cuλueme: ketò trij Dritta janè ndatè chi ansctè i pa ɛanè, e sossune.

Paragraph: 25     
Ndiek Rabbini Chamaj Gaon. Keto trij emena janè ndè Ranzetè giξξè Ranzevet, tue ξξanè. E prej drittet Plake, rjeξ cujtimij cuλuem possi cur dalenè cujtimetè ɛemeret. Prej Drittet se delirè, e prej drittet se barξè, possicur düü gurresc, Madahi, e Scheli, ende pèrketo kanè, te kjanetè flakessè Spijrtit gniana ndè tjeterèt, e gniana me tjetetèt. Na caλeɛon ato emena pèrsipèri fort i dijtescimi Gioseffi Upèskepij Marsicò emenum pèrsipèri: Dritta Plakè ansctè e para e Drittavèt' naltavè: Dritta, e Delirè ansctè e düjta; Dritta, e barξè ansctè e tretta: e Cujtimij cuλuem, ansctè paretè ndèghiuem, chij ξξonè, Sephira: Madah, me ξξanè Dijeja, ansctè düjtètè ndèghiuem. Sechel me ξξanè mendja, e ansctè, e tretta Drittè. Flaket', e Spijrtit janè sctattè tjera ndèghiuemè, e keto ξjeta ende kanè emenitè Sephirot.

Paragraph: 26     
Rabbini Jeuda Chajat caλeɛon me keto fjalè chi ndjekenè: kemi endè ndiem kendüj se Azilut, ezèn prej tresc, i trette, ndè trè: e kejò punè pèrse lèen assò trij Pikesc, chi janè ndè pa ɛanèt, e pa sosmit.

Paragraph: 27     
Mundenè meu vum ketu ende sciumè tjerè Rabbina Jevrejsc, pèr descmij chi pèrsipèri, me scruem ka pomendunè Dottori Upesckep pèr mbij keto trij Dritta fsceffuna, e Hüjenuescimè: ma pèrse mundetè mejaft mirè me marrevèsct'; Pèrse Jevrejtè Plech kanè vum pèrpara giξξè Creatürèscit ndè Tènèɛonè sciumè cafsce chi janè, e giξξè i kanè ani sctèrguem, Page: 18  e mbèleξè ndè trij cafsce. Caλeɛon ende Upesckepi pèrsipèri ndè cap. 2. se possi descmojne Jevrejte ndèr keto Dritta ansctè gni mposse ndèr vetèhè, e gniana rjeξ s'jetèrèt, ende cap.3 caleɛon se c'kuemitè chi kanè ndèr vetèhè ato trij Dritta nalta ansctè e vèrtetè ndèr Vetèhè; e se janè gnia me kjanèt giξξè caλèɛon me descmignenij fort cela, Rabbijèt Jevrej; pèrse ghiuha jonè, e Arbènesce, ansctè, e vobekè pèr fjalè chi duhèscinè pèr ti ctieλè ndjerè ndè skajt', Pèrse ende ndè pèr ato arressègnè persipèri mejaft jet mujtunè, e sctremena, prasctu chiendrojmè, e nukè scruejmè tjetèr pèr keto punè.



Page: 19 
Chapter: IV  
Si e criioi ɛotüne Chielne.


Paragraph: 1     
Ndè zanet fiλ' crijoj Hüji Chieλnè, &c. Genes. 1. Duhètè me ditunè, se me crijuem, nukè me ξξanè gni cafsceje me baam gni tjetere (pèrse asctu kiscinè me i ξξanè lèem) ansctè cur as gniseni banhètè gia cafsce, essiλa veperè vecè Tinèɛot pèrket, e curraj Creatüra nukè mundetè me crijucm: pèrse ndèr kjanèt, e mos kjanet, ansctè gni larghè, pa sossunè curraj: andaj duhètè gni pusctet, e pa sossunè me nzierrè mbè drittè chisc mos ansctè, e kejo vecè ansctè vettemè pusctetja, e Tinèɛot. E dukètè ndè cafscètè kessaj jetè, e natüressè; se saa ma largh jetè gni cafscè s'jeterèt, achia ma, e maξè forzè duhètè, pèr tu nderruem gniana ndè tjeterèt. Prasctu fort ma udob nderrohètè ajri ndè ɛjarm possi duketè cur c'krepèn Reffeja, e merretè mɛiram Ajri cahè sckon; se ξeu, ò Ujetè.

Paragraph: 2     
Pèrse nukè gnioftinè Tènèɛonè Peganetè, andaj nukè mujtinè me mberijm, e me bessuem, si munè jetè as gni seni me ù baam gia cafsce. Tue vum roe se ndèr punetè kessàj jetè giξξè herè gia cafsceje banhej tjetèra. Prasctu ò bessogninè se scecuλi iscte jetet se jetessè, ò ξξojnè, se ɛotünè ansctè si cur me ξξanè gni landè kahè giξξè cafscia trajtohej, e banhej, e i ξξojne Chaos gni pèrɛiem.

Paragraph: 3     
Keta te Peganè ndjekenè ajò dore Turisc chi ù ξξonè, Reffasi, tue ξξanè scecuλi, as ka zanè fijλ, as ka sossunè. Ma Feja catholichè na mpson, se ansctè ndè Tènèɛonè gni pusctet, e pa sossunè curraj; pèrse curraj ma e maξè nukè mundetè meu cujtuem: Andaj mujti me baam as gni seni scecuλinè, endè dasckè endè gni mije tjerè, e kejò pusctet ansctè, & vettemit Hüj, issiλi ξξerret cafscetè chi nukè janè, possicur vertet t'iscinè; Üjtè ξane drittè mbè vissetè vèt, e ù gheɛuenè: Kjenè ξξirrè, e pèrgejnè ketù jemi; e i ndritnè atij me gaɛemend, chij bani: Barach. 3.

Paragraph: 4     
Achià sa Hüji i pusctuescim, si ξξotè scruemitè scent', ndjerè ɛani ndè giasctè dit Crijoj Chieλnè, e ξξenè, me gni vetèmè fjalè banftu, Ma prasctu giξξè cafsca mbèt mbaruem, e mbucuruem, pèrse ξeu isctè i mbraɛetè, e i pèrɛiem ; possi ξξotè Poeta. Page: 20  Parèsse Chiellja, ξeu, Deti, e ɛjarmi iscte: kje ɛjarmi, ξeu, Chiellja, e Deti; Ma scempton Chiellja ξenè, e Detinè ɛjarmi; Se isc Chiellja, ξeu, ɛjarmi, e Deti, Atü isc ξeu, Chiellja, Deti, e ɛjarmi: ξeu Chièlne mbelon, e ɛjarmine Deti; Chiellja Deti ende ɛjarmi, iscte ende ξet, ξeu, ɛjarmi, ende Chiellja iscte ndè Det. Mbè Chiellt' nuk' iscte, as üll, as Diellij, Chi me drittetè vet zbarξen dritte rèe, As Haaa deltè me rgianta brii, As prej chiellscit vinte ndogni Reɛe pèr ξèe, As ξeu si Schüpe nalt' chiendron, e rii, As niegulle me scii, as brescen', as Reffee, As Deti me Vale eptè maξe giame, as lümenatè me Bregh, iscinè ɛanè.


Page: 21 
Paragraph: 5     
Me urξenitè parè Hüjit mbèt pra scecuλi crijuem pèrɛiem, Ani tue ndjekunè Inalti ɛot punenè vèt mrecuλuemenè. Dau drittenè n' Territ; essiλa drittè ξξonè Dottoretè se kjè (jò Dieλij issiλi ù krijue catertenè dittè) gni tjetèr sctat, ò Corp i Chieλsè ma indricim se tjeratè pjessè: issiλi ndè parat trij dit, te scecuλit vinte reξ gnianessè, e sjeteressè fachie ξeut, tue ndrittunè, e mbaronte dittenè, e nattene ndè cohètè vet; Te siλenè punè me Alegorij caλeɛon Ugo Vittorini lib. 1. de Sacram. p. 6. cap. 10. e ξξotè: Giξξè sa veperohej ndè scecuλitè pascim, iscte scembèλtüra, e atünè cajscevè chi banhescinè ndè scecuλitè Spijrtit. Pèrse possicundèrse parenè ditte Dau Hüji drittenè n' Territ; asctu ende ateherè, Engijte djemenisc, Hirrè mpcatit, Ngusceλiminè Pendesset, e Chieλnè n' Ferrit mpossè i dau.

Verse: a        
Rota e Chieλet:
Verse: b        
Chieλia empireo lumtè passosunè gheɛoine jeten è jetèssè.
Verse: c        
Rota essiλa ende i pari lueitès ξξuhetè ndè 24 horè siλetè ξeut.
Verse: d        
Rota mbaron sieλètè vet ndè ujet 36000.
Verse: e        
Rota luèn tue driξtune.
Verse: f        
Saturni ban uξen e vet ndè ujet 29 e dite 155 H. trij M. 47.
Verse: g        
Jovi e kerkon zodiakunè nde ujet 11 dit 314 H. 13 M. 12.
Verse: h        
Marti mbaron uξen è vet ndè dit 321 H. 16 M. 34.
Verse: i        
Dieλi vien reξ zodiacut ndè dit 365 H. 5 M. 55.
Verse: j        
Veneri me dieλit uξen e vet mbaron
Verse: k        
Mercuri vien reξ zodiacut per sa mot ende dieλi.
Verse: l        
Hana siλet reξ zodiacut ndè dit 27 H. 7 M. 3.

Paragraph: 6     
Crijoj Hüji Chielnè, &c. Flet pèr Sinechdokè mer Anetè pèr giξξè chisc ka mbrenda Page: 22  e me ξξanè giξξè Reξn' e scecuλit, issiλi chièndron ndè tre Chièλtè meξej. Empireo, Christalino, e Firmamento, e pèr keta tre Chieλ foli S. Pali cur ξξà 2. Ad Corinth. cap. 12. Dij Nierinè, &c. ndjerè mbè trettet Chieλ, &c. se kjè ciuem ndè Parrijsiit, e küj ansctè Chieλja Empireo issiλi kjè Crijuem, mbraɛetè; plot me Engije: sijte as pari, as mbrapa, basckè me scecuλit kjenè crijuem; Asctu urξenon Conc. Lateranens. E ndonessè kjenè giξξè sej plotè as gia mangu heriejet nukè patnè Drittenè lumè ngusceλimit Parrijsiit, as nukè paanè Tènèɛonè si isctè ndè vettehè. Pèrse doj i nalti ɛot, chi aj ngusceλim possi gni ξunetij, e pèrmetuemè, ndè pèr Fèet, speressèt, e te Dasciunitè, dobitej, possi pèr gni mendè sciumè sisc e dobitnè. Andaj parenè dittè te scecuλit kjenè mbusciuenè me ngusceλim. Possi ende sciumè sisc me dje kechiè tünè, tue ù maξesctuem, e ndjekunè Luciferrè Crüetè tünè ù banè hajnitè Tinèɛot; e parènè ditte sctijm jasctè Chieλscit, kjenè ngermuem ndè Ferrè, chi asso koheje possi ngusceλimnè t' mirèvet, asctu t' kechijvèt ndè ɛemeretè ξeut, me ɛjarm', e sulfure Hüji gaatoj.

Paragraph: 7     
Giξξè chisc Engijtè i dau ɛotünè ndè nandè Chorè, ò vaλe possi ndjek. E para vaλe Engijsc ansctè, e Serafinet sijtè giξξè hèrè digienè ndè dasciunitè Tinèɛot, ende ghersceffenè tjerè me dasciunè Tènèɛonè, e janè ma afferitè tijnaj.

Paragraph: 8     
E düjta vaλè engijsc ansctè, e Cherubinet, te sijt' sckelchiejnè pèr mbij tjerèt, me drittetè Hüjenuescimè, ende keta janè pertochiark Tinèɛot, e ndrittinè njereɛitè me gnioftunè Tènèɛonè, prasctu ξξone kanè ma drittè se tjeretè, e atan' dritte, e ckrepinè ndèr tjerèt ndène vetèhè.

Paragraph: 9     
E tretta vaλe Engijsc ansctè, e Tronet, e i ξξonè asctu pèrse ɛotünè ndèr , e me ban giüchinè, e ma tepere ndè keta sckelchien, e derejta e giüchit Tinèɛot.

Paragraph: 10     
E catèrta vaλe Engijsc ansctè, e Dominationèt, pèr ɛotenojnè tjerè Engije, e possi ξξotè S. Gerguri keta mpsojn èndè luftetè spijrtit si duhètè me ngaξegnüem.

Paragraph: 11     
E pensta vaλe ansctè, e Principatit, keta janè krenat', e Engijet ma t' vogielè, e i goditniè me veperuem, e me mbaruem scerbetüretine Tinèɛot, e ketà ruejne Regenijte, e ξenè mbij tjerèt.

Paragraph: 12     
E giascta vaλe ansctè, e Potèstatit, keta ndalinè forzenè chi ansctè cundrè spijrtit, e scecuλit mossi bagnenè kech saa descerojnè, e duenè, e keta forzojnè luftetaretè spijrtit.

Paragraph: 13     
E sctatta vaλe ansctè, e vertütevèt; keta curraj nukè jessènè tue baam chisc duhètè: e keta mpsojnè Teparetè chi udob, pa mbettunè Page: 23  e me durim, te bagnenè chisc ù pèrket, me keta Engije banhenè mrecuλijte, ende epetè forzè Njereɛet Scenjtene mei baam.

Paragraph: 14     
E tetta vaλe Engijesc janè Ziharichtaretè, chi bajenè prej sineɛot Ziharich, e cafsce rea, keta leftojnè me sctüm paret cafscetè scenjtessè Fèe, e me nzierrè Niereɛitè prej Djemienisc, e keta caλeɛojne Profetijtè, ò ndèvènessetè.

Paragraph: 15     
E nanda vaλe Engijsc, chi janè ndè rendtè Chieλet ma mbramitè, e ma afferiritè Nierèɛet, e vum per rognetè tünè, na mbanè mos reɛohèmi, e nandimojne te ciohèmi, e curraj nukè na harrojnè ndonè te pèrmpattènohescim, e giξξè hèrè janè gatij me nandimuem ndè dascim' .

Paragraph: 16     
Ende Jesu Christi pat gni Engielè possi ξξotè; Engijet vettè urξenoj pèr me ruejtunè giξξè uξevèt tuavè, Sal. 90. Asctu ende ka me passè Antichristi, issiλi pèr kechiatè vet nukè ka me passè pèr ndihimè; ka me i kjane pèr descimijtè t' kechiavèt, ta padissè ndè cohètè vèt ditet se giüchit.

Paragraph: 17     
Rogna, e Engijet ansctè sciumè duersc: Ma para me larguem uξettè mpcatit, e mbajtunitè, ò pritessènè nierit me bam mirè: Exod. 23. Dergoj Engelijnè vraas chi dvogne Jebusejnè. Se düjti me zbutunè tendimetè Dan. 3. Engielij Tinèɛot sdrippi ndè Furrè. Se tretti me ndimuem cundrè Anemichiet 4. Reg. 6. Heliseu pa uscterijtè Engijt'e. Se caterti me scpum Tinèɛot uratètè tona, lemoscinatù, e veperatè mira, e meu lutunè pèr ne; Job. 12. Cur lutescgne me lot, &c. Se pensti me caλeɛuem uξenè; Tob. 7. Une scendosc te spije, e bije ; Se giascti me mpsuem chisc duhètè meu bam. Zach. 2. Pèr Engieλit chi empsoj ndè Punè. Se sctatti me caλeɛuem vettehènè, e cafscetè mbeluenè. Tob. 12. Une jam Engeli Rafael. Se tetti ansctè me chiuem Nierinè mpcatit. Act. 12. Cioù pèr cpejte. Se nandi ansctè me ξanè ɛemerè 3. Reg. 16. Cioù, e , se ke uξenè ghiatè. Se ξjeti ansctè me ngusceλuem. Ban ɛemerenè forte, se cpejt ke me kjanè mengiɛunè. Se gninbeξjeti ansctè me chiertuem mpcatesc. Jud. 2. ξξà Engeli Popuλit Israelit pèr banè cundre Hüit? Se dümbeξjeti ansctè me sciuem pusctetè, e forzetè kechia, mos kenè vertüt me bam kech sa duenè. Tob. 8. Si Engeli liξi Asmodeunè.

Paragraph: 18     
Se ξξonè gni Chore, ò vaλe Engijsc ù denuè; nukè duhètè meu marrevèsct, se Hüji Crijoj prasctu ξjetè Chore, ò vaλe Engijse; ù denuenè achia pèr vaλe, ò Chore, sa tue i bam bascke kiscinè me kjanè sa gni Chore, ò vaλe, e ungine.

Paragraph: 19     
Luciferi kjè ma se parit rjescti, e ndat' urξenè mbajti ma parenè vend', sijλe ndojnè Page: 24  sciumè possi krüetè vet, e vumitè roe bucurijsse tijnaj e verboj, tue ù maξesctuem, possicur t'isc vetèhej asctu i mirè, e prej sineɛot, e desc me passè pa merituem giaa, tue dasciunè me gaam Tinèɛot. Tendoj parenè Nierij chi kjè Adami, e mujti. Tendoj düjtenè Nierij chi kjè Chriscti, e mbèt mujtunè, e dvuer fuchijnè, sijnè ka, pèrse riu pèrta passè ndèvone ndè mottetè Antichrisctit; tasc ansctè liξunè, e atehèrè ka me dale senggirit.

Paragraph: 20     
Kjè renuem me giξξè uscterijtè tijnaj ndè Ferrè, e ndè Ajritè ɛij issiλi ansctè pèr mjedist Ajrit. Pèrse Djemenitè nukè janè ndè regienijte Ajrit ma naltèt, te mos gheɛojne drittenè, as janè ndè ma ugnètit, mos na tendojnè ma fort.

Paragraph: 21     
Si essiλa vaλe, ò Chore Engijsc kaa 6666. legionè. Giξξè legionè ka ndè vetèhè 6666. Engijè, S. Gurguri ξξotè achia Niereɛ kanè meu scelbuem, sa Engijè mbetnè ndè Parrijsit: dissà kanè ξξanè se düü Mure kane me kjanè mbè Chieλt gniana Engijsc, e tjetera Njereɛisc, e vissetè Djemenèt kanè meu ɛanè prej Virginasc, e ndè gni Muur achia kanè meu scelbuem; sa Engijè, e Virgina janè ndè tjetèrit muur; S. Augustini ξξotè se achia Njereɛ kanè meu scelbuem; saa Engijè kenè reɛuem Parrijssit, tue ù baam Hajnitè Tinèɛot.

Paragraph: 22     
Chieλja Empireo, kesctu emenuem ndèpèr drittètè maξè chi ka ndè vètèhe, nukè luen possi ata chi endiekenè: ansctè selia, e te ndègniunitè Chrijuessit, e pèr keta tue folè S. Gio: ndè Apocal. cap. 12. ξξotè: Giütetja venduem catèrcodersc ansctè, e ghiatetè sajnaj achia ansctè, sa gianetè &c. ghiatetè, te Gianetè, e naltètè janè gnimend.

Paragraph: 23     
Spirti Hüjit kjè bajtunè pèr mbij Ujenat. Mbassi kjè bajtunè Spijrti scenjt pèr mbij Ujenat tue i mbarsunè pèr pjeλe ani, e pèr baam Pesckunè, e ɛojtè: Assosc ende Crijoj ɛotünè Firmamentinè ndè mjedist Ujenavet; ɛemeret se atij Abissi, e Ujenave t' kundunave, se siλasc isctè giξξè ξeu mbeluem ndjerè mbè Chieλt: possi gni Christal tue acuλuem, ò possi gni rgiant te ckrijme tue ngrijm, ctrini giξξè Chieλtè. Dissà Ujena tue i permetuem ndè natüretè vet, ato matè hoλatè i vu pèr mbij Chieλt. Ujenate giξξè chi mbè Chieλt janè. Psal. 148 e pèr bucurij scecuλit, asctu ende pèr mos lanè neve t' huejne ndè ketè jetè plot me lot, me paam Chieλnè e Empireit, ndricim, e fort ma te sckelchüem se Dieλi ünè, E Ujenatè ma trascia ndè Chieλt mbetnè. Tesijatè ani dissà i kξej ndè frümè ò Ajr, e dissa mbij Ajrit i kξej ndè ɛjarm; e dissa ndè Det, e lumena ndè pèr ξee i dau, e mbaroj.

Paragraph: 24     
Sciumè duer fjalèsc fliaone pèr mbijte kjansctè Chieλèt: e ma sciumetè Dottore Pescku- Page: 25  ξξonè se janè gniambèξjetè Chieλ, e tue pàsse fòlè mejast pèr Chieλtè Empirejt, si pèr ma bucurit, e pa lecùndunit, sciofemè tasc ξjetè Chieλtè tjera chi lecundenè, e ndjekenè, parenè chi lecundetè Christalino. Firmamenti issiλi ansctè Chieλja chi mbà üjtè, e ka ndè vetèhè sctattè Chieλtè Pianetevèt, e tue niffunè prej ma afferit i pari ansctè Hanna, Mercuri, Venere, Dieλi, Marti, Gioni, Saturni. Natüra e ketünè Chieλjè, ansctè giξξè hèrè meu luejtunè, me giξξè ketù profundi vinhetè roe.

Paragraph: 25     
I pari Chieλ tue ɛanè fijλ prej ma afferit nevè, ansctè Chieλja, e Hanesse, e ξξonese anscte e maξe, e tretta pjesse, e scecuλit: e mbahètè se ansctè ma e voghèla ndèr giξξè Pianetet. Ansctè, e Ujessiscime, e e ftofetè; Cur pèrpara Dieλit voghelohetè: cur e ndiek rittetè. Battizza e Detit, prej soje ξξonesè vjen baam.

Paragraph: 26     
I düjti Chieλ ansctè i Mercurit, e ndèketan' Chieλ nukè ansctè tjeter ül jasctè assì, se Mercurit, issiλi emenon Chieλ. Küj üλ i Mercurit giξξè herè, ezen pèr nghiat Dieλit, e curraj nukè largohetè se mbij 30. scale. e ndè pèr afferit te Dieλit raaλ dukètè: ngrehen Nierinè mbè die, e ɛotènon Ujenatè, e Farene, mbaron vrapnevet ndè 338. dit.

Paragraph: 27     
I tretti Chieλ ansctè aj i Venerit, e nukè ka tjeter Üλ mbij atè Venerit, issiλi ξξonè se ansctè 37. hèrè ma i maξ se ξeu, e küj ansctè Üλij Drittessè, ansctè i ngrohetè, e i gniome, e giξξè hèrè, ezen pèr nghiat Dieλit. Ma cur pèrpara, i ξξonè üλi i Drittessè, cur ndiek Dieλinè, i ξξonè Üλij Mbramiessè. Ndèr giξξè üjt ansctè mai ndricimi: mbaron uξenè vet ndè 348. dit.

Paragraph: 28     
Dieλi mbetè catèrtit Chieλ, e si ξξotè Ptolomeu ansctè mai maξ se ξeu 160. hèrè: ansctè i nzetè, e i ndricim. Prej Dieλit marrenè drittè giξξè Pianetètè, e üjte: Mbè giξξè sa scegn ndaletè 30. dit, e ξjetè horè. Uξenè vet ndè motèmot, e ban vetèhèj. Ma dittènè mbaron ndè pèr sieλetè t' parit Chieλ chi luen, e iξξonè Primo mobile. Sij ɛihetè Dritta Dieλit, e Hanesse perfundi ka meu pam.

Paragraph: 29     
I pensti Chieλ ansctè aj i Martit, asctu i ξξonè ndè pèr atè üλ chi kaa mbè vetèhè. Pianet ansctè i nzetè, e i ξξatè, prasctu i lenguescim, e nghet mbè luftè. Cur i hijn ndèr mjet Veneri, e Giovi, zbutètè lenghimij tijnaj. Duketè i pèrɛiarscim, e i ndricim; per giξξè scegn, ndaletè per 40. dit.

Paragraph: 30     
I giascti Chieλ ansctè i Jovit, e ξξonè se üλ ansctè 91. ma i maξ se ξeu, ansctè i ndricim, e i barξè si kiumesctè, ansctè i scendosce pèr se ngrehen mbate nzetè, e ujessim, mbè siλet scegn Page: 26  ndaletè per gni vjetè t' ungine, e per 12. vjet mbaron uξenè vet.

Paragraph: 31     
I statti Chieλ ansctè Chieλja e Saturnit, asctu emenuem ndè pèr atan' Pianetè kessi emeni, e ξξonè ansctè 95. here ma i maξ se ξeu: ansctè ma i largu nesc ndèr giξξè Pianetèt: ansctè i ftofetè, e i ξξaatè. Andaj cur avitetè Dieλit, i zbuten n'zetitè. Ansctè i lenguescim prasctu femia chi lèen ndenè Pusctetè tijnaj, lèen e pafuchiscimè, e lenguescime, e lighe. Per sa scegn ndaletè pèr trijξjetè Muej, e pèr trijξjetè vjet mbaron uξenè vet.

Paragraph: 32     
I tetti Chieλ i ξξonè Firmamento, e me ξξanè, i nguλè ndèpèr üjt, chi mbè tan' jessenè nguλè possi Guretè ndè Unaɛe, e as ndogni sisc vetèhèj lecundetè, ò siλetè, giξξè se bascku siλenè Chieλscit se tünè pèr gni hèri.

Paragraph: 33     
I nandi Chieλ ansctè Christalini, per se ansctè si gni Christaλ', ò Biλur i cuλuem, e i delirè.

Paragraph: 34     
I ξjeti Chieλ ansctè Primo mobile chi do me ξξanè i pari chi luen, ò siλetè, e Chieλ ban me ù sieλe giξξè tjeretè me vraptè tijnaj, possicur ti kisc giξξè ndè senggirè, me vertütè Engije chi esieλenè, e ξξonè se mbè te sieλet bagnenè gni kankè pakuer nghusceλueme.

Paragraph: 35     
Te larghetè üjet, e Pianetevèt ansctè keta. Prej ξeut ndjerè mbè Hanet janè miglia 15625. Prej Hanet ndjerè mbè Mèrcurt janè miglia 7612. Prej Mercurit ndjerè mbè venerit janè chüetè. Prej Venerit ndjerè mbè Dieλit janè 24433. prej Dieλit ndjerè mbè Martit janè miglia 15625. Prej Martit ndjerè mbè Jovit janè miglia 6812. Prej Jovit ndjerè mbè Saturnit janè chüete, m. Prej Saturnit ndjerè mbè Firmamentit janè miglia 24427. E kendüj bucurè merretè vesct se prej ξeut ndjerè mbè Chieλtè üjet janè mig. 108959.

Paragraph: 36     
maξtè Chieλet, e Reξξij tünè mundetè meu cujtuem prej se maξit se üjet, ndèr sijt, as ndogni ansctè, achia i voghèlè sa te mos jetè fort ma i maξ giξξè ξeu: ndonesè dukenè achia vogièlè ndèpèr larghet, chi ansctè Chieλjet tettè mbè sijet jessènè; ndjerè mbè ξèet; e mirretè vescte, nde trascetè Chieλet. Andaj ξξonè ata chi dvojnè pèr mbij keto punè. Chi se Hüji kξentè ξenè ndè gni üüλ, e ta nguλentè mbè tettèt Chiek ma perfund' giasctit Chieλ, nukè kisc meu paam prej süscit sinesc achia i voghèlè kisc me kjanè. Andüj mirretè vesct te sciumet' e üjet, sijtè pèr sciumizetè tünè, gnimendenè me Rane Detit, e vecè ɛotünè di sa janè. Issiλi gniehen sciumizen' è üjet, e giξξè pèr emenè i ξξerret. Salm. 146. Ndèr sijt üj dissa jane achia te meξej sa janè gni chindherè ma meξej se ξeu giξξè. Tasc ani tue vottè, e tue vum roe sa i maξ ansctè Chieλja, mbè siλt janè kachia Page: 27  mije, e mije üj nguλunè mbe ; e saa vend' e fuscia mbè sijλt mundenè me nzanè fort ma sciumè se janè sod' mbè tan'.

Paragraph: 37     
Ansctè ende gni reξ mbè Ruɛuλim te Chieλet issiλi pret, e n'giescen pèr mjedist Equinozinè, mjedisn' e Chieλet, e ban pjesse gnimenda. Giümza priretè prej Settentrioni, e tjetera prej Austri, e i ξξonè atij Reξξi, Circolo Zodiaco; possicur ξξoj gni brens i Chieλet. Issiλi scegn tue ù daam mbè ξjetè pjessesc se gnimendasc: si essiλa asso pjessasc ka emenitè scegn, mbèleξunè basckè dissa üjsc, e ka si issiλà scegn emènit' e gni sctanse, me siλet ka si gni basckarij, ò michiessij ndè Natüret: e ξξònè se tue vottè pèrpara, ò mbrappa Dieλit ndèpèr ate uξè, ò Reξ, ban herè lemitè, e c'priscmitè cafscevet ndenè Hanet, e Scecuλit. Emenat'e scegnevet janè keto.

Verse: a        
Dasci, Mezati, Binosci, Gafforeja, Luani, Vajɛa,
Verse: b        
Tereɛia, Skarrivojeja, Scittuessi, Sjapi, Vorba, Pescku.

Paragraph: 38     
Ndonessè Hüji nalte i Chieλet ansctè Cruet' e kahè bunon, e rjeξ giaλetè, e lecundenit' e cafscevet, e mirè fiλi me ketè uξè mendja jonè tue vum roe giaan se ansctè Hüj, possicur me ξξanè se giξξè: chisc lecundetè prej sjeter seni lecundetè; e kesctu pèr te mos mbajtunè me pa sossunè, duhètè me mberrijm mbè gni krüè, kahè giξξè cafscia luen: As gia mangu Corpenatè Chieλet Crijues' i Scecuλit fort, i bègati, e i mbucuroj pèr mbij giξξè corpenatè kessaj jetè. Pèrse Chieλtè, me giξξè Engije, Pianetè, e üij janè Halatet' e Tinèɛot, e vechilt' e tijnai, me sijèt ruen, e governon scecuλine, issiλi achia ansctè liξune me luejtunitè Chieλet, saa ξξonè filosoftè se me ù ndalè kèta sieλè, Chieλet, giξξè chi lecundetè ndenè Chieλ kisc me mbettunè. Achia saa ɛejarmi nukè kisc me djegunè as gni sije stuppe, ndonè ta kisc ndè vettèhè. E corpenat' e Chieλet, Pianetètè, e üjtè, Apènè vertüt, e forzè giξξè cafscèvet meu lecundunè, me lèem, me ndiem, e me bijm, giξξè cafscèvet chi mundenè me muguλuem, meu rittunè, e me chiendruem.

Paragraph: 39     
Ma prasctu ɛotenojne, ò kanè forzè pèr mbij liretè mendse sanè: as kanè vertüt ndèrruem volendetn' e Nierit: ndonè nderrojne, herèherè, punetè scendetsè, e giakut, e ma fort i prier prej gni punejè, se prej s'jetèret.

Paragraph: 40     
Te pa feetè tue ndjekunè Priscilianistite ξξonè se giξξè Nierij lèen me üüλte vet, issiλi pèr fòrzè prijn me baam mirè, ò kech, e atè forzè emenojnè NASSIP Renè achia e fortè Page: 28  sa Diaaλi ndonè nziten Nierinè me ndjekunè, vetè nukè ansctè ndatè kechiè; pèrse me kjanè Nierij forzuem ndè veperate mira, ò kechia, Diaaλi nukè kisc me tenduem me veperuem prapesctè; perse nukè kisc me chiendruem ndè liretè Nierit me baam mirè, ò kech possi ajò pèrsipèri fjalè, e sctremetè, & hèretiche. As ɛotünè nukè kisc me giukuem Nierinè, pèrse pèr volendet Tinèɛot, e urξenitè tijnaj Nierij kisc me veperuem mirè, ò kech, e prasctu as kisc me merituem Parrijssinè, as meu giukuem ndè Ferre'. E pèr ketè pagaeme ξξotè S. Gurguri hom. 10. in Evang. Se Nierij nukè ansctè Crijuem pèr üjt; üjtè pèr Nierinè janè bam. Prasctu prata prierrè mbè gni ane, e prato scegnè pèrjasctscimè, me sijet governohètè, e mbahètè Fisonomia, nukè duhètè ndè ciast me giukuem, persè forza, e üjet sciumèhèrè vinhètè mb' uξè, me gni vess' cunderstuescim, e me forzetè Arressüesse, e mendsè sanè.

Paragraph: 41     
Caλeɛen Arist. se Discipujit' e Hippocratit, scpunè Filomenit, Dottuer i fòrt pèr mbij ndivenesst' e scegnevet, gni Figurè giξξè mbè ghassetè Hippocratit; e Filomeni per gni si paa atè Figurè ξξà, se kjaneka gni Nierij fort Curvaar. Discipujet fort ù ndüjti kech tue ndiem se ù ξξà atè fjalè scemptueme pèr Mjescterrè tüne, chi mbajne ndètè maξe Niereɛij per te miretè tijnaj; ndè ciast caλeɛuenè Hippocratit giξξè sa ù kisc ξξanè Filomeni pèr tan'. Pèrgieg Hippocrati, e ù ξξà se fort mirè kisc giucuem Filomeni, pèr se mirè fiλi asctu ansctè natüra, e tijnai. Ma pèrte dasciunitè Filosofijsse, e ndèrse: ξξà se ka dobitunè , e vum mb' uξè desciretè kechia, ɛemeressè vet: e se ka ndjekunè giξξè hèrè me ɛanè chisc kje cundrè natüresse tijnaj. Achia sa ansctè vertèt fjala plakè se üjtè ngrehinè me buttè, e nukè forzojnè. Tue dasciunè pra Nierij me baam mirè, curraj gian' cundrè nukè i ban prasctu renè ansctè ajò fjalè Nassipi i t' pa Fevet.

Paragraph: 42     
Pèrte folè ma pèr ctieλè pèr mbij vertüttè üjet, e Pianetèvet ξξonè Astrolojtè: Mbassi legnè Nierij, Hanna ka forzè, e ruen ndjerè mbè catter vjet, e ajò Femij curraj nukè jet m' pach: possi Hanna luen, e ketünè vjettè ù ξξonè kerξignenia.

Paragraph: 43     
Cattervjetsc, e ndjerè mbè 14. e ka ndènè pusctet Mercuri, e bagnènè possi Mercuri, e atünè vjetè ù ξξonè Femignenia.

Paragraph: 44     
, Catter mbè ξjetè vjetsc, e ndjerè mbè 22. e ka ndènè Pusctet Veneri, e atehèrè hijn me dijtunè scecuλinè, e desceron me zanè, e me ù baam i urtè, e atünè vjete ù ξξonè Djeλmenia.

Paragraph: 45     
Gniɛet e vjetsc, e ndjerè 41. i ka ndènè pusctet Dieλi, e ù ep giξξè fuchin' e tünè, e ata vjettè janè ma miretè, e ù ξξonè Trimenp̅a.

Page: 29 
Paragraph: 46     
Catter ξjetè, e gni vjetti ndjerè mbè 56. janè ndenè Martinè, e prasctu asso koheje Nierij ansctc ma i iξunè se as curraj, e i ξξonè Burrenia.

Paragraph: 47     
Pensseξjetè, e giasctè vjetsc ndjerè 68. i ka ndenè Pusctet Giovi, e Nierij ka cujdesnè Spijrtit, e ka urtij mir', e apenè ksciλè mira, e atünè vjetè ù ξξonè Plechienia.

Paragraph: 48     
Giasctèξjetè e tettesc ndjerè 98. i ka ndenè Pusctet Saturni, e Nierij ansctè plot me kelbaɛè, e cujdes, e ansctè giξξè i merɛicim, e i pa duruescim. Atünè vjetè u ξξojnè Plechienia e mbettunè, e giξξè chisc jet tepere giaal ansctè possi ξξotè Profeta, Mund', e ξimtunè.

Verse: a        
Te marret e Diellit'.
Verse: b        
Te marret e dieλit

Paragraph: 49     
ɛanetè Dieλit ansctè atè herè cur corpi Hanessè chiendrat ndèr Nèe s e ndèr Dieλinè Page: 30  e mer hijeja giξξè atè anè chi mbà Hana me corptè sajnaj, e keta ansctè te ɛanetè drittèssè.

Paragraph: 50     
ɛanetè drittèsse Hanesse ansctè atè hèrè, cur ndèr Dieλinè, e Hanenè hijn chiendrat' ξeu, e nukè lescion Hanenè me marrè drittet se Dieλit mbè ɛacont. Prasctu saa marrenè achia ma fort pèr ghaɛ, e perraλe duhetè mbajtunè chisc ξξonè Turitè se Dragou pèrpì Hanenè: Andaj bijenè lodertijvet, Tepsivet,, sctienè Pusckè ξξuessè porenohètè giξξè Turchia tue brittunè, lescioè.

Verse: a        
Te marret e Hanesse.
Verse: b        
Te marret e Hanessé

Paragraph: 51     
Ma sciumetè Dottorè ξξonè üjet curraj nukè ù miretè dritta, achia larg ansctè ξeu sisc; e hieja e ξeut nukè mundetè me mbèrim achia nalt, e ndonetù ɛihej dritta prej Pianetescit, as gia mangu ndèr nèe nukè ndihetè, Page: 31  as nukè mundetè meu paam.

Paragraph: 52     
Gni perraλè fortè, ò anderrè lenguescimè flassenè te pa Fèet, e ξξonè se Dieλi me bunjtunè ndè gni Gurrè, ò Cruè fort nzetè nd' Uje. Pèr vertètè nukè mundetè meù giettunè rrenè ma e pa gascimè kessoje. Pèrse Dieλi chi mbè catèrtit Chieλ, curraj mbè ξèe nukè u ngietè, as sdripen: giξξè hèrè ndritten Regnè scecuλit, e Natenè ndritten atè pjesse ξeu chi ù ξξonè sctat Pelchieretè: possi cundèrse giξξè ξeu, scecuλi, e parese leente Muhametti, e mbas andaj giξξè hèrè kanè passe dijtunè, e mbajtunè. <Page: 32  >



Chapter: V  
Se i Criioi ɛotüne ξeene.


Paragraph: 1     
Hüji ξξà pra, Te mbèliξenè Ujenatè, chi janè ndènè Chieλet', &c. e letè duketè ξξatitè. Genes. 1

Verse: a        
Reξξi scecuλit
Verse: b        
ξeu e uji
Verse: c        
Limbì
Verse: d        
Burgatori
Verse: e        
Prituessitè
Verse: f        
Lavdetarètè
Verse: g        
Grüchesitè
Verse: h        
Curvarètè
Verse: i        
Menissitè
Verse: j        
Lakemuesitè
Verse: k        
Traξetorètè
Verse: l        
Maξesctorètè

Verse: m     
tretenè dittè, tue kjanè ξeu giξξè mbeluem me uje, nukè kiscinè njereɛitè ku vendohescinè, pèrtè sijt giξξè Creatüra banhej: Prasctu urξenoj Crijuessi Ujit, chi te vej mbè gniane, e lij ξèene zbeluem: ndè gni cias giegi Ujetè, e ù Page: 33  mbèloξ mbè vendtè, ku i urξenoj ɛotünè, tue chiendruem mpach pa mos passunè tjeter garξ, ò Muur jasctè Ranet se c'prisciunè; e ξeu mbèt lijr, e gatij me baam giξξè sa kisctè Crijuessi pèrti urξenuem.

Paragraph: 2     
Ndèr giξξè Elementat ξeu ansctè ma i ungieti, chiandra e tij ansctè mjedissi, ò eɛmera e tij, e ansctè reξuem pèr giξξè anesc me Ajr, e me Uje pa mossu lecundunè curraj; ξeu pra pèr jetè chiendron, as mbè gni anè, as mbè tjetèret, as nukè mscion ma mbè gni anè se mbè tjetèret, possi cur me kjanè gni Ghoghèlè ndè mjediste Raξξevet Chieλet.

Paragraph: 3     
Dahètè ξeu ndè cater piessè, ò raξξè, asctu chi gniani reξξon tjetèrinè, i pari chi ansctè ndè ɛemeretè ξeut; ansctè Ferri, i düjti ansctè Limbi, i tretti Purgatori, i catèrti Giu Abramit. Ferri ansctè ajò speλè e pafundè, e scemptuescimè ndè ξelbtè ξeut, baam pèr ndègnè Luciferrit, e giξξè ata chi e ndjekenè Atü ende dirgienè giξξè Njereɛitè, sijtè tue marre mbrappa tendimetè tijnaj largohènè se vertètet se jete jetèsse, e mundohenè pa mesceriet pèr jetètè amesciuescimè ndè sciochienijtè atünè t' scemptuemè fetüravè Djemenèt, si cusc bani ma kech, daam ndè 12. riescta.

Paragraph: 4     
naltètè, e gianetè Ferrit janè te gnimenda, tue kjanè rottuλare, e ansctè pèrtochiarch 7875. miglia, larg nesc 3758. miglia.

Paragraph: 5     
Mbij Ferret ξξotè Ati Macedo ndè Theol. cap. 11. Se ansctè Limbi ku jessenè Femija e paa Pagheɛuemè, duekunè ndè mpcat Originaλ: e pesctetè urξenit Cuvendit Fiorenzessè, issiλi ξξotè: Se Spijrtinitè, chi dahènè ndè mpcat Originaλ', Femijsc, se dirgienè prej Ferri: e se janè munduem, possi denuemitè, mbèξei. Pèrse denuemitè mbij Pendessèt se damit, pessojnè ende mundinè schissesse. Ma kerξijtè vecè kanè mundinè damit, me ξξanè se kanè duierrè Tènèɛonè, e curraj nukè kanè me paam.

Paragraph: 6     
Asctu ende flet pèr arressüè; pèrse Femia chi janè ndè mpcat Originaλ janè ndè menijtè Tinèɛot, e ndène pusctetè Diaλit, ende mbas dittèt se Giüchit, kanè me ndègniuenè ndato Burgie. Andaj me arressüè duhètè me ξξanè; se Limbi ansctè ma afferè Denuemet, possi cur sctepia, e Anemichiet Tinèɛot; prasctu ndène Burgatuer, ku vecè pèr dissà mot chièndrojnè Spijrtenitè, chi janè ndè hijrtè Tinèɛot, e nderèchiune pèr Parrijssit. Asctè pra pèrtochiark Limbi 5011. miglia; larg nesc 507. miglia.

Paragraph: 7     
Mbij Limbit possi ξξotè pèrsipèri duhètè me kjanè Burgatori, delijrenè Spijrtinitè. Perse Njereɛitè chi bdessènè, e venè mbè tjeterèt jettè. Mundenè me kjanè mbè trij visse. Dissa mundenè me kjanè achia mirè sa nukè kanè nevoje pèr Burgatuer, pèr se janè giξξè sej te delirè, e cuλuem, e ata janè Martirit, e Page: 34  kerξijtè Pagheɛuem, pèrpara se mberrijenè me passè mendtè. Dissa janè achia kechij, sa nukè mundünè, as curraj meu delijrunè, as meu ndimuem; e janè ata chi dessènè ndè mpcat Murtaar, ò Originaλ, possi pèrsipèri. Se trettèt dorè Njereɛisc mbè tjetèret jetè janè ata, chi nukè janè, as mirè si paretè: as kechij possi düjtètè. Prasctu kanè nevojè pèr tu delijrunè, e pèr ndihmè, e mundenè meu ndimuem, e meu cuλuem, e keta janè ata, chi dessenè ndè hijr, ma me dissa saje veniaλe, e dissa pendessa mpcattèvet mortarè. Perse mpcattèvet mortarè, vecè ù pèrket mundi amesciuescim: ma mbassi jenè zgiξunè mpcattit me Reffim, jessènè ende ndènè pusctettè Burgatorit, pèr baam pendessènè, pèrse tjeter ansctè ndèjüemit' e mpcattit, tjeter e Pendessèssè. Innocenzo III, ndè cap. Cum Marthe, aͤ. tertio loco de Celebrat. Missar. Dukunitè fort mirè, nukè kanè nevojè pèr ndihme: Teperè kechijtè nukè mundenè meu ndimuem: As fort miretè, as fort kechijtè, mundenè meu ndimuem, e kanè nevoje pèr ndihmè. Duhètè pra me ξξanè ndèpèr urξenitè atünè Raξξevè ξeut, se Burgatori ansctè pèrtochiark 23625 miglia, largh nesc 1225. miglia.

Paragraph: 8     
Giu i Abramit, ansctè fachieja e ξeut, chi Paretè i ξξojnè Fusciat' e Elisit: e atü patnè mbettunè, Print' e parè, Patriarket', e Profetetè, paresse kjè celè Parrijssi me munditè Jesu Chrisctit ɛotit tinè, atü ende mbas mortjet se vet sdrippi Jesu Chriscti; Andaj urξeni i Fesse ansctè, Sdrippi mbij vissètè Ferrit, me ξξanè pesctierè ndenè ξeet. Ansctè Giù i Abramit, reξ pèrtochiarck, achia sa ansctè ξeu, issiλ, possi ξξonè Cosmografitè, ansctè pèrtochiark 31500. miglia, Njereɛitè e gheɛojnè, possi ξξotè Salmista. Chieλja e Chieλse Tinèɛot: e ξenè ξà bijet Niereɛet. Psal. 113.

Paragraph: 9     
pa Fèet' ξξonè, se Reξξij Scecuλit, chièndron mbè brijtè gni Meɛati, e atèhèrè ξξonè banhètè Tremeku, cur luen Meɛati Krüete. Gni Upesckep peveti Sangiaknè Scodersè. Mbè chisc chiendron Meɛati? ξξà Sangiacu mbè gni Pesck. e Pescku, ξξà Upesckepi, mbè se chièndron? ξξà nukè kam zgheξunè ma tej, e me ketè fjalè ende pruhej, cur e pevetentè. Chisc cuλotèn aj Meɛat', e Pesck? e me jesènè giaaλ, tue mujtunè me zoffunè? e cur zoffinè cusc hijn ndènè atè barrè mbè vendtè tünè?

Paragraph: 10     
tèpere kech kisc me kjanè cur kiscinè ξξanè se Atlanti Regij Mauritaniessè, mbà ξèenè mbè krahè, possi e zpiffinè Poetètè tanè, se aj mbè krahètè vet mbà Chieλtè. Ndonè kisc me kjanè ξeu ndè Rognetè gnij nierij t' arressüuscim, e ndènè pusctètè gni sctanssè, essiλa cur me luejtunè krüetè, te Renohènè Giütetè pa gnieffuna, asctu endè mbas sodi sa kanè meu rrenuem.

Page: 35 
Paragraph: 11     
Giξξè te pa Fèetè, achia bucurè i chiendissinè Renetè tünè, duhètè dritta, e S. Fèe me i gnioftunè, e me i zgheξunè se derejtejet. E Scerregiuer i fort', me Andèrratè vet jerma, mbaλè fachiè rrena, dijti me maξè ξunè t' atünè chi e marrenè mbrappa, me pèrɛiem, e me dennuem, giξξè daletè Dieλit, e me renuem, ndè gni paligiè achia pa uξè me perraλa tijnaj spifuna.

Paragraph: 12     
catèrtènè dittè; ξξà Hüji ù banfscinè drittètè mbè Chieλt, e ndè ciast duel jasctè Dieλi e Hana, e Pianetètè, e üjtè, sijtè achia fort mbucurojnè ketè sciator maξ, Chieλet; pèrtè sijλt ansctè pèrsipèri prekunè, sa i maξ, chisc vertüt e forzè, e pusctetè kaa vecessè najet gia cafscè tèperè chisc ξξonè Mattematichitè: se vrappi, ò rendij Dieλit ndo i chielsè tijnaj ansctè fort ma i cpejtè se i Reffesse. Pèrse scioffemè ndè natjet cur hijn meu zbeluem mbè ketè scecuλit tanè, ndè ma pak se gni catèrtè hore je giξξè zbelohètè: chi ansctè gni vrap, e te sieλè achia sciumè, sa mbà giξξè Reξij scecuλit; tue sciumuem, giξξè atè vend 166. herè, pèrse achia, e mangu mbà, e ansctè i maξ sctatti Dieλit e (si ξξonè Mattematichitè) nd' ansctè ξeu pertochiark giasctè mije, e trechind leghè, trij migliasc essiλa . Lettè sciumognè ketà gniehunè (aj chi di) giξξè achia herè, e ka paam sa mije leghesc, nghet rend Dieλij ndè kachia pak mot atij chi i zbelohètè cur lèen Dieλi: Gni Engieλe i vettème e luen me forzetè vet basckè me paret Chieλ chi luen, Se ɛanit se scecuλit, e ndjerè tasc curraj pa mbettunè, as pa mos u fettigunè, as pa mos u ndèrruem. E pèr ketè sceste kachia me urξenè ndivenejnè Astrolojtè sciumè vjet pèrpara ɛanetè Dieλit, e Hanessè, pèrse curraj mangu nukè vjen keta sieλè.

Paragraph: 13     
penstenè dittè ξξà Hüji, Te lèegnè Ujenasc giξξè chisc hichietè reschianè, e giξξè chisc flutteron, &c. Crijoj Hüji Ujnass ɛojtè, e Peschitè, Te siλenè mbè fet üretè vet, me giξξè ata paa gniehunè ɛogiet ndè Ajrit, e ata pagniehunè Peschisc ndè det, me giξξè achia mendürè. Dissa achia meξej saa sctienè trembè. Dissà achia vogielè, sa mzijsse dukenè mpsü. Ma giξξè unginè, giξξè giümtüresc, e punesc chi gheɛon maj maξi, tue ξanè giξξevè vertüt ndè faret giξξè herè meu pèrterijm. Punè fort pèr ta cujtuem giξξè Nierij i pèrscpirim, sa udob e ka i lumi ɛot, me ngiaλunè Njereɛitè jettèt se Giüchit, siλenè ndè Misctè vet. Endè ketè lekurè kam meu perterijm, e kam me paam Hüjnè scelbuesinè tem. Job. 19. 26.

Paragraph: 14     
giasctenè dittè ξξà ende Hüji letè legnè prej ξeu giξξè spijrt i giaλè. Assò koheje kjenè Crijuem sctansetè, e giξξè cafsce e giaλè pèrmbij ξeet, me giξξè chisc ka me ndjekunè, ndè ligieratet perfundi

Page: 36 
Paragraph: 15     
Mbij ξèet ansctè Elementi Ujit, issiλi ansctè i Ftofetè, e i gniomè, e dahètè ndè Deta, Lümena, Croena, Berraka, e Lechiegna, nukè ka ngiüem chi duketè Süuet, ansctè gni boje ò fetürè chi i ξξonè Diafanose ndè duketè kund se ujetè rjeξ ngüem, possi duketè mb' jagnevè, e Scup, e Novobardè, ku mbè dissa visse rjeξ verξè, goditète dejscit ξeut, chi janè Arit kahè ezen, ò rjeξ, tue kjanè ξeu plot zeha, Ari, Regiandi, e sciumè duer s'jeter gianje.

Paragraph: 16     
Deetit, (ma Sciumetè,) i ξξonè Oceano, e kessi kanè ɛanè fijλ' sciumè Deta tjere, possicur t'iscinè sciumè gemba gni kurmi, ò ranzè: e keta Deta marrena ani emenite; Assi ξeu kahè pèrpichienè, e pèrsè mbè gni arressüe giξξè dajenè ξèenè prasctu, u ξξonè Detatè, e ndè pèr ξeet asctu ende Detit kuch i ξξonè, asctu ndèpèr Ranetè kuchie chi ka mbregh. Keta Deta (possi ndètè gniehunitè bam ndèr Giulio Cesare, Perendijnè Romessè) janè 30. Ndèr sijt catter janè ma meξejtè. Oceani, Deti i Iberit, Deti i Kuch, e Deti i Hircan. Battizza, e tünè vjen prej Hanet, ndèpèr atè pusctet chi ka mbij Ujenat possi pèrsipèri, andaj hignenè, dalenè, e Frühènè.

Paragraph: 17     
Ujètè prej se nzetit se Dieλit hoλuem banhètè Scij, e pèr luftètè t' ftofetit, & nzetit, banhètè Brescene, e Bore; e Prasctu ende ndèpèr groppat, e speλetè ξeut, se nzetit se Dieλit lèezuem hippen ndè majetè Malevèt: te sijtè dissa tue kjanè ma Ftofetè, e ndandetè mbanè Ujit sciut, e rjeξènè Croenatè pèr jetè: e dissa Malè tue kjanè fòrt sgiuè e fòrt hoλè ndè majet, udob e lesciojnè jasctè Ujetè, e rjeξ, e banhènè ξξatè. Andaj chisc ξξotè Salomoni se Ujenatè dalenè n' Dèti, e ndè tan' pèrserij hijgnienè, mirretè vesct, se del pèr forze Dieλit, & nzetit tijnaj, e se dalenè Lümemena ungina possi Dunavi, Drini, e Vardari. kanè sciumè vertütè Ujenatè prasctu Peganetè mbajtinè pèrtè gnimende Ujetè, possi laan baltènè te perjasctscimè Miscit, asctu ende ξξojne, se ban Nierinè delirè fàjesc, e mpcatèsc ndè Spijrt'.

Paragraph: 18     
Pertè mossu larguem uξet se Prindet vette Muhametti kessi peganesc muer, e per lig, e fèe, ja u urξenoj t' vettèt: asctu chi me udobetè laame fajevèt, hichiej giξξè chiandra, pèr ti lanè meu reɛuem ndè felichiesctijtè mpcattèvet, e kesctu me lijrtè miscit, sgianohej Perendileku i tijnaj, tue e ndjekunè sciumiza mbrappa, assò gindje se pa Tènèɛonè, e se marrè, giξξè ξanè Curuerijvet, e tjerè fajevè ma t' meξavè.

Paragraph: 19     
Mbij Ajrit Crijoj ɛotünè ɛiarre, issiλi ansctè fort i nzetè, e i ξξaatè: nukè ka daam ndèr vetèhè, pèrse ansctè giξξè cund gnimend, achia ndè nzetit, sa ndè hoλet; nukè ban flakè ndè tametè vet as diegh: ma jasctè centrit, ò sctrattit' se vet, diegh, e veperon ma fort se as ndò Page: 37  gni Elementasc, possi duketè mbè Druut &c. nukè ban drittè ndè sctrattè vet, se kisc me ɛanè drittènè giξξè üjet, e Pianetèvet, possi duketè mbè düü dritta cundrueλ sciochieja sciochiesse, ɛaane gniana sjetèressè drittènè.

Paragraph: 20     
Assò se cater vertütesc se Elementavet, chi janè cundrè sciochieja sciochiesse, e ato janè nzetitè, ftofètitè, ξξaatitè, e gniometè; banhènè ndè Regenitè Ajrit, chi ansctè pèr mijedis Scienatè, Brescenatè, Boretè, Bumbuλimetè, Refeetè, Vettettimetè, Cometetè, Eeretè, e sciumetè tjera mrecuλuescimè, possi ndè Historiat, kendohètè, se kanè raam me Scij Zoppa Misc, Tamble, e Giak, Brettèch, Pesck, &c. Ndonessè nukè pèrket me folè pèr keto cafsce mbè ketè vend, as gia mangu pèr cprisciunè sciumè faje, e Renè, Turchiet, pèr mbij Astrologijet e Metteoritè, nukè me duketè kech baam, me prekunè dissa cafscetè Filosofijsse.

Paragraph: 21     
Aj chi n'zier Eeretè prej vissarescit se vet: tue n'grehunè reentè anet se ξeut. Vetètimatè tui kξüem nd' Uje. Psal. 134. Cometi chi duketè si üλ me bisct, nukè ansctè tjetèr vecessè gni Avuλè chi ngrehen Dieλi se nalti ndjerè mbè Regenijtè Ajrit afferè ɛjarmit, e atü mirretè m' ɛjarm, e lescion mbas vetij gni bisct dritteje: e ξξonè se ansctè scegn se ndèrrohètè kund ndo Regenij: ndò uscterij, e Murtaja.

Paragraph: 22     
Ajò drittè chi duketè nattenè se reɛohètè se nalti si üλ, chi regnenè Turitè se ansctè gnimend üλ se diku des Nierij, kinesse ende cur lèen Nierij lèen me üλ rij, asctu ende cur des. Tue cujtuem se gni mend' possi pèrsipèri; se endè giξξè cusc lèen me üüλtè vet te rij. Ajò drittè nukè ansctè tjetèr, vecè gni ɛjarm mbajtunè ndè Rent te nzeta, issiλi del jasctè, nde pèr Rentè ftofeta me siat pèrpichietè, ansctu endè ansctè Avuλi trascè, e undürè e ξeut ngrehunè Dieλit ndjerè afferè ɛjarmit, ani mirrenè mɛiam, e dukenè mb' atè mendürè.

Paragraph: 23     
Rentè banhenè, cur forzet' se Dieλit, ngrihènè nalt' Avuλi Ujenasc, Berrakasc, e visset scit se gniomasc, e bahènè se nalti.

Paragraph: 24     
Njeguλa ansctè chisc lanè Rentè mbas vetij mbassi ketè raam scij: Prasctu ξξotè Arist. se ansctè scegnij kξieλtè, e i motit mirè, e cur jet ugnietè pèr ξèe, si mae mbrütètè, i ξξonè Ngich.

Paragraph: 25     
Sciu ansctè Uje, chi derξunè bjè prej Renscjt pikè pikè. Voessa ansctè aj avuλe i hoλè ngrehunè prej Dieλit, Ani mbas si rie Dieλi, ngrijn se ftofeti, e rescen pèr mbij baart bam Uje.

Paragraph: 26     
Bora, e Akuλi banhenè ndè gni Ren fort nzetè, essiλa tue dasciunè meu kξüem ndè Uje, pèrpichine me Rent ftofeta, e pèr cunderstij ndè ndètè, si essiλa me fetüretè vet.

Paragraph: 27     
Bumbuλima, e vettètima ansctè gni dorè Avuλi ξeut, e i ndandetè basckè me Avuλitè gniomè, ciuem nalt prej Dieλit ndè mjediste Page: 38  Ajrit, atü Avuλi tue kjanè mbescelè mbè giξξè anet ndè cunderstij, basckon vertütn' e vet achia fort, sa me ɛjarm, e tue baam uξè, kahè gían ma udob ndè pèr Rent', chi e kanè marrè reξ, ban atè Bumbuλimè possi baλa cur del lumbarξet, e se marrit m' ɛiarm' banhetè vettètima. E nukè ansctè S. Iλiu, chi sctie mbè cafscetè kechie, possi ξξonè pa ditunitè.

Paragraph: 28     
Eera ansctè gni Avuλè i ξeut, chi capèrzen Regenijnè Ajrit, tue hippunè gian avuλa, ftofeta, sijtè giξξè herè kapak reɛohènè pjetèposctiesse prej ξeut, atü tue ù baam basckè, smundinè as me hippunè ndèpèr te randetè tüne, as me sdrippunè ndè pèr leete vet, andaj sctüm aj Avuλè i ξξatè, forzet, e cunderstiet se basckè bahètè, e sctühètè pèr terξuer.

Paragraph: 29     
Eeretè janè cattèra ma Meξaatè, prej se cater Eeresc, ξξa Chriscti, e ato janè Tramontana, Ostro, prej dalit, e Fraschia. Tette janè ato Eere chi ù ezinè pèr krahè. Ato chi janè pèr krahè Tramontanessè ansctè Mjesctri, issiλi ban borè, e brescenè, e prej se sctemanjtèt Veeri issiλi sctergon Rentè, e nukè len' me raam scij. Eretè pèr krahè Ostrit prej se djaξtet ansctè scrirocu, ò Era e poscterè, essiλa ban Refee, e sciena meξa; mbè sctemanjtèt Murlani, e ansctè i lenguescim. Eretè pèr krahè Levantit janè prej se djaξtèt Volturni, e prej se stemajtèt Euri e ban Ren. Eretè pèr krahè Fraschijsse prej se djaξtèt ansctè Gherbini prej te sctemajtet ansctè Maestri; ban liulè, sciena, e brescena.

Paragraph: 30     
Tremeku ansctè gni Avuλè i trasce, issiλi tue dalè si goghessime ɛemeret se ξeut, e tue mos mujtunè me depertuem fachienè ξeut, ndè pèr fortètè sajnaj, asctu scterguem ndè speλatè posctera ξeut, ban me driξtunè ξeu; e nukè ansctè e vertètè Perraλa, e t' pa Fèut, se Meɛati luen krüetè.

Paragraph: 31     
Dreξia, janè düü eerè basckè chi leftojnè ndèr vetèhè, e ciojnè ξeut, ndè pèr furij tünè se maξet, Gure, Druu: ende Njereɛ. Ndjerè ketu mbaron kejò ligieratè. <Page: 39  >



Chapter: VI  
Si e criioi ɛotüne Adamne et Evene, te parete tane print'.


Page: 40 
Paragraph: 1     
Crijoj pra ɛoti Hüj Nierinè baltet se ξeut. Genes. 2. Ndonessè ndè crijuemitè giξξè Reξit scecuλit, e ndè giξξè veperatè perjasctimè giξξè hèrè veperoj ɛoti Scen' Tritat, Ati, Biri, e Spijrti Scent'. As gia mangu cur desc Hüji me crijuem Nierinè, ban si gni cuvend ndèr tre vettet, e gni mposse: vecè possi duketè assi numeri plural, ò sciumizè cur ξξotè, Bagnemè, pèr caλeɛuem S. Ndrittatnè, e vetemijnè t' pa sosmit kjanit vet: ende me sctijm mbè drittè, possi ndè gni Passechüre, ndè tàn' gni mbèleξè giξξè sej kisc crijuem. Andüj ani udob, mirrej vesct maξtè tijnaj.

Paragraph: 2     
Ndè trajtimtè Nierit Crijuessi pèr caλeɛuem maξenè dijenè vet, ù scerbüè baltet se ξeut, trajtuem si brumè, goditi gni Sctat, me sciumè duer giümtüresc, esctenasc, Dejgnsc, e tjera halatè pa gnieffuna, goditunè pèr te geλijtùnè.

Paragraph: 3     
Ndè giξξè sctattè Nierit Crijoj ɛotünè tre chind' esctena ndèr meξat, e voghèlèt: e issiλi sisc ka ξjetè duer mendüresc, sijtè Anatomistitè ξξerressènè, scopi; Andaj tue sciumuem keto ξjetè mendürè, e tue daam t' siλit sisc ndèr tre chind' esctena, hippinè mbè trijmije, mendürè. Giξξè Esctenatè pèr mbrecuλè pelchüem, e liξunè gnana me tjeterit, me conopeɛ, e liξunè vet nejscit, tue pèrgiegiunè, e tue gaam Esctenat' e gnianese anè me tjetèret, vecessè ndè gniehunit maξt' tünè: ende ndè mendüret possi pèrsipèri. Tue ù rittunè me mot esctenatè gnianesse dorè, me atè scestè, e massè chi rittenè ata sijeteressè. Tue urξenuem ɛotünè, chi jetè ndèr keto gümtürè, gni veλaɛenij e maξè, chi giξξè giümtürè, e schissè scerbejenè gniani tjeterit huaɛa, ani giξξè pèr mire giξξè sctatit, me gni urξene te maξ, chi ma te ligate, scerbejenè ma fisnikevet, giξξè ani tue ù pèrvum Krèesse.

Paragraph: 4     
Crijoj Hüji sctatn' e Nierit me fachiè nalt prej Chieλscit possi ξξotè Poeta. Fachiè Nierit naltè i ξà, e Chieλnè me soditunè i urξenoj. Pèrse sicundersè urξenoj, chi giξξè Creatüretè Nierit scerbejenè. Giξξè isctinè ndenè ka mbetè tijnaj. Asctu ende , chi Nierij crijuem pèr Parrijssit, issiλi chiendron ndetè pamitè Tinèɛot, e ndè pèrɛiem me dasciunè, me tàn'; gniohè Tènèɛonè vettème pèr Crijuessitè vet, e pèr Sosimit, e pachtè vet. Banè ò ɛot nevè pèr tüü, e vend nukè gian ɛemera jonè ndjerè pusciognè ndè tüü. S. Augustini.

Paragraph: 5     
Tue passe ɛotünè bam gatij sctatnè Nierit baltet se ξeut, ξξotè scruemitè scent. Se früni ndè fachietè tijnaj gni frümè giaλè. Genes. 2. E pèrse früma del prej brenda atij chi frün, Page: 41  me na bam, me dijtunè, se prasctu spijrti ansctè gni kjani, se Hüjenuescimi, possi gni cafsce chi krahènorit se Hüjit del, jo se anfstè gni zoppè, se kjanit se sineɛot (possi ξξanè dissa Heretiche) pèrse ka sciumè cafsce asso se mirasc, chi ka ɛotünè.

Paragraph: 6     
Ndjerè peganet' e gnioftinè se spijrti ünè vjen pèr jasctè, e nukè bijn pusctetjet se sctatit Nierit, possi aj i tjere sctansseve; pèrse tue kjanè aj gni mend, i pèrscpijrcim mbè scembeltüre Engijet, e nukè mundetè me bijm prej gni corpi, ò sctatti tue me kjanè as ndogni te gnimendè ndèr , e tue mos mujtune me gnioftunè Peganetè si mundej me kjanè ajò punè na mpson S.Feja Catholiche, tue ξξanè se ɛotünè vettèhèi crijon Spijrtinè Nierit, e sctie ndè sctatè trajtuem; Andaj scenjtenitè Dottorè Kiscèsse ξξonè.

Paragraph: 7     
Spijrti ansctè gni jetè e pa sossunè, ndèpèr Te pomendunit, Mendtè, e Volendetnè, Scembeltüretè Tinèɛot, prej sineɛot as gnisseni crijuem, chi mundetè me baam veperatè mira, e me fejüem; e chi mundetè me passe paghetürenè t' miravet, e t' kechiavet: i lirè ndè Mend': me verütè, me vessè, e me dasciunè mbucuruem: Achia i maξ, sa ma mundetè me passe amesciuem: Achia ma i derejtè, sa ma mundetè me passe, e me desceruem miretè. Achia ma i mirè ansctè Spijrti, sa ma pjesse ka sineɛot. Prandaj ndè spijrtit chiendron ajò ghasse, e scembeλtürè, me Tènèɛonè, chi ka Nierij, ndè pra atè fjalè, chi vettè ɛotünè ξξà: Bagnemè Nierinè mbè ghasset se scembeltüret tanè, kinnessè ndè pèr ato mira, chi ka spijrti se mirasc se sineɛot Crijuessit vet; e ma para gheɛon liretè volendetsè, e Mendtè possi ɛotünè, e Engijtè tijnai: pèrse as ndogni Creatürè ka ndè vètèhè keta lire. Po giξξè veperojnè ndè mos , giξξè chisc kanè pèr baam: possi ɛjarmi ndomosdò djegh, e s' munditè me bam ndrüscej: Dieλi ndomosdò ndritten, &c. ma Nierij ansctè i lirè ndè veperatè vet mundetè me baam e me mos bam giξξè chisc . Vecè Nierij ansctè ɛot, e Creatüretè janè scerbetoretè, pèrse Nierij vettème ansctè ɛoti i vèperavet vettè, e keta mirè na daan sctansescit: e fort na ban me ghaam Tinèɛot: Pèrse ende aj ansctè gni kjanè, pèr scpijrcim ndonesse mbè tjeter mendürè.

Paragraph: 8     
Kejò ghasse ndèr mendt' duketè ende ndè scembeltüret, e ghassetè veperavet, chi dalenè sosc. Prasctu ξξonè Mjescterria ndiek nattürenè pèr sa mundetè, e pèrse Natüra, e Natürenè ansctè ɛotünè, si ma kξjeletè, me ξξanè se Nierij ndjek Tènèɛonè ndè mendüretè veperavet vettè. Prasctu si cunderse Crijuessi i Natüressè ɛotünè ndè giξξè veperatè vet, nderèchien giξξè cafscetè pèr mbarim, chi me bam: possi me ξξanè ξambetè pèrte prem, e pèrte bluem gieλenè: Duertè pèr punuem: Kambetè pèr ezunè: Page: 42  Esctenatè pèr bajtunè barren' e corpit: asctu ende Mjescterria ezen mbè ketè mendürè, e veperon, possicur pret petekunè pèr vesciunè; ban kepuzatè pèr mbaξunè: sctepijtè chi trajton pèr gieλijtunè mbrenda, e Giemijtè chi ngrehen pèr vuem Detinè, &c.

Paragraph: 9     
SS. Dottore kiscessè duenè me ξξanè tjeter ansctè scembeltüra, tjeter ansctè, ghassa; Pèrse ξξonè se Nierij ansctè mbè scembeltürete Tineɛot ndè pèr miratè natüresse, chi pat prej sinèɛot pèr gieλijtunè ketè jetè. Mbè ghassètè Tinèɛot i ξξonè, ndè pèr hijrt, e dasciunit, e ndè pèr vertütetè Hüjenuescimè. Prasctu scembeltüra, chi ezen pèr natürè curraj nukè duaretè ndonè spijrti t' isc ndè Ferrè; Ma ghassà duaaretè pèr gni, si duaretè hiri, e dasciunitè, sijatè duarenè pèr chisc mpcat murtaar.

Paragraph: 10     
Achia sa veperasc se spijrtit, e pèrse ndiek Crijuessinè vet, bucurè gniffetè se spijrti ansctè i pa mort, e i pa sossunè curraj, pèrse me mos kjanè i ɛoti jetèsse amesciuescimè, nukè kisc me veperuem, e me leftuem pèr ta passunè. Perse giξξè chisc veperon, veperon ndèpèr mbarim. Kaλesohetè me scruemit Scent'. Sap. 3. Spijrtenat' è derejtevet janè ndè doretè Tineɛot: e nukè ka mei prekunè mundij mortse, ù duknè süüvet marrevet dekunè, e ata janè ndè pach , e pak mbas andaj: e scperessa, e tünè ansctè plot me amescim. S.Gio Apoc. 9. Kanè me lüpunè Niereɛitè moortnè, e nukè kanè me giettunè. S.Gurguri tue folè pèr mundimetè ferrit, ξξotè: Atü mortja giξξè hèrè geλi, sosmitè pèr hèrè ɛè fijλ, e kechiatè curraj nukè pusciojnè. E derejta, e amesciuescimè Chriscti ɛoti üne. Joan. 6. Aj chi, haè misctè tem, e piè giaknè tem ka jetèn' è amesciuescimè, asctu ende ξξotè Dennuemet. Ezeni maλecuem ndè ɛjarmtè amesciuescim.

Paragraph: 11     
Ndevonè pèrte pajtuem mendt' è Malessorevet tinevè pèr mbij chisc ξξonè Epicurejtè, e Machiavelistetè. Hame, e pijme se chisc ansctè nesserè se dijme. sijtè sciumè hèrè anckuem janè prej Profetescit, possi Jerem. cap. 12 Abac. cap. 1 Esdra 4. 3. Pèrse uξet' è t' kechijvet janè me fat? E hescten cur Nierij kech mundon ma mirenè se ansctè vettè? A ξξue ma mira punè ban Bagdati ranza, e t' kechiavet, se Jerusalemi scembeltüra e Parrijssit? Jobi 21. Chi sckojnè me mirè ditt' è vet. Pa nderdüm kejò punè nukè ezen si duhètè me bessuem: Tue kjanè gnimendse t' mirevet ù duhètè tjetera jetè ma e mirè possi bucurè ligieron Antagora: e mbas kesso jetè se ka me kjanè paghetüra, e veperavet miravè, & kechiave: e se kejò jetè ansctè gni luftè, e pak spirtenave ndèpèr ata chi janè zgheξunè, Grigia, e Voghèlèɛè: ndèpèr luftètè giξξè herescme me Djemenit, sijtè ciohènè cundrè Hüjit, pèr güttètè Chieλet kahè kjenè duuem. Prasctu tue kjanè pèr gnimendè Rogna, Page: 43  e Tinèɛot mbijnè asctu endè Güchij tijnaj i pa sosmi, e dasciunit' è maξ mbij creatüret' vet: Duhètè mirè fiλi me ξξanè se ansctè ende gni tjeter jetè ndonese mirè fiλi nukè dukètè lufta, mendüra, e arressüeja kessajnaj: essiλa nukè kisc me kjanè, me mos passunè Nierij spijrtinè pa mort.

Paragraph: 12     
E ndèpèr ketè derejtè amesciuescimè S. Jacu. I. na n'gusceλon tue ξξanè: Giξξè pèr ghaɛemend mbaniè Veλaɛenè, cur jeni tenduem me sciumè kechia, e tendimè. Beda pèr mbij keto fjalè ξξotè: Mos ù vignè kech Veλaɛenitè mij, se kechijtè mbè ketè jetè luleɛojnè: e pessoni; pèrse nukè ansctè veperè fisnikescè, e t' kersctenit, mbè ketè jetè meu ciuem, ma fort meu prugniunè. kechijtè as gia kanè mbè Chieλt'; e as gia mbè ketè jetè. me speressè t' atünè t' miravè kahe ini ndèrèchiunè, chisc goditètè mb' uξè duhètè me e gheɛuem. S. Hieronymi; Fesctijr ansctè, e curraj nukè mundetè kusc me gheɛuem miratè kessaj jetè, e s'jetetèressè. Chi ketu ti mbusciignè Barktè, e mbè Chieλt mendtè: Chi ghaɛemendi mbè ghaɛemend me raam: chi mbè Chieλt, ende mbè ξeèt te jetè i ngusceλuem. Asctu ende Hüji bani spijrtinè mbè scembeltüret' è, e ghassetè vet, nd' ansctè pra Hüji i pa mort, e i amesciuescim, duhètè ende spijrti me kjanè asctu.

Paragraph: 13     
Asctu ende, me bam mirè, pèrtè vertètè ansctè gni cafscè, e scendosce Nierit, e fort, e ngusceλueme pèr gnimendetè me Tènèɛonè, e lijsse tijnaj, issiλi ndèrechien punetè pèr amescim.

Paragraph: 14     
Giξξè cundrè ù del puna atünè, chi veperojnè kech, sijtè janè giξξè hèrè pèr cujdesscim, e ghaɛemendetè, e ngusceλimetè tünè janè mraɛeta, e renscimè, chi c'pejt duarenè: Possi ngusceλimi i t' semuntit, chi uje cundrè urξenit Mjekut, me gni maξè Scije: Ma ndè ciast i baan mort, e ajò scije gindetè se kje, e kechie, e renè.

Paragraph: 15     
Seneka ξξà, aj chi ka pak, aj chi desceron sciumè, ansctè i Vobek. S. Gion Gojarti. Nuk' ansctè i begatè aj chi ka sciumè, aj chi as gniseni nukè ka nevoje. Doi me ξξanè se tue mos kjanè cusc i paa nevoje mbè ketè jetè, nuk' ansctè as gnia i begatè. Pra as Begatè, as vobech janè mbè scecuλit, vecè atà, chi vetè duenè me kjanè, tue mossu volendetunè se paku. Achia sa Gojartinè nzijretè kejò, e vertètè, se aj ansctè ma fort i begatè gni s'jeteri, e ma i vobek se t'jeteri, t' sijλt ma sciumè cafscè mengojnè. Possicur me ξξanè gni Reg ka me kjanè ma i vobek, se gnij vobek Giütètas'; Pèrse Regi kur ka me passe nevoje pèr miλiogn' Aar, pèr ruejtunè ξen' e vet prej Anemijscit', e i vobeku ka me passe nevoje pèr pak aspre meu ruejtunè Unjet. Cusc mundetè me i raam mboh se ma i vobek kjè Vucia Pascia, issiλi pèr mbèleξè gni uscterij 12. mije vettesc, nuk' i mbastuenè sciumè miliogn aar, se Kelmendasitè Page: 44  tanè, te sijtè me gni ɛaan'; Eja cusc ansctè trim, mbèleξunè affere 500. vettè vraanè Vucie Pascenè, vjetit se Chrisctit 1639. E ndè nevoje mpsuem me granè lekuren' e Chiarrit possi begatete Majen' e Mieλit, e ndè atünè ajò gieλè ma scije ù kaa, se Pasciaλarevet, e Sangiachevet miscij kingiavet, e Vjetevat gniomè, pa ndiem curraj ghinè, tue granè pèr giξξè hore, e tue vottè reξ ndè per Rajettè tünè, possi ξξà Profeta; kanè me arξunè reξ Giütetse, e kane me pessuem vnij possi Chientè , e giξξè herè ma fort descerojnè.

Paragraph: 16     
ende Nierij, i perkorè mbè haet, e piet giξξè hèrè ansctè ma jetè ghiattè possi kje S. Ndou Abbat. S. Hiλarioni, e S. Romualdi me tjerè assò doreje te sijtè mbetnè giaaλ ma sciumè se gni chind vjet, e gheɛojnè gni drittè ngusceλuemè, me gni maξ, dasciunè, e perɛiem me Tènèɛonè: Te sijenè punè, e ghaɛemend Bark kechijtè as pak, e dijnè. Dejmitè, e pa ghinetè mbè ngranè scurtojnè jettenè vet. Pessojnè kercitunè, Scittè, ξimtunè Barku, Jakij, & Djegunè, Vjeλe, ndüm: pa t' ditune: Menij: me tjera, kechia, e as ndogni ghaɛmend i tünè mberrijn mbè scpijrt: issiλi banhetè me ato pa uξa Anemik me Tènèɛonè, e nukè jet mbè ghassetè tijnaj, e nukè mundetè ma me passunè, chisc desceron, e pèr chisc kjè Crijuem sineɛot. Pra spijrti ansctè i pa mort, e mundetè me passè possi ansctè ξξanè, ò ndejesse, ò Pendessè, e curraj vertet nuk' ansctè, se mhas kessò jetèje ezen prej cotpi ndè tjeter cor, possi ξξà Pittagora. Andaj Djaλi me giξξè forzè, e fuchijtè vet lefton me mbajtunè nguλè ndè mendtè ξeut ketè venè tue e bam me renuem ndjere ndè dit tona.

Paragraph: 17     
Ndè keto dit pèrbeenè Priftenitè gni Buλè prej Uret se sctrenjtè vendij Drijnsctit. Pèrgiegiescinè Djemenite pèr gojete saj, se ansctè Spijrti, kesc i Ali Marincit. Ma i kechi Turch ξξomsè, chi ka passunè giξξè ξeu i Arbenit mbrenda. Turitè i bessojnè, e scej bantè i lumi ɛot chi mos kiscinè dasciunè ende me i ndjekunè Maλessorètè tanè, ndè mos leftofscim me mos i lanè.

Paragraph: 18     
E ù baa Nierij me Spijrtitè giaλe. Gen. 2. Mbet pra Adami me jetè, Nierij giξξè sei i unginè: e pèrse kje pèrɛiem cater elementasc, ξeu, Uji, Ajri, e ɛjarmi; mbèt ndènè pusctet catter mendürevè Anemikè, chi janè ξξatitè, gniometè, ftofetitè, e nzetitè ndèpèr sijet vjen mortja sa hèrè gniana mendüresc munden tjetèrenè prasctu ξξotè Filosofi: Jeta ndè luftè, Mortja ndè Dobij. As gia mangu Adami, asso koheje cur kje crijuem nukè pat me dekunè, tue passe kjanè i pa mort: pèr forze pèr mbrenscimè pèrse mej passè raam Page: 45  Patèrscianè kisc me passe mbüttunè: pèr gni forzè, pèrjasctscimè, e rogne Tinèɛot, me catter ndihmè fòrta. Ma para pèr dasciunè derejtenè, i ξà ɛotünè Dijene; se düjti pèr dvuem kechienè, e pèr nzitunè mbè mirè, e ansctè synderesi Spijrtit. Se tretti kje gni dije, chi ndritten mendtè me gnioffunè Hüjjn' e vet; vettèvetèhènè, e scecuλine issiλi isctè crijuem pèr scerbetüretè tijnaj. Se cattèrti kje gni dasciunè issiλi ndèɛen ɛemerenè; pèr dasciunè Tènèɛonè pèr mbij giξξè cafscet, e sciojnevet possi vettèvetèhènè.

Paragraph: 19     
Mbèt Adami pa ndogni pessimè ndè vetèhè pèr se nukè pat as uun, as het, as pat ndiem nzetè, as ftofetè; As ndientè Fedighe, as i bante kech lenghimi, as curraj nukè pritti Moort. Pèrse giaaλ kisc pèr vottè ndè ngusceλimetè Parrijssit; nukè pat me passunè nevoje Petekasc, e Duesciunè nukè pat me passunè mbaarre. Pat me kjanè ɛanè ndè barktè s' Amesse pa ξuunè; e lemitè tijnaj kisc me kjanè pa ndogni ξimtunè. E lecundunitè giümtürevet pat me kjanè ndène urξenitè volendetsc.

Paragraph: 20     
Pèr gni si Adami mbèt giaaλ ɛotünè, e nderroj assi vendi kah', e pat crijuem, chi kjè Fuscia, e Damascenit: e vu ndè gni Copescte ghaɛemendevet, e i ξξojnè Parrijssij ξeut, chi ansctè mbè atè anè ξeu ma naltè, ku ansctè gni Ajer fort i cuλuem, mbucuruem me luλè, e Peme, e plot me Eere mira; nukè gindetè mbrenda as ndogni sctansse, daam cater lümenasc mbè catter krena. Mbucuruem, me druutè dijesse t' mirit, e t' kechit ruejtunè prej gni Cherubini me gni spattè Flakeje. Nukè janè mbrenda, Bumbuλimè, e Reffee; e ξξonè Se janè Dimena, e düü Vera: ò dühèrè frujtojnè lissatè, mbè düütè kξüemetè Dieλit ka Dimeninè. Mmbè Düü gnimendunitè Ditessè, e Natesse ka Veerenè, pèrse ansctè goditunè, e crijuem ndèr scegn' t' Equinotijt.

Paragraph: 21     
Atü tue dasciunè ɛotünè me bam, e me Crijuem Evenè me mos lanè Adamnè ndè sciochenij sctanssevet, atè gnimendè dittè, sctiu gni giumè ndè Adamnè, e ndèr sa aj flij, i hoch gni brignè, e mbusci me misc, e trajtoj, e bani te parenè grue. Ndè ketè giumè chi pat Adami, i caλeɛoj ɛotünè te foorta misteria, e sciumè cafsce chi iscinè pèr tu goditunè. Adami ani bani me dijtunè giξξè se bijt' è vet, chi chiendrojnè nde tmertè Tinèɛot; e mossè traɛojnè: e kjè possicur me ξξanè si kisc pèr baam Hüj, e Nierij; kiscet scenjtè se tijnaj: si kisc pèr tu mbusciunè scecuλi me Uje, e si kisc per t' arξunè Ditta, e Giüchit me ɛjarm.

Paragraph: 22     
Mbassi ù crijue Eva fort' e bucurè, possicur t'isc kjanè 20. Vjetsc, e Adami possi 30. Vjetsc; mot ma i godicimi pèr leem fèmij. Page: 46  E paa Adami Gruenè vet, e tue marrè vesct se pèrse isc crijuem, e se isctè pèr tu sciumuem scecuλi; Fort tue e dasciunè ξξà: Ascti Esctenasc se mijasc, e Miscij Miscit' tim , per sijet ka me lanè Nierij Atene, e Amen' e vet, e ka me kjanè ngittunè me gruetè vet: ξξotè gruetè vet, e nukè ξξotè me t' Amet, ò t' Emptet, ò Cunatet, ndò me sciumè graa, po me gnia.

Paragraph: 23     
Eva nukè kjè baam prej kreje, mos ɛotenon Nierine, as kjè baam kambesc, mos ndèpèrkambej prej Nierit: Po brignet. Asctu chi me dasciunè t' iscinè fort liξunè , e scterguem me liξ.

Paragraph: 24     
Düü mira bani ɛotünè gatij Nierit, gniana mbè ketè jetè, e tjetera mbè tjeteret jetè. parenè mirè, ξa ndoore, e t'jeterenè pèrmetoj. Prasctu ende me i ξanè, düü urξenimè, gianennè me ruejtunè miren' e Natüresse, e tjeterenè pèrtè merituem ata mirè chij kisc pèrmetuem, e keta mirè nukè mundej ndrüscej ma mirè meu passunè se me giegiunit; prasctu urξenoj. Gen. 2. Giξξè druscit se Parrijssit , e gheɛò, ma Drujet se Dijesse kechie, e t' mirit, mos : se ndè chisc dittè hasc soje, mortjet ke me dekunè. Iscinè ndè ketè Parrijs, te ξeut lissa me Peme düü duersc, sijtè ende veperojinè punè mendüresc. Gniana Peme kje prej sineɛot permettuem Adamit, pèr mbajtunè vetehene giaaλ per jetè: düjtenè nukè ja pèrmetoj ɛotünè me ngranè, ma ja ndè te liretè mendse, e volendetse vet si te doj, ò me ngranè, ò me mosse ngranè, e ξξonè se kje Fiku: ndèpèr atè ɛacon mocim, chi duketè giξξè hèrè Adami seruem, se mbelon mbarren' e vet me gieξtè Ficut.



Page: 47 
Chapter: VII  
Si feiüene Adami et Eva


Paragraph: 1     
Diaλi anemiku, i doresse Nierit, tue mos mujtunè me duruem, chi gni Creatüri, balteiet crijuem, kisc pèr ta mujtunè, me miratè vet, leftoj me i bam me hijm ndè faj, e mpcat. Iscte ξξotè scruemite scenjt'; gni Giarpene dije kech mbij giξξè sctansettè ξeut. Kisctè fachienè possi gni Vaiɛe, ndè sijet hini Diaλi, e me tendimetè tijnaj ma para pèr leftoj Evene, possi ma lighene, tue i ξξanè: Pèrse urξenoj juve ɛotünè, chi mos hani giξξè Druscit se Parrijssit. Tue pam Diaλi se grueja po ieptè fjalè, si nderdüm, mbet, e i ξξà. Nukè kini me dekunè, e kesctu tue marre me te mire ate haj asso pemeje, i permecoj: Kini me kjanè possi Hüja dijtescimit' e mirit & t' kechit; i pelchiej gruesse, e fejej nde düü pune; Ma para ù maξesctue, tue dasciune me kjane possi Hüj, se düjti nde te pa giegiune, tue ngrane chisc nukè i kje permetuem. Andaj ani namè, e maλekimè pat: chi kiè, ndènè pusctetè Burrit ke me kjanè, ndèpèr maξesctijt: Me ξimtunè ke me leen, pèrse kerkoj chisc nukè ju kje pèrmetuem.

Paragraph: 2     
Tue passunè Eva kerkuem pemene, ed ende me kerkuem Adamit, issiλi pèr mos iξenuem Gruenè vet, e kerkoj. Andaj pat pèr pendesse: Me djerse baλit tit ke me geλijtunè, e me ɛanè bukenè tande. Diaλi ndè giarpenit pat zmijr, Rreni, e Masctroj, ò nghegniej; Per zmijrtè kech pat per pendesse, per mbij krahenuert tand' ke me ù hjekunè reschianè. Per rrenet, ξene ke me ngranè : per masctrimt; Ajò ka me dermuem krüetè tat.

Paragraph: 3     
Ndè me dijtunè, issiλi sisc fejej ma teperè Nierij, ò Grueja duhètè me dijtunè, se per dissa punè, ma fejej grueja, e pèr tjera punè, ma fejej Nierij: Grueja fejej ma fort pèrse kisc ndè mend punè ma kechie, tue dasciunè me kjanè, possi Hüj. Ma Nierij vecè doj, me mos iξenuem Gruenè, te miret' e vet. Asctu ende fejej ma fort Grueja cundre vetèhesse Page: 48  cundre Tinèɛot, e sciochit vet, e duketè andaj pèr se pat ma sciumè maλekimè. Nierij ma fejej prej mendse: pèr se kisctè ma maξè dije vertetèse; Prasctu kje ende ma maξ pa dasciunitè Nierit prej sineɛot.

Paragraph: 5     
Pèr kechiatè spijrtit, fèjünè gnimend, possi cunderse mbè gni mendürè ezen, pèrɛiemitè spijrtit me misct gnianit, e tjeterit. Ma e para, e kechie pèr pendesse mpcatevet tünè kjè ajò fjalè, chi kendohetè ndè Jobt'. 13. Kusc mundetè me delirunè gni punè ɛanè farejet se feλijmè 2. gni prierrè prej mpcatti Gen. 8. Prijrenè, e hjekenè schisset' è Nierit c'kurse se rijut se vet. 3 fesctiretè, ò pritessa me bam mirè. Proverb. 24. Ndè pèr Aratè Nierit Prittues sckoua, e gnie giξξè, e kiscinè mbusciumè hijnξitè. 4. trascetè mendsè. Sap. 9. Misci chi c'priscetè, raandon Spijrtinè. 5. Lufta e pèrdicimè. Ad Gal. 5. Misci desceron cundre Spijrtit, &c. 6. Cujdessi i pakorè. Matth. 6. ξξom une juvè mos kinè cujdes jetèssè sajnaj, &c. 7. sciumete pessimevet. Job. 3. Nierij leem prej Grueje, i giaλè pèr pak mot, mbusciunè sciume se kechiasc. 8. Manessa, e ngusceλimit', issiλi nukè mundetè me ù gheɛuem sa jemi ndè misct'. Andaj Apost. Phil. 1. ξξà; Desceroj meu c'prisciunè, e me kjanè, me Chriscnè me tjera pendesse te pa gniefffuna, e traɛime, chi erξè vecè ndèpèr voλendet, e dasciunè nierit. Pèrse Diaλi pak kech, e dam mundetè me bam atij chi i largohetè: ma sciumè te kech mundetè me bam atij chi javitetè S. Aug. Serm. 197. de Temp. ξξotè: se Diaλi ansctè gni Chien' i liξunè, ndèr hecura, issiλi mundetè me lehunè, me nzitunè, ma me ngranè as pak nukè mundetè, vecè atàn' chi . S. Gurguri pèr mbij 4 dap. Job. ξξotè se Profeta ξξeret Diaλinè me Emenitè: Mirmicoleon, possicur ξξoj luan', atij chi pergiegietè, ma ξenieghelè atij chi lefton. Prasctu ξξotè S. Bernardi; soditeni veλaɛene, sa i ligh ansctè Anemiku üne, issiλi nukè munden, as dobiten kand, vecè atan' chi vettè.

Paragraph: 6     
Diaλi Anemiku i doresse Nierit ansctè ajò Bisce, paam ndè Apoc. cap. 3. E gnie pasce prej Detti Biscenè tue ù ciuem, chi kisctè sctattè creana, scembeltüra, e sctattè kechiave pakoreve. E para, e kechie chi ansctè Maξesctia, possi ξξotè scruemitè, ɛanetè giξξè mpcattevet ansctè Maξesctia. Se düjti zmiri, 3. Menia, 4. Pritessa, 5. Lakemia 6. Grükessia, 7. Curuemia, Ndèr sijat pèrcassenè spijrtit, e penssè Miscit; janè mendüresc, gnianene herè bahenè mbaλè fachiè, sa cusc i gnieh se pèr gnimendè janè astù. Herè vignenè mbeluem, e banhenè ndènè hietè gnij mirè; andaJ Maξesctia ξξotè, prasctu due me kjanè i parè, pèrse desceroj me bam mirè. Menia ξξotè nukè duhetè me i duruem ξuunetè, e kechiatè, chi mos banhenè pèr ɛacon. Zmiri ξξotè nukè desceroj miret' e cujnaj, chi mos maξesctohetè. Page: 49  Pritèssà ξξotè nukè due bagn ketè fedighe, mos mbahemi i paa arressüe. Lakemia ξξotè, duhetè me mbeleξè begatij, asctu chi ndèpèr vobɛijt mos jemi forzuem me baam cusserij, ò grabetij. Grükessia ξξotè, duhetè me üschüem Misctè, me gieλè zgheξuna, chi jemi foortè ndè scerbètüretè Tineɛot. Curvenia ξξotè duhetè me lijruem voλendetn' e miscit ani me baam gni foortè pendesse.

Paragraph: 7     
Keto sctattè mpcattè te kechia jane' mbè scembeltüretè atüne sctattè krenave assaj Bisce. Maξesctia possi Luaan': Zmiri, possi Chien. Menia possi Ujk. Pritèssa possi Gomaar. Lakemia possi Irich; Grükessia possi Aruscia, e Curuemia possi Derri.

Paragraph: 8     
Keto sctattè mpcattè, kjenè mijekuem ndè Nierit me Munditè ɛotit Tinè Jesu Chrisct. Me ungiunitè kresse mbè krüjt, ù mjekue Maξesctia. Me vratè pèr Anemijt, ù mengis Menia. Me celetè Crahenorit, ù mengiɛ Zmiri. Me baajtunitè Crüjsse, ù mengis pritessa: e tue ξanè Petekat' e vet atünè chi è vunè mbè Crüjt, ù mengis Lakemia: e me pijmitè Uξuλesse me helm, ù mengis Grükessia: e me raffunatè chi duroj, mengiɛi scelbuessi Curuenijnè.

Paragraph: 9     
Mbassi kje giucuem faij Adamit, & Evessè, possi pèrsipèri. Mbij si mbet ndenè pusctet' t'atünè sctattè mpcatteve, e mbassi faji kje giukuem me rjeξunè ndè faret' e fistè tijnaj, ndè atan' te nzijtunè, issiλi ansctè possi hini, chi mba giaaλ ɛjaarre. Andaj S. Augustini ξξotè; Mpcatti chi rjeξ me leenit, nukè, e sctüni ndè fiste Adamit, te lemitè: Curuenia tue ù baam Misci hajn. Ndèr kachia mbet Adami ndè Anemichiessij me Crijuescinè vet: tue kjanè pèrɛanè giξξè Creatüresc.

Paragraph: 10     
Ndevonè tue mos dasciunè ɛotünè, chi Adami mbassi pat baam fajnè, doj ngranè ani asso pemeje, se lissit jetesse, ani mbassi ketè ngranè ti nghiatej mortja: Urξenoj, chi del Parrijssit, ndè sijλt nukè pat ma mbettunè mbijsse sctattè hore, ò kohè. Ndè ciast duel me meξaa lot, e vote me ndegniunè Adami, possi ξξotè i S. Gio: Gojearti, fort larg Parrijssit se ξeut. Asctu chi giξξè hèrè kisc pèrpara süvet, chisc kisctè dujerrè, pèr kjam, e Anekuem fàjtè tünè. e ξξonè ma tepere Eva: pèrse sütè sajnaj curraj nukè iscinè terunè. Ma perditè i ctohescinè lottè, tue paam kechiatè, chi e mbeluenè atan', Burren' e vet, e femijne, tue bam fajetore vecè vetehenè.

Paragraph: 11     
Ndevonè Adami mbassi kjè giaaλ' 930. vjet duich, e possi ξξotè i S. Aug. vorrij tijnaj kjè mbate vend, ku kjè vum mbè Crüjt Jesu Chriscti: Tue urξenuem ɛotünè chi giaku i t' Derejtit laghigne, e t' laagnè Pluheninè t' pèrmpcattenuemit. Adami ndè Jerusalemt prej se mbaruemit, se jetesse vet pat Geλijtunè, e atü Page: 50  duich, e kjè vorruem prej Enochut. Esctenat' è tijnaj kjenè ruejtunè ndè gni Arcke ndè mottè Ujenavet: sodit Tirin. in Gen. cap. 5. Ndè ketè punè janè ende me nee Gherchijtè, tue ξξane se cur ù ngul Crüchia, ù giet gni krüè Nierij i maξ, i duekunit: issiλi kjè vum ndèr kambetè Crüjse, e ndjerè m'psod asctu scruhetè. Tue ξξanè se Calvaria, ka emenitè prej asso fjalèje Calvitiè pa lesc, vecè ndèpèr Resctenatè t'vraamet, tue passunè kjanè vendij tünè, ende ndèpèr Crüetè Adamit forzuè emenitè. Spijrtin' e Adamit, e t' Evesse Jesu Chriscti i muer me vetij ndè Parrijssit atè dittè, chi ù ngiaaλ.

Paragraph: 12     
Sciumè descerojnè me dijtunè se, pèrse ɛotün' e bani Nierinè, chi mundej me fejüem. Pèrte sijet punè sciumè arresegnè gindenè. Ma para pèr caλeɛuem Forzenè Tinèɛot issiλi veteme ansctè i pa nderruescim, e i pa kξüescim. 2. pèr tu caλeɛuem Dijeja e Hüjenuescimè, essiλa cafscescit se kechiasc di me zgheξunè miretè. 3. Pèr tu caλeɛuem buttètè, e t' mescerjers e Tinèɛot, me sijet Chriscti Scelbues nzuer Nierin' e duarunè ndèpèr mpcat. 4. Pèr tu caλeɛuem Giüchij Tinèɛot, me sijet kξen, vecè t' mirèvet paghetürenè, ende t' kechijvet Pendessènè. 5. Asctu chi nierij te mos jetè ma i ligh, se tjeratè Creatürè, siλatè urξenoj, chi ezinè me volendessètè vet. Prasctu ende ù desc Nierinè me lanè ndè lijrtèvet. 6. Ndèpèr lauditè Nierit, pèrse, lum aj Nierij chi mujti me fejüem, e nuke fejej. 7. Ansctè bucuria, e scecuλit; pèrse cafscetè chi janè cundrueλ ma bucure sckelchiejne sciochiea andaj sciochiet, prasctu ndè pèr kechijt, nalzohènè miretè, si jenè vum gniani ndaj tjeterit. 8. Ansctè pèr se miretè, banhènè ma mirè ndè pèr kechijt, possi ξξotè i S. Aug. kechijtè prasctu i len' ɛotünè giaaλ, ò keξehènè, ò ndèpèrtà miretè, bahènè ma mirè.

Paragraph: 13     
I leenè Adamit sa kje giaaλ Caini, & Abeli, veλaɛene: Caini pèr zmijr vrau, Veλaanè Abeln' e derejtè. Mbas' kessi se düsc leu Sethi, issiλi me miretèvet ngusceλoj t' Atenè c'kusceλuem ndèpèr mortè Abelit. Bijte, e brenɛi Sethit, tue chiendruem ndè feet, possi i patnè mpsuem, e nderechiunè i Ati, e i Giüsci Adami, tue scerbüem fescim Tinèɛot t' maξit, kjenè baam degnè, me kjanè ξξirrè Bijtè Hüjit. Bijte, e brenɛij Cainit, tue ndiekunè giurmetè Cainit Giakessit veλat, ù vunè cujdissèvet kessaj jetè, e kjenè ξξirrè Bijtè Niereɛet. E keta kjenè paretè chi gietnè, e ɛuunè fijλ Mjescterijt' e Hecuravet, e tjera mjescterrijve, me sijat kjè baam, e ngrehunè Enochia, e para Giüttet mbè scecuλit. Brenɛij Sethit ù ξà Dijesse, e cujtimevet Tinèɛot. Lamechu pèr mbijnipi Cainit giakessorij t' Güsct Page: 51  kjè i pari chi muer düü Graa Adenè, e Seλenè, e kejò punè vottè pèr ɛacon ndè fisstè tijnaj, e ù pèrɛiè ende ndè brenɛtè Sethit, pèr gni si hijnè meu kruscchiuem, me Cainitat; e c'mattèhère hini giξξè sej meu duarunè ndèr Niereɛit, Tmeria, e droeja, e Tinèɛot.

Paragraph: 14     
As gia mangu kjè ende ndèr brenɛtè Sethit gni tjeter Laimech ma i mirè, e Scejnt, nipij Enochut Scenjt, sijλenè ɛotünè muer, e sctiu ndè Parrijssitè ξeut, ndjerè mbe dittètè Güchit me ɛjarm. Lamech kjè i Ati Noeut derejtè, e t' mirit pèrpara Tinèɛot, aj vettème, e femia e tijnaj. Ma giξξè scecuλi tue kjanè ξanè mpcattevet fòrt t' scemptuemèvè, kjè fòrt bam anemik me Tènèɛonè, issiλi tue fort ù iξenuem, descti me vraam scecuλinè. Andaj 1656. vjet mbassi ù Crijue scecuλi, e 600. vjet se isctè leem Noeu, kjènè vjena achia meξaa ndèpèr giξξè scecuλit, giξξè e mbütnè, e mbeluenè pak mos pèr gni mottèmot t' unginè. tue zoffunè giξξè gianja e giaλè, e ù mbütnè giξξè Niereɛitè jasctè Noeut, me sciochiet, e me trebijtè tijnaj, e me graatè tünè, e me faretè giξξè cafscevet giaaλavè, e kessi sctattè vettesc ani hini ξeu meu mbusciunè, e meu sciumuem, kξüenè Mjescterrijtè, e Dieja: e Noeu giet riu si kisc pèr tu nzierrè vena n' Ruscit, e me ngranè misc. Semi i pari birij Noeut, possi ξξonè se kjè Küj Melchissedeku, bani Salem Giüttet, essiλa ani kjè ξξanè Herusalem: e mbassi kjenè fort sciumuem bijtè tijnaj me brenɛtè tünè, ù daanè, e zuunè ξenè pertochiark. Prej Arphakadit, me vet, zuunè fiλ Caldejtè. Prej Heber, Jevrejtè; Prej Assur Assirijtè; Prej Ioetan, janè lndistantè; Cham i düjti bijr, i Noeut, issiλi kjè maλecuem prej se Atit Noe me giξξè faret, e fisstè tijnaj, ndèpèr atè pakè ndeer chi i pat: tue ù daam si, e prej Semit se veλaat ma se maξit, me faret e brenɛtè vet, mbusci atè pjesse ξeu prej Mjessedittè, Mizraim kjè Ati Magüpepet; Chusi, Moret; Sydoni Fenicijssè. Chanam i Chananejet. Gog, i Arappevet. Iaffetti i tretti bijr, i Noeut, votè me gindtè vet prej Settentrioni, e prej se ndegniunit se Dieλit, e mbusci giξξè atè ξee. Madaj ansctè krüètè Medet. Iovan ansctè krüetè Gherechijet, ò Vrumet, Magogi, i Tatarevet, e prej Cittim janè Italiantè.

Paragraph: 15     
Ma pèrpara se dahescinè, descenè pèr gni pomendunè me baam gni Gjüttet fort naltè: essiλa punè tue mos pelchüem Tinèɛot t' maξit, ù dau ghiuhetè tui baam mbe sciumè ghiuhè, achia saa nukè mirrinè vesct sciochi sciojnè, prasctu ndo mosdò, lanè atè punè t'assaj Giütet, essiλa kjè emenuem Babilonia, gi me ξξanè Bagdat, e me keto ghiuhè, tue ù pèrɛiem Turitè, ξξonè se janè 72. Fee, rrenè e maξè: Pèrse gnia anscte Hüji, gnia Feja, gni Pagheɛimi, ghiuha, e jevrejet, me siλet foli ɛotünè <Page: 52  >, Adami, & Eva, ndjerè asso kohejè me fistèvet, mbet ndè sctepijtè Heberit se siλit ani kjenè emenuem Jevrejtè.

Paragraph: 16     
Ndè ketè sctepij, possi endè ndèr dissa te tjera, brenɛit Semit, chiendroj scenjtenia, e nderetè plaka, sijatè fort i ndritti Sibiλa Sabetha, ma plaka, e ma e para nder giξξè tjerat, tue forzuem feenè, me Profetij, e tue i mpsuem me veperuem mirè. Ma tjeteri ξee tue ù larguem fejet, e se mirasc se prindet, pak pak ù reɛuene ndè Iξulatrij, e me tan' ndè giξξè duer se kechiasc.

Paragraph: 17     
Abrami sa ma scenjt, achia ma me ndèr kjè sctepijet se Heberit, kjè fort dasciunè prej sineɛot te siλenè paa, e pritti ndè sctepijtè vet, mbè fetüretè Nierit ndèr tre vettè. Asso koheje, tue kjanè ma plak: possi ende Sarai, e sciochieja kjè bark ξξatè (e ndèpèrasctu, sciumè vjet pèrpara, pat marrè Agar scerbetorenè, se siλejet pat Ismaele, siλenè basckè me t' Amet, e chitti Abrami jasctè sctepijet pèr urξenitè Tinèɛot, i pèrmettoj ɛotünè gni Diale brenɛit se vertetèt siλenè emenoj Isak: e brenɛit se tijnaj pèrmetoj ɛotünè se kisc pèr leem, scelbuessij pèrmetuem. Tui urξenuem ɛotünè Reξpritej asctu chi gnihej s'jeter Popuλi e gindje se pegane, ma tepere se kisctè pèr hijm ndè ξeet ò pèrmetuem, chij ξξojnè Chanam, plot me Njereɛ pa Fee, e perse atü i duhej me leftuem, e me marrè me giak, ɛotünè chi fissi tijnaj assi scegni bucurè gnihej, chi si issiλi ndèrscim hijntè ndè ξeet.

Paragraph: 18     
Isaku pat bij, Esau, e Jacobnè, ketij i Ati Plak, i ξà becuemitè, ende me kjanè i pari ndèr Veλaɛenè. Prej sineɛot kjè fort ngusceλuem Jacobi, sciumè herè tue caλeɛuem, asctu ende tue i ξanè bij mejaft, pèrsepat Jacobi dümbèξjetè bij Masckuje, sijtè ani ξanè emeninè 12. Tribut' Israelit.

Paragraph: 19     
Zmirij Veλaɛenet bani me schelchüem Josefnè ndaj mbraminè Veλaa, küj tue kjanè prej Veλazenisc scittunè ndè Missijrt', kjè prej Sineɛot nalzuem mbè maξè forze, ende ndè sctepijt' Faraonit. Juda chi kjè i cattèrti Veλaa, pat prej sineɛot gni fat, chi brenɛit se tijnaj kisctè per leem scelbuessi: possi profetizoj i Ati, cur ξξirri bijtè cur diss' mej becuem, cur profetizoj ende, se Tribu, e Simeonit, e Levit, kiscinè pèr tu bam basckè, pèr vraam scelbuessinè. Tue ξξanè ende Davidi. Psal. 77. Po zgheξi Tribunè Judèsse Maln' e Syonit, chi pat dasciunè.

Paragraph: 20     
Ma ende Popuλè vottè se kechi, mbe kech, achia saa, e mberrini achia kech, chi ò kisc pèrtè sossunè Güchij Tinèɛot ranzesc: ò pèr baam mengij giξξè assaj se kechiè, Messerierja, e miretè tijnaj. Gerem. 5. nukè pusciontè tue kjam. Sijlniu reξ uξevet Jerusalemit, e soditeni, e vini roe, e lüpeni ndèpèr Trigiete Page: 53  sajnaj à mundeni me giettunè gni Nierij, chi ban Güch; e chi lüpen fenè, e kam me ju bam ndihme? Ma pèrse c'kurse jeter se jeterse, ɛotünè ndèpèr mesceriete vet kiscte vum Roch, me ciuem, e me nalzuem, Natürene Nierit mbij giξξè Creatüret, tue dasciunè me e basckuem, me vetèhè, tue perɛiem, gni vettèminè bijre vet ndè Misc. Bani me dijtunè scecuλinè pèr giξξè cachia mirè: asctu chi kejò dije, e vertetè bante niereɛitè me passè scperessè, e penduem fajescit se vetsc. Asctu chi scecuλi ndèpèr pa dijtunè mos reɛohej ndè kechia matè meξaa, e denuem te tij, tue kjanè tjeter Nierij desperüem, e i duaruni; pèrse pèr keta, ma scperesse nukè ansctè.

Paragraph: 21     
C' cuurse se parit Abelit se derejtè, e ndjerè mbè S. Gion Pagheɛuesine, ndè giξξè ato jetè scecuλit, curraj nukè , Mescerierja Tinèɛot, me bam me dijtunè Nierinè; vecè me speresse mbelueme, ende me Patriarche, Giukates, Priftenè, Regenij; Profetè, pèr te arξunitè vet: tue sciumuem Dije caλeɛueme, e ndivenessa, scembeltüre, pèrmettèssa, Profetij, chi bessojinè possi cunderse ketu perfundij ka meu caλeɛuem; se siλedò cafsceje mbè vendtè vet: tue ɛanè fijλ prej gni dijeje se fjalevet, pèr marrè vesct giξξè cascetè possi mirè fiλi flittenè. <Page: 54  >




Next part



This text is part of the TITUS edition of Bogdani, Cuneus.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 16.6.2010. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.