GNC
Author: Archil. 
King Archil
Work: Cxovr.Teim. 
Life of King Teimuraz

On the basis of the edition
Cxovreba mepisa Teimuraz ṗirûēlisa,
aġc̣erili leksad Arčilisagan mepisa,
Tpilisi 1853

electronically prepared for the GNC project
under the direction of Irakli Garibashvili
by Tamuna Saneblidze and Eka Mshvenieradze,
Tbilisi 2017;
TITUS version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M, 24.9.2017


[Chapter numbers added for easy reference. J.G.]



Page: Tit. 
Line: 1 
ცხოვრება

Line: 2 
მეფისა თეიმურაზ პირუ̂ჱლისა

Line: 3 
აღწერილი ლექსად

Line: 4 
არჩილისაგან მეფისა.

Line: 5 
დაბეჭდილი
Line: 6 
ქალაქსა თფილისს,

Line: 7 
სტამბასა შინა კავკასიის ნამესტნიკის კანცელარიისა
Line: 8 
1853

Page: (III)  
Line: 1 
ბრძანებითა

Line: 2 
მათისა უგანათლებულესობისა, ჴელმწიფე იმპერატო\რისა
Line: 3 
კავკასიისა მხარეთა შინა მოადგილისა, კნიაზისა
Line: 4 
მიხაილ სჳმონის-ძის ვორონცოვისა.

Page: (IV)  
Line: 1 
მათს უგანათლებულესობას

Line: 2 
ჴელმწიფე იმპერატორისა კავკასიისა მხარეთა
Line: 3 
მოადგილეს, უგანათლებულესსა კნიაზსა მიხაილ სჳმეო\ნის-ძეს
Line: 4 
ვორონცოვს,


Line: 5       ბრძანებითა მათითა, სასარგებლოდ ქართუ̂ჱლთა, აღ\ბეჭდილსა
Line: 6    
წიგნსა ამას,


Line: 7  ვუძღუ̂ნი უმდაბლესად

Line: 8 
პლატონ ეგნატის-ძეჲ იოსელიანი.


Line: 9    
19 აპრილს 1854 წელსა

Line: 10       
. თფილისს.






Page: (V)  
Line: 1  Verse: a     ვეჭუ̂ ესე ჩემი ნათქუ̂ამი,   კარგი რამ მოსაგონარი,
Line: 2  Verse: b     არ საკიცხავი ამბავი   ამო და მოსაწონარი,
Line: 3  Verse: c     არც სხუ̂ათ ზღაპრულთა შაირთა,   ტყუილად გასაგონარი,
Line: 4  Verse: d     ესევ ვარჩიე დუმილსა,   წარწყმდაო ყოვლი მცონარი.



Line: 5  მეფე არჩილი.



Page: 1  
Line: 1  ცხოვრება
Line: 2 
მეფისა თეიმურაზ პირუ̂ჱლისა.

Chapter: (1)  
Line: 3 
ამბავი მოწყალისა და მოსამართლისა, სახელოვანი\სა
Line: 4 
და მრავალ-ჯერ სახელოვნად გამარჯუ̂ჱბულისა,
Line: 5 
ბრძნისა, რიტორისა და ფილოსოფოსისა მეფისა
Line: 6 
თეიმურაზისა, მოთხრობით ყოვლისავე, რაჲცა სიყმა\წჳლით,
Line: 7 
გაზრდით, ვაჟ-კაცობით, სიბერით სიკუ̂დი\ლამდის
Line: 8 
ეშრომა და გარდახდოდა.






Strophe: 1   Line: 9  1.
Line: 10  Verse: a     ისმინე ჩემი ამბავი,   სიყრმითგან ვით ვჰზი გოდებად,
Line: 11  Verse: b     სიბერით სიკუ̂დილამდისინ,   სამუდამოდ ცეცხლთა მოდებად,
Line: 12  Verse: c     მართალი არ თუ ტყუილი,   არ მიზეზისა მოდებად,
Line: 13  Verse: d     რაც მახსომს ყუ̂ჱლას გიანბობ,   არ მინდა სხუ̂აგან \/ მოძებნად.







Page: 2   Strophe: 2   Line: 1  2.
Line: 2  Verse: a     პაპაჩემი ჯდა ჴელმწიფედ,   კახეთს ღუ̂თისაგან წყალობით,
Line: 3  Verse: b     მშჳდი მოწყალე მდაბალი,   სჯულზედან ერთობ მკრძალობით,
Line: 4  Verse: c     ქუ̂რივთა ობოლთა შემბრალე,   არ იყო მათზედ ძალობით,
Line: 5  Verse: d     კუ̂ლავ მშჳლდოსანი უსახო,   ცხენ მალი მშჳდ ფიცხე\/ლობით.







Strophe: 3   Line: 7  3.
Line: 8  Verse: a     პაპის ჩემისა ქებასა,   ვერ ვიტყჳ მე ერთ-ჴელადა,
Line: 9  Verse: b     ღუ̂თის მოშიში და მორწმუნე,   იგ არ თუ იყო ჴელადა,
Line: 10  Verse: c     მტერთა მძლეველი ძლიერი,   გლახ-ლომი უჩნდა მელადა,
Line: 11  Verse: d     მუდამ მას ჟამსა ნადირთ სხუ̂ა,   აეღო ერთობ ჴე\/ლადა.







Strophe: 4   Line: 13  4.
Line: 14  Verse: a     ოთხი შჳლი ჰყუ̂ა იმათა,   აწ მოგახსენო სახელი,
Line: 15  Verse: b     დავით ერეკლე გიორგი,   იყუ̂ნეს სიკეთის მსახუ̂ჱლი,
Line: 16  Verse: c     მეოთხე კონსტანტინეა,   სხუ̂ჱბრ კარგი ჭკუა ნათხელი,
Line: 17  Verse: d     გულ-ჯავრიანი ამაყი,   შეუპოვარი და ჴელი.







Strophe: 5   Line: 18  5.
Line: 19  Verse: a     მამა ჩემსა საპატრონოდ,   ჭკუას უქებ მერმე ბაქეს,
Line: 20  Verse: b     ერეკლესა სიუხუ̂ჱსა,   უწონებდეს დიახ აქეს,
Line: 21  Verse: c     გიორგისას მას უბნობდეს,   იქ ტარიელ იყო აქეს,
Line: 22  Verse: d     როცა არის მასცა გეტყჳ,   კონსტანტინეს ბოლოს \/ საქმეს.







Page: 3   Strophe: 6   Line: 1  6.
Line: 2  Verse: a     იგიმცა დღე დაიწუ̂ჱბა,   როს მამამ მისცა ყაენსა,
Line: 3  Verse: b     იგ მან ეშმაკმან გაზარდა,   მით დაამსგავსა კაენსა,
Line: 4  Verse: c     ბოლოს გიამბობ თუ ღუ̂თისას,   საქმეს იქმს როგორ საწყენსა,
Line: 5  Verse: d     მთქმელთ და გამგონთა ორთავე,   სანაღუ̂ლოს ცრემლთა \/ სადენსა.







Strophe: 7   Line: 7  7.
Line: 8  Verse: a     ერეკლე სატამბოლს წავიდა,   მამას შემოსწყრა თუ ძმასა,
Line: 9  Verse: b     დიახ ეწყინა მეფესა,   დიდსა ჩავარდა ჭმუნუ̂ასა,
Line: 10  Verse: c     თეთრს წუ̂ჱრს იგლეჯდა გაჰყრიდა,   იტყოდა სოფლის \/ მდურუ̂ასა,
Line: 12  Verse: d     დედოფალს ვინ შეჰკადრებდა,   ამბავსა მის საკურუ̂ალსა.







Strophe: 8   Line: 13  8.
Line: 14  Verse: a     ამ ხან შიგან ჟამთა წარვლით,   ალექსანდრე მოცა ბერდა,
Line: 15  Verse: b     მას წინა დღეს მის ჟამისას,   სიკეთესა ვინმც აღწერდა,
Line: 16  Verse: c     ბერნი მღუ̂დელნი პატივით ჰყუ̂ჱს,   სრულად ჯარი მათა \/ მზერდა,
Line: 18  Verse: d     მაშინ მისის ჴელმწიფობით,   მხიარული ყუ̂ჱლა მღერდა.







Strophe: 9   Line: 19  9.
Line: 20  Verse: a     რა შჳლებმან მამა ჰნახეს,   სიბერისგან დანავარდნი,
Line: 21  Verse: b     ბეჭ წახრილი მოყჳთანოდ,   იქით აქათ განავარდნი,
Line: 22  Verse: c     დრო მოუხდათ ავი რამე,   ერთმანეთზედ შენავარდნი,
Line: 23  Verse: d     სოფლის ქარმან აღიტაცნეს,   მათ შეექნათ განავარდნი.







Strophe: 10   Line: 24  10.
Line: 25  Verse: a     ორნივ ძმანი წამოვიდეს,   ქართუ̂ჱლთ მეფის შესაყარად,
Line: 26  Verse: b     თან იახლნეს დიდებულნი,   დაკაზმულნი, ვითა მაყრად,
Line: 27  Verse: c     წამოიღეს ორთავ ბევრი,   მრავალი რამ იქ საყარად,
Line: 28  Verse: d     ბორკილი აქუ̂ს თან უმცროსსა,   უფროსისთჳს შესაყარად.







Page: 4   Strophe: 11   Line: 1  11.
Line: 2  Verse: a     მივიდნენ და გაესალმნეს,   ძმის-წული მამიდა-შჳლსა,
Line: 3  Verse: b     მოიკითხევდენ ერთმანეთს,   ღიმილით იჩენდეს კბილსა,
Line: 4  Verse: c     კარავს ჩამოჰხდეს ნადიმად,   ლხინსა ნახევდნენ მეტ \/ ტკბილსა,
Line: 6  Verse: d     გათენებამდინ ზედ წართჳთ,   მოინდომებდენ არძილსა.







Strophe: 12   Line: 7  12.
Line: 8  Verse: a     ახლა მეფე გამოვიდა,   ბიძა-შჳლებს უდარბაზა,
Line: 9  Verse: b     ხილზედ დასხდენ მოიტანეს,   უცხოები ბევრი მაზა,
Line: 10  Verse: c     ღჳნოს სმიდეს მანაურსა,   უკეთეს რომ ეგავაზა,
Line: 11  Verse: d     ასრე დახუ̂დნენ ორნი ძმანი,   ვით მამისგან ეანდაზა.







Strophe: 13   Line: 12  13.
Line: 13  Verse: a     ცოტა ხანი ამით წავლეს,   ზედ მოაბეს ლხინი და ზმა,
Line: 14  Verse: b     დაღამდა და მოიტანეს,   სანთლები და მერმე ბაზმა,
Line: 15  Verse: c     ლხინი ჰნახეს დიახ კარგი,   არ მოსწყინდათ ხანთა დაზმა,
Line: 16  Verse: d     დილაზედა ძღუ̂ჱნი უძღუ̂ნეს,   რაც მათ მისთჳს მოეკაზმა.







Strophe: 14   Line: 17  14.
Line: 18  Verse: a     მათ ისაქმეს მათი საქმე,   ფარული და ანუ ცხადი,
Line: 19  Verse: b     კუ̂ლავ მეფემან დაჰპატიჟა   ლხინი მაქუ̂სო დასაქადი,
Line: 20  Verse: c     გიორგიმ თქუ̂ა აწ არა მცალს,   კუ̂ლავ მე წავალ აწ შენ წადი,
Line: 21  Verse: d     ჰაი ძმაო ძმის ღალატზედ,   შემოქმედსა რასთჳს ჰხადი.







Strophe: 15   Line: 22  15.
Line: 23  Verse: a     მას ჰქონოდა ეს თათბირი,   ადრითგან გამორჩეულად,
Line: 24  Verse: b     საქმე ერჩივა ბოროტი.   ეშმაკს მისზე მისეულად,
Line: 25  Verse: c     ყმათ განდობოდა ბევრი ჰყუ̂ა,   ბარამით მას მისეულად,
Line: 26  Verse: d     ბარამ დავითთან ამხილა,   თავს ვერა ვიქ მე ეულად.







Strophe: 16   Line: 27  16.
Line: 28  Verse: a     რა მამა ჩემს ესე ესმა,   ვინა ვისა ჰაი ძმაო,
Line: 29  Verse: b     მტერი მოუკუ̂დეს დავითსა,   გიორგი იპყრას ყმითაო,
Line: 30  Verse: c     აგრე ჯაბანი ვჰგონივარ,   უმცროსი მე გავითაო,
Line: 31  Verse: d     რასა იქ კარგო გიორგი,   რას ვჰთესავთ მოვიმკითაო.







Page: 5   Strophe: 17   Line: 1  17.
Line: 2  Verse: a     ლხინით ადგა წამოვიდა,   ჯავრიანი გულით ბრაზი,
Line: 3  Verse: b     მოვიდა და შეუძახა,   ჩემო ძმაო მანდ რასა ჰზი,
Line: 4  Verse: c     შენ მე როგორ დამიჭერდი,   ბიჭი ვიყავ თუ ხაბაზი,
Line: 5  Verse: d     თჳთ შეიპყრა პატრონ ყმანი,   არ წაირთუ̂ა ტახტ \/ დარბაზი.







Strophe: 18   Line: 7  18.
Line: 8  Verse: a     წამოვიდა მასვე წამსა,   თუმცა ბარგიც არ დაყარა,
Line: 9  Verse: b     მათ რომ მისთჳს შესაპყრობლად,   მშჳლდს ჩაეგდო გარ\/დუყარა,
Line: 11  Verse: c     ძმა ციხეში დაატყუ̂ჱვა,   ყმანი კლდესა გადმოყარა,
Line: 12  Verse: d     მამას ტახტი გამოართუ̂ა,   მაგრამ დიდ ხანს ვერ ემყარა.







Strophe: 19   Line: 13  19.
Line: 14  Verse: a     საქმე ეს ჰქმნა ღუ̂თის საწყენი,   ეშმაკისგან ის იძლია,
Line: 15  Verse: b     მამას ბერსა ჴელმწიფესა,   ბატონობა გამოსძლია,
Line: 16  Verse: c     გიორგისა სამართლით ჰქმნა,   მეფობა არ შეაძლია,
Line: 17  Verse: d     მამაზედ არს დამნაშავე,   თუ არა ძმაზედ უმართლია.







Page: 6   Strophe: 20   Line: 1  20.
Line: 2  Verse: a     ექუ̂სს თთუ̂ჱს კარგა ბატონობდა,   ნადირობდის \/ მოისრითა,
Line: 4  Verse: b     მერმე მოკუ̂და, მისნო მტერნო,   ისრით აღარ მოისრჳთა,
Line: 5  Verse: c     ის სოფელმან გაისტუმრა,   მოვაღა როს მოისრითა,
Line: 6  Verse: d     ისევ ბერმან ჴელმწიფემან,   დააშუ̂ჱნა ტახტი ხრითა.







Strophe: 21   Line: 7  21.
Line: 8  Verse: a     ცოტა დავრჩი მე ობოლი,   თუმც არ ვჰყუ̂ანდი ისრე ძიძას,
Line: 9  Verse: b     პაპამ მასთან დამაყენა,   დამანება ფარუ̂ად ბიძას,
Line: 10  Verse: c     მასათუთა ნებიერედ,   ჩამაცმევდა ხამნ ორ ძაღას,
Line: 11  Verse: d     ჩემნი სწორნი ყმაწჳლები,   ვერ ჰშუ̂რებოდნენ ჩემსა \/ ბაძას.



Page: 7  
Next part



This text is part of the TITUS edition of Archil, Life of Teimuraz.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 24.9.2017. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.