ARMAZI
Author: Gurg. 
Gurgānī
Text: Visram. 
Vīs u Rāmīn

The Persian Epic
on The Love of Vīs and Rāmīn



On the basis of the edition
Vīs va Rāmīn
of Fakhr al-dīn Gorgānī,
Persian critical text composed
from the Persian and Georgian oldest manuscripts
by Magali A. Todua and Alexander A. Gwakharia,
ed. by Kamal S. Aini,
Tehran 1970
(Iranian Culture Foundation, 101)

electronically prepared by Tamaz Abašidze and Xatuna Todua,
Tbilisi, 2000-2001;
ARMAZI version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M, 4.3.2001





Page of edition: 1 
Chapter: 1  
بسم اﷲ الرحمن الرحيم


Strophe: 1  
Verse: a   سپاس و آفرين آن پادشا را
Verse: b  
که گيتى را پديد آورد و مارا

Strophe: 2  
Verse: a  
بدو زيباست ملك و پادشايى
Verse: b  
که هر گز نايد از ملکش جدايى

Strophe: 3  
Verse: a  
خداى پاك و بى همتا و بى يار
Verse: b  
هم از انديشه دور و هم ز ديدار

Strophe: 4  
Verse: a  
نه بتواند مرو را چشم ديدن
Verse: b  
نه انديشه درو داند رسيدن

Strophe: 5  
Verse: a  
نه نقصانى پذيرد همچو جوهر
Verse: b  
نه زان گردد مرو را حال ديگر

Strophe: 6  
Verse: a  
نه هست او را عرض با جوهرى يار
Verse: b  
که جوهر پس ازو بوده ست ناچار

Strophe: 7  
Verse: a  
نشايد وصف او گفتى که چون است
Verse: b  
که از تشبيه و از وصف او برون است

Strophe: 8  
Verse: a  
به وصفش چند گفتى هم نه زيباست
Verse: b  
که چندى را مقاديرست و احصاست

Strophe: 9  
Verse: a  
کجا وسفش به گفتن هم نشايد
Verse: b  
که پس پيرامنش چيزى ببايد

Page of edition: 2 
Strophe: 10  
Verse: a  
به وصفش هم نشايد گفت کى بود
Verse: b  
کجاهستش را مدت نپينود

Strophe: 11  
Verse: a  
و گر کى بودن اندر وصفش آيد
Verse: b  
پس او را اول و آخر ببايد

Strophe: 12  
Verse: a  
نه با چيزى بپيوسته ست ديگر
Verse: b  
که پس باشند در هستى برابر

Strophe: 13  
Verse: a  
نه هست او را نهاد و حد و مقدار
Verse: b  
که پس باشد نهاياتش پديدار

Strophe: 14  
Verse: a  
نه ذات او بود هر گز مکانى
Verse: b  
نه علم ذات او باشد نهانى

Strophe: 15  
Verse: a  
زمان از وى پديد آمد به فرمان
Verse: b  
به نزد برترين جوهر ز گيهان

Strophe: 16  
Verse: a  
بدان جايى که جنبش گشت پيدا
Verse: b  
وز آن جنبش زمانه شد هويدا

Strophe: 17  
Verse: a  
مکان را نيز حد آمد پديدار
Verse: b  
ميان هر دوان اجسام بسيار

Strophe: 18  
Verse: a  
نفرمايى که آرايد سرايى
Verse: b  
بدين سان جز حکيمى پادشايى

Strophe: 19  
Verse: a  
که قوت را پديد آورد بى يار
Verse: b  
به هستى نيستى را کرد قهار

Strophe: 20  
Verse: a  
خداوندى که فرمانش روايى
Verse: b  
چنين دارد همى در پادشايى

Strophe: 21  
Verse: a  
نخستين جوهر روحانيان کرد
Verse: b  
که او را نزمکان ونز زمان کرد

Strophe: 22  
Verse: a  
برهنه کرد صورت شان زمادت
Verse: b  
سراسر رهنمايان سعادت

Strophe: 23  
Verse: a  
به نور خويش ايشان را بياراست
Verse: b  
وزيشان کرد پيدا هر چه خود خواست

Strophe: 24  
Verse: a  
نخستين آنچه پيدا شد ملك بود
Verse: b  
وزان پس جوحرى کرد آن فلك بود

Strophe: 25  
Verse: a  
وزيشان آمد اين اجرام روشن
Verse: b  
بسان گل ميان سبز گلشن

Strophe: 26  
Verse: a  
بهين شکليست ايشان را مدور
Verse: b  
چنان چون بهترين لونى منور

Page of edition: 3 
Strophe: 27  
Verse: a  
چو صورتهاى ايشان صورتى نيست
Verse: b  
که ايشان را نهيب و آفتى نيست

Strophe: 28  
Verse: a  
نه يکسانند هنواره به مقدار
Verse: b  
به ديدار و به کردار و به رفتار

Strophe: 29  
Verse: a  
اگر بى اختر ستى چرخ گردان
Verse: b  
نگشتى مختلف اوقات گيهان

Strophe: 30  
Verse: a  
نبودى اين عللهاى زمانى
Verse: b  
کزو آيد نباتى زندگانى

Strophe: 31  
Verse: a  
چو اين مايه نبودى رستنى را
Verse: b  
نبودى جانور روى ز مى را

Strophe: 32  
Verse: a  
و گر بى آسمان بودى ستاره
Verse: b  
جهان پر نور بودى هامواره

Strophe: 33  
Verse: a  
فروغ نور ظلمت را ز دودى
Verse: b  
پس اين کون و فساد ما نبودى

Strophe: 34  
Verse: a  
و گر نه کردى بودى چرخ مايل
Verse: b  
بدين سان لختکيميل معدل

Strophe: 35  
Verse: a  
نبودى فصلهاى سال گردان
Verse: b  
نه تابستان رسيدى نه زمستان

Strophe: 36  
Verse: a  
بزرگا کامگارا کردگارا
Verse: b  
که چندين قدرتش نبود مارا

Strophe: 37  
Verse: a  
چنان کس زور و قوت بى کرانست
Verse: b  
عطابخشى و جودش همچنانست

Strophe: 38  
Verse: a  
نه گر قدرت نمايد آيدش رنج
Verse: b  
نه گر بخشش کند پالايدش گنج

Strophe: 39  
Verse: a  
چو خود قدرت نماى جاودان بود
Verse: b  
مرو را جود و قدرت بى کران بود

Strophe: 40  
Verse: a  
به قدرت آفريد اندازه گيرى
Verse: b  
ز دادار جهان قدرت پذيرى

Strophe: 41  
Verse: a  
هيولى خواند او را مرد دانا
Verse: b  
به قوتها پذيرفتن توانا

Strophe: 42  
Verse: a  
چو ايزد را دهشها بى کران است
Verse: b  
پذيرفتن مرو را همچنان است

Page of edition: 4 
Strophe: 43  
Verse: a  
پذيرد افرينشها ز دادار
Verse: b  
چو از سکه پذيرد مهر دينار

Strophe: 44  
Verse: a  
مثال او به زر ماند که از زر
Verse: b  
کند هر گونه صورت مرد زرگر

Strophe: 45  
Verse: a  
چو ازد خواست کردن اين جهان را
Verse: b  
کزو کون و فسادست اين و آن را

Strophe: 46  
Verse: a  
همى دانست کاين آن گاه باشد
Verse: b  
که ارکانش فرود ماه باشد

Strophe: 47  
Verse: a  
يکى پيوند بر بايد به گوهر
Verse: b  
منور گردد آن را در برابر

Strophe: 48  
Verse: a  
يکى را در کژى صورت به فرمان
Verse: b  
يکى بر راستى او را نگهبان

Strophe: 49  
Verse: a  
پديد آورد آن را از هيولى
Verse: b  
چهار ارکان بدين هر چار معنى

Strophe: 50  
Verse: a  
از آن پيوندها آمد حرارات
Verse: b  
دگر پيوند کز وى شد برودت

Strophe: 51  
Verse: a  
رطوبت جسمها را کرد چونان
Verse: b  
که گاه شکل بستن بد به فرمان

Strophe: 52  
Verse: a  
يبوست همچنان او را فرو داشت
Verse: b  
بدان تقويم و آن تعديل کاوداشت

Strophe: 53  
Verse: a  
چو گشتند اين چهار ارکان مهيا
Verse: b  
ازان گرمى بر آمد سوى بالا

Strophe: 54  
Verse: a  
و گر سردى به بالا بر گذشتى
Verse: b  
ز جنبسهاى گردون گرم گشتى

Strophe: 55  
Verse: a  
پس آنگه چيره گشتى هر دو گرمى
Verse: b  
برفتى سردى و ترى و نرمى

Strophe: 56  
Verse: a  
لطيف آمد ازيشان باد و آتش
Verse: b  
ازيرا سوى بالا گشت سر کش

Strophe: 57  
Verse: a  
بگردانيد مثل چرخ گردان
Verse: b  
همه نورى گذر يابد دريشان

Strophe: 58  
Verse: a  
بدان تا نور مهر و ديگر اجرام
Verse: b  
رسد ز انجا بدين الوان و اجسام

Strophe: 59  
Verse: a  
زمين را نيست با لطف آشنايى
Verse: b  
که تا بر وى بماند روشنايى

Strophe: 60  
Verse: a  
و گر چونين نبودى او به گوهر
Verse: b  
نماندى روشنايى از برابر

Page of edition: 5 
Strophe: 61  
Verse: a  
چو هستى يافتند اين چار مادر
Verse: b  
هوا و خاك پاك و آب و آذر

Strophe: 62  
Verse: a  
ازيشان زاد چندين گونه فرزند
Verse: b  
ز گوهرها و از تخم برومند

Strophe: 63  
Verse: a  
هزاران گونه از هر جنس جان ور
Verse: b  
هميشه حال گردانند يکسر

Strophe: 64  
Verse: a  
و ليکن عالم کون و تباهى
Verse: b  
دگر گون يافت فرمان الهى

Strophe: 65  
Verse: a  
کجا در عالم مبدا و بالا
Verse: b  
به ترتيب آنچه بد به گشت پيدا

Strophe: 66  
Verse: a  
در اين عالم نه چونان بود فرمان
Verse: b  
که اول گشت پيدا گوهر از کان

Strophe: 67  
Verse: a  
به ترتيب آنچه به بد باز پس ماند
Verse: b  
طبيعت اعتدال از پيش مى راند

Strophe: 68  
Verse: a  
چه آن مادت کزو مردم همى خاست
Verse: b  
خداى ما نخست آن را بپير است

Strophe: 69  
Verse: a  
فزونيهاى آن را کرد اجسام
Verse: b  
يکايك را دگر جنس و دگر نام

Strophe: 70  
Verse: a  
به کان اندر مرو را زرعيان است
Verse: b  
و ليك از ديدهء مردم نهان است

Strophe: 71  
Verse: a  
نحستين جنس گوهر خاست از کان
Verse: b  
به زيرش نوع گوهرهاى الوان

Strophe: 72  
Verse: a  
دوم جنس نبات آمد به گيهان
Verse: b  
سيم جنس هزاران گونه حيوان

Strophe: 73  
Verse: a  
چو يزدان گوهر مردم بپالود
Verse: b  
از آن با اعتدالى کاندر و بود

Strophe: 74  
Verse: a  
پديد آورد مردم را ز گوهر
Verse: b  
بران هم گوهران بر کرد مهتر

Strophe: 75  
Verse: a  
غرض زيشان همه خود آدمى بود
Verse: b  
که اورا فصلهاى مردمى بود

Strophe: 76  
Verse: a  
نبات عالم و حيوان و گوهر
Verse: b  
سراسر آدمى را شد مسخر

Page of edition: 6 
Strophe: 77  
Verse: a  
چو او را پايه زيشان بر تر آمد
Verse: b  
تمامى را جهانى ديگر آمد

Strophe: 78  
Verse: a  
بدو داده است ايزد گوهر پاك
Verse: b  
که نز بادست و نز آبست نز خاك

Strophe: 79  
Verse: a  
يکى گويد مرو را روح قدسا
Verse: b  
يکى گويد مرو را نفس گويا

Strophe: 80  
Verse: a  
نداند علم کلى را نهايت
Verse: b  
برون آرد صناعت از صناعت

Strophe: 81  
Verse: a  
چو دانش جويد و دانش پسندد
Verse: b  
بياموزد پس آن را کار بندد

Strophe: 82  
Verse: a  
ز دوده گردد از زنگ تباهى
Verse: b  
به چشمش خوار گردد شاه و شاهى

Strophe: 83  
Verse: a  
شود پالوده از طبع بهيمى
Verse: b  
به دست آرد کتبهاى حکيمى

Strophe: 84  
Verse: a  
نخواهد هيچ اجسام زمين را
Verse: b  
هميشه جويد آيات برين را

Strophe: 85  
Verse: a  
بلندى جويد آنجا نه مکانى
Verse: b  
و ليك از قدر و عز جاودانى

Strophe: 86  
Verse: a  
چو رسد گردد از چنگال اصداد
Verse: b  
شود آنجا که او را هست ميعاد

Strophe: 87  
Verse: a  
شود ماننده آن پيشينگان را
Verse: b  
کزيشان مايه آمد اين جهان را

Strophe: 88  
Verse: a  
چنين دان کردگارت را چنين دان
Verse: b  
بيفگن شك و دانش را يقين دان

Strophe: 89  
Verse: a  
مکن تشبيه او را در صفاتش
Verse: b  
که از تشبيه پاکيزه ست ذاتش

Strophe: 90  
Verse: a  
بگفتم آنچه دانستم ز توحيد
Verse: b  
خداى خويش را تمجيد و تحميد

Page of edition: 7 



Next part



This text is part of the TITUS edition of Gurgani, Vis u Ramin.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 10.12.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.