ARMAZI
Author: Saba 
Sulxan-Saba Orbeliani
Text: Kil.Dam. 
Kilila da Damana


On the basis of the edition by
Magali Todua,
Kalila da Damana,
Tbilisi 1975
(Ṭeksṭi dedans šeuc̣ames ... Irine Abašiʒe da Mana Nucubiʒe)
electronically prepared under the supervision of Zurab Sarǯvelaʒe and Dareǯan Tvaltvaʒe,
Tbilisi, 2002-2008;
ARMAZI version by Jost Gippert,
Frankfurt a/M, 28.8.2008




Chapter: Prol. 
Page of edition: 185 
Line of edition: 1 
ქილილა და დამანა

Line of edition: 2 
სპარსულისაგან ქართულად ნათარგმანები

Line of edition: 3 
მეფის ვახტანგისაგან      Page of alt.ed.: B_1 


Line of edition: 4        მეც მივჰყევ სპარსთა ზღაპრისა თარგმანებისა მგებართა,
Line of edition: 5        არავინ მიშვებს გარეგან მთათა და გინა მე ბართა,
Line of edition: 6        არ ვგავარ არას საქმითა ვარდთა კოკობთა მკრებართა,
Line of edition: 7     და   რა უყო, გაბჭეთ, სამუდმოდ სახმილსა მძაფრად მგზებართა.


Line of edition: 8        ვერ ვიტყვი ღირსად საფერად წმიდის სამების ქებასა,
Line of edition: 9        მოსეც შლის ამოებაზე ღმრთის სახელისა ხმობასა.
Line of edition: 10        ზღაპარი მეთქვა, ისიცა ვაკმარე ამ ამბობასა,
Line of edition: 11     და   ამისთვის აღარ მივხედე უშესავლობის გმობასა.



Page of edition: 186  
Line of edition: 1  
ანდერძი სულხან-საბა ორბელიანისა
Line of edition: 2  
დიდად შეჭირვებულ-შეღონებულისა      Page of alt.ed.: A_8 


Line of edition: 3        ეს წიგნი ქირმანსა და ისპაანს შეჭირვებაში მყოფსა და
Line of edition: 4     უსაქმო მზრუნავს გონების ურვის წამლად მოემუშაკა ქართველთა
Line of edition: 5     მეფე ვახტანგს, -- სპარსულისაგან ქართულად ეთარგმნინა.      Page of alt.ed.: T_41 



Line of edition: 6  
შაირი


Line of edition: 7        მცონარს სოლომონ აძაგებს, ჯინჭველი მოსწონს ქებითა,
Line of edition: 8        მუშაკნი სამუშაკოთა ვერ აღასრულებს დებითა.


Line of edition: 9        ამისთვის მრავალს გარჯილიყო და დიდის ჭირით ქართულად
Line of edition: 10     გამოეღო. და თვითონ ზედმიწევნით სპარსული არ იცოდა,
Line of edition: 11     და მთარგმნელებიც თავის გუნებისა ვერ ეშოვნა და მირევ-მორევით
Line of edition: 12     გარდმოეთარგმნათ. სხვას ენის წიგნი სხვას ენაზედ, თუ
Line of edition: 13     არ კაის მცოდინარისაგან, გამოთარგმნა ძნელია: ზოგან წინა
Line of edition: 14     უკან უნდა მოიყუანოს და ზოგან ართრონი ან მოუმატოს, ან
Line of edition: 15     დააკლოს, თუარამ სწორად ისე უგემური მოვა. რა გაეთაებინა,
Line of edition: 16     ქართლში სულხან-საბა ორბელიანისათვს გამოეგზავნა და
Line of edition: 17     მო[ე]წერა მაღალსა მდაბალი ბოდიშები.



Line of edition: 18  
შაირი


Line of edition: 19        აწ მოიგონე შენ ჩემი პირველი სიყვარულია,
Line of edition: 20        ეს საქმე კარგი მისაქმე, თვალთ ნუ მოგივა რულია.


Line of edition: 21        და ებრძანა: ეს ჩემი ჭირნახული გაჩალხე გემოანად და
Line of edition: 22     სადაც ლექსები ჩართული იყოს, აგრევე ქართულად ლექსები
Line of edition: 23     ჩაურთეო. ეს სულხან-საბა ორბელიანი გიორგი მეფის დედის
Line of edition: 24     ძმისწული იყო. და მისგანვე შვილურად გაზრდილი და გასწავლებული,
Line of edition: 25     და ვახტანგ მეფისა ბიძად და გამზრდელად წოდებული
Line of edition: 26     და დიდად საყვარელი. ამ სოფლის სიმუხთლემ ერთმანეთს
Line of edition: 27     მოაშორვა და ჩხუბიანმა კაცებმა მათ შუა დიდი დახეთქილება
Line of edition: 28     ჩამოაგდო. მეფე მას და მის ძმათზე უბრალოდ მწყრომელი
Line of edition: 29     შექმნეს. და მერმე ეს ბრძანება მოუვიდა, უარი აღარ იქნებოდა,      Page of alt.ed.: C_49 
Line of edition: 30     თუარამ მონაზვნისაგან ამისთანა ამბავი უწესოა და ურიგო.



Page of edition: 187  
Line of edition: 1  
შაირი


Line of edition: 2        მონაზონი საღ(მრ)თო წერილს მართებს წერდეს, გინდა ბერი,
Line of edition: 3        ამისთანას სამსახურსა მეფისასა ჰყოფდეს ერი.


Line of edition: 4        ბერი-მონოზანი რომ მოსეს წიგნის ნაცვლად ქილილა-დამანას
Line of edition: 5     აკეთებდეს, ვეჭობ, მეფესაც გაეცინოს, და ბიბლიას
Line of edition: 6     უცხო-უცხო ამბების დაკარგვის ცეცხლის კვამლი რა გონებას
Line of edition: 7     შემოეხვიოს, სადღა დარჩება ცნობა, რომ ეს წიგნი გვარიან და
Line of edition: 8     ტკბილად გააკეთოს. თქვა:



Line of edition: 9  
არაკი

Line of edition: 10  
[ვარდი და მოშურნენი]


Line of edition: 11        იყო წალკოტსა შინა ვარდი ერთი მრავალ ყვავილთა შინა
Line of edition: 12     და შეიყვარა ვარდი იგი მზემან, და თვისსა სხივთა ზედაზედ
Line of edition: 13     მიაყენებდა / და ცის ცვარით ნიადაგ რწყვიდა, აფერიანებდა და      Page of alt.ed.: T_42 
Line of edition: 14     ასუნელებდა და წყალნი მისნი მრავალთა სნეულთა ჰკურნებდა.
Line of edition: 15     მისგანვე განკურნებულნი კაცნი აღუშურდენ ვარდსა მას და
Line of edition: 16     აღაკუამლეს ჰაერი ძნელად და შერთეს ღრუბელთა და განფინეს
Line of edition: 17     ნისლი შავი ცათა შინა, რათა ვერღარა იხილოს მზემან
Line of edition: 18     მან ვარდი იგი. და მოაკლდა ნათელი მზისა და დაჭნეს ყვავილნი
Line of edition: 19     ვარდისანი და განქარდეს სუნელება მისნი.



Line of edition: 20  
შაირი


Line of edition: 21        შროშანს და კელსა ნიადაგ მზე მიჰფენს მისთა შუქებსა,
Line of edition: 22        შროშანს სუნითა აყნოსებს, კელს მიწის პოხად უქებსა.
Line of edition: 23        მეფე ჴჴამს ჩხრეკდეს საქმეთა თვისთა და სხვის საჩუქებსა.
Line of edition: 24     და   ორგულს შენდობა ეყოფა, ერთგულთ უნჯს მიუქუხებსა.


Line of edition: 25        რადგან მზე თავის შარავანდედს სწორად მიაყენებს ყოველსავე,
Line of edition: 26     მაგრამ ნიშატსა, ძალსა და საქმეს ყვალაკასა სხვადასხვას
Line of edition: 27     მისცემს. კაცმან ეს წიგნი ბოლომდე გაჩხრეკით
Line of edition: 28     უნდა წაიკითხოს, რამდენი რიგი კაცია და რამდენი რიგი საქმე
Line of edition: 29     უნდა, ესევ ასწავლის. თქვა:



Line of edition: 30  
არაკი

Line of edition: 31  
[შურის მსხვერპლი დელფინი]


Line of edition: 32        იყო უკიანესა ზღვასა შინა თევზი ერთი დელფინი. და
Line of edition: 33     უყუარდა ზღვასა მას დელფინი იგი და ზრდიდა ყოვლითა      Page of alt.ed.: A_9 
Line of edition: 34     საზრ/დელითა, და ესეთი ყმობა ჰქონდა ზღვასა მისთანა, მისის
Page of edition: 188   Line of edition: 1     ვედრებით მეთევზურთა თევზითა ბადეთა აღუვსებდის, მენავეთა
Line of edition: 2     წინა უძღოდის და ნავსაყუდლად მიუძღვის და ყოველთა
Line of edition: 3     კეთილთა უზმიდის. აუმტერდენ მისგან გამოზრდილნი კაცნი და
Line of edition: 4     სხუანიცა და პოეს ჯადეგი ვინმე და აღმოუწოდეს ქარსა ჩრდილოსასა,
Line of edition: 5     აღაქოდეს ზღვა იგი ღელვითა და ღადომან გაიტაცა
Line of edition: 6     დელფინი ჴმელად და დარჩა მუნ.



Line of edition: 7  
შაირი


Line of edition: 8        მტერმან ლოდი მომახვედრა, მოყვარემან ვარდის კონა,
Line of edition: 9        ეგრე მტერმა ვერ მატკინა, მოყვრისამან შემაღონა.      Page of alt.ed.: C_10 


Line of edition: 10        ზღვა რა დასწყნარდა, მოიკითხა თავისი დელფინი, ყვალა
Line of edition: 11     შეიტყო, მაგრამ დელფინს რაღა არგებდა.
Line of edition: 12        გონება კაცისა, და მეტადრე მძლავრთა, ზღვისაგან უძნელესად
Line of edition: 13     აღელდებიან ავთა ენათაგან. მაგრამ კაცი თავის უფლად
Line of edition: 14     შექმნა ღ(მერ)თ(მა)ნ, რაც უნდა თვითა, მის მეტს არასა იქს, და
Line of edition: 15     ასეთი უნდა ქნას, თვითანვე თავი არ შეეწყინოს.      Page of alt.ed.: T_43 



Line of edition: 16  
შაირი


Line of edition: 17        ერთგული იღვწის მეფისგან შენდობას ორგულისასა,
Line of edition: 18        ორგული ცდილობს მისთანვე გაძებას ერთგულისასა.
Line of edition: 19        ცნობა ჴამს ამა საქმისა, მომღებელია რისასა.
Line of edition: 20     და   ღ(მრ)თის მიერ დადგინებული ბაძვიდეს კუალსა ღ(მრ)თისასა.


Line of edition: 21        თუარა ენა მჴცოვანსა და ბრძენსაც ადრე მოატყუებს, თუ
Line of edition: 22     არ გასინჯა; თუარა გამოუცდელისა რა დასაბრალებია? თქუა:



Line of edition: 23  
არაკი

Line of edition: 24  
[მეფე და მეძებარი]


Line of edition: 25        იყო მეფე ერთი და ჰყვა მეძებარი ერთი, კვალთა მეკულე,
Line of edition: 26     დიდად საყვარელი, რომელსა წამსა არა განიშორებდა. ჰყეფდა
Line of edition: 27     კარ-მიდამოთა მისთა და დარაჯობდა ღამე ყოელ: ნადირთა
Line of edition: 28     კვალთა უკულევდის და გემოანთა ნადირთა ანადირებდა. ზრდიდა
Line of edition: 29     მეფე ტაბლისაგან მისისა და ანებიარებდა კეთილად. და
Line of edition: 30     ძაღლი იგი მეფის ტაბლისაგან წაიღებდა საჭმელთა და სხვათა
Line of edition: 31     ძაღლთა ზრდიდა მით და თავს აწყინებდა მეფესა სხვათა მათ
Line of edition: 32     ძაღლთათვის, ესოდენ მრავალგზის მეფეცა განარისხის.



Page of edition: 189  
Line of edition: 1  
შაირი


Line of edition: 2        ვინცა განვკურნე, დამკოდა, წყლულზე დამადვა ხონდრონი,
Line of edition: 3        ბოროტნი ბოროტს ეძებენ. ბოროტად მონახონ დრონი!


Line of edition: 4        აღბორგვდენ ძაღლნი სხვანი ნაკეთვარსა მათსა ზედა! ყოველივე
Line of edition: 5     შურითა ცოფიან იქმნეს, მეფისა იგი საყვარელი ძაღლი
Line of edition: 6     განიოტეს და მერმე მეფეცა იგი დაღერდეს და თვითანცა მოისრნეს.
Line of edition: 7     მეფესა მისის მეძებრისა სახელიცა დაავიწყდა. გამოჴდა
Line of edition: 8     ხანი და ერთი უცხო ნადირი გამოჩნდა, საწადელი მეფისა,
Line of edition: 9     და აღარსად იყო მეკვლე ესეთი, რათა ნადირი იგი მოენადირა.
Line of edition: 10     და მისისა გემოთაგან გამაძღარიყო. მაშინ მოაგონდა მეძებარი
Line of edition: 11     თჳსი მეფესა, ნადირისა მის შესაპყრობელად უწოდდა და უშტვენდა
Line of edition: 12     მეფე ძაღლსა მას. მოვიდა ძაღლი იგი ყინვისაგან
Line of edition: 13     ფრჩხილდაცვეთილი, შიმშილით თვალდაკლებული და ჴმელის
Line of edition: 14     ძლვის ღრღნით კბილშემუსვრილი და სიბერითა დღემოკლებული.
Line of edition: 15     თქვა ძაღლმან:



Line of edition: 16  
შაირი


Line of edition: 17        მეფისთვის მოკუდი, ვერა ცნა, არც ვინ აუწყა შორითა,      Page of alt.ed.: C_11 
Line of edition: 18        ჩემნი ერთგულნი სარჯელნი ბოროტად უთხრეს ჭორითა!      Page of alt.ed.: T_44 


Line of edition: 19        რითღა უნდა შესძლებოდა ძაღლსა მას შეპყრობა მის ნადირისა?
Line of edition: 20     მანამდი უნდა მოსამსახურე მეპატრონემ არ მოიძულოს,
Line of edition: 21     თუარა, რა მოკუდება, ტირილი ვეღარ გა[ა]ცოცხლებს,
Line of edition: 22     არც წყენა წარსულს საქმესღა მოაბრუნებს.



Line of edition: 23  
შაირი


Line of edition: 24        მეფეს თუ ყმანი არ ახლავს, რითა სცნან მისი მეფობა?
Line of edition: 25        ბატონის ანდერძს ქუემორე ამისთვისა ვქენ ყეფობა.



Page of edition: 190  
Line of edition: 1  
ანდერძი დიდს ჭირსა შინა მყოფის
Line of edition: 2  
მეფის ვახტანგისა


Line of edition: 3        ჟამსა მას პატიოსნისა და ამაღლებულისა და დიდებულისა
Line of edition: 4     დედათშვენიერებისა, თვითმპყრობელისა და ღმთივგვირგვინოსნისა
Line of edition: 5     მეფეთ მეფისა თამარისა ესე წიგნი ეთარგმნათ, რომელი
Line of edition: 6     "ცხოვრებასა ქართლისასაც" წერილ არს. ამითიც საცნაურ არს,
Line of edition: 7     რაოდენსაცა საქართველოში ანუ არაკსა და ანუ იგავსა, ანუ
Line of edition: 8     ზეპირს მუნასიბსა ლექსსა ახლა იტყვიან, უფროსი-ერთი ამაში
Line of edition: 9     სწერია. მაშინდელი ნათარგმნი ჟამთა ვითარებით დაკარგულიყო
Line of edition: 10     და შემდგომად ბატონს დავითს, ბატონის თეიმურაზის მამას,
Line of edition: 11     კუსა და მორიელის არაკამდის ეთარგმნა, მაგრამ არც ლექსი გამოეღო
Line of edition: 12     და ზოგი სიტყვაც დაეკლო და არც გასრულება დასცალებოდა.
Line of edition: 13     მე ის წიგნი / ხელად შემომივარდა. ვნახე, რომ იყო
Line of edition: 14     სიტკბოთი და სარგოთი სრული. რაოდენი ზღაპრის წიგნია და
Line of edition: 15     ანუ მსოფლიო სწავლანი არიან, ამისთანა სარგო და საამოდ
Line of edition: 16     საკითხავი არ იპოებოდა. ერთს სპარსსა, რომ მცირედ ქართული
Line of edition: 17     ენა და წიგნი ესწავლა, ამის შესრულება უთხარი. მან თარგმნა
Line of edition: 18     იწყო, მაგრამ ენის უცოდინარობით ვერც კარგა გამოიღო
Line of edition: 19     და გასრულებამდის მეც ისპაანს წასვლა მომიხდა. ისპაანს რომ
Line of edition: 20     ჩაველ, მუნ ერთს სომეხს უთხარ, რომ სპარსული ესწავლა,
Line of edition: 21     ნაკლების შესრულება, და მან შეასრულა; მაგრამ ლექსი, სიტყვა
Line of edition: 22     და გაწყობა ბევრი დააკლდა. არათუ ჩემის რისმე დანაშაულისათვის,
Line of edition: 23     არამედ სული უმჯობოა საზრდელისა და გვამი --
Line of edition: 24     სამოსლისა, ამისთვის მომიძულეს მე უსამართლოდ. და შემდგომად
Line of edition: 25     ამისსა, თვისთაცა ჩემთა, ნაცვლად კეთილისა, მომაგეს
Line of edition: 26     ბოროტი და აღმიდგეს შურად და ამის მიზეზისათვის ტყვე
Line of edition: 27     მყვეს და შემდგომად ამისსა ქირმანს წარმომგზავნეს.



Line of edition: 28  
ლექსი


Line of edition: 29        მეტყვიან ხვალმე, რასთვის გაქვს ჭირი, ჭმუნვა და წყინება?
Line of edition: 30        ქუჩუქას სახლსა ვსწუნობდი, როგორ ნუ მომეწყინება!
Line of edition: 31        ახლა ქირმანსაც დამკარგეს, დამვიწყდა ამასწინება,
Line of edition: 32     და   არ კეჭობ შერჩეს ღმ(რ)თისაგან, ვინც ჩემთვის ასე ინება.


Page of edition: 191  
Line of edition: 1        რა მიველ მუნ, წიგნი სარგონი არ მახლდა, და ცუდად
Line of edition: 2     ყოფნა სულისაც მაზიანებლად ვნახე და ხორცის საწუხრადაც.      Page of alt.ed.: T_39 
Line of edition: 3     სხვა საქმე არა მქონდა რა და ამის შექცევას გამოვეკიდე.



Line of edition: 4  
ლექსი      Page of alt.ed.: C_12 


Line of edition: 5        ცუდად ყოფნისა წამალად ვსვი ცუდი შარბათებია.
Line of edition: 6        მზე აღმოვიდა, მიადგა -- ბარი იყო, თუ მთებია,
Line of edition: 7        მაგრამ მე მისი მწვერვალი არსით არ მომნათებია.
Line of edition: 8     და   ამისთვის სევდა-ნაღველი გლახ გულსა გამერთებია.


Line of edition: 9        კიდეც ვნახე, რომ კაცისათვის მრავალი სარგებელი ჰქონდა,
Line of edition: 10     სასმენლადაც მწვე ტკბილი და საამო იყო, და გარჯას აღარ
Line of edition: 11     ვრიდე ამის მიზეზისათვის.



Line of edition: 12  
ლექსი


Line of edition: 13        ეს ობოლი მარგალიტი დავაცვი და დავაშადე,
Line of edition: 14        ჭირნი ჩემნი უსაზომო ამ საქმითა გავაშადე,
Line of edition: 15        სიბრძნე ჩემი, რიტორება მოვაწვივე, მოცავხადე,
Line of edition: 16     და   მაგრამ ჩემთვის ამართული ვერ დავშალე ვერსით ბადე.


Line of edition: 17        თუცა დამეკლოს რამე, ნუ დამგმობთ: ჩემი ჭირი ქვას ჰქონებოდა,
Line of edition: 18     დადნებოდა. ჩემი ფიქრი და ნაღველი ზღვის ალაგს
Line of edition: 19     აავსებდა, და თუცა ვინმე უკეთ იტყვით, არ გიშლი და კარგსა
Line of edition: 20     იქთ.



Line of edition: 21  
ლექსი


Line of edition: 22        ვინც უკეთ იტყვით, არ გიშლი, არც არას მეწყინებისა.
Line of edition: 23        მე ჩემმა ბედმან არ მომცა ჟამი ჩემისა ნებისა;
Line of edition: 24        რაც ჯავრისაგან შევიძელ, ვთქვი რამე მე ლხინებისა,
Line of edition: 25     და   სხვა მეტი ვერა გავაწყევ თქმა ქების, გინდ გინებისა.


Line of edition: 26        მე კაცის შეუტყობრობისა და მოუძაგებლობის გულისათვის
Line of edition: 27     ადვილისა და მსოფლიოს სიტყვით დავსწერე, რომ მკითხველთ
Line of edition: 28     სამძულვაროდ არ უჩნდესთ და ეს სწავლა გაუგონებელი არ
Line of edition: 29     დარჩეს.



Line of edition: 30  
ლექსი


Line of edition: 31        არ ვიყავ სულად უცოდნი, ვიცოდი ენა მძიმები.
Line of edition: 32        მეკითხა წიგნი საღმთო და საერო ამას წინები,
Page of edition: 192   Line of edition: 1        ვთქვი ენით მეტად ადვილით, რომ იყოს მოუწყინები,
Line of edition: 2     და   არვინ გამხადოთ ამისთვის საკიცხარ-მოსაყინები.


Line of edition: 3        არვის გმართებსთ, ვისცა ხელად შემოგივარდესთ, ამის
Line of edition: 4     ამბის შეუტყობარი დარჩეთ, და ან მე რა / ჭირი მინახავს ამის      Page of alt.ed.: T_40 
Line of edition: 5     თარგმანზე, ისიც არ შეიტყოთ და არ გასინჯოთ.



Line of edition: 6  
ლექსი


Line of edition: 7        კაცი გემოს მაშინ იცნობს, ოდეს ენა დააწოსა.
Line of edition: 8        ღამესა ვარ უნათლოსა, მივემსგავსე მე მას წოსა;
Line of edition: 9        ალსა ვზივარ ცეცხლისასა, სანამ გაქრეს, უნდა მწოსა,
Line of edition: 10     და   კაცსა ბედი ვერას არგებს, თუცა ღმერთი არ ემწოსა.


Line of edition: 11        სპარსთ ენაში მეტად ტკბილად და კარგად უთქვამსთ. ამასაც      Page of alt.ed.: C_13 
Line of edition: 12     ნახავთ, / ლექსი ლექსად გარდმოვსთქვი უკლებრად, რომელი
Line of edition: 13     ოთხმუხლი იყო, ანუ ორმუხლი, ანუ ერთმუხლი, ანუ
Line of edition: 14     ათმუხლი, მეტი თუ ნაკლები, და ამბავი -- ამბად. მაგრამ ლექსი
Line of edition: 15     სპარსული ქართულს ენაში ლექსად არ ითარგმანება, ამბად
Line of edition: 16     მოვა, და მე იმავე ამბის გალექსვა მოვინდომე, და ეგება ლექსი
Line of edition: 17     არ მოგეწონოსთ, გასინჯეთ, რომ სხვის კაცისაგან ნათქვამს
Line of edition: 18     ამბავს მეორე ისე ვეღარ იტყვის! სპარსის ლექსის იგავნი ამის
Line of edition: 19     უკეთ ქართულად ვერ მოვიყვანე, თვარემ სპარსულში დიაღ
Line of edition: 20     გაწყობილია.



Line of edition: 21  
ლექსი


Line of edition: 22        ეს "ქილილა და დამანა" ბრძენთაგან გამოთქმულები,
Line of edition: 23        სპარსთა ენითა სიტკბოთი დაშაქრულ-დამბასულები,
Line of edition: 24        ვპოე და ჩვენად გარდმოვსთქვი ყვავილი ტურფად რგულები,
Line of edition: 25     და   ლექსი -- ლექსად და ამბავი, არც ერთი დაკლებულები.


Line of edition: 26        როგორც მათში იყო, ამბავი თავის ადგილს და ლექსი თავის
Line of edition: 27     ადგილს დავსწერე. ამთონის ჩემის ჭირის ხელფასად ლოცვა
Line of edition: 28     და შენდობა რომ წესია, ავენობის პირს მაინც ნურვინ გახსნით.



Line of edition: 29  
ლექსი


Line of edition: 30        ეს წიგნი ბრძენთა ნათელი, სხივით და შუქით მზიანი.
Line of edition: 31        ყურითა ტკბილად სასმენი, სულით ვარდი და იანი,
Line of edition: 32        მკითხველთა სარგო მრავალი, არათი არა ზიანი,
Line of edition: 33     და   ვსწერ მეფე ვახტანგ ქართველთა, თესლ-ტომად დავითიანი.



Page of edition: 193  
Line of edition: 1  
დასაწყისი პირველი წიგნისა ამის, შესავლად
Line of edition: 2  
თქმული ბრძნისა, ანვარი სოილისა


Line of edition: 3        სრული სიბრძნე ამისად შემსგავსებულად საფუძველად დაუც
Line of edition: 4     და ყოველთა წიგნებთა შინა მთქმელისა სახელი დიდად      Page of alt.ed.: D_4 
Line of edition: 5     უსახელოვნებია. სიბრძნეთა იგავთა შეწყობათა მიერ სწავლისა
Line of edition: 6     აღმატებათა / ქილილა-დამანას წიგნია, ინდოელთა რიტორთაგან      Page of alt.ed.: T_30 
Line of edition: 7     სასურველად გარდახალისებულა. ბრძენთა და მეცნიერთა
Line of edition: 8     ფილასოფოსთა ამისნი შეკრების რიგები მრავალი სახენი
Line of edition: 9     ერთრიგად შეუწყვიათ: სასიბრძნო სწავლა -- სამხიარულოდ
Line of edition: 10     და საცრუო არაკები ერთმანეთში აურევიათ. სიტყვით მაგალითნი
Line of edition: 11     მრავალთა ბუნებათა საწადელად ზღაპრის** კალთათა
Line of edition: 12     გამოუხვევია. ნადირთა, მჴეცთა, თევზთა და ფრინველთა ენათა
Line of edition: 13     მაგიერი არაკნი და სიბრძნის გზები მოუყუანიათ. ამა მეცნიერობისა
Line of edition: 14     სარგებელთა რიგები ფერად-ფერადად, სიბრძნე და
Line of edition: 15     სწავლანი სვებედნიერობით გამოუჩენიათ. / მეცნიერნი -- სასარგებლოდ,      Page of alt.ed.: C_2 
Line of edition: 16     და უმეცარნი სალიზღობელად უნდა იკითხვიდენ;
Line of edition: 17     ამისი სწავლა ოსტატისათჳს შეგონებაა და ყრმათათჳს საადვილო
Line of edition: 18     და გულთა საამო.
Line of edition: 19        ესე არს წიგნი ერთი, სიბრძნით შეწყობილი, რაგუარადაც
Line of edition: 20     წალკოტი ერთი -- ხეხილით, სახვაშიადო და მისთა მნახავთათჳს
Line of edition: 21     სამოთხის შვების მსგავსი ხილვითა; ვისიცა გული, გონება
Line of edition: 22     და თუალი განიცდის, ტკბილის გემოთი გაძღება; და მისის
Line of edition: 23     სავარდეთა მიდამოს სიტყვის სუნელებათა ფშვანი საგრძნობელთაგან
Line of edition: 24     გასაოცარია.



Line of edition: 25  
შაირი


Line of edition: 26        თვითო სიტყუაზედ დამზერით უცხო წალკოტნი ათობენ,
Line of edition: 27        ღამე, ანთრაკებრ საჩინოდ, ბრწყინვენ და ეგრე ნათობენ.
Line of edition: 28        ამის იგავნი, სიცოცხლის წყალთაებრ, მორწყვად მათობენ,
Line of edition: 29     და   სიტყვა ქცეულნი, ჭაბუკებრ, ლალსა და ბროლში სათობენ.


Line of edition: 30        გულისხმა და ცნობა იგავთა სიჴშირეთა ერთსა ხარისხთა
Line of edition: 31     ზედა აღწევნულ არს და პირველითგან მოაქამომდე რიტორებათა
Line of edition: 32     მოცადინეთა ამ ტაბლათაგან ბედნიერობის საწადელი სარგებელი
Line of edition: 33     მრავალთა მიუღიეს და ამა ლექსებთათჳს მარაგიანად
Line of edition: 34     ტრიქონთა ტანსა ზედა შესაფერად მოხდომილი სამოსელი გაწყობით
Line of edition: 35     ჩაუცმევიათ-ყე.



Page of edition: 194  
Line of edition: 1  
ჩახრუხაული


Line of edition: 2        ამის სახენი მეფეთ ვახენი, ვით სამოსელი შესამკობელად;
Line of edition: 3        აგრევ იგავნი, არ თუ იგ ავნი, სვე-ბედთა ბეჭდის თუალთა მცნობელად;

Line of edition: 4        ფერკეთილ ლექსნი, ათასჯერ ექვსნი, ვარდის კუკურთა გამაპობელად,
Line of edition: 5        მისნი უბნობა, სიღრმეთა ცნობა, მუშკთ თმათა მსგავსად გრუზვით მწყობელად.

Line of edition: 6        ჟამოან მწიფე სიტყვა ჴელმწიფე,* სიბრძნისა სხივთა მომნათლებელად,
Line of edition: 7     და   სახვაშიადო ვინ ვის მიანდო ნანდვილ მართლობით, სარწმუნებელად.      Page of alt.ed.: T_5 


Line of edition: 8        წიგნი ესე ბრძენსა და გზიანს ფილასოფოს[ს], ბარამანად**
Line of edition: 9     სახელდებულს, დაბიშლიმის სახელით, რომელიცა ინდოეთისა
Line of edition: 10     რომელსამე თემთა ჴელმწიფე ყოფილიყო, მას ინდოურითა
Line of edition: 11     ენითა უთქუამს. თუმც აწ მთქმელებთა ასპარეზთა შინა,
Line of edition: 12     მისის წერილის მიზეზითა, ერთსა მცირესა რასამე იტყვიან,
Line of edition: 13     მას ბრძენსა იგი ამა სასწავლოსა სიტყვისა იატაკად დაუფენია:
Line of edition: 14     მეფეთაგან ყმათა შერისხვა და შეწყალება, გადიდება და გამდიდრება
Line of edition: 15     უმოქმედებია, თემთა და ქუეყანათა გარიგება და სვესვიანობათა
Line of edition: 16     დიდად აღმატება განძლიერებასა თანა შეუმზადებია,
Line of edition: 17     მტერთაგან მოცლისა და მოშორვებისა და მათის გაცუდებისა
Line of edition: 18     საქმეთა შინა დიდად გამოუყენებია. დაბიშლიმ ამა
Line of edition: 19     წიგნისა კითხვითა გულის საწადელის ნდომისა და ნებისა
Line of edition: 20     აღსრულებისათჳს ამა წიგნისა კითხვისა კლიტეთა მოეჭიდა
Line of edition: 21     და საძნელოდ დაჴშული კარი ამით პოვა და განახვნა; და ეს
Line of edition: 22     დაუფასებელი სპეკალი მის ჟამთა შინა, სრულიად ობოლის
Line of edition: 23     მარგალიტის მსგავსად, / სადაფთა ჴარჴანჩოთა შინა დაფარულიყო,      Page of alt.ed.: A_4 
Line of edition: 24     რაგვარადაც უებრო / ლალი ლითონთა შინა, თუ არ      Page of alt.ed.: C_3 
Line of edition: 25     მრავლის ჭირითა და ცხელის ოფლის დენითა, შრომითა და
Line of edition: 26     სისხლის დათხევითა, პირსა არავის უჩუენებდა. მას უკან რომელნიც
Line of edition: 27     მისის ტომთა და ნათესავთაგანნი მისის ჴელმწიფობის
Line of edition: 28     ხარისხთა დაჯდებოდიან, აგრევე ხვაშიადად ინახევდიან და
Line of edition: 29     მასვე საქმესა ცდილობდენ, და ამა წიგნისა ამბვისა ნიავთა მის
Line of edition: 30     ქუეყნისა მიდამოთა წალკოტნი და სავარდენი გაესუნელა და
Line of edition: 31     მისმან მუშკისებრი მითქმა-მოთქმათა ქებამა, სურვილის წადილის
Line of edition: 32     ნიშანმა, ამბართა სუნითა საყნოსელნი აავსნა.



Line of edition: 33  
შაირი


Line of edition: 34        სიკეთე მუშკს ჰგავს, დაჰფარო, ეცადო სრულ დამხობასა,
Line of edition: 35        შორით ფშვის, არ დაიმალვის, ტვინთ აძლევს სუნთა ცნობასა;
Line of edition: 36        ვერც შესვრის მწვირე ნათელსა სხივთა და მზისა მზობასა,
Line of edition: 37     და   ნათობს და მატობს ყოველგან, მიმოსთქმენ არაკობასა.


Page of edition: 195  
Line of edition: 1        ნუშრევან მეფის გამოჩენამდე ესე ამბავი ყოველგან განფენილიყო:
Line of edition: 2     ინდოეთისა მეფისა ზარდახშათა შინა ერთი წიგნია,
Line of edition: 3     ყოველთა ნადირთა, მჴეცთა და ფრინველთა ენათა მაგიერ შეუმზადებიათ
Line of edition: 4     და რაც მეფეთ რიგია, ანუ გაჭირებული რჩევა,
Line of edition: 5     ერთგულთა წყალობა და ორგულთა მისაგებელი, ანუ ჴელმწიფეთა
Line of edition: 6     და ჴელთუფალთა წესნი, პატივთა არძანგნი, მისსა კაბადონთა
Line of edition: 7     ზედა იპოვებისო და ამათ ყოველთავე ასწავლისო, და
Line of edition: 8     ყოველთა საქმეთა მოსახმარებლად, ყოველთა სარგებლის მადინებელად
Line of edition: 9     გამოიყენებისო. ნუშრევან სახელგანთქმულსა, რომელსა
Line of edition: 10     ქუეყანისა კორდი თ ქსისა სიუხვისა წვიმითა შეემწვანებინა      Page of alt.ed.: T_32 
Line of edition: 11     და ქველისმოქმედებითა სამოთხენი და სავარდენი მრავალფერად
Line of edition: 12     აეყვაებინა და უამავრის სიკეთის ცვარისა რწყვითა
Line of edition: 13     გაეფურჩნა,



Line of edition: 14  
ტაეპი


Line of edition: 15        თემი სამართლით გაეწყო, უგბილთა სისხლი აეწყო.


Line of edition: 16        რა ამ წიგნის ქება სმენოდა, გული და გონება მისისა კითხვისა      Page of alt.ed.: D_6 
Line of edition: 17     ნდომასა შესწმასნოდა. მაშინ გამოჩნდა სპარსთა
Line of edition: 18     ბრძენთა ნამაშთა მტვერთაგანი ბარზავია**, მკურნალი ნუშრევანისა,
Line of edition: 19     და ამისისა წადილისათჳს ინდოეთს წასულა და მრავალნი
Line of edition: 20     ხანნი მუნ დაუყვია, მრავლის ჴერჴითა და ხრიკებით
Line of edition: 21     ცდილა და ერთს დროს ეს წიგნი ჴელად შემოუგდია და ინდოურის
Line of edition: 22     ენისაგან ფალაურს ენაზედ გარდმოუღია. მაშინ მის ჟამისა
Line of edition: 23     ერანის მეფენი მას ენას თურე ლაპარაკობდენ, და ეს
Line of edition: 24     წიგნი მან მკურნალმაენ ნუშრევანის წინ მოიღო.
Line of edition: 25        გულის საწადელი რა აღუსრულდა ნუშრევანს, უხვის ნიჭითა
Line of edition: 26     და დიდის პატივითა მკურნალის ხარისხნი მეფეთ სასამსახუროდ
Line of edition: 27     დიდებით აღამაღლა. ნუშრევანის საქმეთა საფუძველი,
Line of edition: 28     და სახელგანფენილობა და სიუხვის სიმრავლე და ქუეყნის დაპყრობის
Line of edition: 29     ჴერჴნი, დამშვიდებისა და დაწყნარების გზები ამა
Line of edition: 30     წიგნისა კითხვითა და ჩხრეკითა მომჴდარა. ნუშრევანს უკან
Line of edition: 31     აჯამთა ჴელმწიფენიცა დიდის სურვილით ამასვე იკითხვიდენ,
Line of edition: 32     ვირემდი აბ[ა]სის ძე აბდულა და აბდულის ძე ალი და ალის ძე      Page of alt.ed.: C_6 
Line of edition: 33     მოჰმად და მოჰმადის ძე აბუჯაფარ მანსური*** აბასიანთა
Line of edition: 34     მეორე**** ხალიფად გამოჩნდებოდა. მან რა ამ წიგნის ამბავი
Page of edition: 196   Line of edition: 1     შეიტყო, სიხარულიანის ნდომითა გულაღძრვით ძებნა დაუწყო
Line of edition: 2     და, მრავლის ხერხის მოპოებითა, ფალაურის ენით დაწერილი
Line of edition: 3     ნუსხა ჴელად იგდო, და მუყაფას ძე აბდულა აბულასან -- რჩეულთა
Line of edition: 4     თავი იყო -- მას** უბრძანა და ფალაურის ენისაგან
Line of edition: 5     თაჯურისა ენითა ათარგმნინა.
Line of edition: 6        ამას დღე-ყოველ იკითხვიდა და ხალიფობის საფუძველი და      Page of alt.ed.: A_5 
Line of edition: 7     განწესება ამ/ის ანდერძის სწავლაზედ დაამყარა და ამისსა
Line of edition: 8     საქმეთა ყოველთა მიუთხრობდა. მერმე აჰმად სულთნის ძემან
Line of edition: 9     აბულასან ნასრი*** სამანელმან მის ჟამისა ერთსა მუყრსა
Line of edition: 10     უბრძანა და ის არაბული ნუსხა სპარსულისა ენით თარგმნა. და
Line of edition: 11     რუდექ მოშაირემან ჴელმწიფის ბრძანებითა ლექსით შეამჭევრა.
Line of edition: 12     მას უკან აბულ მუზაფარ ბარამ,ჴჴელმწიფის სულთან მაჰმად
Line of edition: 13     ყაზანელის ჩამომავალმან, რომელსაც ჰაქიმ სანაი აქებდა,      Page of alt.ed.: T_33 
Line of edition: 14     აბუმაელი ნასრულაჰს**** უბრძანა ამისი გარდმოღება და ამ
Line of edition: 15     ნუსხის პირის თარგმნა. აწ რომ ამ წიგნს ქილილა-დამანას
Line of edition: 16     უჴმობენ, ეს იმ ზემოთხსენებულის***** ნათარგმნია. სიტკბოთა
Line of edition: 17     სულთაებრ გემოანი, ფეროვნებითა ძოწსავით შვენიერი,
Line of edition: 18     გულის სატყუვრად შაქარბაგეანს სათუთის საუბარსავით
Line of edition: 19     მაცილობელი და მომაცთუნებელი მისნი იგავნი, კეკლუცთა
Line of edition: 20     დახუჭუჭებულს თმასავით გულთა და გონებათა ზედ
Line of edition: 21     შემწებელი.



Line of edition: 22  
ლექსი


Line of edition: 23        ამისნი შავნი ასონი, ვით ქალთ წინამო ღაწვისა,
Line of edition: 24        მათგან მოთხრობა იგავთა მზეს თუ ვამსგავსო აწ ვისა.3*


Line of edition: 25        ამისნი შავთა ასოთა იგავნი, სპეკალთაგან შემზადებულს
Line of edition: 26     თვალის საოლავთაებრ, თუალის ბაიათა სინათლესა უძღვნის
Line of edition: 27     და მისი ქვესპეტაკობა მხიარულსა დილასა ჰგავს და ქუეყნის
Line of edition: 28     მხედველსა თუალსა ნიადაგ ქუეშე უცს.



Page of edition: 197  
Line of edition: 1  
ლექსი


Line of edition: 2        ბეეშტთ ხალღთა გამოხატვით, შესაფერად, ვით სწამთ აჯთა;
Line of edition: 3        ამ ნუსხისა პირთა საქმე უნათლეა თუალთა ქაჯთა.4*


Line of edition: 4        ამ წიგნის გაგვარიანებისათვის ლუკიას სახლთა სნატთა
Line of edition: 5     მჯდომელნი რიტორნი და სიტყუათა შემჭევრებელნ
Line of edition: 6     ერთ სიტყვაზედ და ერთხმობით დაჯერებულიყუნენ, მაგრამ
Line of edition: 7     საკვირველად სიტყვის საქცევები და სიღრმე, არაბული და
Line of edition: 8     სხვა ენათა ძნელი სიტყვაები ჩაერთოთ ღვლარჭნილად და გულის
Line of edition: 9     განსაბნეველად, სიგრძისა და სივრცელისაგან მკითხველი
Line of edition: 10     ნაათალსაცა ვერ ამოიცნობდა, სიტყვის დახლათვისაგან ჭკუის
Line of edition: 11     გზები დაეფანტებოდა, საგონებელში დარჩებოდა და მკითხველის
Line of edition: 12     გონება არაკებთა დასწავლისა და დაჴსოვნებისაგან უცალო      Page of alt.ed.: C_35 
Line of edition: 13     / იქნებოდა, ნამეტნავად ამ დროსა, რომე სიტყვის საქცევები
Line of edition: 14     და გუარნი ასეთის რიგით გაურთავთ, იგავთა გამოწვლილვის
Line of edition: 15     ნდომა მაშინვე მრავალრიგად მობრუნდება და ზოგი
Line of edition: 16     რამ მისი სიტყუა ლექსიკონთა შიგა საძებარი იყო. ამ საქმით
Line of edition: 17     ეს შუენიერი წიგნი გაუგემურებულიყო და ქუეყნიერნი კაცნი
Line of edition: 18     ამის ნაყოფისაგან უსარგებლო და გემოშეუტყობელი დარჩომილიყო.      Page of alt.ed.: T_34 
Line of edition: 19     ამისთჳის / უბრძანა ამჟამად მჯდომელმან მაღალმა ჴელმწიფემან
Line of edition: 20     მცოდინარეთა კაცთა შემოკრება, და მათმან მომგროებელმა
Line of edition: 21     მისის ბრძნის გონიერებითა, რომელსაცა სიბრძნისა
Line of edition: 22     აღმატება უბრწყინავს სიქუელითა, დიდებულთა თავნი მონებენ,
Line of edition: 23     მის ჟამის და დროს მეფე და ხაყანი, მშვიდობისა და დაწყნარებისა
Line of edition: 24     მყოფელი, სიკეთისა და სწავლათა აღმაორძინებელი,
Line of edition: 25     ნიჭთა მიმნიჭებელი, ნიშატთა მაჩუენებელი, ცის მზე
Line of edition: 26     და მეფეთა გვირგვინი და თემთა მპყრობელი ვარსკვლავი.



Line of edition: 27  
ლექსი


Line of edition: 28        მეფეთ თუალი, მთავართ ძალი, ჴელმწიფეთა დიდებანი,
Line of edition: 29        აბულ ყაზი უსეინსა რიგითა აქუს დიდებანი.


Line of edition: 30        ღ(მრ)თისაგან მისი ხელმწიფობა და დიდება საუკუნომდე ჰგიესმცა
Line of edition: 31     და საწადელი მისი, ქიმიის მსგავსი, წყალობის კალთითა,
Line of edition: 32     სადაცა მტუერი დაეკრას, განუჴოცოს თუისის გონებისა
Line of edition: 33     სიწმიდითა.



Page of edition: 198  
Line of edition: 1  
ლექსი


Line of edition: 2        ხუთ დღე მუხთლისა სოფლისა უგუნურებით მდომელთა,
Line of edition: 3        საქონელად და სამკვიდროდ უწოდებიათ რომელთა.*


Line of edition: 4        ამას ამ საწუთროსათუის გული არ შეუმსჭვალავს. ამა პატიოსანთა      Page of alt.ed.: D_8 
Line of edition: 5     იგავთა სიტყვისაებრ.



Line of edition: 6  
ფისტიკაური


Line of edition: 7        ძლიერებისა წინ [...] დიდად მოღვაწეთ ხალნი გამოჩნდებიან,
Line of edition: 8        პატიოსნების შესამოსელი სიწმიდის ტანთა მისგან შვენიან.      Page of alt.ed.: A_6 


Line of edition: 9        ვინც ეს შაირი გულისხმა ყოს, ჭირვეულნი შეიწყალოს და
Line of edition: 10     დავრდომილი ჴელი აღუპყრას, საუკუნოს მიმავალობის საგზლად
Line of edition: 11     წაიღოს, ის წინათი თქმული იმოწმებს.



Line of edition: 12  
ლექსი


Line of edition: 13        წუთის სოფლისა სურვილი უგუნურება მგონია.
Line of edition: 14        მოყვარევ, კეთილს ჰყუარობდე, ბრძენთაგან გამიგონია.


Line of edition: 15        არ უნდა კაცმან თავისი თავი ამ საქმეზე მოაუძლუროს.



Line of edition: 16  
ქება


Line of edition: 17        მას მრავლითა სიკეთით შემკობილსა და სიბრძნითა ამაღლებულსა,
Line of edition: 18     ქველსა, ჴელმწიფეთ-ჴელმწიფესა, ღ(მრ)თივ პატივდიდსა      Page of alt.ed.: T_35 
Line of edition: 19     და მის/განვე შეწყალებულსა, ბედ/სვიანობით ქუეყნის მოურნესა,      Page of alt.ed.: C_36 
Line of edition: 20     დიდსა შიხ-აჰმადს, ანვარი სოილად სახელდებულსა.
Line of edition: 21     ანვარი მნათობად გამოითარგმანების და სოილი -- ვარსკულავად,
Line of edition: 22     რომელსა ქართულად თაგთირი ჰქვიან, რომელი, რა აღმოჴდების,
Line of edition: 23     იგი მისცემს სიწითლესა ყოველსა ნივთთა.



Line of edition: 24  
ლექსი


Line of edition: 25        შენ თაგდირი ხარ, სად ნათობ, შუქთა სად მიჰფენ, სად არა!
Line of edition: 26        სადა შეადგამ, ბედისა მუნ ნიში იქნას, სად -- არა.


Line of edition: 27        კაცთა თუალთა სახილველად მისნი უდარესნი სათქმელნი
Line of edition: 28     ჩემდა ამაღლებული სიტყუა მიბრძანა მე, ამ ყოველთა უნარჩევესსა
Line of edition: 29     და შეუძლებელსა, მდაბალსა და შეურაცხსა ჰუსეინს,
Page of edition: 199   Line of edition: 1     ალის შვილსა. ამა წიგნისა გამომწვლილველმან დიდად შევმართე
Line of edition: 2     და ეს წიგნი ახლისა სამოსლითა შევმოსე, და შვენიერნი
Line of edition: 3     ამისნი იგავნი და საწადელნი სიტყუანი ამისნი ბნელისა და
Line of edition: 4     ღრმის და მიუჴდომელის, არეულისა და მიფარულის სიტყვისაგან
Line of edition: 5     გამოვაბრწყინე. აწ ყოველთა მხედველთა თუალთა სიღრმით
Line of edition: 6     გამოცნა და დანახვა ძალუც. და ამ შვენიერის სახისმეტყველების
Line of edition: 7     ნაყოფთა მოისთლობენ, და ყოველთა მეცნიერთა
Line of edition: 8     გული მხიარულითა სურვილითა ნახვით გაეწყობა და ამა წალკოტისა
Line of edition: 9     ნაყოფსა სჭამს.



Line of edition: 10  
რვული


Line of edition: 11        ბრძენმა მითხრა სიტყუა ჭირად:
Line of edition: 12        "სიტყვის ბაღთა მრგუელო ხშირად,
Line of edition: 13        ეგრე ბაღი ვნახე ძვირად,
Line of edition: 14        იგავთ ხენი დარგევ სირად.
Line of edition: 15        ვინცა ჭამონ, აქონ ძირად,
Line of edition: 16        შენდობა გრქვან შესაწირად".
Line of edition: 17     და   მრავალ ხილთა იგდებ პირად
Line of edition: 18        მჯობის მჯობთა მოვლი მზირად.


Line of edition: 19        ესეთისა გულსმოდგინებით მიბრძანა, უარის თქმა აღარ შემეძლო
Line of edition: 20     და ერთმან სხივმან თაგდირისამან აღმოსავლით პირი
Line of edition: 21     მიაპყრა.



Line of edition: 22  
ლექსი


Line of edition: 23        რა ძნელია ეს ამარტა არაბთ მეფის ბრძანებითა,
Line of edition: 24        რომ თაგთირმა ფერი მისცეს ნიშატისა გუანებითა.*      Page of alt.ed.: T_36 


Line of edition: 25        ბრძანების უკან გონებასა დავეკითხე და უმჯობესნი ამ      Page of alt.ed.: D_9 
Line of edition: 26     იგავებზედ ვაცადუნე. რაც მიფარული მეცნიერებისაგან გამოიჩინებოდა,
Line of edition: 27     კალამი ენად და ენა კალამად ვყავ. და აღმოადინა
Line of edition: 28     სახემ წერილოვნება და გამოაცხადა ღვლარჭნილოვნება. აწ უნდა
Line of edition: 29     შევიტყოთ, რომ ქილილა-დამანას წიგნის სამეცნიეროს
Line of edition: 30     საძირკუელში ერთი საცოდინარი არის, და სამეცნიეროს ცოდნაში
Line of edition: 31     -- ერთი საუბარი სანდომი, იგავთა ბრუნვის შემატყობინებელი,
Line of edition: 32     კაცთა ბუნების რიგის გამმართავი. ამ გზითა კაცსა
Line of edition: 33     თავის სიცოცხლის სარჩოს ცდაში გამოადგების და მათის აგებულებისა
Line of edition: 34     სისრულეზედ მიაწევინებს ამ გზითა, რომე თავი
Line of edition: 35     სიბრძნე ორად განიკვეთების: პირველი ეს არის, კაცი თვით
Line of edition: 36     ბუნებით იყოს და სხვა შემწე აღარ ეჴმარებოდეს, მეორე,
Page of edition: 200   Line of edition: 1     რომე სხუათა შემწეთა თანამოყვსობა და ამხანაგობა შეთქმულობით      Page of alt.ed.: A_7 
Line of edition: 2     ჰქონდეს. პირველი, თვითან თავით თჳსით რომ / უნდა      Page of alt.ed.: C_7 
Line of edition: 3     იყოს და სხუა შემწე არა ეჴმარებოდეს, ესე არს ჭკვა, ბუნება
Line of edition: 4     უნდა აგებულებით სრული ჰქონდეს. და მეორე, რომელი მოყსისა
Line of edition: 5     შემწეობითა არის, ესეცა ორად განიკუეთების: ერთი ეს
Line of edition: 6     არის, მოსახლე კაცი უშემწეოდ არ იქნების და ამას სასახლისშჯულო
Line of edition: 7     ჰქვიან; მეორე -- შემწეთა ჴმარება მეფობისა და ქუეყანათა
Line of edition: 8     პყრობისათუის, თემთა უფლებათა და ადგილებთა ჭერისათჳს
Line of edition: 9     -- ამას საქუეყნისშჯულო ჰქვიან. ეს წიგნი ამა ორთა
Line of edition: 10     საქმეთა ზედა უკლებელია, რომლისაც შემწეობითა, ამხანაგობითა
Line of edition: 11     და სამსახურით კაცის სარგებელი იქნება. და კაცი რომ
Line of edition: 12     თავით თჳსით უნდა იყოს, მისი აქ ეგეოდენი არა დაგვიწერია,
Line of edition: 13     თუც ადგილ-ადგილ სადმე გამოერიოს, ამაზედ ვინც რამ
Line of edition: 14     დაგვიწუნოს, მისთვისვე დაგვინებებია. ჩუენ არ დავსწერეთ,
Line of edition: 15     მან იზრუნოს. ჩუენ იმ საქმეზე საუბარს ამ წიგნში გზა არ ვაპოვნინეთ
Line of edition: 16     და იმ ინდელთ ბრძენთ ნათქვამის წიგნიდამ ორი
Line of edition: 17     ზეითი კარი ამოვჴოცეთ, ამისთჳს რომე მაგდენი სასარგებლო
Line of edition: 18     არა იყო რა და არც ამ წიგნის საფერი გზა ჰქონდა; და ეს
Line of edition: 19     თოთხმეტი კარი რომ დარჩა, ბრწყინვალეს ქარტითა და ადვილის
Line of edition: 20     ყდით შევმოსე, საადვილოს სიტყვითა და ამოსა საუბნარითა
Line of edition: 21     გავარიგე. ბარამანის რჩევაები, რომელიც რომ ამის
Line of edition: 22     გვარში თქმულიყო, ისე აღვწერე, და შეტყობისათვის პირველი
Line of edition: 23     კარის გასაღები ასეთის არაკით გავხსენ, რომ სიტყვები
Line of edition: 24     მით გავაშვენიერე. ჩუენ რიგიანი და კარგი გვგონია, და ჩუენს
Line of edition: 25     უკან ვინც ამ წიგნის სიტყვის გაკეთება მოინდომოს, და ამ
Line of edition: 26     წიგნის ბრძნულად გამოთქმისა და გამომეტყუელებისა აღვირნი
Line of edition: 27     ნაკლებად დაგვიჭიროს, და სიბრძნის ნაწილში არ ჩაგვიგდონ,
Line of edition: 28     შეგვინდონ.      Page of alt.ed.: T_37 



Line of edition: 29  
ლექსი


Line of edition: 30        ამ თუალთა პატიოსანთა თლილნი იგავნი შევაწყევ,
Line of edition: 31        რაც მითხრეს, უთხარ, ის მითქვამს, პასუხნი სწორად შევაწყევ.


Line of edition: 32        რომელსამე ადგილსა ნანდვილი, მისად დასდებლად რომელიც      Page of alt.ed.: D_10 
Line of edition: 33     მოუჴდებოდა და გაეწყობოდა, თან ჩაურთევ და არაბულს
Line of edition: 34     ლექსს განვეშორე და სპარსულის ენითა ლექსები მარგალიტსა
Line of edition: 35     და ძოწსავით ძაფზე შეწყობით დავაცვი.



Line of edition: 36  
შაირი


Line of edition: 37        ვინ ბრძენი ენას აშრობდეს, ჴამს პოოს სიტყუა რიგებით,
Line of edition: 38        ლექსთა ამბავზე ამყნიდეს, ხის რტოთა ხეზედ მიდებით,
Page of edition: 201   Line of edition: 1        გული რა ერთით გააძღოს, მეორე ძებნოს მიგებით,
Line of edition: 2     და   საწადელს გამოიკულევდეს ცნობითა, არ განლიგებით.


Line of edition: 3        კარების რიგის ადგილს, სადაც არაკის თქმა და იგავთმეტყუელება
Line of edition: 4     დასდებლად მობმულიყოს, საძირკველი მას უნდა
Line of edition: 5     სჭვრეტდეს ამისთვის, რომ



Line of edition: 6  
ტაეპი


Line of edition: 7        ვინადგან ვარდის კონათა ბალახთა ურთვენ წონათა.


Line of edition: 8        გაბედვის ნაბიჯი ერთის რასმე შემოღებისათვს წაიდგმის
Line of edition: 9     და მე, უძლურმან, თუცა ამის თქმისათჳს თავი ჩემი ჭირის
Line of edition: 10     ისრის საგნად დავდევ, აწ სამსჯავროში ჩემის საბრალოს პირით      Page of alt.ed.: C_8 
Line of edition: 11     ბოდიშს მოვითხოვ გზიანის ადგილის მთქმელობით: ვინც
Line of edition: 12     ამ სიტყვის სამდურავის ისრის საგანად თავს დასდებს, მან
Line of edition: 13     იცის, თუარა გაჩხრეკით გამისინჯავს. მართალი და სწორე
Line of edition: 14     საჴმარი ეს არის და ვიტყვი:



Line of edition: 15  
შაირი


Line of edition: 16        თუცა მოწყალე გასინჯავს მოწყალებისა თუალითა,
Line of edition: 17        ჭიქისაც ესხნეს, შეიტყობს ცნობით, გონების ძალითა,
Line of edition: 18        მე მეკდემების ყუჱდრება, ამისთჳს ვიწვი ალითა,
Line of edition: 19     და   ყუჱდრება გულსა დაბალთავს, ვით გატყდეს მინა სალითა.



Line of edition: 20        უმცროსთა თვისნი უფროსნი მართებან, მოეჴმაროდეს,
Line of edition: 21        არ თუ დაცემულს ჰყუჱდრიდეს, მივაშით დაეხაროდეს.
Line of edition: 22        მეშურნე მკერდთა განიპობს, რაგინდ რომ დაემწაროდეს,
Line of edition: 23     და   მშვიდთ თუალნი კაცთა აუგთა ცდილობს, რომ დაეფაროდეს.


Line of edition: 24        კეთილად და წარმართებით ღ(მერ)თ(მ)ან აღასრულოს ჩუენი ნდომა,      Page of alt.ed.: C_14 
Line of edition: 25     ნება და ყოფა ქუელის საქმითა. ამ წიგნისათვის რომ დაგვირ/ქმევია
Line of edition: 26     [მნათობი თაგთირი] ათოთხმეტი კარია, ამავე რიგითვე
Line of edition: 27     დაიწერება. /      Page of alt.ed.: T_38 

Line of edition: 28        ა კარი: რიდი ორენა კაცისა და მიუნდობელისაგან.      Page of alt.ed.: A_10 
Line of edition: 29        ბ კარი: ავისმოქმედის მისაგებელისა და ბოლო მათი.      Page of alt.ed.: D_11 
Line of edition: 30        გ კარი: მოყვარეთ ერთად ყოფნის სარგებელი.
Line of edition: 31        დ კარი: სიფრთხილე მტერთაგან და მათის საქმისა, ჴერჴისა
Line of edition: 32        და დაუწყნარებლობისაგან.
Line of edition: 33        ე კარი: საზიანოზე გაუფრთხილებლობისა და საქმის ჴელიდამ
Line of edition: 34        გაშვებისა და მოუძლურებისათჳს.

Page of edition: 202  
Line of edition: 1        ვ კარი: აჩქარებისა და საქმის გაუსინჯაობისა და ბოლოს
Line of edition: 2        ზიანი მის საქმისა.
Line of edition: 3        ზ კარი: მაფერებელთა, მაცთურთა, ჴერჴიანთ მტერთ ჩხუბისაგან
Line of edition: 4        და მათგან ჭირი.
Line of edition: 5        ჱ კარი: მეშურნეთაგან შორს დგომისათვის და არ მინდობა
Line of edition: 6        მათის ტკბილის ენისა.
Line of edition: 7        თ კარი: ჴელმწიფეთაგან შეცოდების მიტევებისათჳს, რომელი
Line of edition: 8        ყოველთა საქმეთა უმჯობესია.
Line of edition: 9        ი კარი: ავისათვის ავისა და კეთილისათვის კეთილის
Line of edition: 10        მიცემისათჳს.
Line of edition: 11        ია კარი: ერთი რამ მოინდომოს, მას მიჰყუეს და თავისი
Line of edition: 12        საქმე შორს დარჩეს.
Line of edition: 13        იბ კარი: სიმდაბლისა და სიწყნარისა და აუჩქარებლობისათჳს
Line of edition: 14        და მასვე ადგილზედ ყოფნით მოცდისა და
Line of edition: 15        მოთმინების სარგებელი, მეტადრე მეფეთაგან.
Line of edition: 16        იგ კარი: გაკრძალვა მეფეთგან ორგულთა და ეშმაკის
Line of edition: 17        მსგავსის კაცისა საქმეთაგან.
Line of edition: 18        იდ კარი: დრომა და ჟამმა რაც განგებით მოიყუანოს, --
Line of edition: 19        მას დასჯერდეს და საქმის საფუძველი მაზედ
Line of edition: 20        დადვას.

Line of edition: 21        ამას უკან ამ შემოკრებულს არაკებს რომ საქებარის სიტყუებით
Line of edition: 22     შეთხზნილა და მითვე მოიკაზმის და ისიტყვის, ვიწყევით
Line of edition: 23     პირველი არაკი იგავთა.      Page of alt.ed.: T_45 



Next part


This text is part of the TITUS edition of Sulxan-Saba Orbeliani, Kilila da Damana.

Copyright TITUS Project, Frankfurt a/M, 29.8.2008. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.