Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien
TITUS DIDACTICA

Old Persian Text Sample

DB I, 1-15
DB I, 1-15
(Sketch: Fr. Spiegel, Die altpers. Keilinschriften, Leipzig 1881).

a) "Vocalistic" transliteration:
\ a-da-ma \ da-a-ra-ya-va-u-ša \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ va-za-ra-ka \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya-
a-na-a-ma \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ pa-a-ra-sa-i-ya \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ da-ha-ya-u-na-a-ma \ vi-ša-ta-
a-sa-pa-ha-ya-a \ pa-u-ça \ a-ra-ša-a-ma-ha-ya-a \ na-pa-a \ ha-xa-a-ma-na-i-ša-i-ya-a a a a \ ϑa-a-ta-i-ya \
da-a-ra-ya-va-u-ša \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ ma-na-a \ pa-i-ta-a \ vi-ša-ta-a-sa-pa \ vi-ša-ta-a-sa-pa-ha-ya-a \ pa-i-ta-a \ a-ra-ša-
a-ma \ a-ra-ša-a-ma-ha-ya-a \ pa-i-ta-a \ a-ra-i-ya-a-ra-〈a〉a-ma-na \ a-ra-i-ya-a-ra-〈a〉a-ma-na-ha-ya-a \ pa-i-ta-a \ ča-i-ša-pa-
a-i-ša \ pa-i-ta-a \ ha-xa-a-ma-na-i-ša a a a \ ϑa-a-ta-i-ya \ da-a-ra-ya-va-u-ša \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ a-va-ha-ya-ra-a
di-i-ya \ va-ya-ma \ ha-xa-a-ma-na-i-ša-a \ ϑa-ha-ya-a-ma-ha-ya a a \ ha-ča-a \ pa-ru-u-vi-i-ya-ta \ a-ma-a-ta-a \ a-ma-
ha-ya \ ha-ča-a \ pa-ru-u-vi-i-ya-ta \ ha-ya-a \ a-ma-a-xa-ma \ ta-u-ma-a \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya-a \ a-ha \ ϑa-
a-ta-i-ya \ da-a-ra-ya-va-u-ša \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ 8a \ ma-na-a \ ta-u-ma-a-ya-a \ ta-ya-ya \ pa-ru-u-va-m
\ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya-a \ a-ha \ a-da-ma \ na-va-ma \ 9a \ *du-u-vi-i-ta-a-pa-ra-na-ma \ va-ya-ma \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-
ya-a \ a-ma-ha-ya a a a \ ϑa-a-ta-i-ya \ da-a-ra-ya-va-u-ša \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ va-ša-na-a \ a-u-ra-ma-za-da-
a-ha \ a-da-ma \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ a-mi-i-ya \ a-u-ra-ma-za-da-a \ xa-ša-ça-ma \ ma-na-a \ fa-ra-a-ba-ra a a \ ϑa-
a-ta-i-ya \ da-a-ra-ya-va-u-ša \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ i-ma-a \ da-ha-ya-a-va \ ta-ya-a \ ma-na-a \ pa-ta-i-ya-a-i-ša \ va-ša-na-
a \ a-u-ra-ma-za-da-a-ha \ a-da-ma-ša-a-ma \ xa-ša-a-ya-ϑa-i-ya \ a-ha-ma \ pa-a-ra-sa \ u-va-ǰa \ ba-a-ba-i-ru-u-ša \ a-
ϑa-u-ra-a \ a-ra-ba-a-ya \ mu-u-da-ra-a-ya \ ta-ya-i-ya \ da-ra-ya-ha-ya-a \ sa-pa-ra-da \ ya-u-na \ [ma-da \]a a-ra-ma-i-na \ ka-ta-

b) "Consonantistic" transliteration:

\ a-d-m \ d-a-r-y-v-u-š \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ v-z-r-k \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ x-š-a-y-ϑ-i-y-
a-n-a-m \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ p-a-r-s-i-y \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ d-h-y-u-n-a-m \ vi-š-t-
a-s-p-h-y-a \ p-u-ç \ a-r-š-a-m-h-y-a \ n-p-a \ h-x-a-m-n-i-š-i-y-a \ ϑ-a-t-i-y \
d-a-r-y-v-u-š \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ m-n-a \ p-i-t-a \ vi-š-t-a-s-p \ vi-š-t-a-s-p-h-y-a \ p-i-t-a \ a-r-š-
a-m \ a-r-š-a-m-h-y-a \ p-i-t-a \ a-r-i-y-a-r-〈a〉-m-n \ a-r-i-y-a-r-〈a〉-m-n-h-y-a \ p-i-t-a \ č-i-š-p-
a-i-š \ p-i-t-a \ h-x-a-m-n-i-š \ ϑ-a-t-i-y \ d-a-r-y-v-u-š \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ a-v-h-y-r-a
di-i-y \ v-y-m \ h-x-a-m-n-i-š-a \ ϑ-h-y-a-m-h-y \ h-č-a \ p-ru-u-vi-i-y-t \ a-m-a-t-a \ a-m-
h-y \ h-č-a \ p-ru-u-vi-i-y-t \ h-y-a \ a-m-a-x-m \ t-u-m-a \ x-š-a-y-ϑ-i-y-a \ a-h \ ϑ-
a-t-i-y \ d-a-r-y-v-u-š \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ 8 \ m-n-a \ t-u-m-a-y-a \ t-y-y \ p-ru-u-v-m
\ x-š-a-y-ϑ-i-y-a \ a-h \ a-d-m \ n-v-m \ 9 \ *du-u-vi-i-t-a-p-r-n-m \ v-y-m \ x-š-a-y-ϑ-i-
y-a \ a-m-h-y \ ϑ-a-t-i-y \ d-a-r-y-v-u-š \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ v-š-n-a \ a-u-r-m-z-d-
a-h \ a-d-m \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ a-mi-i-y \ a-u-r-m-z-d-a \ x-š-ç-m \ m-n-a \ f-r-a-b-r \ ϑ-
a-t-i-y \ d-a-r-y-v-u-š \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ i-m-a \ d-h-y-a-v \ t-y-a \ m-n-a \ p-t-i-y-a-i-š \ v-š-n-
a \ a-u-r-m-z-d-a-h \ a-d-m-š-a-m \ x-š-a-y-ϑ-i-y \ a-h-m \ p-a-r-s \ u-v-ǰ \ b-a-b-i-ru-u-š \ a-
ϑ-u-r-a \ a-r-b-a-y \ mu-u-d-r-a-y \ t-y-i-y \ d-r-y-h-y-a \ s-p-r-d \ y-u-n \ [m-d \] a-r-m-i-n \ k-t-



c) Transcription:

adam \ dārayavauš \ xšāyaϑiya \ vazərka \ xšāyaϑiya \ xšāyaϑiy/ānām \
xšāyaϑiya \ pārsai \ xšāyaϑiya \ dahəyūnām \ višt/āspahəyā \
puça \ əršāmahəyā \ napā \ haxāmanišiya \ ϑātiy \
dārayavāuš \ xšāyaϑiya \ manā \ pitā \ vištāspa \ vištāspahəyā \ pitā \ ərš/āma \
əršāmahəyā \ pitā \ ariyārāmna \ ariyārāmnahəyā \ pitā \ čisp/aiš \
pitā \ haxāmaniš \ ϑātiy \ dārayavauš \ xšāyaϑiya \ avahəyarā/diy \
vayam \ haxāmanišā \ ϑahəyāmahəy \ hačā \ paruviyata \ āmātā \ ama/həy \
hačā \ paruviyata \ hayā \ amāxam \ taumā \ xšāyaϑiyā \ āhā \ ϑ/ātiy \
dārayavauš \ xšāyaϑiya \ (aštā) \ manā \ taumāyā \ tayay \ paruvam \
xšāyaϑiyā \ āha \ adam \ navama \ (navā) \ duvitāparanam \ vayam \ xšāyaϑi/yā \
amahī \ ϑātiy \ dārayavauš \ xšāyaϑiya \ vašnā \ auramazdā/ha \
adam \ xšāyaϑiya \ amiy \ auramazdā \ xšaçam \ manā \ frābara \ ϑ/ātiy \
dārayavauš \ xšāyaϑiya \ imā \ dahəyāva \ tayā \ manā \ patiyāiš(a) \ vašn/ā \
auramazdāha \ adam-šām \ xšāyaϑiya \ āham \ pārsa \ uvǰa \ bābiruš \ a/ϑurā \
ārabāya \ mudrāya \ tayay \ drayahəyā \ sparda \ yauna \ [māda] \ ārmina \ kata-



d) German Translation:

"Ich (bin) Dārayavauš, Großkönig, König der Könige,
König in Persien, König der Länder, Sohn des Vištāspa,
Enkel des R̥šāma, Achämenide." - Es spricht
Dārayavauš, der König: "Mein Vater (ist) Vištāspa; des Vištāspa Vater (ist) R̥šāma;
des R̥šāma Vater (ist) Ariyārāmna; des Ariyārāmna Vater (ist Čišpiš); des Čišpiš
Vater (ist) Haxāmaniš." - Es spricht Dārayavauš der König: "Dessentwegen
werden wir `Achämeniden' genannt. - Von Anfang an sind wir adelig.
Von Anfang an ist, was unser Geschlecht (ist), Könige gewesen." - Es spricht
Dārayavauš der König: "Acht sind in meinem Geschlecht, die zuvor
Könige waren, ich bin der neunte. (Insgesamt) neun, sind wir nach wie vor
Könige." - Es spricht Dārayavauš der König: "Nach dem Willen Aura Mazdās
bin ich König, (denn) Aura Mazdā hat mir die Herrschaft angetragen." - Es spricht
Dārayavauš der König: "Dies sind die Länder, die (unter) mich kamen nach dem Willen
Aura Mazdās (und) deren König ich wurde: Persien, Elam, Babylon, Assur,
Arabien, Ägypten, die am Meere, Sardis, Ionien, [Medien], Armenien, Kap(padokien ..)"




e) Elamite version (after Weissbach):

Iú Ida-ri-i̯a-ma-u-iš Isunkun ir-ša-ir-ra Isunkuk Isunkuk-ip-in-na Isunkuk / par-sin ik-ḳa Isunkuk Ida-a-ú-[i]š-be-na Imi-iš-da-aš-ba (I)ša-ak-ri Iir-ša-ma Iru-uh-hu-ša-ak-ri Iha-ḳa-man-nu-ši-i̯a
a-ak Ida-ri-i̯a-ma-u-iš Isunkuk na-an-ri Iú Iad-da-da Imi-iš-da-aš-ba a-ak Imi-iš-da-aš-ba Iat-te-ri Iir-ša-um-ma a-[ak] Iir-ša-um-ma Iat-te-ri Ihar-ri-i̯a-ra-um-na a-ak Ihar-ri-i̯a-ra-um-na Iat-
4te-ri Iṣi-iš-pi-iš a-ak a-ak Iṣi-[iš-pi]-iš [I]at-te-ri Iha-ak-ḳa-man-nu-iš
a-ak Ida-ri-i̯a-ma-u-iš Isunkuk na-an-ri hu-h-be-in-tuk-ki-me Inu-ku IGulid Iha-ak-[ḳa-man-nu]-ši-i̯a ti-ri-ma-nu-un ša-aš-ša-da ḳa-[ra-]da-la-ri Iša-
dip ú-ut a-ak ša-aš-ša-da ḳa-ra-da-la-ri IGulid Inu-ḳa-mi [Isunkuk-ip]
a-ak Ida-ri-i̯a-ma-[u]-iš Isunkuk na-an-ri VIII Isunkuk-ip IGulid Iú-ni-na ap-pu-ḳa Isunkuk-me mar-ri-iš Iú IX-um-[me-ma Isunkuk-me] hu-ud-da ša-ma-ak mar Inu-ku Isunkuk-ip ú-ut
a-ak Ida-ri-i̯a-ma-u-iš Isunkuk na-an-ri za-u-mi-in [anu]-ra-[mas-da-na Isun]kuk-me Iú hu-ud-da anu-ra-mas-da Isunkuk-me Iú du-nu-iš
a-ak Ida-ri-i̯a-ma-u-iš Isunkuk na-an-ri Ida-[a]-i̯a-[u-iš hi ap-pa] Iú-ni-na ti-ri-iš-ti za-u-mi-in anu-ra-mas-da-na Iú Isunkuk-me ap-pi-ni hu-ud-da Ipar-sin a-ak Iha-tam-tup [a-ak Iba-pi-li-i]p a-ak Iaš-šú-ra-ip a-[ak Ihar]-ba-i̯a-ip a-ak Imu-iṣ-ṣa-ri-i̯a-ip a-ak IAn.Kamid-ip a-ak [Iiš-par-da-be a]-ak Ii-i̯a-u-na-ip a-ak Ima-da-be a-ak Ihar-mi-nu-i̯a-ip a-ak Iḳa-at-



f) Late Babylonian version:

................ Ia-ḫa-ma-ni-iš-՚ šarru ina napḫar šarranimeš amelu par-sa-a-a šar matupar-su
Ida-ri-i̯a-muš šarru ki-a-am i-gab-bi at-tu-u-a abu-u-a Iuš-ta-as-pi abu ša Iuš-ta-as-pi ......... Iar-i̯a-ra-am-na-՚ abu ša Iar-i̯a-ra-am-na-՚ Iši-iš-pi-iš abu ša Iši-iš-pi-iš Ia-ḫa-ma-ni-iš-՚
Ida-ri-i̯a-muš šarru ki-a-am i-gab-bi a-na lìb-bi a-ga-a .............. abu-[tú mare] banemeš a-ni-ni ul-tu abu-tú zer-ú-ni šarranimeš šu-nu
Ida-ri-i̯a-muš šarru ki-a-am i-gab-bi VIII ina libbi zer-i̯a at-tu-u-a ina pa-na-tu-u-a šarru-tu i-te-ip-šu [...............
I] da-ri-i̯a-muš šarru ki-a-am i-gab-bi ina ṣilli ša iluú-ri-mi-iz-da-՚ ana-ku šarru iluú-ri-mi-iz-da-՚ šarru-tu ana-ku id-dan-nu
Ida-ri-i̯a-muš šarru ki-a-am i-gab-bi a-ga-ni-tú ........... šarru ......... at-tur mmatupa-ar-su matuelamtuki babilu2 matuáš-šur matua-ra-bi matumi-ṣir ina mar-ra-ti matusa-par-du matui̯a-a-ma-nu [.............




DB I, 1-25
DB 1, lines 1-25 (from a photograph by H. Sadr, published in W. Seipel (ed.), 7000 Jahre persische Kunst, Wien / Milano 2000, p. 14).

DB I
(Sketch: Fr. Spiegel, Die altpers. Keilinschriften, Leipzig 1881).

DB
(Sketch: Fr. Spiegel, Die altpers. Keilinschriften, Leipzig 1881).




Achtung: Dieser Text ist mit Unicode / UTF8 kodiert. Um die in ihm erscheinenden Sonderzeichen auf Bildschirm und Drucker sichtbar zu machen, muß ein Font installiert sein, der Unicode abdeckt wie z.B. der TITUS-Font Titus Cyberbit Unicode. Attention: This text is encoded using Unicode / UTF8. The special characters as contained in it can only be displayed and printed by installing a font that covers Unicode such as the TITUS font Titus Cyberbit Unicode.




Copyright Jost Gippert Frankfurt a/M 2000. No parts of this document may be republished in any form without prior permission by the copyright holder.